Otoz mam temat: Różne obrazy przyrody w literaturze. Omów sposoby ich przedstawiania i funkcje w wybranych utworach. Zrobilem go dzieki znalezionym materialol na tym forum :)

TEMAT:rozne obrazy przyrody w literaturze. omow sposoby ich przedstawiania i funkcje w wybranych utworach.


Przyroda jako nieodzowny skladnik tworzacy wraz z innymi swiat, towarzyszyla czlowiekowi od jego poczatkow. To dzieki niej zyjemy, to ona uwalnia zmysly, pozwala czuc sie nam wolnymi. Dzieki niej odrywamy sie od rzeczywistosci plawiac sie w jej pieknie. Przyroda jest, byla i bedzie wokol nas, dlatego nie przezywamy jej na codzien. Jej obecnosc jest naturalnym faktem, z powodu ktorego czlowiek nie potrafi ocenic wartosci jaka reprezentuje.

Niejednokrotnie tworzyla ona nastroj zarowno w dzielach literackich, malarskich, jak i filmowych. Byla inspiracja dla rzeszy artystow, ktorzy swoja fascynacje przedstawiali tworzac niezapomniane pamiatki sztuki.

Już w odrodzeniu w tworczosci Jana Kochanowskiego przyroda tworzyla pewien lad i harmonie. Goscila ona przede wszystkim w "Piesniach", gdzie wystepowala nawet jako samodzielny element calosci. Wyraznie widoczne jest to w "Piesni swietojanskiej o Sobotce" w czesci Panny VI i XII. Pozostale czesci pomagaja autorowi uzewnetrznic jego uczucia, czyli sa jedynie narzedziem pomocniczym. Natura i jej przemiany pobudzaja czlowieka do zycia, napelniaja go radoscia i checia dzialania. Poeta zachwala jej piekno, a zycie na wsi na jej lonie uwaza za sielanke.

Natura, ktora dotychczas pelnila role ozdobnika, role tla, na ktore nalozone byly zdarzenia i bioracy w nich udzial bohaterowie, zaczela zyc wlasnym zyciem. To ona stala sie glownym tematem utworow lub tez byla bardzo waznym elementem tworzacym calosc dziela. Szalenie znaczacy element zycia czlowieka zostal zauwazony i wywyzszany na plotnie i papierze. Okres romantyzmu w swoim zainteresowaniu przyroda nawiazal do tradycji renesansu, ale ukazal ja zupelnie inaczej. W oczach romantykow byla ona potezna, czesto zlowieszcza. Zawierala elementy fantastyki, wierzen ludowych.

Tworcy romantyczni upatrywali w naturze pierwiastkow metafizycznych. Zgodnie z panteistyczna filozofia przyrode utozsamiano z Bogiem, ktory okrywal sie jej plaszczem. Kontrast pomiedzy przemijalnym zywotem czlowieka a corocznym odradzaniem sie przyrody byl doskonalym dowodem na jej potege i wspanialosc.Pisarze romantyczni uciekajac w jej glab, pragneli wprowadzic czytelnika w nastroj panujacy w utworze. Poprzez nature usilowali jak najdokladniej przytoczyc emocje, jakie obecne byly przy tworzeniu dziela i te, ktore powinny pojawic sie przy jego odbiorze. Romantycy bowiem uwazali, ze natura ma charakter duchowy, dlatego niejednokrotnie nadawano jej charakter spirytualistyczny, czego oddzwiekiem stala sie ogromna ilosc utworow stanowiacych o przyrodzie,a ktore pochodza z tego okresu.

Nieopisanym uczuciem dazyl nature jeden z najwiekszych pisarzy polskich - Adam Mickiewicz. To on w swych dzielach, zarowno lirycznych jak i epickich, pokazal nam miejsce, jakie zajmuje ona w naszym zyciu, role jaka odgrywa i granice pomiedzy nia a swiatem
ludzkim. Najpiekniejszym przykladem wykorzystania motywu przyrody jest "Pan Tadeusz" autorstwa wyzej wymienionego pisarza. Natura nie jest tam tylko tlem akcji czy czynnikiem budowania nastroju. Mickiewicz swiadomie zaciera bariere miedzy przyroda a czlowiekiem, by ukazac ich jednosc i zaleznosc jednego i drugiego swiata. Bohaterowie utworu zyja zgodnie z rytmem wyznaczanym przez pory roku, wschody i zachody slonca. Sa szczesliwi, gdyz ona nadaje sens ich egzystencji. Nie tylko stanowi tlo, ale takze odgrywa role jednego z glownych bohaterow narodowej epopei. Piękno opisów przyrody w Panu Tadeuszu jest faktem dowiedzionym i nie budzącym wątpliwości. Malarskie i muzyczne walory tych fragmentów, ich umiejętna kompozycja, realizm szczegółu, umiejętność ukazania elementów najistotniejszych, świadomy dobór środków stylistycznych, odwołanie do najnowszych odkryć sztuki poetyckiej i do tradycji - to wszystko spowodowało, że opisując krajobrazy kraju lat dziecinnych, stał się poeta prawdziwym mistrzem. Pejzaż okolic nadniemeńskich przedstawiony został w sposób doskonały - był bowiem opisywany z miłościw, jaką potraf zrodzić tylko tęsknota, i był opisywany przez wielkiego poetę. I budził zachwyt.

Podobnie jak w epice, tak i w liryce przyroda stala sie nader czesto podejmowanym przez poetow tematem. Na stale zagoscila w tworczosci mickiewiczowskiej ze szczegolnym zwroceniem uwagi na zbior "Ballady i romanse" oraz "Stepy akermanskie". W pierwszym cyklu opartym na wierzeniach ludowych, czyli z elementami obyczajowosci wsi polskiej przyroda odgrywa nie tylko role kompozycyjna, ale takze wazny element decydujacy o przebiegu rozgrywajacej sie (toczacej sie) akcji. Natura wystepuje na rowni z czlowiekiem, ona takze czuje, osadza ludzkie czyny, bierze udzial w wydarzeniach oraz karze ludzi za popelnione zlo, jesli sprawiedliwosc ludzka nie moze ich dosiegnac. "Switezianka", "Rybka" , "Switez" oraz "Lilia" zawieraja w sobie motyw przyrody. W pierwszej balladzie jest ona czescia skladowa utworu niezbedna do przeprowadzenia scenki sytuacyjnej, w dwoch kolejnych przypisane sa jej cechy ludzkie, a wiec zostaje upersonifikowana i przyrownana do czlowieka, ostatnia zas uswiadamia nam, iz natura moze byc rowniez naszym sedzia. Natura jest tutaj mroczna i nieodgadniona. Akcja utworow toczy sie na jej lonie, w miejscach opustoszalych, bezludnych, najczesciej noca. Przyroda powiazana jest ze Stworca, a wiec posiada w sobie boskie pierwiastki, ktore wychodza poza swiadomosc czlowieka i zdolnosc pojecia tej prawdy.

Emocjami nacechowana i przesiaknieta jest przyroda w cyklu pt. "Stepy akermanskie". Autor uwydatnia w swych wierszach piekno ogladanego krajobrazu. Jego zachwyt ma odbicie w opisie slownym podziwianej natury orientalnej. Czytelnik z latwoscia sledzi niezwyklosc i egzotycznosc obrazu jaki jawi mu sie poprzez oczy poety. Plastycznosc, realizm i wiernosc w opisach sprawia wrazenie widoku rozposcierajacego sie przed nami samymi. Dzieki Mickiewiczowi my takze mozemy przezyc ten mistycyzm i tajemniczosc, ktorymi przesiaknieta jest przyroda wschodu. Jej rola polega na uwypukleniu uczuc samego autora, jego zachwytu i olsnienia doskonaloscia rozposcierajacej sie przed nim krainy. Cykl sonetow wprowadza typowe motywy tęsknoty za utraconą ojczyzną, a jednocześnie zachwytu dla piękna stepowego krajobrazu. Wywołane wieczorną ciszą wrażenie, że można usłyszeć głos z dalekiej Litwy, wyraża bardzo silne emocje. Wrażliwość poety została jednak wcześniej pobudzona przez otaczające go piękno. Step, nazwany suchym oceanem ukazany został wieczorem, w porze zapadania zmierzchu. Panująca cisza podkreśla nastrojowość chwili. Artysta wyobraża sobie, że słyszy odgłos lecącego klucza żurawi, przemykanie węża w trawie, trzepot skrzydełek motyla...
Pielgrzym i Mirza rozmawiają o jednym z krymskich szczytów górskich, Czatyrdahu. Pielgrzym próbuje pojąć fenomen tego zjawiska natury, odwołując się do pojęć związanych z kulturą Wschodu. Opisuje to, co widzi, jako morze lodu lub lodowe mury zabraniające wstępu karawanom gwiazd, a odblask słońca na szczycie góry wydaje mu się światłem latarni, która ma wskazywać gwiazdom drogę po niebieskich bezdrożach. Charakterystycznejest to, że nadprzyrodzone potęgi, które stworzyły to zjawisko, pochodzą z mitologii wschodniej. Tajemnicza góra jest majestatyczna i olbrzymia, Mirza, który odwiedzał jej szczyt, opowiada o nim jako Ieżącym ponad chmurami, niedostępnym już nawet dla orłów; jest to kraina zimy, spod lodu wypływają tam potoki, para oddechu zamienia się w szron. Obraz tej mocy budzi w Pielgrzymie pełen lęku podziw; Czatyrdah w tym momencie zamyka w sobie wszystkie tajemnice natury.

Przesyt tematyka zwiazana ze srodowiskiem naturalnym otaczajacym czlowieka widoczny jest doskonale na podstawie wyzej opisanej epoki. Zaden inny okres w historii literatury nie byl tak bogaty w motyw przyrody jak ten, jednak nie oznacza to, iz zanikl on zupelnie.

W dobie pozytywizmu rowniez spotykamy sie ze wspanialymi opisami natury, ktore jednak nie spelniaja juz tak waznej roli, jak w epoce Mickiewicza.
Bardzo podobna role spelnia obraz fauny i flory w "Chlopach" W. Reymonta. Autor stworzyl obraz rzeczywistosci zycia wiejskiego, ktore przedstawil z takim mistrzostwem, ze wydaje sie nam, iz mroz "szczypie" nas w nos, a letnie slonce pali skore. Pomiedzy porzadkiem natury a porzadkiem sacrum nie ma sprzecznosci, gdyz stosunek chlopow do ziemi naznaczony jest gleboka religijnoscia. Najlepszym przykladem takiej postawy jest ostatni zasiew dokonany przez Boryne - konajacy gospodarz wychodzi w pole, by rzucic ziarno. Zycie Boryny porownane jest do dojrzalego klosu, ktory przychodzi zebrac zniwiarz - smierc. Scena ta jest pelna wydzwieku symbolicznego. Przedstawia ona nierozerwalny zwiazek pomiedzy czlowiekiem a przyroda. Ukazuje smierc jako cos naturalnego, pogodnego i dostojnego, jako czastke ludzkiej egzystencji. Pozadanie Antka i Jagny jawi sie jako wybuchajace zywioly przyrody ponownie rodzacej sie do zycia. Rytm zycia codziennego wyznaczony jest przez cykle przyrodnicze, erotyka ma charakter popedowy i czysto biologiczny, daleko od sfery czysto uczuciowej.

W dobie Mlodej Polski odnajdujemy Jana Kasprowicza z tomem poezji pt. "Krzak dzikiej rozy". Autor wykorzystuje motyw przyrody, czyli roze kwitnaca na skalistym podlozu i limbe, ktora umiera i prochnieje kolo pozornie slabego kwiata. Natura namaszczona jest znaczeniem symbolicznym, ktore przenika przez slowa, dzieki kontrastowi uzytemu przez pisarza. Pelni rowniez role glownego bohatera, ktory jednak ustepuje kontekstowi filozoficznemu lirycznego utworu.
W pochodzącym z tomiku Słowa we krwi wierszu J. Tuwima Sitowie przy pobieżnej lekturze możemy dostrzec jedyni piękny poetycki opis krajobrazu:

Stoimy na brzegu jeziora. Otacza nas zieleń trzcin, czujemy zapach mięty, widzimy, jak powierzchnia wody lekko marszczy się od wiatru. Niebo różowieje. Jest świt. Nagle wiatr powiał silniej...
Okazuje się jednak, że pejzaż ten jest wspomnieniem z dzieciństwa. Czym jest dla małego chłopca sitowie?

Piękno sitowia tkwi w nim samym. Nie musi do niczego służyć. . Świat istnieje i jest postrzegany bez refleksji; jest to proste, łatwe i bezpieczne. Nie wymaga wysiłku. Sytuacja zmieni się jednak, gdy mały chłopiec dorośnie i stanie się poetą. Teraz nie jest on już beztroski i radosny:

Poeta patrzy na świat inaczej niż zwykli śmiertelnicy. Ma nad ni władzę. My potrafmy jedynie zachwycać się pięknem przyrody, on potraf je utrwalić. Płaci jednak za to wysoką cenę; szukanie stów dla żywego świata jest trudne, bolesne, tak jakby trud poszukiwania właściwych środków wyrazu miał być odkupieniem za potęgę, którą włada poeta.

Poeta jest władcą słów. Właściwie dobrane słowa nie opisują rzeczywistości; one są rzeczywistością. Znajomość ich daje władzę i moc tworzenia równą mocy Boga, który stwarzając świat, nazywał poszczególne jego elementy, by mogły zaistnieć, a Adamowi kazał nadać imiona żywym istotom. Słowa o takiej mocy szuka się długo i w cierpieniu, by czasem nigdy nie znaleźć, a to, co nam wydaje się "opisywaniem krajobrazu", jest wysiłkiem ogromnym...
Przyroda odgrywala i nadal odgrywa duza role w literaturze. To wlasnie ona stanowi dopelnienie prozy, wiersza. Nie tylko dba o to, aby byc tlem, ale rowniez spelnia role symbolu, wplywa na przebieg wydarzen oraz na psychike bohatera. Jest elementem kompozycji, tworzy nastroj, byla wielokrotnie glownym bohaterem utworow, wyrazicielem uczuc i przezyc podmiotu lirycznego. Wielu poetow na przestrzeni roznych epok staralo sie jak najumiejetniej wykorzystan obraz natury. Jedni siegali do jej wnetrza, inni stosowali jedynie jako element dopelniajacy calosc. W roznych okresach literackich pelnila ona rozne funkcje. Dzieki niej poznawalismy uciechy i niepokoje autorow, doznawalismy uczucia grozy, tajemniczosci lub nawet podziwialismy jej piekna oczyma poety. Przyroda zyla i zyje wlasnym zyciem, ma swoj okreslony rytm i nadal zaskakuje czlowieka. Nawet mimo ogromnego postepu cywilizacyjnego pozostaje ona nieodgadniona i nieosiagalna dla istoty ludzkiej, dlatego tez pozostaje ogromna inspiracja dla pisarzy, malarzy...dla artystow.


no i mam problem z planem ramowym.. bibliografie juz mam :
TEMAT: Różne obrazy przyrody w literaturze. Omów sposoby ich przedstawiania i funkcje w wybranych utworach.



1. Literatura podmiotu:

Kochanowski Jan, Pieśń świętojańska o sobótce, VI, XII. Warszawa: PIW, 1972. Sobie śpiewam a Muzom, s. 24, 30, 36
Mickiewicz Adam, Stepy akermańskie. Warszawa: Stentor, 1996. ISBN 83-86018-16-X, Romantyzm, s.185
Mickiewicz Adam, Pan Tadeusz. Warszawa: Czytelnik, 1986. ISBN 83-07-013877-1
Mickiewicz Adam, Świtezianka, Rybka, Lilie. Warszawa: Czytelnik, 1984. s.17, 22, 59
Reymont Władysław, Chłopi. Warszawa: Czytelnik, 1973.
Kasprowicz Jan, Krzak dzikiej róży w Ciemnych Smerczynach. Warszawa: WSiP, 1995. ISBN 83-02-05510-7, s. 151-155
Tuwim Julian, Sitowie. Warszawa: WSiP, 1995. ISBN 83-02-05510-7, s.191

2. Literatura przedmiotu:

Dariusz Pietrzyk, Anna Marzec, Opracowania lektur i wierszy. Kraków: GREG, 2004. ISBN 83-7327-467-7
Anna Kubisa-Ślipko, Słownik wyrazów obcych. Warszawa: Aneks, 1996. ISBN 83-86674-56-3

ale nie chce spieprzyc planu ramowego dlatego chcialbym abyscie mi pomogli.. Wstepnie wydajem i sie ze powinno to byc w ten sposob :

III. Ramowy plan wypowiedzi :
1. Okreslenie problemu:
Rożne funkcje i sposoby przedstawiania przyrody w wybranych utworach. (moze tak byc) ??
2. Kolejnosc prezentowanych argumentow ( i tutaj lipa nie wiem co ;/ )
3. Wnioski ( a to juz czarna magia dla mnie ;/ )


czy moglby ktos to sprawdzic i mniej wiecej powiedziec co i jak powinno byc itd. ?? bardzo prosze o pomoc musze to do jutra zrobic ;/

---