Kościec osiowy (skeleton axiale)

Kręgosłup (columna vertebralis)

Kręgosłup składa się z kręgów (vertebrae) i ich połączeń. Wyróżnia się pięć odcinków kręgosłupa: szyjny, piersiowy, lędźwiowy, krzyżowy i kość guziczną, które tworzą odpowiednie krzywizny.

Niektóre tylko części kręgów są dostępne bezpośredniemu badaniu. Jednak stan kręgosłupa jako całości odpowiada za postawę człowieka oraz czynność wielu narządów.

 

Columna vertebralis

Część szyjna kręgosłupa (pars cervicalis columnae vertebralis)
[od tyłu] [od przodu]		Odcinek szyjny kręgosłupa składa się z 7 kręgów szyjnych (vertebrae cervicales) tworzących szyjną krzywiznę przednią (lordosis cervicalis). Charakterystyczne rozdwojone na końcu wyrostki kolczyste kręgów szyjnych C2-C6 nie są wyczuwalne ze względu na obecność mięśni karku oraz więzadła karkowego (ligamentum nuchae) rozpiętego od grzebienia potylicznego zewnętrznego do wyrostków kolczystych wszystkich kręgów szyjnych (wyczuwa się je przy głowie pochylonej do przodu). Wyrostek kolczysty siódmego kręgu nie jest rozdwojony oraz wyróżnia się długością tak, że jest prawie zawsze widoczny na karku. Z tego powodu kręg ten nosi miano wystającego (vertebra prominens)[1]. Odnalezienie jego ułatwia liczenie niższych kręgów. Wyrostek poprzeczny kręgu szczytowego (processus transversus atlantis)[2] wyczuć można czasem, zwłaszcza u kobiet, pomiędzy gałęzią żuchwy a mięśniem mostkowo-obojczykowo-sutkowym nieco poniżej wyrostka sutkowatego. Podobnie można spróbować znaleźć końce wyrostków poprzecznych pozostałych kręgów szyjnych. Wyrostki poprzeczne kręgów C3-C6 mają na końcu guzek przedni i guzek tylny (tuberculum anterius et posterius). Guzek przedni wyrostka poprzecznego szóstego kręgu jest szczególnie wydatny. Do przodu od niego leży tętnica szyjna wspólna (arteria carotis communis), dlatego nosi on nazwę guzka tętnicy szyjnej (tuberculum caroticum)[3]. Możliwe jest zamknięcie światła tętnicy przez dociśnięcie jej do guzka tętnicy szyjnej.
Część piersiowa kręgosłupa (pars thoracica columnae vertebralis)
[od tyłu]		Część piersiowa kręgosłupa zbudowana jest z 12 kręgów tworzących piersiową krzywizną tylną (kyphosis thoracica). Łatwo wyczuwalne są wyrostki kolczyste wszystkich kręgów piersiowych. Zwykle wyrostek kolczysty Th1 "wystaje" bardziej niż wyrostek kolczysty kręgu wystającego. Koniec wyrostka kolczystego kręgu piersiowego znajduje się na wysokości trzonu niższego kręgu
Część lędźwiowa kręgosłupa (pars lumbalis columnae vertebralis)
[od tyłu]		Część lędźwiowa kręgosłupa zbudowana jest z 5 kręgów tworzących lędźwiową krzywiznę przednią (lordosis lumbalis). Wyczuwa się wyrostki kolczyste kręgów lędźwiowych położone na wysokości odpowiednich trzonów. Płaszczyzna nadgrzebieniowa (przechodząca przez najwyższe punkty grzebieni biodrowych)[1] przecina trzon L4.
Kość krzyżowa (os sacrum)
[od tyłu]		Kość krzyżowa powstaje ze zrośnięcia się 5 kręgów krzyżowych z utworzeniem tylnej krzywizny krzyżowej (kyphosis sacralis). Linia łącząca kolce biodrowe tylne górne zwykle przecina kość krzyżową na poziomie S2. Na powierzchni grzbietowej kości krzyżowej (facies dorsalis) wyczuć można grzebień krzyżowy pośrodkowy (crista sacralis mediana)[1]. U dołu poniżej grzebienia krzyżowego pośrodkowego znajduje się rozwór krzyżowy (hiatus sacralis)[2] prowadzący do kanału krzyżowego (canalis sacralis), czyli dolnej części kanału kręgowego (canalis vertebralis). W badaniu per rectum wyczuć można na powierzchni miednicznej (facies pelvica) kresy poprzeczne (lineae transversae) i wzgórek (promontorium) - krążek międzykręgowy pomiędzy L5 a kością krzyżową.
Kość guziczna (os coccygis)
		Kość guziczną wyczuwa się w przedłużeniu kości krzyżowej w karbie odbytu (crena ani) lub w badaniu per rectum.

---