LOGOPEDIA - 9.11.2009 R.

MECHANIZM POWSTAWANIA GŁOSU (ANATOMIA I FIZJOLOGIA KRTANI)

KRTAŃ

Narząd głosotwórczy, położony ok. 3 - 4 kręgu, u dzieci wyżej, później zstępuje. Efektem jest obniżanie głosu. Zbudowana jest z chrząstek, mięśni, więzadeł, nerwów i błony śluzowej. Znajduje się między kością gnykową i przechodzi w tchawicę.

1. CHRZĄSTKI:

1. Nieparzyste duże:

1. Tarczowata

2. Pierścieniowata

3. Nagłośni

2. Parzyste małe:

1. Nalewkowate

2. Rożkowate

3. Klinowate

Chrząstki nieparzyste duże:

• tarczowata - dwie płytki stykające się pod pewnym kątem ( u kobiet kąt rozwarty), nieruchoma

• pierścieniowata - nieruchoma, ma obwód zamknięty

• nagłośnia - płatek listka koniczyny, szypuła przymocowana do tarczowatej, ruchoma, zamyka się, kiedy w jamie ustnej jest pokarm i ślina, otwiera się, gdy mówimy

Chrząstki parzyste małe:

• nalewkowate - sześcienne piramidy, ruchome (ruchy wokół własnej osi), wyrostki do przyczepu strun głosowych, umiejscowione w chrząstce pierścieniowatej

• rożkowate - nieruchome, na stełe osadzone w nalewkowatej

• klinowate - żółte grudki, malutkie, niewidoczne, umiejscowione w więzadłach

2. MIĘŚNIE:

1. Powierzchowne - umocowują krtań i umożliwiają jej ruchy góra/dół

2. Głębokie - udział w fonacji i poruszanie chrząstkami; w fonacji działają antagonistycznie:

1. Przywodziciele (adduktory - 2):

• Mięsień pierścienno - nalewkowy boczny

• Mięsień nalewkowy poprzeczny

2. Odwodziciele (abduktory - 1):

• Inaczej mięsień oddechowy - mięsień pierścienno - nalewkowy tylny (*konikotonia (warunki polowe), tracheotomia (warunki szpitalne) - cięcie poniżej zwarcia)

3. WIĘZADŁA - twory błoniaste:

1. Gnykowo - tarczowe

2. Tarczowo - pierścienne

3. Tarczowo - nagłośniowe

4. Pierścienno - tchawicze

5. Tarczowo - nalewkowe dolne

Nastawienia:

1. 
   Prawidłowe:

1. Oddechowe:

2. Fonacyjne:

2. 
   Patologiczne:

1. Chuchające (uszkodzona jedna gałązka nerwowa):

2. Twarde (u jąkających - głos beczący, struny bardzo mocno ze sobą sczepione):

4. NERWY:

1. Nerwy czaszkowe:

• Nerw błędny - najważniejszy

• Nerw dodatkowy

Nerw błędny:

1. Nerw krtaniowy górny:

• Gałązka zewnętrzna - wprawia w ruch mięsień pierścieniowo - tarczowy

• Gałązka wewnętrzna - unerwia czuciowo błonę śluzową wyścielającą krtań

Nerw krtaniowy dolny - unerwia ruchowo mięśnie głębokie krtani

5. BŁONA ŚLUZOWA - bogato unerwiona i unaczyniona, zapewnia środowisko wilgotne w krtani

6. MECHANIZM POWSTAWANIA GŁOSU:

Warunki:

• Impuls z mózgu

• Powietrze zgromadzone w płucach

Powietrze z płuc → podgłośnia (zamknięte struny głosowe), zaczyna się sprężać → wprawia struny głosowe w drganie → drganie (nawijanie i odwijanie = skracanie i wydłużanie strun) → chrząstki nalewkowate obracają się w stawach siodełkowatych dzięki pracy mięśni głębokich i unerwieniu tych mięśni → powstaje głos prymarny (In. głos pierwotny w szparze głośni, podobny dla kobiet i mężczyzn - struny głosowe u kobiet krótsze, lżejsze => głos cieńszy) → głos prymarny do przedsionka → do jam nasady, czyli gardłowej, ustnej i nosowej (tu głos nabiera cech osobniczych).

Jama ustna - pudło rezonansowe, z przodu ograniczone wargami, po bokach policzkami, od spodu dnem jamy ustnej, od góry podniebieniem miękkim i twardym.

Elementy:

1. Ruchome:

1. Policzki

2. Język - twór mięśniowy, mięśnie parzyste ułożone symetrycznie wzdłuż bruzdy pośrodkowej (rynienka ściekowa dla śliny - utrudnia przechodzenie infekcji z jednej strony języka na drugą)

3. Wargi

4. Żuchwa

5. Podniebienie miękkie

2. Nieruchome:

1. Podniebienie twarde

2. Dziąsła

3. Zęby

4. Szczęka górna

Mięśnie w języku:

1. Zewnętrzne - włókna trochę w i trochę na zewnątrz, łączą język z narządami sąsiadującymi, odpowiedzialny za wysuwanie i chowanie języka/ruchy w górę i w dół

1. Parzyste

2. Bródkowo - językowy

3. Gnykowo - językowy

4. Podniebienno - językowy

5. Rylcowo - językowy

2. Wewnętrzne - zaczynają i kończą się w języku:

1. Podłużne górne

2. Podłużne dolne

3. Poprzeczne

4. Pionowe - podwijanie brzegu języka, zwijanie w rulonik

Nerwy w języku - nerw podjęzykowy i nerw językowo - gardłowy

Wędzidełko podjęzykowe - twór błoniasty, łączący język z dnem jamy ustnej; gdy zbyt przerośnięte (ankyloglosia) - upośledzenie realizowania głosek wysokich: sz, ż, cz, dż, r)

Mięśnie podniebienia miękkiego wraz z językiem:

• Parzyste dźwigacze

• Parzyste naprężacze

• Nieparzysty mięsień języczka

Funkcje krtani:

• Obronna - zapewniona przez chrząstkę nagłośni i tarczowatą (chroni krtań od przodu przed urazami)

• Oddechowa

• Fonacyjna

---