PLAN - KONSPEKT

1. PRZEDMIOT: Przepisy Ruchu Drogowego.

2. TEMAT: Omijanie, wymijanie, wyprzedzanie.

3. CELE:

a) poznawczy - zapoznanie się z przepisami i sposobami wykonania manewrów omijanie, wymijanie, wyprzedzanie;

b) kształcący - wykształcenie właściwych reakcji i zachowań podczas wykonywania tych manewrów;

c) wychowawczy - uwrażliwienie na prawidłowe i bezpieczne przeprowadzenie manewrów w odniesieniu do innych uczestników ruchu;

4. METODA: wykład ilustrowany

5. ŚRODKI DYDAKTYCZNE: prezentacja, szkice sytuacji, kreda, tablica, podręczniki, Kodeks Drogowy.

6. MIEJSCE: sala wykładowa

7. CZAS: 45'

8. PROWADZĄCY: Wojciech BAKALARZ

Lp.	OGNIWO	TREŚĆ (czynności wykładowcy lub słuchaczy)	CZAS	UWAGI
1	2	3	4	5
1	Część organizacyjna	Przywitanie. Sprawdzenie obecności. Pytania sprawdzające z poprzednich zajęć Na poprzednich zajęciach omawialiśmy zmianę kierunku jazdy lub pasa ruchu. Nakazałem dokładne przeczytanie rozdziału poświęconego temu zagadnieniu w „podręczniku kierowcy B” oraz przeanalizować następujące pytania z „ćwiczeń egzaminacyjnych B” zestaw/ pytanie 5/8, 6/7, 7/7, 9/7, 11/7, 12/7, 15/7, 16/7, 21/7 proszę o wskazanie prawidłowych odpowiedzi oraz ich uzasadnienie.	3'
2	Wprowadzenie	Podanie tematu zajęć Tematem dzisiejszych zajęć jest Omijanie, wymijanie, wyprzedzanie Określenie celu zajęć Celem zajęć jest zapoznanie Was z przepisami i sposobami wykonania manewrów omijanie, wymijanie, wyprzedzanie Określenie zagadnień Wymijanie, Omijanie, Wyprzedzanie Obowiązki kierowcy Sprawdzenie pracy własnej. Na poprzednich zajęciach nakazałem przypomnieć sobie definicje: Omijanie, Przejeżdżanie (przechodzenie) obok nie poruszającego się pojazdu, uczestnika ruchu lub przeszkody. Wymijanie, Przejeżdżanie (przechodzenie) obok pojazdu lub uczestnika ruchu poruszającego się w przeciwnym kierunku. Wyprzedzanie Przejeżdżanie (przechodzenie) obok pojazdu lub uczestnika ruchu poruszającego się w tym samym kierunku. Szczególna ostrożność - Ostrożność polegająca na zwiększeniu uwagi i dostosowaniu zachowania uczestnika ruchu do warunków i sytuacji zmieniających się na drodze, w stopniu umożliwiającym odpowiednio szybkie reagowanie. W dniu dzisiejszym będziemy omawiać manewry wykonywane samochodem w czasie, których w większym niż dotychczas zakresie będziemy brali pod uwagę zachowanie innych uczestników ruchu drogowego. Przepisy określające tą tematykę ujęte są w art. 23 i 24 Ustawy Prawo o ruchu drogowym.	5'
3	Część właściwa	WYMIJANIE Wymijanie jest to przejeżdżanie (prze­chodzenie) obok uczestnika ruchu poruszającego się w przeciwnym kie­runku. Wymijanie, gdy odbywa się w do­brych warunkach, nie jest manewrem trudnym. Jeżeli wykonuje się je w wa­runkach uciążliwych: droga jest wąska, miękkie pobocze i z przeciwka nadjeż­dża samochód ciężarowy, a ponad­to jest ograniczona widoczność - sta­je się manewrem trudnym i niebez­piecznym. Najważniejszą rzeczą jest zachowa­nie bezpiecznego odstępu od wymija­nego pojazdu. Przepisy nie precyzują, ile ma wyno­sić bezpieczny odstęp. Należy przyjąć, że nie powinien on być mniejszy niż 1 metr, a przy dużych prędkościach odpowiednio większy. Warunek ten można spełnić, jeżeli kierujący będzie starał się jechać jak najbliżej prawej krawędzi jezdni. Nato­miast na drogach wąskich, na których nie można zapewnić bezpiecznego odstępu od wymijanego pojazdu, kie­rujący powinien zmniejszyć prędkość, a nawet zatrzymać się. Na zwężonym odcinku drogi, na którym wymijanie się dwóch pojazdów jest bardzo trudne, bądź w ogóle niemożliwe ustawia się znaki drogowe ustalające dla jednego z kierunków pierwszeństwo przejazdu. Kierujący pojazdem powinien szczególnie uważać podczas wymijania w miejscach o złej widoczności, jak np. na zakrętach, u wierzchołka wzniesie­nia, przy zmniejszonej przejrzystości powietrza spowodowanej mgłą, śnie­życą, deszczem itp. oraz w czasie jazdy nocą. Szczególnie trudne i niebezpieczne jest wymijanie wykonywane w porze nocnej, w warunkach, gdy używane są światła drogowe. Należy zawczasu zmienić światła dro­gowe na światła mijania, aby nie oślepiać jadących z przeciwka. Zmiana świateł przez jednego z kie­rujących jest nakazem do takiej samej zmiany dla drugiego kierowcy. Mimo to widoczność drogi maleje do kilku­nastu, a nawet kilku metrów. Powinno się, zatem zmniejszyć prędkość, aby w razie pojawienia się przeszkody kierujący miał możliwość zahamowania, bądź ominięcia przeszkody. OMIJANIE Omijanie jest to przejeżdżanie (przechodzenie) obok nie poruszającego się uczestnika ruchu lub przeszkody. Omijanie pojazdu sygnalizującego zamiar skręcenia w lewo może odbywać się tylko z jego prawej strony. Jest to manewr znacznie prostszy niż wymijanie, choćby, dlatego, że tylko jeden pojazd jest w ruchu. Tym niemniej on wymaga zachowania bezpiecznego odstępu od omijanego pojazdu lub uczestnika ruchu, albo przeszkody, a w razie potrzeby - podobnie jak przy wymijaniu - zmniejszenia prędkości, Zmniejszenie prędkości może być konieczne zwłaszcza przy omijaniu wysepek na jezdni, na których znajdują się piesi oraz takich pojazdów, jak auto­bus i tramwaj, z których piesi często nieostrożnie wchodzą na jezdnię. Dotyczy to także miejsc, gdzie prowa­dzone są roboty drogowe. Chodzi o to, aby nie zagrozić osobom pracującym na jezdni lub obok jezdni. Kategorycznie zabrania się omijania pojazdów, które poruszały się w tym samym kierunku, lecz zostały zatrzy­mane przed przejściem dla pieszych celem ich przepuszczenia. Nieprze­strzeganie tej zasady bardzo często prowadzi do wypadków. WYPRZEDZANIE Wyprzedzanie jest jednym z najtrud­niejszych i najbardziej niebezpiecz­nych manewrów w ruchu drogowym i dlatego powinno być wykonywane z zachowaniem szczególnej ostrożności i przestrzeganiem ustalonych zasad. Wyprzedzanie oznacza przejeżdżanie obok uczestnika ruchu poruszającego się w tym samym kierunku. Przy wyprzedzaniu kierujący pojazdem jest obowiązany przejeżdżać z lewej strony wyprzedzanego uczestnika ru­chu. Istnieją trzy wyjątki, kiedy można wyprzedzać z prawej strony. Dotyczy to: A. Pojazdu szynowego chyba, że po­łożenie torów uniemożliwia takie wy­przedzanie lub wyprzedzanie odbywa się na jezdni jednokierunkowej. B. Uczestnika ruchu, który sygnalizuje zamiar skręcania w lewo. C. Uczestnika ruchu na drodze z wyzna­czonymi pasami, jeżeli porusza się: po jezdni jednokierunkowej, na obszarze zabudowanym po jezd­ni dwukierunkowej, posiadającej co najmniej dwa pasy ruchu prze­znaczone do jazdy w tym samym kierunku, poza obszarem zabudowanym po jezdni dwukierunkowej, posiadają­cej co najmniej trzy pasy ruchu prze­znaczone do jazdy w tym samym kierunku. Kierujący pojazdem jest obowiązany przy wyprzedzaniu zachować szczególną ostrożność, a zwłaszcza bezpieczny odstęp od wyprzedzanego pojazdu lub uczestnika ruchu. W razie wyprzedzania pojazdu jednośladowego lub kolumny pieszych odstęp ten nie może być mniejszy niż 1 m. Pojazd szynowy może być wyprzedzany tylko z prawej strony, chyba że położenie torów uniemożliwia takie wyprzedzanie lub wyprzedzanie odbywa się na jezdni jednokierunkowej. Wyprzedzanie pojazdu lub uczestnika ruchu, który sygnalizuje zamiar skręcenia w lewo, może odbywać się tylko z jego prawej strony. Kierującemu pojazdem wyprzedzanym zabrania się w czasie wyprzedzania i bezpośrednio po nim zwiększania prędkości. Kierujący pojazdem wolnobieżnym, ciągnikiem rolniczym lub pojazdem bez silnika jest obowiązany zjechać jak najbardziej na prawo i - w razie potrzeby - zatrzymać się w celu ułatwienia wyprzedzania. Zabrania się wyprzedzania pojazdu silnikowego jadącego po jezdni:   1) przy dojeżdżaniu do wierzchołka wzniesienia,   2) na zakręcie oznaczonym znakami ostrzegawczymi,   3) na skrzyżowaniu, z wyjątkiem skrzyżowania o ruchu okrężnym lub na którym ruch jest kierowany. Dopuszcza się wyprzedzanie w miejscach, o których mowa w ust. 7 pkt 1 i 2, na jezdni:   1) jednokierunkowej,   2) dwukierunkowej na odcinku z wyznaczonymi pasami ruchu, pod warunkiem, że kierujący nie wjeżdża na część jezdni przeznaczoną do ruchu w kierunku przeciwnym - w miejscu, gdzie jest to zabronione znakami na jezdni. Dopuszcza się wyprzedzanie w miejscu, o którym mowa w ust. 7 pkt 3, pojazdu sygnalizującego zamiar skręcenia, pod warunkiem, że kierujący nie wjeżdża na część jezdni przeznaczoną do ruchu w kierunku przeciwnym. Dopuszcza się wyprzedzanie z prawej strony na odcinku drogi z wyznaczonymi pasami ruchu, przy zachowaniu warunków określonych w ust. 1 i 7:   1) na jezdni jednokierunkowej,   2) na jezdni dwukierunkowej, jeżeli co najmniej dwa pasy ruchu na obszarze zabudowanym lub trzy pasy ruchu poza obszarem zabudowanym przeznaczone są do jazdy w tym samym kierunku. Zabrania się wyprzedzania pojazdu uprzywilejowanego na obszarze zabudowanym. Wyprzedzanie składa się z trzech faz: zbliżania się do pojazdu wyprzedza­nego, połączone z wyjeżdżaniem w lewo; jazda obok wyprzedzanego; zjeżdżanie w prawo, kiedy wyprze­dzany pojazd został z tyłu. W pierwszej fazie - kierujący pojaz­dem obowiązany jest upewnić się, czy istnieją warunki do bezpiecznego wyprzedzania: żaden z kierujących, jadących za nim, nie rozpoczął manewru wyprze­dzania, ma odpowiednią widoczność i dosta­teczne miejsce do wyprzedzania, bez utrudniania komukolwiek ruchu, kierujący, jadący przed nim na tym samym pasie ruchu, nie zasygnali­zował zamiaru wyprzedzania innego pojazdu, zmiany kierunku jazdy lub zmiany pasa ruchu. Po upewnieniu się, że droga jest dostatecznie widoczna oraz że nikt nie zbliża się z przeciwka i jest dość miej­sca, kierujący powinien: włączyć kierunkowskaz, jeszcze raz upewnić się, czy nie zmie­niła się sytuacja, przystąpić do właściwego wyprze­dzania. p78l W drugiej fazie - wyprzedzający, jadąc obok wyprzedzanego, powinien uważać, aby odstęp między nimi był bezpieczny. Przy wyprzedzaniu pojazdów jednośladowych lub kolumn pieszych odstęp nie może być mniej­szy niż jeden metr. Należy liczyć się z niebezpieczeństwem niedokładnego utrzymania prostego kierunku jazdy przez kierującego pojazdem jednośla­dowym, a przy wyprzedzaniu kolumny pieszych - z nieoczekiwanym wysu­nięciem się pieszego z szeregu. W tej fazie wyprzedzający powinien mieć już wyłączony lewy kierunkowskaz. W trzeciej fazie - wyprzedzający po oddaleniu się od pojazdu wyprze­dzanego na taką odległość, aby nie zajechać mu drogi, powinien włączyć prawy kierunkowskaz i następnie zje­chać na prawą stronę jezdni bliżej jej krawędzi. Nie wolno wyprzedzać pojazdu silnikowego jadącego po jezdni: przy dojeżdżaniu do wierzchołka wzniesienia, na zakręcie oznaczonym znakami ostrzegawczymi, na skrzyżowaniu, z wyjątkiem skrzyżowania o ruchu okrężnym lub na którym ruch jest kierowany. Możliwe jest wyprzedzanie pojaz­du przy dojeżdżaniu do wierzchołka wzniesienia oraz na zakrętach ozna­czonych znakami ostrzegawczymi na jezdniach jednokierunkowych. Także na jezdniach dwukierunkowych z wy­znaczonymi pasami ruchu, pod warun­kiem, że kierujący nie wjeżdża na część jezdni przeznaczoną do ruchu w kierunku przeciwnym - w miejscu, gdzie jest to zabronione znakami na jezdni. Na skrzyżowaniu o ruchu niekierowanym wolno wyprzedzać pojazd sygnalizujący zamiar skręcenia w prawo lub w lewo, ale pod warunkiem, że kierujący nie wjedzie na część jezdni przeznaczoną do ruchu w kierunku przeciwnym. Nie dotyczy to skrzyżowania o ruchu okrężnym. Na obszarze zabudowanym nie wolno wyprzedzać pojazdu uprzywile­jowanego. Podczas wyprzedzania w nocy wyprzedzający obowiązany jest zmienić światła drogowe na światła mijania, aby nie oślepić kierowcy pojazdu wyprze­dzanego. O zmianie świateł powinien pamiętać także kierowca pojazdu wyprzedzanego, by nie oślepić kierow­cy pojazdu, który go wyprzedził. Aby ułatwić bezpieczne wyprzedza­nie, wyprzedzanemu nie wolno zwięk­szać prędkości w trakcie wyprzedzania i bezpośrednio po nim, a kierujący pojazdem wolnobieżnym, ciągnikiem rolniczym lub pojazdem bez silnika jest obowiązany usunąć się jak najbardziej w prawo i w razie potrzeby zatrzy­mać się. Wyprzedzanie jest najniebezpieczniejszym manewrem. Źle wykonane może grozić zderzeniem czołowym. Jeżeli masz wątpliwości, nie wyprze­dzaj - poczekaj na dogodniejszą sytuację.	30'	Szkic 1 Szkic 2 Szkic 3 Szkic 4 Szkic 5 Szkic 6 Szkic 7
4	Podsumowanie	Syntetyzacja treści Wymijanie na szerokiej, dzielonej pasami ruchu jezdni, przy dobrej wi­doczności nie jest manewrem trud­nym. Inaczej jest na wąskich i krętych jezdniach, gdy wymijamy np. samo­chód o dużych gabarytach. Pamiętać należy wówczas o: odpowiednim zredukowaniu prędko­ści, bezpiecznym odstępie między po­jazdami. Jeśli ktoś lub coś utrudnia utrzymanie bezpiecznego odstępu, to ten kierowca, który zmuszony jest w czasie wymijania zjechać do środka jezdni, po­winien zaczekać do czasu, aż wyminie go jadący z przeciwnej strony. Podczas wymijania z dużą prędko­ścią samochodów ciężarowych lub au­tobusów, wokół płaszczyzn bocznych pojazdów zmienia się ciśnienie po­wietrza. Należy wówczas zachować ostrożność i skoncentrować większą uwagę na pracy kierownicy. Omijanie przeszkody, zwłaszcza z jej lewej strony, może być także niebezpieczne, jeżeli z przeciwka zbli­ża się do niej inny pojazd. Ponieważ pojazd ten ma pierwszeństwo przejaz­du, należy go przepuścić, zatrzymując się, jeśli trzeba. Sytuacje takie należy przewidzieć zawczasu. Wyprzedzanie należy do trudniejszych i niebezpiecznych manewrów z tego względu powinno być przeprowadzo­ne ze szczególnym zachowaniem wy­mogów bezpieczeństwa obowiązują­cych przepisów. Kierujący pojazdem przed rozpoczę­ciem manewru wyprzedzania powinien upewnić się, czy nikt jadący za nim nie wyprzedza, czy jadący przed nim nie zamierza nikogo wyprzedzać oraz czy warunki ruchowo-drogowe umożliwiają bezpieczne wykonanie zamierzonego manewru. Ocena ta musi być jednoznaczna. Jeśli nie ma ryzyka przy wykonywaniu tego zamiaru - można zacząć wyprze­dzać, jeśli jest - należy z tego manew­ru zrezygnować. Droga potrzebna do wyprzedzania przy podanych prędkościach wynosi od 40 do 330 m. Jeżeli zatem różnica prędkości jazdy obu pojazdów jest nie­wielka, droga wyprzedzania, jak i czas trwania manewru, wydłuża się niebez­piecznie. W mieście, gdzie prędkość jest ogra­niczona, nie należy wyprzedzać, jeżeli nie jest to konieczne, a na ulicy o du­żym ruchu, zwłaszcza w czasie szczy­towego natężenia, należy w ogóle uni­kać wyprzedzania. Względnie bez­piecznie można wyprzedzać tylko na takich ulicach, na których nie wyma­ga to zjechania na lewą połowę jezdni, a więc na ulicach posiadających, co najmniej dwa pasy ruchu w jednym kierunku lub na jezdniach jednokierun­kowych o odpowiedniej szerokości. Pytania sprawdzające stopień zrozumienia Co oznacza dokonanie zmiany świateł przez jednego z kie­rujących? Zmiana świateł przez jednego z kie­rujących jest nakazem do takiej samej zmiany dla drugiego kierowcy. Z której strony należy ominąć pojazd sygnalizującego zamiar skręcenia w lewo? Omijanie pojazdu sygnalizującego zamiar skręcenia w lewo może odbywać się tylko z jego prawej strony. Z której strony wyprzedzamy innych uczestników ru­chu? Przy wyprzedzaniu kierujący pojazdem jest obowiązany przejeżdżać z lewej strony wyprzedzanego uczestnika ru­chu.	5`
5	Część końcowa	Określenie pracy własnej W ramach pracy własnej proszę o dokładne przeczytanie rozdziału poświęconego temu zagadnieniu w „podręczniku kierowcy B” str. 40-47 oraz przeanalizować następujące pytania z „ćwiczeń egzaminacyjnych B” zestaw/ pytanie 9/8, 10/8, 11/8, 12/8, 13/8 proszę o przygotowanie się do wskazania prawidłowych odpowiedzi oraz ich uzasadnienia. Zalecenia wynikające z treści tematu Temat i termin następnych zajęć Na następnych zajęciach, które odbędą się we wtorek omawiać będziemy: Przecinanie się kierunków ruchu, pierwszeństwo przejazdu.	2`

6

---