1. Czym zajmuje się ekonomia?

Ekonomia - nauka społeczna zajmująca się badaniem sposobów gospodarowania społeczeństw w warunkach nieograniczoności ludzkich potrzeb i ograniczoności czynników produkcji, służących wytwarzaniu dóbr i usług zaspokajających te potrzeby.

2. Różnica między ekonomią pozytywną, a normatywną

Ekonomia pozytywna ma za zadanie wyjaśnianie zjawisk ekonomicznych, jest oparta na obiektywnej wiedzy o rzeczywistości. Bada zjawiska gospodarcze takie, jakimi są.

Ekonomia normatywna - to ekonomia dokonująca wartościowań faktów opisywanych przez ekonomię pozytywną. Opierając się m.in. na koncepcjach polityki społecznej, polityki gospodarczej i historii gospodarczej formułuje zalecenia co do świadomego kształtowania rzeczywistości ekonomicznej. W ekonomii normatywnej formułowane są tezy oparte na własnych systemach wartości badacza i często przyjmują formy zaleceń czy przekształcają się w odrębne szkoły ekonomiczne.

3. Mikroekonomia, a makroekonomia

Mikroekonomia- jest nauką zajmującą sie badaniem zjawisk gospodarczych w poszczególnych fragmentach gospodarki, na jej poszczególnych rynkach, badając wybory dokonywane podczas pracy przez podmioty gospodarcze.

Makroekonomia - dziedzina ekonomii posługująca się wielkościami agregatowymi (zbiorczymi, dotyczącymi całej gospodarki) do badania prawidłowości występujących w gospodarce jako całości.

4. Co to jest potrzeba i jakie są jej cechy?

Istniejące w naturze ludzkiej odczucie braku czegoś, co jest niezbędne dla podtrzymania życia, dobrego rozwoju fizycznego i psychicznego, dobrego samopoczucia, co skłania do działania zmierzającego do usunięcia braku, czyli zaspokojenia potrzeby.

CECHY POTRZEB:
- nieograniczona ilość (nabywanie potrzeb)
- odnawialne ( potrzeby cykliczne np. jedzenie)
- zaspokojenie jednej potrzeby powoduje pojawienie się innej potrzeby to hierarchia potrzeb jedno uruchamia drugie
- potrzeby są komplementarne (występują w grupach)

5. Środki zaspokajania potrzeb - rodzaje.

Osiągnięcie korzyści wymaga odpowiednich środków materialnych lub pieniężnych. Wszystkie środki służące bezpośrednio lub pośrednio do zaspokajania potrzeb ludzkich w formie rzeczy, usługi lub stanu, nazywamy dobrami.

6. Charakterystyka czynników produkcji

Czynniki produkcji - materialne lub niematerialne zasoby niezbędne do wytwarzania dóbr w postaci towarów i usług.

W klasycznym ujęciu wyróżnia się następujące czynniki produkcji:

• ziemia oraz naturalne surowce posiadane przez ludzi. Ceną ziemi jest czynsz.

• praca to wysiłek ludzki włożony w wytworzenie danego dobra, ceną pracy jest płaca,

• kapitał to dobra wytworzone uprzednio przez ludzi używane do produkcji innych dóbr. Są to budynki, narzędzia i maszyny. Ceną kapitału są odsetki.

7. Podmioty gospodarcze

Podmiot gospodarczy to każdy, niezależnie od jego formy organizacyjnej, aktywny uczestnik procesów gospodarczych, którego decyzje i działania wywołują skutki ekonomiczne.
Celem istnienia podmiotów gospodarczych jest prowadzenie działalności gospodarczej. Prawo polskie za podmioty gospodarcze uważa osoby fizyczne lub osoby prawne prowadzące działalność gospodarczą. Podmiotami gospodarczymi mogą być osoby fizyczne, przedsiębiorstwa państwowe, spółdzielnie oraz spółki.

8. Problem ograniczoności zasobów

LUKA między zapotrzebowaniem na dobra i usługi, które ludzie chcieliby posiadać a ilością dóbr i usług dostępnych w danym czasie ( odczuwalna jako dolegliwość - brak czegoś ).

9. Zasada racjonalnego gospodarowania.

Sposób postępowania podmiotów gospodarczych, które uświadamiając sobie cel swojej działalności oraz ograniczoność (rzadkość) środków służących jego realizacji, dążą do uzyskania maksymalnych efektów przy określonych, założonych nakładach (zasada największej wydajności) albo do minimalizacji nakładów ponoszonych dla osiągnięcia założonego efektu (zasada oszczędności).

10. Granica możliwości produkcyjnych

Granica możliwości produkcyjnych wskazuje na alternatywne kombinacje dwóch grup produktów, które społeczeństwo jest zdolne wytworzyć w ciągu danego okresu wykorzystując do tego w całości i w jak najlepszy sposób posiadane zasoby oraz technologie produkcji. Jej graficznym obrazem jest krzywa możliwości produkcyjnych zwana też krzywą transformacji produkcji. Jest ona zbiorem punktów (kombinacji) odpowiadających maksymalnym ilościom dóbr jakie można wytworzyć przy danym stanie zasobów i przy wykorzystaniu danej technologii.

11. Źródła informacji ekonomicznych

-BAEL- Badanie Ekonomicznej Aktywności Ludzi

-PGSS- Polski Generalny Sondaż Społeczny

-roczniki statystyczne (dane z Głównego Urzędu Statystycznego GUS)

-Narodowy Bank Polski

-Ministerstwo Finansów

-EUROSTAT

-Bank Światowy

-Bank Danych Regionalnych

12. Metody przedstawiania danych ekonomicznych

Dane ekonomiczne mogą być przedstawione za pomocą:

1) tablic i wykresów

2) szeregów czasowych danych

3) dane przekrojowe

4) wskaźniki (wielkości nominalne i realne)

13. Średnia ważona ceny:

Średnia ważona ceny= (waga1*wskaźnik1)+(waga2*wskaźnik2)

14. Wskaźnik cen towarów konsumpcyjnych CPI

CPI/WCD- jest średnią ważoną cen towarów i usług nabywanych przez przeciętne
gospodarstwo domowe. Przy obliczaniu indeksu bierze się pod uwagę tzw. statystyczny
koszyk zakupów. W Polsce, GUS tworzy koszyk na podstawie badań budżetów gospodarstw
domowych; co roku ustala ile i czego kupuje "uśrednione" gospodarstwo domowe, a także
jaki jest udział poszczególnych produktów i usług w łącznych wydatkach. Na podstawie
obserwacji zmian cen tak dobranych towarów i usług (ich lista liczy ok. 2 tys. pozycji, a ceny
sprawdza się raz lub dwa razy w miesiącu) GUS oblicza wskaźnik inflacji. Trudnościami w
posługiwaniu się wskaźnikiem CPI są porównania w dłuższym czasie. Wynikają one z tego,
że wiele towarów i usług obecnych w bieżącym koszyku nie istniało w przeszłości (np.
kuchenki mikrofalowe). Część z dóbr i usług, np. komputer, figuruje na liście, ale urzędy
statystyczne nie uwzględniają tego, że dzisiejszy komputer, jest zupełnie inny niż kiedyś, co
może odzwierciedlać jego cena. Wskazuje się też na tzw. "nierówności inflacyjne" - różnicę
w strukturze towarów i usług w strukturze wydatków różnych grup społecznych

15. Cel wykorzystania wskaźników w analizie ekonomicznej

Indeks cen towarów i usług konsumpcyjnych CPI - wskaźnik CPI oparty jest na ustalonej przez Główny Urząd Statystyczny strukturze rzeczywistych wydatków gospodarstw domowych o charakterystyce konsumpcyjnej. Informuje o łącznych zmianach cen dóbr i usług w sferze konsumpcyjnej. Jest on wyliczany i publikowany przez GUS, niezależnie od NBP. W skład CPI w Polsce wchodzą także ceny podlegające wahaniom sezonowym lub wahaniom ustalonym przez państwo.

CPI= cena nominalna*100/ cena realna

CPI= płaca nominalna*100/ płaca realna

16. Różnica między płacą realną a nominalną

• Nominalne (bieżące wartości zmiennych) - wartości obliczane według cen występujących w okresie, kiedy pomiar zmiennej miał miejsce.

• Realne (stałe wartości zmiennych) - wartości obliczane metodą korygowania wartości nominalnych w taki sposób, aby wyeliminować wpływ zmian cen (inflacji).

Płaca realna= płaca nominalna*100/CPI

17. Model ekonomiczny i proces jego budowy

Proces budowy modelu to tworzenie uproszczonego obrazu rzeczywistości, który zawiera jedynie najistotniejsze dla danego zagadnienia elementy.

Model (teoria) - to uproszczony obraz rzeczywistości, który zawiera interesujące nas aspekty zachowania się ludzi, zachowań jednostek gospodarczych oraz funkcjonowanie gospodarki jako całości

Model - jest uproszczoną konstrukcją teoretyczną, porządkującą i systematyzującą sposób naszego myślenia o jakimś problemie.

Modele ekonomiczne mogą mieć postać:

• opisów słownych

• równań matematycznych

• wykresów (tzw. modele graficzne)

Wyróżniamy:

1. modele mikroekonomiczne

2. modele makroekonomiczne

Liczba zmiennych w modelu i występujących między nimi zależności może być bardzo różna:

1. modele złożone -duża liczbą zmiennych i zależności między nimi

2. modele proste - niewielka liczba zmiennych i zależności między nimi

18. W jaki sposób można wyrazić zmiany wielkości ekonomicznych

Zmiany wielkości ekonomicznych można wyrazić za pomocą:

1) tablic i wykresów

2) szeregów czasowych danych

19. Popyt i jego czynniki

Popyt to zdolność i możliwość kupna określonej ilości dobra lub usługi po alternatywnej cenie w określonym czasie.

Prawo popytu:

• zmiana ceny dobra powoduje zmianę wielkości popytu wzdłuż danej krzywej popytu,

• krzywa popytu rynkowego przesuwa się tylko w rezultacie zmian czynników niecenowych.

Czynniki popytu:

-cena

-dochody nabywców

-ceny dóbr komplementarnych i substytucyjnych

-oczekiwany zmiany sytuacji rynkowej

-gusty i preferencje nabywców

-zmiana liczby i struktury ludności

20. Popyt i jego rodzaje

Popyt efektywny-chęć nabycia towarów poparta jest posiadaniem odpowiedniego ekwiwalentu pieniężnego

Popyt potencjalny- pragnienie nabycia określonego dobra nie poparte możliwościami dochodowymi.

Popyt funkcjonalny- wynika z cech jakościowych danego dobra, jest funkcją jego wartości użytkowej.

Popyt spekulacyjny- oczekiwania co do kształtowania się cen w przyszłości.

Popyt niefunkcjonalny- wynika z oddziaływania efektów zewnętrznych na użyteczność. Użyteczność danego dobra może ulegać zmianie w zależności od zachowania się innych konsumentów. Rodzaje zachowań nabywców:

+ efekt owczego pędu- popyt na dane dobro wzrasta dlatego, że inni konsumują to dobro.

+ efekt snobizmu- popyt na dane dobro maleje, wskutek tego, że inni kupują to dobro.

+ efekt veblenowski- popyt na tzw. Dobra prestiżowe, ich konsumpcja świadczy o statusie konsumenta, popyt wzrasta wraz ze wzrostem cen dóbr

21. Elastyczność popytu mierzy intensywność reakcji nabywców na każdą zmianę czynników determinujących popyt. Tak, więc elastyczność cenowa popytu pozwoli na zmierzenie siły reakcji kupujących na każdą zmianę ceny.

22. . I tak determinantami elastyczności cenowej popytu są:
    1. stopień dostępności substytutów - ze względu na działanie poznanego już efektu substytucyjnego, łatwiej rezygnujemy z zakupu drożejącego dobra w warunkach powszechnej dostępności dóbr zastępczych; tak więc dostęp do substytutów powoduje wyższą elastyczność cenową popytu.
    2. czas- zauważmy, iż często w warunkach ograniczeń czasowych nasze akcje są zakłócone (nie pełne); oznacza to iż do pełnej reakcji potrzebujemy więcej czasu; tak wiec w długim okresie nasz popyt staje się bardziej elastyczny cenowo. Jeżeli uwzględnić jednak zjawisko tzw szoku cenowego, może się okazać iż w krótkim okresie nasze reakcje na przykład na wzrost ceny są bardzo żywe, w dłuższym czasie „szok” przemija.
    3. udział wydatków na badane dobro w wydatkach globalnych konsumenta - naturalnie 10% wzrost ceny pudełka zapałek wywoła słabsze reakcje niż 10% wzrost ceny samochodów osobowych.

23. Cenowa mieszana elastyczność popytu i interpretacja jej współczynnika:

- mieszana elastyczność cenowa popytu na dobro „i" względem zmiany ceny dobra „j" to
relacja między względną zmianą zapotrzebowania na dobro „i" a względną zmianą ceny
dobra j";

-może być dodatnia lub ujemna; jest ona dodatnia, jeżeli wzrost ceny dobra ,j" zwiększa
rozmiary zapotrzebowania na dobro „i";

24. Wpływ dochodu na popyt:

zakładając niezmienność ceny danego dobra oraz cen innych dóbr, wzrostów dochodów ludności towarzyszyć będzie na ogół identyczny przyrost sumy wydatków konsumenta;
-wzrost dochodów ludności zwiększa popyt na większość dóbr - wzrasta jednak w różnym stopniu;udział określonego dobra w budżecie konsumenta są to wydatki na zakup tego dobra(cena x ilość), wyrażone jako część całości wydatków gospodarstwa domowego lub jego dochodów;

25. Dochodowa elastyczność popytu, wartości współczynnika dochodem elastyczności:

- Jest to stosunkowa zmiana popytu na dane dobro podzielona przez stosunkową zmianę
dochodu. Inaczej mówiąc jest to procentowa zmiana popytu procentowej zmiany
dochodów.

_E, ₌ V .4y ₌ V y_

gdzie:

E^d_v - współczynnik dochodowej zmiany popytu

w.

Aq^d - zmiana wielkości popytu pod wpływem zmiany dochodu (quantity)

q^d - wielkość popytu na dobro w okresie wyjściowym
y - dochody w okresie wyjściowym

Ay - zmiana dochodów realnych - różnica pomiędzy nowymi dochodami, a wyjściowymi

- Wyróżnia się:

dochody nominalne - wyrażone w jednostkach pieniężnych

dochody realne - wyrażają to, co można nabyć za dochód nominalny przy istniejącym
poziomie cen.

26. Ogólna klasyfikacja dóbr

Dobro posiada wiele merytorycznych znaczeń, pedagogika uogólniając te znaczenia dokonała następującego podziału:

Dobro materialne ogólnie jest tym wszystkim, co dana jednostka ludzka może gromadzić wokół siebie tworząc własne środowisko materialne. Do tego typu dóbr zaliczamy:

• wytwory kultury (wszelkie rzeczy, urządzenia)

• wytwory sztuki (obrazy, rzeźby)

Dobro niewidzialne (inaczej: duchowe, niematerialne) to wszelkie pomysły, projekty, myśli, idee, kultura i wszelkie przejawy działalności człowieka, których nie można doświadczyć w sposób namacalny, jest to np. pomoc innemu człowiekowi gdy jest w trudnej sytuacji po przez dobro okazujemy swoje atuty. To wszystko powoduje że jest tak jak pomorfizm.

DOBRA SUBSTYTUCYJNE I KOMPLEMENTARNE

Dobra substytucyjne - dobra pełniące zbliżone funkcję, mogące się wzajemnie częściowo lub całkowicie zastępować.

27. Dobra komplementarne - dobra wzajemnie uzupełniające się, gdy wykorzystanie danego dobra wiąże się z koniecznością posiadania innego dobra.

28. PRAWA ENGLA

Z dochodową elastycznością popytu związane są prawa Engla:

Wraz ze wzrostem dochodów rośnie konsumpcja, zarówno artykułów żywnościowych, jak i nieżywnościowych, jednak tempo przyrostu spożycia tych pierwszych jest słabsze niż tempo spożycia art. nieżywnościowych.

Tak więc:

- w miarę wzrostu dochodu, udział wydatków na żywność w wydatkach ogólnych relatywnie maleje.

-W miarę wzrostu dochodów zwiększa się procentowy udział wydatków na dobra trwałego użytku, usługi, kształcenie, rekreację itp.

-Wydatki na dobra luksusowe lub oszczędności występują tylko przy wysokim dochodzie.

29. Skala elastyczności dóbr

30. Zależność między użytecznością całkowitą a marginalną dóbr

Użyteczność całkowita - jest to łączna suma zadowolenia, jakie osiąga konsument z konsumpcji określonej ilości dobra lub usługi czy też z jej konsumpcji w określonym czasie.

Użyteczność krańcowa (marginalna) - dodatkowa korzyść, jaką czerpie konsument ze zwiększenia konsumpcji danego dobra lub usługi o kolejna jednostkę.

Użyteczność całkowita wzrasta coraz wolniej w miarę stałego wzrostu ilości konsumowanego dobra, w związku z czym użyteczność marginalna maleje w miarę wzrostu konsumpcji tego dobra

Użyteczność !punkt nasycenia

całkowita !

!

!

!

!

!

!

!

! Ilość dobra

!

!

Użyteczność !

krańcowa !

(marginalna) !

!

!

!

!

!

! Ilość dobra

31. Pierwsze prawo Gossena

Zadowolenie osiągnięte ze spożycia każdej następnej jednostki danego dobra zmniejsza się aż do zaspokojenia potrzeby na nie. Prawo to znane jest także pod nazwą prawa malejącej krańcowej użyteczności.

32. Drugie prawo Gossena

W celu osiągnięcia największej sumy zadowolenia człowiek stara się tak podzielić swe środki, aby krańcowe jednostki nabywanych dóbr przynosiły takie samo zadowolenie.

Maksymalne zadowolenie z konsumpcji dobra X i Y konsument osiąga wtedy gdy stosunek użyteczności krańcowej tych dóbr zrówna się relacja ich cen.

użyteczność krańcowa dobra A		użyteczność krańcowa dobra B
	=
cena dobra A		cena dobra B

33. Pojęcie marginalnej stopy substytucji

Marginalna stopa substytucji to ilość dobra Y, którą można zastąpić jednostką dobra X tak aby użyteczność całkowita nie zmieniła się.

34. Czynniki determinujące wybór konsumenta na rynku

Przedmiotem wyboru konsumenta są rozliczne dobra. Dokonując wyboru, konsument daje wyraz swoim gustom i preferencjom. Wybory konsumenta nie są jednak nieograniczone (czyli niczym nieskrępowane). Podejmuje on decyzje w ramach zakreślonych przez czynniki ograniczające. Są to przede wszystkim osiągane przez niego dochody i ceny wybranych dóbr.

35. Krzywa obojętności konsumenta

Krzywa obojętności - krzywa jednakowej użyteczności. Przedstawia ona różne kombinacje ilościowe dwóch dóbr i usług (koszyków konsumpcji), spośród których wybór dla konsumenta jest obojętny, gdyż dają one taki sam poziom łącznego zadowolenia, czyli charakteryzują się jednakowym stopniem użyteczność całkowitej.

Poszczególne krzywe obojętności przedstawiają uporządkowany system preferencji względem dóbr i usług konsumenta.

Cechy krzywych obojętności:

- może ich być nieskończenie wiele,

- krzywe obojętności nie mogą się przecinać,

- są wypukłe względem początku układu (dobra substytucyjne),

- mają nachylenie malejące, działa tu zasada substytucyjności.

36. Linia ograniczenia budżetowego

Linia ograniczenia budżetowego pokazuje najlepsze koszyki dóbr, które może nabyć konsument, rozporządzający określonym dochodem

Punkty leżące powyżej linii budżetowej są nieosiągalne.

Z kolei w punktach leżących poniżej linii budżetowej część dochodu pozostaje nie wydana.-marrnotrawienie

Tylko na linii budżetowej występuje zjawisko substytucyjności, czyli konieczności wyboru między filmami a posiłkami.

Linia budżetowa przesuwa się pod wpływem zmian dochodu lub cen .
Gdy rośnie dochód linia budżetowa przesuwa się równolegle dalej od środka układu współrzędnych.
Gdy zmienia się cena jednego z dóbr zmienia się nachylenie linii budżetowej.

P_x - cena dobra x

x - ilość dobra x

I - dochody konsumenta

37. Ograniczenia budżetowe wyboru konsumenta

Ograniczenie budżetowe określa które koszyki dóbr są dostępne dla konsumenta, a które nie.

Ograniczenie budżetowe zależy od dwóch czynników:

1. dochodu konsumenta,

2. ceny.

38. Zależność między popytem a zmianami dochodów konsumenta

Zmiany dochodów kupujących przesuwają popyt rynkowy na większość dóbr. Wzrost dochodów przesuwa krzywą popytu w górę. Oznacza to, że przy danej cenie popyt zgłaszany na dane dobro jest większy. Spadek dochodów przesuwa krzywą popytu rynkowego w dół, czyli że przy danej cenie rozmiary popytu na dane dobro są mniejsze.

Warto tutaj jednak jeszcze uwzględnić prawo Engela:

czyli prawo ekonomiczne mówiące, że w miarę wzrostu dochodów udział wydatków na żywność w wydatkach ogółem się zmniejsza; innymi słowy, dochodowa elastyczność popytu jest w przypadku żywności mniejsza od 1. W przypadku wydatków na odzież i mieszkanie udział nie zmienia się, czyli przyrost popytu na te dobra i przyrost dochodów są równe, dochodowa elastyczność popytu jest równa jedności. Wydatki na samochody, podróże, biżuterię, meble, ochronę zdrowia, czy wypoczynek wzrastają z kolei w tempie szybszym od tempa wzrostu dochodów, czyli współczynnik dochodowej elastyczności popytu na nie jest większy od 1.

39. Punkt równowagi konsumenta

Równowaga konsumenta reprezentowana jest przez punkt styczności krzywej obojętności z linią budżetową. Punkt ten przedstawia optymalną kombinację dóbr osiągalną dla konsumenta. Oznacza to, że przy istniejącym ograniczeniu budżetowym, które tworzą ceny dóbr i dochody konsumenta, osiągnięta została krzywa obojętności.

W celu wyznaczenia równowagi konsumenta uwzględnia się krzywe obojętności oraz możliwości finansowe przedstawiające ograniczenia budżetowe, w formie linii budżetowej. Tak więc oprócz preferencji i gustów na równowagę konsumenta mają wpływ jego dochody i ceny dóbr.

40. Efekt substytucyjny i efekt dochodowy

Efektem substytucyjnym zmiany cen nazywamy dostosowanie popytu do samej zmiany relacji cen.

Jest to, inaczej mówiąc, reakcja na zmianę relacji cen danych dóbr przy zachowaniu poprzedniej stopy życiowej.

W wyniku tej zmiany linia ograniczenia budżetowego zmienia swe położenie, a przy tym swój punkt styczności z krzywą obojętności (ta pozostaje natomiast bez zmian).

Efektem dochodowym nazywamy dostosowanie popytu do zmiany realnego dochodu.

Jeśli dwa dobra są dobrami zwykłymi (normalnymi) to zmniejszenie realnego dochodu spowoduje zmniejszenie zapotrzebowania na obydwa dobra.

W efekcie krzywa obojętności zmienia swe położenie, przesuwając się ku nowej linii ograniczenia budżetowego.

40. Pojęcie podaży

Podaż to ilość dobra, jaką sprzedawcy są gotowi zaoferować przy różnym poziomie ceny.

Z definicji tej wynika, że istnieje funkcjonalny związek między poziomem ceny a wielkością podaży określonego dobra.

Prawo podaży zwraca uwagę na dodatnią zależność między zmianą ceny a zmianą wielkości podaży. Inaczej bowiem na zmianę ceny reaguje konsument, a inaczej producent.

41. Czynniki wpływające na podaż

• Cena produktu
  Czynnik ten odnosi się bezpośrednio do prawa podaży, które mówi że przy wzroście ceny wielkość podaży również wzrasta.

• Koszty produkcji
  Niższe koszty produkcji oznaczają dla producentów wyższe zyski, co zachęca ich do zwiększenia podaży, i odwrotnie dla wyższych kosztów produkcji.

• Przewidywania producentów co do zmiany cen i popytu w przyszłości
  Np. rolnicy, przewidując, że ceny płodów rolnych na wiosnę wzrosną, będą je magazynowali, wstrzymując się od sprzedaży po obecnie obowiązujących, niższych cenach.

• Interwencjonizm państwowy
  Niektóre podatki, jak np. VAT są traktowane przez producenta jako dodatkowy koszt wytworzenia produktu, co wpływa na zmniejszenie podaży. Z kolei subsydia (dopłaty) działają w przeciwnym kierunku. Istotne jest też znaczenie polityki celnej państwa, która wpływa na rozmiary importu i eksportu.

• Liczba przedsiębiorstw w branży

• Warunki naturalne, czynniki losowe

• Sezonowość produkcji

• Rozmiary importu i eksportu

• Realizowane inwestycje (czynnik czasu)
  W krótkim okresie producent może zwiększyć podaż, np. poprzez lepsze wykorzystanie potencjału wytwórczego, natomiast w długim okresie poprzez nowe inwestycje i zmiany w technice i technologii produkcji

42. Elastyczność cenowa podaży

Elastyczność cenowa podaży jest to reagowanie wielkości podaży na zmianę ceny. Określa się ją podobnie jak elastyczność popytu. Miarą cenowej elastyczności podaży jest stosunek procentowej zmiany wielkości podaży do procentowej zmiany ceny. Wyraża ją współczynnik cenowej elastyczności podaży.

43. Interpretacja współczynników elastyczności cenowej podaży

Współczynnik elastyczności cenowej podaży może przybierać różne wartości. Są to z reguły wartości dodatnie, gdyż wielkość podaży dóbr zmienia się na ogół w tym samym kierunku co cena, chociaż w różnym stopniu Reasumując: współczynnik przybiera wartości z zakresu od 0 do ∞.

• E_s=0 - podaż jest sztywna. Krzywa podaży jest pionowa, wzrost lub spadek ceny nie wywołuje żadnych zmian w wielkości poraży

• E_s→∞ - podaż jest doskonale elastyczna. Krzywa podaży jest pozioma, przy tej samej cenie można liczyć na nieskończenie duże przyrosty podaży, jeśli tylko producenci znajdą zbyt na wytworzoną produkcję. Jest to jednak przypadek modelowy, czysto teoretyczny.

• E_s>1 - krzywa podaży elastycznej (zmiana ceny o 1% powoduje zmianę podaży o więcej niż 1%).

• E_s<1 - krzywa podaży nieelastycznej (zmiana ceny o 1% powoduje zmianę podaży o mniej niż 1%).

• E_s=1 - krzywa podaży proporcjonalnej (procentowa zmiana podaży jest taka sama jak procentowa zmiana ceny).

44. Pojęcie produkcji

Produkcja polega na kombinowaniu (łączeniu) określonych nakładów (czynników produkcyjnych ) w celu osiągnięcia efektu w postaci wytworzonych produktów lub usług

45. Funkcja produkcji

Nakład (inaczej: czynnik produkcji) to dobro lub usługa wykorzystywane w procesie produkcji.

Funkcja produkcji określa maksymalne rozmiary produkcji, jakie są możliwe do osiągnięcia przy różnym poziomie nakładów (czynników produkcji). Przedstawia ona zależność między wielkością zużytych czynników produkcji a osiągniętym efektem w postaci wytworzonej produkcji.

Ogólna postać funkcji produkcji: Q = f (F1, F2, ... , Fn)

Q - wielkość produkcji,

F -  czynniki produkcji.
Rodzaje funkcji produkcji:

• Jednoczynnikowa funkcja produkcji, Q = f1 (L), Q = f2 (K)

• Wieloczynnikowa funkcja produkcji Q = f3 (L,K).

L - siła robocza,

K - kapitał.

46. Pojęcie i przykłady stałych czynników produkcji

Stałe czynniki produkcji to te, których nakładów nie można zwiększyć w danym okresie czasu, lub bardzo trudno je zwiększyć. O czynnikach takich możemy powiedzieć, rozpatrując krótki okres czasu. W dłuższym okresie stają się one czynnikami zmiennymi. W okresie krótkim przynajmniej jeden czynnik produkcji jest stały.

Przykładem stałych czynników produkcji mogą być budynki lub grunty, wykorzystywane w procesie produkcji.

47. Pojęcie i przykłady zmiennych czynników produkcji

Zmienne czynniki produkcji to te, których nakłady w danym czasie można stosunkowo łatwo zwiększać. W długim okresie wszystkie czynniki produkcji mogą być zmienione, nawet te, które w krótkim okresie czasu przyporządkowane zostały jako stałe.

Przykładem zmiennych czynników produkcji mogą być nakłady pracy lub surowce, wykorzystywane w procesie produkcji

48. Prawo malejących przychodów

Przyrost produkcji będzie uzyskiwany tylko do czasu wyczerpania się zdolności produkcyjnych środków trwałych (maszyn, urządzeń, budynków). Po pełnym wykorzystaniu zdolności produkcyjnych przedsiębiorstwa dalszemu zwiększaniu nakładów czynników zmiennych nie będzie już towarzyszył żaden przyrost produkcji.

Wniosek: kolejnym nakładom zmiennych czynników wytwórczych towarzyszą nieproporcjonalne zmiany w przyrostach produkcji, wydajność kolejnych jednostek czynnika zmiennego zmniejsza się.

49. Różnica pomiędzy produktem przeciętnym a produktem marginalnym

Produkcyjność krańcową można określić jako zmianę rozmiarów produkcji całkowitej, spowodowaną przez zwiększenie nakładów odpowiedniego czynnika wytwórczego o jednostkę.

Produkt uzyskany przez zatrudnienie krańcowej jednostki danego czynnika nazywamy produktem krańcowym (marginalnym).

Produkcyjność przeciętna (produkt przeciętny) jest miarą efektu produkcyjnego, przypadającego na jednostkę czynnika wytwórczego. Inaczej ujmując, jest to iloraz wielkości produkcji całkowitej przez wielkość nakładów uczestniczącego w produkcji danego czynnika wytwórczego.

50. Zależność między produktem całkowitym, przeciętnym a produktem marginalnym

Produkt całkowity (Pc)- całkowita ilość wytworzonej produkcji w jednostkach fizycznych (jest =0, gdy nakłady pracy=0)

• Gdy produkcyjność przeciętna wzrasta, produkcyjność marginalna jest większa od przeciętnej.

• Gdy produkcyjność przeciętna zmniejsza się, produkcyjność marginalna jest mniejsza od przeciętnej.

• Gdy produkcyjność przeciętna osiąga maksimum, produkcyjność marginalna równa się produkcyjności przeciętnej.

• Produkcja całkowita jest sumą kolejnych produkcji marginalnej.

• Funkcja produkcyjności marginalnej szybciej rośnie i szybciej maleje niż funkcja produkcyjności przeciętnej.

• Funkcja produkcyjności marginalnej wcześniej osiąga swe maksimum niż funkcja produkcyjności przeciętnej.

• Produkcyjność krańcowa osiąga zero, gdy produkcja całkowita osiąga swe maksimum

• Produkt krańcowy jest dodatni do momentu, gdy produkt całkowity rośnie, kiedy zaś produkt całkowity zaczyna maleć, produkt krańcowy jest ujemny.

51. Optymalna kombinacja czynników produkcji

Firma maksymalizująca zysk będzie chciała wybrać taką kombinację czynników produkcji, która pozwoli uzyskać określony poziom produkcji przy możliwie najniższych nakładach czynników produkcji. Problem ten można wyjaśnić za pomocą pojęcia produkcyjności krańcowej oraz pojęcia krzywej jednakowego produktu (izokwanty) oraz linii jednakowego kosztu (izokoszty).

Optymalna kombinacja czynników produkcji ma miejsce wówczas, gdy stosunek krańcowego produktu każdego z czynników produkcji w wyrażeniu fizycznym do ich cen będzie taki sam, tzn. gdy:

KPp = KPk

cp ck

KPp- krańcowy produkt pracy

KPk- krańcowy produkt kapitału

cp- cena pracy

ck- cena kapitału

Przy takiej kombinacji kapitału i pracy czynniki produkcji są wykorzystane najbardziej efektywnie.

Najbardziej efektywna kombinacja wielu czynników wytwórczych oznacza sytuację, gdy:

KPa = KPb KPc = ...........= KPn

ca cb cc cn

a,b, c.......n- różne czynniki wytwórcze

Kpa, Kpb, Kpc....Kpn- krańcowe produkty tych czynników produkcji

ca, cb, cc,.....cn- ceny tych czynników produkcji

jeżeli nie ma równości stosunków krańcowych produktów do cen różnych czynników produkcji, to firma będzie mogła obniżać koszty używając więcej czynnika produkcji z wyższym stosunkiem KP i mniej czynnika z niższym stosunkiem KP aż do momentu gdy stosunki te wyrównają się.

52. Rodzaje efektów skali i ich charakterystyka

W długim okresie wszystkie czynniki produkcji są zmienne, ponieważ istnieje możliwość zwiększania ich nakładów w przedsiębiorstwie. W długim okresie przedsiębiorstwo podejmuje wiele decyzji m.in. dotyczących skali prowadzenia działalności gospodarczej (czyli rozmiarów produkcji), lokalizacji oraz wyboru techniki wytwarzania.

W przypadku skali prowadzenia działalności gospodarczej wyróżnia się:

• stałe efekty skali ( rozmiary produkcji powiększają się w takim samym tempie, jak nakłady czynników produkcji)

• rosnące efekty skali ( procentowy wzrost rozmiarów produkcji jest większy od procentowego wzrostu nakładów czynników produkcji)

• malejące efekty skali (rozmiary produkcji rosną wolniej niż nakłady czynników produkcji)

53. Pojęcie izokoszty

Linia jednakowego kosztu (izokoszta) pokazuje różne kombinacje czynników produkcji, które przy danych cenach producent może zakupić za posiadaną wielkość nakładów (podobnie jak linia ograniczenia budżetowego). W związku z tym całkowity koszt tych czynników jest taki sam.

O przebiegu izokoszt decydują możliwości finansowe przedsiębiorstw oraz ceny rozpatrywanych czynników wytwórczych.

Wzrost zasobów środków finansowych firmy przesuwa izokoszty równolegle dalej od początku układu współrzędnych, natomiast zmiana stosunku cen między czynnikami wytwórczymi powoduje zmianę nachylenia izokoszty.

54. Pojęcie izokwanty

Krzywa jednakowego produktu (izokwanta) - zbiór wszystkich technicznie wydajnych kombinacji czynników produkcji, które pozwalają wytworzyć określoną ilość danego produktu.

Różnym poziomom produkcji Q1, Q2, Q3 odpowiadają różne izokwanty. Im wyższy poziom produkcji, tym wyżej położone izokwanty.

Izokwanty mają tę właściwość, że są wypukłe względem początku układu współrzędnych.

Im wyższy jest stopień substytucji, tym silniej krzywa będzie uwypuklać się w kierunku początku układu współrzędnych.

Jeśli istnieje substytucja pełna w stosunku do danego czynnika wytwórczego, krzywa jednakowego produktu dotyka osi współrzędnych, odpowiadającej temu czynnikowi.

W sytuacji, gdy dla osiągnięcia efektu produkcyjnego można użyć kombinacji dwu czynników tylko w jednym, ściśle określonym stosunku ilościowym, krzywa jednakowego produktu zwie się wtedy krzywa idealnej komplementarności.

Izokwanty wykorzystuje się do przedstawienia stałych, rosnących i malejących efektów skali.

55. Istota krańcowej stopy substytucji

Krańcowa stopa substytucji jest to stosunek, zachodzący między ilością danego czynnika wytwórczego a jednostką zastępowanego przezeń czynnika wytwórczego. Jest to, inaczej mówiąc, miara zastępowalności jednego czynnika drugim, która jest neutralna w stosunku do wielkości produktu P.

Na wykresie krańcową stopę technicznej substytucji wyznacza nachylenie stycznej do krzywej jednakowego produktu w odpowiednim punkcie, czyli tg kąta utworzonego przez styczną do krzywej izokwanty i oś odciętych.

Krańcowa stopa substytucji maleje w miarę posuwania się wzdłuż krzywej jednakowego produktu w kierunku dodatnim osi odciętych.

56. Rodzaje i funkcje kosztów w przedsiębiorstwie i ich charakterystyka

Koszty produkcji - ogół wydatków pieniężnych związanych z funkcjonowaniem przedsiębiorstwa i wytwarzaniem określonej wielkości produkcji. Obejmują one: wydatki związane z użytkowaniem maszyn i urządzeń produkcyjnych, wydatki na zakup surowców, energii, płace, reklamę, płacone odsetki od kredytów, czynsze za korzystanie z budynków, ziemi, id. W praktyce wydatki te określa się jako koszty księgowe.

Rzeczywiste koszty ekonomiczne - obejmują zarówno koszty księgowe, jak i koszty alternatywne, stanowiące utratę potencjalnych korzyści w odniesieniu do zastosowania kapitału, pracy i ziemi.

Koszty nieujawnione - powstają w warunkach, gdy w działalność przedsiębiorstwa wprzęgnięte są czynniki produkcji, które nie zostały opłacone, jak np. praca właściciela jednoosobowej firmy, który nie wypłaca sobie ani pensji, ani dywidendy.

Koszty produkcji można podzielić na:

• Koszty osobowe, materiałowe oraz amortyzację trwałego majątku produkcyjnego

• Koszty bezpośrednie i pośrednie (kryterium powiązania z produktem)

• Koszty stałe i zmienne (najważniejszy podział kosztów uwzględniający ich zależność od rozmiarów produkcji)

Koszty stałe - koszty, które w krótkim okresie są niezależne od rozmiarów produkcji (np. amortyzacja trwałego majątku produkcyjnego, płace kierownictwa i administracji, koszty konserwacji urządzeń, itp.)

Koszty zmienne - koszty, które zmieniają się w zależności od rozmiarów produkcji (koszty zużycia kapitału, energii, siły roboczej do bieżącej produkcji)

W długim okresie koszty stałe zmienią się w koszty zmienne.

Całkowity koszt produkcji - suma kosztów stałych i zmiennych, poniesionych na wytworzenie określonej ilości danego wyrobu.

Funkcja kosztów całkowitych (a zatem i funkcja całkowitych kosztów zmiennych) jest funkcją rosnącą (odwrotną do funkcji produkcji).

Przeciętne koszty stałe (całkowite koszty stałe podzielone przez wielkość produkcji) spadają, gdy produkcja całkowita rośnie, bo taka sama suma kosztów rozkłada się na coraz to większą ilość wytworzonych produktów. Krzywa tych kosztów jest zatem opadająca. Początkowo spadek kosztów stałych jest szybki, następnie coraz wolniejszy.

Przeciętne koszty zmienne zależą od kilku czynników a ich funkcja jest funkcją odwrotną do funkcji produkcyjności przeciętnej.

Koszty krańcowe (zmiana kosztów całkowitych, spowodowana zwiększeniem rozmiarów produkcji o jednostkę) są związane tylko z kosztami zmiennymi, bo koszty stałe nie zmieniają się wraz z rosnącą produkcją.

57. Koszt całkowity versus koszt stały

Całkowite koszty stałe równają się iloczynowi liczby jednostek użytych stałych czynników produkcji i jednostkowych cen tych czynników. Ponieważ koszty stałe dla danego okresu są niezmienne, czyli ich wartość jest stałą liczbą, graficznie jest to półprosta pozioma.

Koszty całkowite przedstawione graficznie różnią się od całkowitych kosztów zmiennych stałą wartością, będącą wielkością całkowitego kosztu stałego.

58. Zależność między kosztem całkowitym a kosztem marginalnym

Koszt marginalny jest to zmiana kosztów całkowitych, spowodowana zwiększeniem rozmiarów produkcji o jednostkę.

Jeśli za podstawę przyjmiemy koszt krańcowy, suma kosztów całkowitych będzie sumą kolejnych kosztów krańcowych powiększoną o koszty stałe

W sytuacji, kiedy koszt krańcowy maleje, koszt całkowity rośnie wolniej od produkcji, a ta nie jest jeszcze wystarczająco optymalna. Kiedy koszt krańcowy osiągnie minimum, produkcja jest optymalna. Dalsze zwiększanie rozmiarów produkcji powodować będzie coraz większy wzrost kosztu krańcowego, tym samym koszt całkowity będzie rosnąć szybciej od produkcji. W związku z tym produkcja stanie się nieopłacalna.

59. Zdolność produkcyjna zakładu

Pod pojęciem zdolności produkcyjnej rozumiemy możliwość wytwarzania w danym okresie czasu maksymalnej wielkości produkcji o określonych parametrach jakościowych przy optymalnym wykorzystaniu czynników techniczno-organizacyjnych.

- Metoda wskaźnikowa polega na określeniu zdolności produkcyjnych mając za punkt odniesienia wielkość okresu przeszłego. Przyjmuje się najczęściej wskaźniki z przedsiębiorstw przodujących, które odnosimy do naszej firmy. Metoda prosta, ale niedokładna zwłaszcza w przypadku zróżnicowanego asortymentu, nie pozwala porównywać zdolnośc produkcyjnych produkcyjnych czasie, bowiem wraz z postępem techniczno-organizacyjnym zmieniają się wskaźniki

- Metoda analityczna polega na zbilansowaniu dysponowanego i potrzebnego funduszu czasu pracy, trudność jej zastosowania, wynika z niejednoznacznego zapotrzebowania na fundusz pracy, konieczna jest więc znajomość asortymentu i rzeczywistego czasu wykonania operacji

- Metoda normatywna - polega na ustaleniu pewnej normy, której wynika ile wyrobów ma być wykonanych w konkretnej komórce produkcyjnej. Norma ta ustalona jest na podstawie normatywów odnoszących się do poszczególnych elementów komórki produkcyjnej. Najczęściej stosowana przy produkcji aparatowej i masowej

Uzupełnieniem do obliczania zdolności produkcyjnej jest produktywność którą oblicza się jako efekty do nakładu. Jednocześnie prowadzi się obliczenia tzw produktywności cząstkowych np. produktywność maszyn urządzeń energii, pracy, materiałów.

Na zdolność produkcyjną wpływają nst czynniki: struktura asortymentowa produkcji; poziom kwalifikacji pracowników; liczba i jakość użytkowanych maszyn i urządzeń; wykorzystanie materiałów surowców; poziom opracowania dokumentacji technologicznej; poziom organizacji komórek produkcyjnych; warunki pracy; poziom kooperacji i specjalizacji.

60. Istota kosztu alternatywnego

Kosztem alternatywym danego dobra jest ilość innego dobra, z której trzeba zrezygnować, aby możliwe stało się wytworzenie dodatkowej jednostki tego pierwszego dobra.

Koszt alteratywny to również 'koszt utraconych korzyści" - jest to suma dochodów utraconych w wyniku niewykorzystania posiadanych zasobów (pracy i kapitału) w najlepszym z istniejących, alternatywnych zastosowań.

61. Różnica pomiędzy kosztem krańcowym a kosztem przeciętnym

Kiedy koszty krańcowe są niższe od kosztów przeciętnych, koszty przeciętne spadają. Kiedy koszty krańcowe są wyższe od kosztów przeciętnych, koszty przeciętne rosną. Koszty przeciętne są równe kosztom krańcowym tylko w najniższym punkcie krzywej kosztów przeciętnych. Żadna z tych prawidłowości nie jest przypadkowa. Zależność, w jakiej pozostają wobec siebie wielkości przeciętne i krańcowe ma charakter arytmetyczny.

62. Zasada najmniejszego kosztu

Zasada najmniejszego kosztu jest częścią zasady racjonalnego gospodarowania. Mamy z nią do czynienia wówczas, gdy ustalone zadania produkcyjne uzyskujemy przy najmniejszych nakładach środków.

63. Co to jest przedsiębiorstwo?

Przedsiębiorstwo rozumiane jest jako jednostka gospodarcza mająca osobowość prawną, wyodrębniona pod względem ekonomicznym, organizacyjnym i terytorialnym, nastawiona na osiąganie zysku ze swej działalności produkcyjnej i/lub usługowej oraz dysponująca określonym majątkiem. Jest również podmiotem gospodarczym produkującym i/lub sprzedającym - na rachunek i ryzyko właściciela - dobra i/lub usługi, którego wyłącznym lub jednym z wielu celów jest osiąganie zysków.

64. Powody istnienia przedsiębiorstw

Z powodem istnienia przedsiębiorstw ściśle wiąże się pojęcie misji przedsiębiorstwa. Jest to filozofia firmy, deklaracja jej głównych kierunków działań, uzasadnienie racji istnienia i rozwoju przedsiębiorstwa. Misja jest ukonkretnieniem pomysłu na przedsiębiorstwo. Misja tworzy osobowość organizacji. Powinna odpowiadać na pytania:

- po co istnieje przedsiębiorstwo,

- do czego dąży,

- określenie zbioru klientów,

- jakie zaspokaja potrzeby.

Zasady formułowania misji:

- Zwięzłość (lakoniczność)

- Elastyczność (możliwość zmian)

- Oryginalność

Głównym powodem zakładania przedsiębiorstw jest oczywiście chęć wzbogacenia się czyli pomnażania swojego kapitału.

65. Cele działalności przedsiębiorstw

Cele w przedsiębiorstwie układają się w wyraźną hierarchię. Realizacja celu głównego wymaga bowiem wielu działań złożonych czy przedsięwzięć traktowanych jako cele pośrednie lub środku do celu, które wymagają wykonania innych działań.

cel główny przedsiębiorstwa - przetrwanie i rozwój

cele ekonomiczne - długo- i krótkoterminowy zysk, poprawa rentowności, poprawa pozycji na rynku, wzrost produktywności czynników wytwórczych, innowacyjność

cele techniczno-produkcyjne - maksymalizacja produkcji, poprawa jakości, reprodukcja zasobów kapitałowych

cele społeczne - cele ogólnospołeczne (zaspokajanie potrzeb rynku), cele załogi (wzrost zarobków, poprawa warunków pracy, wzrost satysfakcji pracowników)

cele regionalne i ekologiczne - rozwój infrastruktury komunalnej i kulturalnej, aktywizacja regionu, ochrona i odnowa środowiska, racjonalne wykorzystanie zasobów przyrody

Cele można również podzielić na cele ciągłe, trwale obowiązujące i konkretne zadania na dany okres.

66. Podstawowe cechy przedsiębiorstw (?)

Cechy przedsiębiorstwa jako podmiotu gospodarczego:

· przedsiębiorczość

· samodzielność

· samo finansowanie

samorządny

· racjonalność działania

przedsiębiorczość - wola i umiejętność szukania i dostrzegania okazji do osiągania korzystnych przez przedsiębiorstwo wyników ekonomicznych oraz podejmowanie ryzyk i działań wykorzystujących tę okazję.

Ważna cecha określająca postawy ludzi zarządzających jak i ich klasyfikacji.

Możliwość osiągania efektów lepszych od dotychczasowych w takich warunkach umożliwiających przetrwanie, że nie będzie możliwy upadek.

Formy, kierunki i zakres przejawiania się przedsiębiorstwa jak i osiągane rozmiary zależą od systemu ekonomiczno-społecznego w jakim przychodzi działać, efektywności i dynamizmu rozwoju.

samodzielność - podejmowanie decyzji gospodarczych - tworzących ramy działań przedsiębiorstwa. Stan w którym nikt z zewnątrz nie może wydać polecenia dotyczących jego działań. Przedsiębiorstwo jest zawsze uzależnione od czegoś, bo działa w pewnym otoczeniu.

Wyraża się w tym, że podejmuje decyzje co wytwarzać, jak i ile dla kogo produkować od kogo kupić, kogo i gdzie zatrudnić, ile zapłacić za nabywane czynniki produkcji, decyzje alokacji zasobów, decyzje dotyczące doboru dostawców, odbiorców, pracowników.

samodzielność jest ograniczona przepisami prawa i normami etycznymi.

samo finansowanie - pokrywanie wydatków i zobowiązań finansowych przedsiębiorstwa z przychodów uzyskiwanych z tytułu sprzedaży wytworzonych produktów (dobra materialne i usługi)

Przychody to:

· sumy uzyskane bezpośrednio z faktu sprzedaży

· dotacje od państwa i różnych instytucji

Przychody to czynnik wyznaczający możliwości przedsiębiorstwa.

Przedsiębiorstwa otrzymujące efekty mogą uzyskać kredyty bankowe wtedy zwiększają środki działalności.

Zmniejszanie się lub brak popytu może spowodować brak przychodu, uniemożliwia lub wręcz powoduje ogłoszenie likwidacji.

racjonalność działania - dążenie do osiągania w danych warunkach możliwie korzystnych dla siebie wyników. (korzystność wyników zależy od systemu funkcjonowania gospodarki) np. maksymalizacja zysku, maksymalizacja sprzedaży przy zapewnieniu zadowalających zysków, osiąganie przodującej pozycji w branży.

Cechy przedsiębiorstwa stanowią charakterystyczną myśl przewodnią ekonomii.

67. Warunek rozwoju działalności gospodarczej (?)

Zapewnienie odpowiedniej bazy kapitałowej to jeden z warunków rozwoju przedsiębiorstwa. Właściwe zaprojektowanie źródeł finansowania jest niezbędne dla powodzenia danego przedsięwzięcia gospodarczego.

68. Utarg w przedsiębiorstwie, jakie wyróżniamy rodzaje utargu

Utarg (przychód) przedsiębiorstwa jest to ilość pieniezy uzyskana ze sprzedaży dóbr i usług w jakimś okresie, na ogół w ciągu jednego roku.

Utarg całkowity to po prostu cena pomnożona przez ilość sprzedanego dobra.

Utarg krańcowy jest to wzrost utargu całkowitego wywołany zwiększeniem produkcji o jednostkę. Kształt krzywej utargu krańcowego zależy wyłącznie od kształtu krzywej popytu na produkty przedsiębiorstwa.

72. Zysk - w rachunkowości jest to dodatni wynik finansowy przedsiębiorstwa lub określonej inwestycji albo pożyczki. Jego przeciwieństwem jest strata. Zysk jest wartością ekstensywną i nie określa bezpośrednio efektywności gospodarowania lub inwestowania. Wartością określającą efektywność gospodarowania i inwestowania jest rentowność.

Rodzaje zysku:

• księgowy zysk przedsiębiorstwa - jest równy bezpośrednio wynikowi finansowemu obliczonemu z rachunku zysków i strat przedsiębiorstwa

• ekonomiczny zysk przedsiębiorstwa zwany czasami nadzwyczajnym, lub rzeczywistą wartością dodaną - jest równy zyskowi księgowemu pomniejszonemu o wartość odsetek kapitałowych, które można by uzyskać wypożyczając równowartość kosztów wg przeciętnego oprocentowania kredytów w tym samym okresie

• normalny zysk przedsiębiorstwa - ma miejsce wtedy gdy zysk ekonomiczny jest równy 0. Oznacza to w praktyce, że przedsiębiorstwo nie tworzy rzeczywistej wartości dodanej

• zysk kapitałowy - to wzrost wartości samego kapitału, np. w wyniku wzrostu cen posiadanych papierów wartościowych na giełdzie, różnic kursowych walut lub cen nieruchomości, maszyn i materiałów.

73. Zysk a utarg

Utarg (przychód) przedsiębiorstwa jest to ilość pieniędzy uzyskana ze sprzedaży dóbr i usług
w jakimś okresie (na ogół w ciągu jednego roku). Koszty przedsiębiorstwa to wydatki
poniesione na wytworzenie dóbr i usług w jakimś okresie. Zyski stanowią nadwyżkę
przychodów nad kosztami.

Zysk = Utarg - koszty

Wyżej wymienione proste definicje zazwyczaj jednak nie do końca są odzwierciedlone w
rzeczywistym obrocie finansami firmy. Dla przykładu faktyczny zysk uzyskujemy dopiero po
odliczeniu podatków, niektóre płatności pomimo, iż są zaksięgowane w danym roku nie
muszą być jeszcze uregulowany (rachunki za media z grudnia danego roku). Do tego
nakładają się kontakty z kontrahentami — niektórzy z nich mogą zwlekać z zapłata za usługi

74. Optimum produkcji czynników znajduje się w punkcie styczności linii jednakowego kosztu z możliwie najwyżej położoną izokwantą produkcji. Jest to punkt równowagi przedsiębiorstwa, w którym osiąga ono maksymalną produkcję przy danym koszcie całkowitym. Optymalna kombinacja następuje w punkcie E, gdzie nakłady czynników pracy i kapitału możliwe do osiągnięcia przy danym koszcie całkowitym wymaga spełnienia następującej równości.

75. Punkt równowagi przedsiębiorstwa

Optimum produkcji czynników znajduje się w punkcie styczności linii jednakowego kosztu z
możliwie najwyżej położoną izokwantą produkcji. Jest to punkt równowagi przedsiębiorstwa,
w którym osiąga ono maksymalną produkcję przy danym koszcie całkowitym.

Koszt całkowity = koszty zmienne + koszty stałe

Koszty zmienne - wynagrodzenie pracowników produkcji, ZUS, surowce

Koszty stałe - amortyzacja, wynagrodzenie pracowników administracyjnych, opłata za media

Izokwanta produkcji - przedstawia różne kombinacje minimalnych nakładów czynników
wytwórczych niezbędnych do wytworzenia określonej wielkości produkcji. Każdy punkt to
inna technika produkcji. Np. Można jakąś rzecz wyprodukować albo dużym nakładem
pracowników i małym nakładem maszyn bądź na odwrót.

Kilka izokwant może leżeć na jednym wykresie - te leżące wyżej oznaczają większą wielkość
produkcji danego dobra

Linia jednakowego kosztu - pokazuje ona różne nakłady składające się na taki sam koszt
całkowity.

Definicję z początku tego „rozdziału" można rozumieć tak - mamy zadany jakiś koszt
całkowity, który możemy ponieść. Rysujemy linię jednakowego kosztu (prosta o nachyleniu
ujemnym). Chcemy aby nasza firma produkowała optymalnie. Na wykres wrzucamy
izokwanty - tworzone tak jak to jest opisane wyżej. Któraś z nich gdzieś będzie styczna z tą
naszą prostą (bierzemy tę najwyższą) - i w punkcie tej styczności mamy punkt równowagii -
wtedy produkujemy najwięcej (bo skoro wzięliśmy tę najwyższą to mamy pewność, że jest
ona najlepsza z możliwych).

76. Podział przedsiębiorstw

Generalnie przedsiębiorstwa możemy podzielić ze względu na posiadanie osobowości
prawnej.

Osobowość prawna - to pojęcie określające zdolność osób prawnych do bycia podmiotem
praw i obowiązków oraz do dokonywania we własnym imieniu czynności prawnych.

a) Nie ma osobowości prawnej:

Spółka cywilna

b) Nie ma osobowości prawnej, lecz dzięki m. In. Firmie i wpisowi do rejestru może we
własnym imieniu nabywać prawa, w tym własność nieruchomości i inne prawa
rzeczowe, zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywana

Spółka jawna
Spółka partnerska
Spółka komandytowa
Spółka komandytowo-akcyjna

c) Ma osobowość prawną, którą nabywa z chwilą wpisu do rejestru

spółka z o.o.

spółka akcyjna
przedsiębiorstwa państwowe
spółdzielnia

inne (fundacje, zakład budżetowy)

Można by dokonać jeszcze podziału ze względu na charakter spółki - kapitałowa bądź
osobowa.

a) Osobowa

Spółka cywilna
Spółka jawna

- Spółka partnerska

b) Spółka osobowa oraz w pewnej części kapitałowa

Spółka komandytowa - kapitałowa w odniesieniu do komandytariuszy

- Spółka komandytowo-akcyjna - kapitałowa w odniesieniu do akcjonariuszy.

c) Kapitałowa

- Spółka z o.o.
Spółka akcyjna

77. Rodzaje i cechy spółek osobowych

a) Spółka cywilna

Podstawą prawną jej działalności jest Kodeks cywilny.

Charakteryzuje się ona współdziałaniem osób a nie złączeniem kapitału. Stosunki
wewnętrzne w spółce regulowane są poprzez zawarcie umowy pisemnej między
wspólnikami. Określa się w niej cel i przedmiot działalności spółki, udział wspólników w
zyskach i stratach, sprawy reprezentacji spółki i inne. Umowa ta jest potrzebna wtedy,
kiedy wspólnicy nie dzielą równo między sobą obowiązków i ryzyka związanego z
prowadzeniem spółki. Równy podział owych obowiązków gwarantuje bowiem kodeks
cywilny.

Za zobowiązania spółki wszyscy wspólnicy odpowiadają solidarnie i całym majątkiem -
zapewnia to bezpieczeństwo wierzycielom, natomiast jest wadą dla właścicieli.
Tryb zawiązania spółki jest prosty i wymaga jedynie spisania umowy i zgłoszenia do
ewidencji lub uzyskania koncesji.

b) Spółka jawna

Podstawą prawną jej działalności jest Kodeks cywilny.
Charakterystyka taka sama jak w spółce cywilnej

Za zobowiązania spółki wszyscy wspólnicy odpowiadają solidarnie i całym majątkiem -

zapewnia to bezpieczeństwo wierzycielom, natomiast jest wadą dla właścicieli.

Główna różnica w odniesieniu do spółki cywilnej - spółka jawna ma zastrzeżoną

sądownie nazwę oraz może nabywać prawa i zaciągać zobowiązania.

Tryb zawiązania spółki polega na podpisaniu umowy i dokonania wpisu do rejestru

handlowego.

c) Spółka komandytowa (jeżeli weźmiemy ją w klasyfikacji do spółek osobowych... )
Podstawową cechą wyróżniającą spółkę komandytową, że przynajmniej jeden wspólnik
(komplementariusz) odpowiada w niej za zobowiązania spółki całym swoim majątkiem, a
inny wspólnik (komandytariusz) - do wysokości wniesionego wkładu (sumy
komandytowej).

Nie ma osobowości prawnej ale ma cechy osoby prawnej.

Tryb zawiązania spółki polega na podpisaniu umowy, która musi mieć formę aktu
notarialnego pod rygorem nieważności. Byt prawny spółki rozpoczyna się z chwilą wpisu
do rejestru handlowego.

Komplementariusze są osobami uprawniony i zobowiązanymi do prowadzenia spraw
spółki

Komandytariusze poza obowiązkiem wniesienia umówionego wkładu oraz
odpowiedzialnością do wysokości sumy komandytowej, nie mają ani prawa, ani
obowiązku prowadzenia spraw spółki, chyba że w umowie spółki postanowiono inaczej.
Komandytariusz może jedynie domagać się odpisu rocznego bilansu oraz przeglądać
księgi i dokumenty, celem sprawdzenia ich rzetelności.

Podział na komandytariuszy i komplementariuszy jest zaletą spółki - jak ktoś chce tylko
wnieść wkład finansowy a nie zajmować się prowadzeniem spółki i zarazem nie
ryzykować całego swojego majątku może zostać komandytariuszem.

78. Rodzaje i cechy spółek kapitałowych

a) spółka z o.o.

Kapitał początkowy - 50tyś złotych. Jest on stały, nie może być dzielony między
wspólników w czasie istnienia spółki) a jego całkowita wpłata musi nastąpić przez
zarejestrowaniem spółki.

Z osobowością prawną spółki wiąże się prawne (notarialne) i księgowe oddzielenie
majątku spółki od majątku osobistego wspólników oraz ograniczenie odpowiedzialności
wspólników za zobowiązania spółki od wysokości wniesionych udziałów (kapitału
zakładowego)

Ze względu na osobowość prawną trzeba powołać organy spółki - zgromadzenie
wspólników (najważniejszy organ podejmujące kluczowe decyzje - każdy ze wspólników
ma równe prawa w uczestnictwie w nim) i zarząd (organ wykonawczy, odpowiedzialny za
prowadzenie wszystkich bieżących spraw spółki. Jego członkowie odpowiadają cywilnie i
karnie. Odpowiadają za zobowiązania spółki.) A w spółkach o wysokim kapitale (ale nie
wiem ile ;/ ) rada nadzorcza lub komisja rewizyjna (podstawową rolą tych organów jest
sprawowanie nadzoru nad działalnością spółki i jej zarządu).

Tryb zakładania spółki jest mankamentem, natomiast zaletą jest bezpieczeństwo
wspólników związane z prawnym oddzieleniem majątku spółki od majątku właścicieli.

b) spółka akcyjna

Kapitał początkowy - 500tyś złotych.

Podstawą istnienia i funkcjonowania spółki akcyjnej jest kapitał akcyjny podzielony na
określoną a statucie spółki liczbę akcji o równej wartości nominalnej.
Akcje są najczęściej wystawiane na okaziciela, choć mogą być także imienne. Obrót nimi
jest zazwyczaj nieograniczony a najczęściej odbywa się za pośrednictwem giełdy
papierów wartościowych.

Prawa i obowiązki właścicieli spółki akcyjnej są ściśle powiązane z liczbą i rodzajem
posiadanych przez nich akcji. Akcjonariuszom przysługują prawa majątkowe (prawo do
udziału w zysku i kwocie likwidacyjnej, prawo poboru akcji przy podwyższaniu kapitału
zakładowego) oraz prawa korporacyjne (prawo głosu na walnym zgromadzeniu, prawo do
zwoływania walnego zgromadzenia, prawo domagania się wyjaśnień od zarządu, prawo
zaskarżania uchwał walnego zgromadzenia, prawo dochodzenia roszczeń o
odszkodowanie służące spółce).
Organy jak w spółce z o.o.
Tryb zawiązania

Łączny - akcje są wykupywane przez samych założycieli spółki lub wspólnie z osoba

trzecimi.

Lub

Sukcesywne - publiczna sprzedaż akcji.

79. Co to jest konsorcjum i przykłady z praktyki gospodarczej

Konsorcjum jest grupą (zrzeszeniem) przedsiębiorstw produkcyjnych, handlowych lub
banków, które zawierają okresowe porozumienie, aby zgodnie z nim wspólnie realizować
duże przedsięwzięcia gospodarcze lub określoną operację handlową czy finansową
wymagającą dużych nakładów kapitałowych.

Koncerny są tworzone głównie gdy dane zamówienie jest zbyt duże dla jednej firmy lub w
przypadku banków - dla udzielenia dużego kredytu, którego jeden bank nie byłby w stanie
udzielić. W obu przypadkach nie tylko kapitał zostaje powiększony, ryzyko również jest
rozłożone.

Może też wystąpić przypadek z generalnym wykonawcą. Ma to miejsce gdy zleceniodawca
nie chce negocjować z wieloma rozproszonymi spółkami, tylko tworzy się konsorcjum z
generalnym wykonawcą i to on najczęściej zleca reszcie spółek w konsorcjum poszczególne
zadania.

Przykład z gospodarki - budowa autostrady - kilka mniejszych firm łączy się aby podołać
inwestycji

Przykład istniejącego konsorcjum - Konsorcjum Stali S. A.

80. Co to jest kartel i przykłady z praktyki gospodarczej

Kartel (i syndykat - bo to w zasadzie to samo © ) są porozumieniami zawieranymi między
przedsiębiorstwami tej samej branży (np. kartel cukrowniczy, cementowy) w celu
ograniczenia lub zlikwidowania konkurencji i zapewnienia pozycji monopolistycznej w
danym segmencie rynku.

Przedsiębiorstwa tworzące kartel zachowują swoją samodzielność prawną. Przystąpienie do
kartelu zobowiązuje ich jedynie do przestrzegania norm określonych w umowie kartelowej.
Są to z reguły normy zobowiązujące do stosowania jednolitych cen (cen kartelowych),
utrzymywania ilości produkcji i sprzedaży na uzgodnionym poziomie (kontyngenty), lub do
obsługiwania wydzielonego terytorialnie rynku zbytu.

Konkretnej firmy nie jestem w stanie podać - ze względu na monopolistyczny charakter tego
typu połączenia spółek jest niedopuszczalny na polskim rynku raczej kartelu nie
doświadczymy.

81. Co to jest koncern i przykłady z praktyki gospodarczej

Koncern stanowi grupę prawnie samodzielnych przedsiębiorstw, należących do wspólnego
właściciela i prowadzonych pod jednolitym kierownictwem.

Tworzenie koncernu polega z reguły na wykupywaniu akcji lub udziałów inny
przedsiębiorstw, co umożliwia sprawowanie nad nimi nadzoru i koordynację ich działalności.
Koncern poziomy - łączy się przedsiębiorstwa tej samej lub pokrewnych dziedzin
działalności (produkcji). - np. kilka kopalń

Koncern pionowy - włącza się do koncernu przedsiębiorstwa uzupełniające się w ramach
określonego procesu produkcji lub stanowiące kolejne fazy procesu technologicznego, np.
kopania rudy żelaza -> huta -> przedsiębiorstwo wytwarzające coś z metalu.

Przykład - Ford (w kwestii poziomej posiada np. Mazdę, Land Rovera, Aston Martina,
Jaguara, w pionowej firmy tworzące niektóre podzespoły).

82. Co to jest holding i przykłady z praktyki gospodarczej

Holding jest zgrupowaniem spółek kapitałowych („spółka spółek"), w ramach którego spółka
wiodąca (tzw. Matka) posiada wszystkie lub większość akcji spółek podporządkowanych
(tzn. córek), dzięki czemu zajmuje nadrzędne pozycję w strukturze zarządzania
Holding ma strukturę dwuszczeblową:

szczebel pierwszy - spółka holdingowa, która dzięki dysponowaniu
kontrolnymi pakietami akcji lub udziałów innych spółek, zarządza ich
funkcjonowaniem; nie prowadzi ona działalności operacyjnej (produkcyjnej
lub usługowej), lecz jedynie realizuje funkcje zarządcze, których zakres i treść
zależą od typu holdingu.

Szczebel drugi - spółki zależne, które są własnością spółki holdingowej i
często również innych inwestorów; prowadzą one działalność operacyjną i są
traktowane jako tzw. Centra zysków (lub kosztów); pod względem prawnym
są samodzielnymi podmiotami gospodarczymi (mają osobowość prawną) i
zajmują wobec siebie równorzędne pozycje.
Modele holdingu

- operacyjny holding zarządzający - spółka matka kontroluje na bieżąco nie
tylko finanse i strategie podległych spółek, lecz także ich działalność
operacyjną (bieżącą),

strategiczny holding zarządzający - rola spółki holdingowej ogranicza się do
kontroli finansów i działalności strategicznej podległych spółek,

- holding finansowy - nadzór jedynie przypływu finansowego

Przykład - Katowicki holding węglowy S.A. - siedziba Katowice, 11 kopalń wchodzi w skład
holdingu

83. Co to jest konglomerat i przykłady z praktyki gospodarczej

Konglomerat jest to rodzaj holdingu, w którym zgrupowane są przedsiębiorstwa z wielu
różnych branż. Czasami nazywamy to formę ukośną. Konglomeratowa forma integracji
stosowana często przez holdingi przynosi im korzyści w postaci większej stabilności
dochodów (straty wyrównywane są przez zyski) oraz większych zysków z tytułu
przemieszczania i lokowania kapitałów w tych sektorach gospodarki, które w danym czasie
gwarantują wyższą rentowność.

Przykład - wydaje mi się, że jest to firma Proctel & Gamble - czy jakkolwiek się to pisze :P
oni mają między innymi perfumy Hugo Boss, chipsy Lays, jakieś inne kosmetyki... więc do
definicji pasuje :D

84. Co to iest DUOPOL?

Duopol - forma oligopołu, występują tylko dwie, wielkie, wzajemnie zwalczające się potęgi na rynku.

85. Co to jest MONOPSON?

Monopson to taka forma rynku, na którym istnieje tylko jeden odbiorca (przedsiębiorstwo pośredniczące w

handlu) oraz wielu dostawców pewnego towaru lub usługi. Monopsonami są
zazwyczaj firmy państwowe, np. kupujące ropę naftową lub gaz ziemny.
Przedsiębiorstwo mające taką pozycję dąży do zakupu po zaniżonych cenach
podczas negocjacji z dostawcami.

86. Mechanizm rynkowy (omów istotę, cechy, relacje pomiędzy podmiotami rynkowymi - formy organizacji rynku)/

Mechanizm rynkowy - proces obejmujący żywiołowe działania podmiotów na rynku, w wyniku którego

dochodzi do ustalenia równowagi rynkowej, a więc samoczynnego dostosowania
wielkości popytu (D) i podaży(S) poprzez odpowiednie ustalenie ceny równowag

(p)

W ujęciu procesowym mechanizm rynkowy jest grą popytu i podaży, która prowadzi do obiektywnej

wyceny poszczególnych towarów i zrównoważenia rynku, czyli zrównania się
oferowanej ilości towaru z ilością pożądaną.

Jeżeli popyt na jakieś dobro przewyższa podaż, wówczas nabywcy są skłonni płacić za nie więcej. Gdy

przejawiają tę skłonność na rynku, cena tego dobra rośnie. Wzrost ceny skłania
natomiast producentów do zwiększenia jego produkcji, co doprowadzi w końcu
do zrównania podaży z popytem.

Jeżeli w sytuacji równowagi rynkowej wystąpią okoliczności, których skutkiem będzie ograniczenie popytu

na dane dobro (np. zmiana gustów konsumentów), wówczas nie wszystkie
produkowane towary znajdą nabywców. Skłoni to część producentów do
zmniejszenia produkcji i obniżenia ceny, celem zachęcenia części konsumentów
do zakupu większych ilości towarów. Efektem będzie ustalenie się równowagi
rynkowej przy niższym poziome produkcji i niższej cenie.

87. Jaka jest różnica pomiędzy konkurencja doskonała i niedoskonała?
    Konkurencja DOSKONAŁA:

Sytuacja na rynkach, na których żadna firma

ani żaden konsument nie są wystarczająco wielcy, aby móc wpływać

na cenę rynkową.

Konkurencja NIEDOSKONAŁA:

Sytuacja na rynkach, na których nie działa

konkurencja doskonała, gdyż jeden sprzedawca (lub kupujący) jest na
tyle duży, że może wywierać wpływ na cenę rynkową. Współcześnie termin konkurencja niedoskonała odnosi się do każdego rodzaju tej „niedoskonałości" - czystego monopolu, oligopolu lub
konkurencji monopolistycznej.

88. Struktury rynków niedoskonałych:

Monopol - to struktura rynkowa charakteryzująca się: występowaniem na rynku tylko jednego dostawcy danego towaru, który kontroluje podaż i ceny, oraz wielu odbiorców; występowaniem barier uniemożliwiających innym firmom wejście na rynek (np. ustawodawstwo, patenty, koszty itp.);

Monopol może mieć charakter:

państwowy - kiedy prawo danego państwa pozwala świadczyć usługi lub produkować określony asortyment towarów tylko jednemu podmiotowi (np. monopol spirytusowy, monopol loteryjny itp.);
wymuszony - kiedy jeden z producentów towaru/usługi osiąga taką pozycję na rynku, że pozostali
producenci bankrutują; naturalny - wynikający z natury dostarczanej usługi/towaru, gdy ze względów technicznych konkurencja wielu podmiotów jest niemożliwa lub utrudniona (np. koleje żelazne, dostarczanie prądu elektrycznego i gazu, telekomunikacja itp.).

W przypadku monopolów naturalnych i wymuszonych w wielu krajach świata tworzone jest specjalne
prawodawstwo które reguluje zmonopolizowany rynek, w sposób sztuczny tworząc na nim warunki do powstania i rozwoju konkurencji.

Monopolista produkuje tyle, dopóki jego koszt krańcowy nie zrówna się z przychodem krańcowym

Oligopol - forma struktury rynkowej, różna od doskonałej konkurencji, gdzie występuje znaczna ilość
małych konkurentów, oraz od czystego monopolu, gdzie istnieje tylko jedna potężna firma; dominująca forma w krajach rozwiniętych; sytuacja na rynku, w której występuje tylko kilku dużych producentów danego dobra czy też dostawców usługi.

Charakterystyczną cechą dla oligopolu jest brak konkurencji cenowej między uczestnikami takiego rynku. ywalizacja przedsiębiorstw odbywa się na innych płaszczyznach (jakość, reklama, usługi dodatkowe itp.).Zachowania uczestników oligopolu próbuje się tłumaczyć przy użyciu teorii gier. Istnieją tutaj duże bariery wejścia i wyjścia. Oligopol jest formą konkurencji niedoskonałej, charakteryzuje się najwyższym stopniem monopolizacji. Przedsiębiorstwa ołigopolistyczne mają możliwości tworzenia nowych form instytucjonalnych, co pozwala na poprawę ich pozycji monopolistycznych. Proces ten nazywamy mianem fuzji i może on przybierać różne
formy: kartel, syndykat, trust, koncern. Konkurencja monopolistyczna - powszechnie występująca forma rynku (inne to konkurencja doskonała, oligopol, monopol) wyróżniona ze względu na możliwość kształtowania ceny przy jednoczesnej dużejnliczbie podmiotów na rynku i gdzie producenci próbują odróżniać się od swoich konkurentów.

Rynek ma postać konkurencji monopolistycznej, jeżeli:

występuje na nim ograniczona lecz stosunkowo duża liczba producentów (znacznie mniejsza niż przy
konkurencji doskonałej, ale wyraźnie większa niż przy oligopolu) i wielka liczba kupujących, dostawcy próbują się odróżniać i wytwarzają zróżnicowane (choć podobne) produkty - produkt jest
niejednorodny krzywe popytu są wysoce elastyczne, więc zmiana rozmiarów produkcji ma wpływ na poziom ceny.

W konkurencji monopolistycznej istnieje konkurencja zarówno cenowa jak i na polu cech produktu. Każdy produkt ma określone cechy, których nie ma inny. Producent ma ograniczoną kontrolę nad ceną. Konkurencja odbywa się głównie na poziomie reklamy, promocji, także przez doskonalenie wyrobów, różnicowanie wyglądu, sprawność obsługi i napraw. Wejście na rynek nie jest łatwe, potrzebny jest duży kapitał do promocji.

89. Krzywa popytu w warunkach konkurencji monopolistycznej

Typy te ilustrują dwie krzywe popytu

krzywa popytu indywidualnego

krzywa popytu danej gałęzi

Producent może sprzedać produkt w ilości Ql po cenie PI. Przedsiębiorstwo obniża cenę a konkurencja nie zmienia swoich cen. Przedsiębiorstwo może zwiększyć ilość sprzedawanego produktu (Q2) gdy tylko jedno przedsiębiorstwo obniża cenę krzywa popytu na jego produkt przybiera postać linii dd

Drugi typ - przy obniżone cenie Q2 przedsiębiorstwo będzie mogło sprzedać mniejszą ilość swoich dóbr Q3 czyli mniejszą ilość ponieważ inny też obniżyli cenę.

W porównaniu do sytuacji wyjściowej przedsiębiorstwo sprzedaje większą ilość po niższej cenie ale
sprzedaż jest mniejsza. Różnica pomiędzy Q2 a Q3 jest wielkością utraconą na rzecz swoich konkurentów.

Krzywa zawierająca punkty AI B' jest krzywą popytu na produkty przedsiębiorstwa w sytuacji gdy
konkurenci obniżyli cenę. Ukazuje wielkość produkcji na którą miałoby zapotrzebowanie przy każdym poziomie ceny, ten sam zysk.

90. Krzywa popytu w warunkach konkurencji doskonałej

Krzywa popytu jest doskonale elastyczna

91. Warunki konkurencji doskonałej:

• stała cena,

• Duża liczba kupujących i sprzedających,
  Istnieje swobodny przepływ czynników produkcji,

• Brak barier wejścia na rynek,

• oferowane towary mają podobną użyteczność całkowitą,

• Kupujący i sprzedający mają doskonałą znajomość rynku

92. Warunki występowania pełnego monopolu

• na rynku działa jeden producent i wielu kupujących

• firmy konkurencyjne nie mogą wejść na rynek, na którym istnieje monopol, z powodu barier. Chodzi tutaj zarówno o bariery prawne, np. konieczność zdobycia koncesji, jak i bariery finansowe, np. olbrzymie koszty potrzebne na uruchomienie produkcji.

• produkt nie ma substytutów (wyrobów zastępczych). Produkt sprzedawany przez monopolistę różni się od wyrobów oferowanych przez inne firmy. Kupujący muszą albo zapłacić cenę monopolisty, albo obyć się bez danego produktu.

• rynek jest przejrzysty(uczestnicy dysponują pełną informacją o wszystkich transakcjach).

93. Ustalanie ceny przez przedsiębiorstwa funkcjonujące w warunkach konkurencji doskonałej

Cena kształtuje się w wyniku działania mechanizmu rynkowego, jako wypadkowa ofert kupujących i sprzedających. Oznacza to, że żaden z podmiotów nie jest w stanie indywidualną decyzją zmienić ceny. Cena jest niezależna od producenta.

94. Maksymalizacja zysku przedsiębiorstwa funkcjonującego w warunkach konkurencji doskonałej.

Przedsiębiorstwo maksymalizuje zysk przy rozmiarach produkcji wyznaczonych przez punkt zrównania się kosztu krańcowego z utargiem krańcowym, który jest równy cenie.

95. Cechy rynku konkurencji monopolistycznej.

Rynek ma postać konkurencji monopolistycznej, jeżeli:

• występuje na nim ograniczona lecz stosunkowo duża liczba producentów (znacznie mniejsza niż przy konkurencji doskonałej, ale wyraźnie większa niż przy oligopolu) i wielka liczba kupujących.

• swoboda wejścia na rynek jest nieograniczona .

• dostawcy próbują się odróżniać i wytwarzają zróżnicowane (choć podobne) produkty produkt jest niejednorodny.

• krzywe popytu są wysoce elastyczne, więc zmiana rozmiarów produkcji ma wpływ na poziom ceny.

• producent ma ograniczoną kontrolę nad ceną .

Przykłady rynków: restauratorzy, usługi fryzjerskie.

96. Cechy oligopolu

• sytuacja na rynku, w której występuje tylko kilku dużych producentów danego dobra czy też dostawców usługi.

• swoboda wejścia na rynek jest ograniczona.

• brak konkurencji cenowej między uczestnikami takiego rynku. Rywalizacja przedsiębiorstw odbywa się na innych płaszczyznach (jakość, reklama, usługi dodatkowe itp.)

• przedsiębiorstwa mają znaczący wpływ na cenę(opadająca krzywa popytu. relatywnie nieelastyczny popyt zależy od reakcji konkurentów na zmiany ceny).

Przykłady rynków: cementownie, cukrownie, producenci samochodów.

97. Wyjaśnij pojęcie nieuczciwej konkurencji i podaj przykłady czynów, które można uznać za nieuczciwą konkurencje.

Czynem nieuczciwej konkurencji jest działanie sprzeczne z prawem lub dobrymi obyczajami, jeżeli zagraża lub narusza interes innego przedsiębiorcy lub klienta.

Przykłady nieuczciwej konkurencji:

• Oznaczenie przedsiębiorstwa wprowadzające w błąd(oznaczenie przedsiębiorstwa, które może wprowadzić w błąd klientów co do jego tożsamości, na przykład używanie firmy lub skrótu firmy innego przedsiębiorstwa).

• Wprowadzające w błąd oznaczenie towarów lub usług(Za czyn nieuczciwej konkurencji w każdym przypadku uznane będzie takie oznaczenie towarów lub usług, które może wprowadzić w błąd klientów co do istotnych cech tych towarów lub usług, takich jak ich pochodzenie, ilość, jakość, składniki, sposób zastosowania, a także ryzyko, związane z korzystaniem z nich. Ponadto czynem nieuczciwej konkurencji jest oznaczanie towaru lub usługi fałszywym lub wprowadzającym w błąd oznaczeniem geograficznym. Ponadto czynem nieuczciwej konkurencji jest fałszywe lub oszukańcze używanie chronionych oznaczeń geograficznych i chronionych nazw pochodzenia).

• Naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa(Tajemnicę przedsiębiorstwa stanowią nieujawnione do wiadomości publicznej informacje przedsiębiorstwa (techniczne, technologiczne, organizacyjne lub inne wchodzące w zakres tzw. know-how) posiadające wartość gospodarczą, co do których przedsiębiorca podjął niezbędne działania w celu zachowania ich poufności).

• Naśladowanie produktów(Naśladowanie gotowego produktu poprzez kopiowanie zewnętrznej postaci tego produktu stanowi czyn nieuczciwej konkurencji, jeżeli może wprowadzić klienta w błąd co do tożsamości produktu lub producenta).

• Utrudnianie dostępu do rynku(Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji szczegółowo opisuje działania, uznawane za utrudnianie innym przedsiębiorcom dostępu do rynku, a przez to stanowiące czyn nieuczciwej konkurencji. Wśród tych działań ustawa wymienia m.in. sprzedaż towarów/usług poniżej kosztów wytworzenia lub kosztów zakupu (dumping), bezzasadnie zróżnicowane traktowanie klientów, czy pobieranie opłat za przyjęcie towaru innych niż marża handlowa).

• Systemy sprzedaży lawinowej(Do czynów nieuczciwej konkurencji zaliczane jest organizowanie systemu sprzedaży lawinowej, tj. systemu, w którym proponuje się nabywanie towarów lub usług poprzez składanie nabywcom obietnicy uzyskania korzyści materialnych w zamian za nakłonienie innych osób do dokonania takich samych transakcji).

98. Bariery wejścia na rynek monopolisty

• monopolista posiada patenty i prawa autorskie na produkt,

• monopolista jest jedynym i wyłącznym właścicielem strategicznego zasobu, nie mającego bliskich substytutów,

• założenia czystego (pełnego) monopolu,

• monopolista ma wyłączność sprzedaży danego towaru na danym obszarze

• monopolista posiada odpowiednio duży kapitał

• bariery administracyjno-prawne -polityka protekcyjna państwa chroniąca krajowego producenta przed napływem na rynek produktów zagranicznych

99. Monopol czysty

Czysty monopol - jedyny lub potencjalnie jedyny sprzedawca danego towaru (usługi), któremu nawet w długim okresie nie zagraża konkurencja.

Założenia czystego monopolu:

• produkty są jednorodne, lub zróżnicowane. Nie istnieją ich bliskie substytuty,

• na rynku jest wielu kupujących i jeden sprzedający, monopol podaży (bądź jeden kupujący i wielu sprzedających, monopol popytu, czyli monopson)

• istnieje doskonała informacja o rynku. Oznacza to, że monopolista podaży zna popyt na produkowane przez siebie dobro, zaś monopolista popytu zna podaż dobra na które jest zapotrzebowanie.

• występują bariery wejścia do działalności opanowanej przez monopol,

• cenodawczość - monopolista ustala cenę

100. Monopol naturalny

Występuje w dziedzinach, w których rzadkość czynników produkcji (np. bogactwa naturalne, warunki klimatyczne, glebowe) uniemożliwia zwiększenie produkcji, pomimo dużego zapotrzebowania na dany produkt; rezultatem jest: ustalenie się na rynku wysokich cen równowagi podaży i popytu; znaczne korzyści płynące z m.in. rodzą ostrą konkurencję, zachęcają innych do poszukiwań podobnych czynników produkcji lub tworzenia substytutów.

101. Omów znany z praktyki gospodarczej przykład monopolu.

Monopolistą jest np. Telekomunikacja Polska, Poczta Polska czy Polskie Koleje Państwowe.

102. Urząd ochrony konkurencji i konsumentów

Misją Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów jest podnoszenie dobrobytu konsumentów poprzez ochronę i tworzenie warunków dla funkcjonowania konkurencji. Dzięki tym działaniom wzmocniona zostaje konkurencyjność przedsiębiorstw działających na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, a poprzez to Urząd przyczynia się do rozwoju gospodarczego Polski.

Wizją Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów jest cieszący się powszechnym autorytetem i zaufaniem wśród konsumentów i przedsiębiorców organ ochrony konkurencji i konsumentów, którego praca przyczynia się do sukcesu gospodarczego Polski oraz Unii Europejskiej.

103. Zależności pomiędzy uczestnikami rynku oligopolistycznego

a) Zmowa - jawene jub tajne porozumienie między przedsiebiorstwami ktore ma na celu uniknięcie wzajemnej konkurencji. Przedsiębiorstwa współnie ustalają ceny lub wielkoś produkcji. Dokonują podziału rynku lub wspólnie podejmują inne decyzje handlowe.

b) Konkurencja - proces, w którym podmioty rynkowe współzawodniczą ze sobą w zawieraniu transakcji rynkowych poprzez przedstawianie korzystniejszej od innych podmiotów oferty rynkowej celem realizacji swoich interesów.

Konkurowanie może się odbywać w oparciu o wiele cech oferty rynkowej, takich jak cena, jakość, forma płatności i wiele innych. W zależności od struktury rynku, na którym zachodzi proces konkurencji, wyróżnia się różne modele konkurencji.

104. Przywództwo cenowe na rynku oligopolistycznym

a) Przywództwo przedsiębiorstwa dominującego, które posiada znaczny udział produkcji w gałęzi. Ustala ceny na określonym poziomie.

b) Przywództwo przedsiębiorstwa które posiada najniższe koszty produkcji. To te przedsiębiorstwa ustala cene do ktorej inne przedsiębiorstwa sie dostosowują,

105. Złamana krzywa popytu w oligopolu

Jeśli obowiązującą ceną na rynku jest P1, wówczas oligopolista produkuje Q1 dóbr, znajdując się w pozycji A. Jeśli podniesie cenę, konkurenci najprawdopodobniej nie zrobią tego samego, a oligopolista doprowadzi do znacznego spadku popytu na swoje wyroby - powyżej punktu A krzywa popytu jest względnie elastyczna (wrażliwa na zmianę ceny).

Jeśli natomiast oligopolista zmniejszy cenę, postąpią tak samo jego konkurenci - udziały w rynku nie zostaną zmienione, a cała gałąź przesunie się po krzywej popytu w dół. Na tym odcinku krzywa popytu jest już nieelastyczna. Obniżka ceny zwiększa ilość, ale dzięki większej sprzedaży całej gałęzi.

W punkcie Q1 utarg krańcowy jest nieciągły - przedsiębiorstwo napotyka nieelastyczną część złamanej krzywej popytu - utarg krańcowy drastycznie spada.

18

---