romantyzm (30 stron)


Romantyzm

Preromantyzm w Niemczech. Pierwiastki romantyczne w balladzie "Król Olszyn" i "Fauscie" Goethego.

Romantyzm rozpoczal sie sie w koncu XVIII w. i trwal do polowy wieku XIX. Rozwijal sie pod wplywem dazen niepodleglosciowych oraz rewolucji spolecznych zapoczatkowanych przez Francje w roku 1789.

Do glównych tendencji obecnych w literaturze i sztuce naleza:

Bunt przeciwko racjonalizmowi, docenienie wartosci uczuc i intuicji;

Odrzucenie zasad poetyki klasycystycznej - mieszanie rodzajów literackich, tworzenie nowych gatunków.

Odejscie od nasladowania wybitnych twórców minionych epok, w strone twórczosci oryginalnej.

Historyzm - czerpanie motywów z przeszlosci, a najbardziej sredniowiecza

Ludowosc - zainteresowanie ludem, jego losem, kultura, wierzeniami, a takze tzw. twórczoscia ludowa.

Orientalizm - zainteresowanie kultura i przyroda Wschodu

Laczenie realizmu z fantazja i wyobraznia

Docenienie roli przyrody w zyciu czlowieka

Bunt przeciwko starym formom zycia spolecznego, tzn. nierównosci, niesprawiedliwosci, przesadom spolecznym, skostnialym konwenansom towarzyskim i obyczajowym

Zerwanie z uniwersalizmem na rzecz literatury narodowej

Odswiezenie jezyka.

Romantyzm ma swe korzenie juz w II polowie XVIII wieku, co nazywamy preromantyzmem. Jest to widoczne w literaturze angielskiej, francuskiej, a glównie w niemieckiej. Swiadcza o tym utwory Jana Gotfryda Herdera, Jana Wolfganga Goethego, Fryderyka Schillera.

Duzy wplyw na epoke romantyzmu wywarla filozofia niemiecka nazywana idealizmem, a reprezentowana przez Fuchtego, Schellinga i Hegla. Zakladali oni, ze idee sa wazniejsze od rzeczy realnych, a sposród wartosci najwyzej cenili sztuke, wolnosc i czyn. Ponadto duze znaczenie przywiazywali do uczucia.

J.G. Herder (1744-1803) - poeta, filozof, historyk. Jego wielka zasluga bylo zebranie i wydanie piesni ludowych róznych narodów.

Fryderyk Schiller (1759-1805) - pisal wiersze i dramaty, do których naleza m.in. "Zbójcy", "Intryga i milosc", "Don Karlos".

J.W.Goethe (1749-1832) - jeden z najwybitniejszych poetów niemieckich, autor wierszy lirycznych, ballad, poematów, dramatów i powiesci. Do jego utworów naleza m.in.: powiesc "Cierpienia mlodego Wertera", dramat "Faust".




Pierwiastki romantyczne w balladzie "Król Olszyn" J. W. Goethego.

Ballada sklada sie z elementów realistycznych oraz fantastycznych. Te drugie to:

król Olszyn - twór wyobrazni ludowej, zly duch czyhajacy na podróznych; jego matka i córki oraz przezycia jadacego z ojcem chlopca bedace swoistymi halucynacjami wskutek choroby. Dziecko czuje obecnosc króla Olszyn, jest nim przerazone, blaga ojca o ratunek.

W przezyciach dziecka poeta zawarl przejawy postawy romantycznej, u której zródel leza uczucia i intuicja, co Shakespear wyrazil w slowach Hamleta:
"Zdaje mi sie, ze widze. Gdzie? Przed oczyma duszy mojej."

"Miej serce i patrzaj w serce."

"Tam siegaj, gdzie wzrok nie siega."

Ojciec zas uosabia postawe racjonalistyczna, nie widzi króla Olszyn bagatelizujac go, a urojenia dziecka tlumaczy zjawiskami przyrody (mgla, wiatrem, szelestem drzew). Innymi pierwiastkami romantycznymi w balladzie sa opisy przyrody (zwiezle, krótkie - lakoniczne), specyficzny nastrój tajemniczosci i grozy.

Ballada byla modnym, ulubionym gatunkiem romantyków. Jest gatunkiem synkretycznym epicko - literackim. Elementem epickim jest narracja, zas skladnikiem liryki sa przezycia chlopca, przybieraja nawet dramatyczny koloryt. Wydarzenia zawarte w balladzie maja charakter legendarny.

"Faust" Goethego - przyklad dramatu romantycznego.

"Faust" to najwybitniejsze dzielo Goethego, nad którym poeta pracowal 25 lat. Tytulowy bohater to sredniowieczny alchemik, uczony, czujacy wciaz niedosyt wiedzy, mówiacy czesto jak Sokrates, iz wie ze nic nie wie. U schylku zycia nie ma satysfakcji ze swego dorobku i marzy o rozpoczeciu zycia jeszcze raz. Ziszcza sie to za sprawa ukladu z diablem, który przywraca mu mlodosc za cene oddania pózniej wlasnego zycia. Faust przezywa po raz drugi wiele radosci i szczescia, poznaje piekna Malgorzate, kocha ja z wzajemnoscia, lecz nieswiadomie doprowadza swa ukochana do zbrodni w postaci zamordowania dziecka. Po okresie upojenia dlugim zyciem Faust znów jest rozgoryczony, az wreszcie znajduje prawdziwe szczescie w pracy dla przyszlych pokolen przy wydzieraniu przyrodzie ziemi na cele uprawne (karczuje lasy, osusza bagna).

Losy Fausta ilustruja zycie kazdego czlowieka zlozone z marzen, tesknot, sukcesów i porazek. Wynika z nich, ze pelnie satysfakcji mozna zdobyc w pracy dla spoleczenstwa.

"Faust" jest nowym typem dramatu nazwanym dramatem romantycznym. Nie ma w nim akcji w tradycyjnym sensie. Zastepuja ja luzne sceny, dlugie monologi, akcja rozgrywa sie glównie we wnetrzu bohatera.

Dzieje tragedii milosnej w "Cierpieniach mlodego Wertera J. W. Goethego."

Utwór powstal w roku 1774. Jest to powiesc epistolarna zlozona z listów tytulowego bohatera do przyjaciela Wilhelma oraz w mniejszej mierze do ukochanej Lotty. W motcie poprzedzajacym pierwszy list Wertera autor wyznal, ze milosc jest naturalnym i najwazniejszym uczuciem ludzkim niosacym jednak ze soba cierpienia.




Krótka charakterystyka Wertera.




Narodziny i rozwój milosci Wertera do Lotty.




Sentymentalno-romantyczny charakter milosci Wertera i Lotty.




Werteryzm

Pojecie to powstalo od imienia glównego bohatera powiesci Goethego. Oznacza wybujala uczuciowosc, widzenie swiata przez pryzmat marzen i poezji. Charakteryzuje wewnetne rozdarcie, konflikt ze swiatem, tragiczne przezycia, niezgode na konwencje obyczajowe i normy moralne.

"Giaur" J.G.Byrona. Losy bohaterów, pierwiastki romantyczne, powiesc poetycka (cechy).

Utwór powstal w roku 1813. Rozpoczyna sie opisem Grecji pod tureckim panowaniem. Stad wymienione w utworze liczne tradycje i zwroty tureckie. Poeta nawoluje naród grecki do walki o wolnosc, w której sam bral pózniej udzial.




Pierwiastki romantyczne w "Giaurze".

Orientalizm.

obyczaje (harem, sposób karania niewiernych zon przez utopienie, kupowanie zon, swoiste swieta: Ramazon, Bajram)

wierzenia (opis zycia po smierci ludzi grzesznych oraz poslusznych religii muzulmanów)

pojecia (turban, pasza, meczet, Koran, kondzal)

Historyzm

Autor wspomina Termopile - symbol mestwa i milosci do ojczyzny. Przypomina takze dawna potege Grecji. Utwór zawiera takze wezwanie Greków do walki z Turkami o niepodleglosc.

Hassan jest tym dla Leili, czym Turcja dla Grecji.

Apoteoza milosci

autor uczynil milosc dwojga kochanków glównym tematem utworu

nie ma zycia bez milosci

idealizacja ukochanej kobiety

wiara w istnienie milosci kochanków takze po smierci

Laczenie swiata realnego z wyobraznia

Elementy ludowosci

Rola przyrody w zyciu czlowieka-opis przyrody grec.

Bunt przeciwko starym formom zycia przenikajacy caly utwór

"Giaur jest powiescia poetycka podobnie jak "Konrad Wallenrod" i "Grazyna" Adama Mickiewicza.




Cechy powiesci poetyckiej:

1. Inwersja czasowa.

2. Fragmentarycznosc fabuly i wynikajace stad niedomówienia.

3. Tajemniczosc przenikajaca utwór.

4. Obecnosc epizodów nie zwiazanych z fabula utworu.

5. Polaczenie epiki z liryka, a takze obecnosc pierwiastków dramatycznych.

6. Narrator wtraca wlasne przezycia, zwraca sie do czytelnika, komentuje postawe bohatera.




Romantyzm w Polsce.

Za poczatek romantyzmu w Polsce uwaza sie rok wydania pierwszego tomu poezji Adama Mickiewicza (1822), natomiast epoke te konczy upadek powstania styczniowego w roku 1864. Jednak romantyzm nie od razu zawital w Polsce. W 1820r. uznawanym za koniec oswiecenia toczyly sie jeszcze spory pomiedzy klasykami i romantykami. Jeden z profesorów UW - Kazimierz Brodzinski próbowal pogodzic romantyków z klasykami w rozprawie "O klasycznosci i romantycznosci" (1818), natomiast Sniadecki w dziele "O pismach klasycznych i romantycznych" (1819) przeciwny byl teoriom Brodzinskiego. Takze ballady i romanse A. M. mialy swoich wrogów. Nalezal do nich klasyk Kozmian. Za romantyzmem opowiadal sie Maurycy Mochnacki.

W wiekszosci romantyzm polski byl podobny do romantyzmu europejskiego. Ksztaltowala go glównie rodzima sytuacja polityczno-spoleczna. W epoce tej na pierwszy plan wysunela sie walka o niepodleglosc. Na Zachodzie mieszczanie i chlopi byli wolni, natomiast w Polsce nadal panowal ustrój feudalny.

Dopiero rok 1864 mial przyniesc zniesienie poddanstwa. W krótkim, bo tylko 40-letnim przedziale czasu wystapilo wyjatkowe nasilenie ruchów rewolucyjnych:

1830 - powstanie listopadowe; 1846 - powstanie krakowskie; 1848 - powstanie wielkopolskie; 1863 - powstanie styczniowe.

Zycie i twórczosc A.M. w okresie wilensko - kowienskim.

Adam Mickiewicz urodzil sie 24 grudnia 1798r w Zaosiu kolo Nowogródka w niezamoznej rodzinie szlacheckiej. Ojciec Adama - Mikolaj prowadzil w Nowogródku wlasna kancelarie adwokacka. Praca w sadownictwie byla obok ziemi drugim zródlem utrzymania rodziny Mickiewiczów.

Do 1815 roku Adam ksztalcil sie w szkole w Nowogródku. Byl bardzo dobrym i uzdolnionym uczniem. W tym samym roku rozpoczal studia na Uniwersytecie Wilenskim. Poczatkowo poswiecil sie naukom scislym, ale wkrótce przerzucil sie na przedmioty humanistyczne. W 1819r. ukonczyl studia. Podczas studiów pobieral nauki u Joachima Lelewela i Leona Borowskiego. Zaprzyjaznil sie takze z Tomaszem Zanem. W tym czasie mlodziez studencka odznaczala sie wyjatkowo patriotyczna postawa. Powstalo wówczas duzo organizacji polskich, m.in. Filomaci i Filareci. Mlodziez zgrupowana w tych zwiazkach spotykala sie aby rozmawiac o Polsce i zaborcach. W 1823r. wladze carskie wpadly na trop tajnych organizacji i nastapily liczne aresztowania.

W czasie nauki A. Mickiewicz otrzymywal stypendium, ale postawiono mu warunek, ze musi w zamian pracowac jako nauczyciel. Tak tez sie stalo. W 1819r. rozpoczal prace w gimnazjum w Kownie. Zawód nauczyciela nie dawal mu satysfakcji. Czesto skarzyl sie na "zmudzkie glowy" swoich uczniów. Poza tym chcial miec wiecej czasu na czytanie nowych dziel i pisanie wlasnych utworów.

W 1818r. poznal Maryle Wereszczakówne pochodzaca z bogatej rodziny szlacheckiej. Ich zwiazek skazany byl na niepowodzenie ze wzgledu na róznice ich pozycji majatkowo-spolecznych. Wkrótce ukochana Mickiewicza wyszla za bogatego Wawrzynca Puttkamera.

W roku 1823 wladze carskie aresztowaly Adama Mickiewicza pod zarzutem utrzymywania kontaktów z wyzej wymienionymi zwiazkami studenckimi. Sprawa zajal sie namiestnik carski Nowosilcow. Wiezienia zapelnily sie aresztowanymi, inne budynki zamieniono na wiezienia dorazne. W 1824r. A. Mickiewicz zostal skazany na bezterminowa zsylke wglab Rosji. Wyruszyl w podróz 24 pazdziernika 1824r. Trwala ona okolo miesiaca.

Twórczosc okresu mlodzienczego A.M. przypada na lata 1819-1821. Oficjalny zbiorek jego utworów ukazal sie w 1822r. a w rok pózniej zostal wydany drugi, znacznie obszerniejszy. Zawieral on II i IV czesc "Dziadów" oraz powiesc poetycka -"Grazyna".

"Oda do mlodosci"-wezwanie do odbudowy swiata

"Oda do mlodosci" zostala napisana w roku 1820, lecz ze wzgledu na jej radykalizm, nie weszla do zbiorów poezji. Pierwszego wydania doczekala sie w 1828r. w gazecie "Podchorazy".

W utworze mozna wyodrebnic trzy obrazy:

1) Obraz dotychczasowego swiata wymagajacego przebudowy.

2) Obraz walki mlodziezy o nowy, lepszy swiat.

3) Zapowiedz zwyciestwa ludzi walczacych o nowe oblicze swiata.

Stary swiat poeta okresla jako martwy, pozbawiony serca i ducha, czyli zimny, obojetny, niewrazliwy, pozbawiony pieknych, wznioslych idei. Ludzie w tym swiecie interesuja sie tylko soba, sa podobni do plaza w skorupie zyjacego tylko dla siebie bez wiezi z innymi istotami. Tacy ludzie gina bez pamieci. Ten sad poety jest bardzo krytyczny.

Walke o nowy, lepszy swiat poeta powierza mlodziezy, gdyz wierzy w jej potege, piszac:

"Mlodosci, orla twych lotów potega,

Jako piorun twoje ramie."

Aby sprostac zadaniu, mlodziez powinna dzialac zespolowo, powinna podporzadkowac sprawy prywatne dobru ogólu, poswiecic wszystkie swoje sily, a nawet zycie szlachetnym ideom.

"O ten szczesliwy, kto padl wsród zawodu,

Jezeli poleglym cialem

Dal innym szczebel do slawy grodu".

Do tych zadan trzeba stopniowo dorastac, nalezy od najmlodszych lat stawiac sobie coraz wieksze wymagania. Dzieki temu bedzie mozna

"...siegac, gdzie wzrok nie siega,

Lamac, czego rozum nie zlamie".

Stary swiat bedzie bronil swojej pozycji, totez mlodzi powinni uzyc wszelkich srodków lacznie z przemoca, by go zmienic. Poeta wierzy, ze z zametu walki wyloni sie nowy swiat, jak niegdys wywiódl go z chaosu Bóg. Stworzy ten swiat mlodosc dzieki milosci i przyjazni. W tym nowym swiecie najwieksza wartoscia bedzie wolnosc.

Wnioski: "Oda..." powstala na przelomie Oswiecenia i Romantyzmu, dlatego ma cechy utworów obu tych okresów.

Pierwiastki oswieceniowe:
1) Forma ody-gatunku ulubionego przez klasyków
2) Bogaty, kunsztowny, podniosly styl
3) Wiara w postep
4) Echo poezji jakobinskiej ("Gwalt niech sie gwaltem odciska")
5) Zrozumienie znaczenia umyslu, choc juz zespolonego z uczuciami
Pierwiastki romantyczne:
1)Docenienie roli uczuc w zyciu ludzkim
2) Idea wolnosci
3) Bunt przeciwko staremu swiatu
4) Zapal, entuzjazm, milosc

Romantyczny charakter ballad Adama Mickiewicza.

Ballady ukazaly sie w pierwszym tomie poezji wydanym w 1820 roku. Stosunek pierwszych czytelników do tych utworów byl zróznicowany. Entuzjazm mieszal sie z wielka krytyka.




"Romantycznosc"

Ballada opowiada o przezyciach dziewczyny z ludu - Karusi, która czuje przy sobie obecnosc zmarlego przed dwoma laty kochanka. Tuli sie do niego, skarzy sie na samotnosc ("Zle mnie w zlych ludzi tlumie"). Jest dzien, lecz jej sie wydaje, ze wokól panuje noc, gdyz tylko noca duchy zmarlych moga odwiedzac zywych. Nagle Karusia traci kontakt ze swym ukochanym. Slyszy pianie kura i widzi zorze, co oznacza koniecznosc powrotu duchów w zaswiaty. Zdarzenie to obserwuja prosci ludzie z miasteczka, uczony starzec oraz narrator.

Medrzec odrzuca taki sposób myslenia i zachowania. Zapewnia, ze "nic nie widzi dookola" a "dziewczyna duby smalone bredzi, a gmin rozumowi bluzni". Natomiast narrator opowiada sie po stronie dziewczyny i ludu, a uczonemu zarzuca, iz "nie zna prawd zywych", kierujac sie tylko okiem i szkielkiem. Do niego zwraca sie z konczacymi ballade slowami, które wyrazaja jej glówna mysl:
"miej serce i patrzaj w serce"

Ballada stanowi manifest postawy romantycznej poety, poniewaz:
1. odrzuca filozofie racjonalistyczna, a opowiada sie za poznawaniem swiata uczuc i emocji
2. skupia uwage na wewnetrzych przezyciach czlowieka
3. wprowadza szeroko pojeta ludowosc (bohaterka z ludu, ludowe wierzenia o kontaktach umarlych z zywymi, sceneria malego miasteczka)
4. laczy swiat realny ze swiatem wyobrazni
5. posluguje sie prostym jezykiem

Tragedia milosna Gustawa w IV czesci Dziadów Mickiewicza. motto: Kto milosci nie zna ten zyje szczesliwy.

Adam Mickiewicz w losach Gustawa zawarl swój dramat milosny, rozstanie sie z Maryla. Swiadczy o tym fakt, ze nazwal kochanke Gustawa Maria a takze opisywany stan w jakim znajdowal sie Gustaw po trzyletniej nieobecnosci. Trzy lata po samobójczej smierci Gustaw ukazuje sie nam pod postacia pustelnika. Ma on przy sobie sztylet którym odebral sobie zycie. Bohater udaje sie do domu ksiedza, który byl dawniej jego nauczycielem. Przepojony mysla o tragicznej milosci pyta sie swojego dawnego nauczyciela:
"A znasz ty zywot Heloisy
Znasz ogien i lzy Wertera "

Adam Mickiewicz aby ukazac stan wewnetrznego rozdarcia i burzy uczuc po utracie kochanki Maryli, opisuje burzliwa pogode:
"Wicher gromy burza sroga"

Symbolem tragedii milosnej Gustawa jest galazka cyprysu, która nieszczesliwy kochanek otrzymal od Maryli w chwili rozstania. Galazka ta stanowi dla niego swego rodzaju talizman, który nosi przez caly czas przy sobie. W domku ksiedza bohater przezywa trzy godziny : milosci, rozpaczy i przestrogi. W czasie tych godzin czas biezacy miesza sie ustawicznie z przeszloscia wywolana przez wspomnienia. W godzinie milosci Gustaw powraca caly czas w chwile przegnania i rozstania z ukochana kobieta, wywyzsza ponad wszystko milosc jako rzecz najwazniejsza. Bohater upaja sie przezywanym szczesciem. Idealizuje kochanke mówiac, ze jest "najpiekniejsza, jak aniolek w raju". Wszystkie wspomnienia jakie sobie przypomina nie zawieraja ani odrobiny zlych chwil, wszystko co sie wtedy dzialo bylo najpiekniejsze i najlepsze. Godzina rozpaczy to czas glebokich refleksji Gustawa nad wlasnym losem. Wspomina odwiedziny pustego po smierci matki domu rodzinnego, lata szkolne i narodziny pierwszej milosci. Glównym jednak motywem jest przezywanie wesela utraconej kochanki. We wspomnieniach o niej milosc miesza sie z nienawiscia a uwielbienie z oskarzeniem. Gustaw podczas tej godziny buntuje sie przeciwko swiatu w którym bogactwo i tytuly sa wiecej warte i bardziej cenione niz uczucia. Mówi :

"Blyskotke niose dla jasnych panów. Ot tym wina utocze na slubie toasty."

W godzinie przestrogi Gustaw wypowiada maksyme "Kto za zycia choc raz byl w niebie ten po smierci nie trafi od razu.". Ze slów tych wynika ze za milosc trzeba placic cierpieniem. Ksiadz próbuje pomóc bohaterowi ale nie udaje sie mu, poniewaz duchowny reprezentuje postawe racjonalistyczna wiec nie rozumie cierpien Gustawa, a zarazem nie moze mu pomóc. Wyznania Gustawa to jakby posmiertna spowiedz z calego jego zycia, wlasnie dlatego przybyl do ksiedza, szukajac kogos z kim móglby podzielic sie swoimi przezyciami opowiedziec o przyczynach które doprowadzily go do oblakania i samobójczej smierci. (Osoba taka jak Gustaw cechuje sie wybujala uczuciowoscia, wewnetrznym rozdarciem, widzeniem swiata przez pryzmat milosci sklóceniem sie ze swiatem, odrzucenie zasad moralnych, pogarda dla takiego swiata, rozstanie sie z zyciem).

"Sonety krymskie" - liryczny pamietnik Adama Mickiewicza z podrózy po Krymie.

Adam Mickiewicz w czasie swojego piecioletniego pobytu w Rosji kilkakrotnie odwiedzil Krym. Zafascynowany przyroda wschodu napisal cykl sonetów które zostaly zebrane w jeden tom i wydane jako "Sonety Krymskie". Zbór ten zawiera tez sporo przemyslen, rozterek i tesknot wygnanca, któremu nie dane jest przebywac wraz z najblizszymi we wlasnym kraju. We wszystkich poznanych przez nas sonetach podmiot liryczny odzwierciedla nam zachowanie poety, mozna w nim odnalezc analogie do Adama Mickiewicza.

W sonecie "Stepy akermanskie" poeta opisuje piekno zapadajacego zmierzchu nad stepem. Poecie step przypomina ocean. Przyrównuje go do falujacych lak i powodzi kwiatów, caly mieni sie róznymi kolorami i pelny jest plam swietlnych. Caly ten niezwykle bogaty w srodki artystyczne opis krajobrazu jest jedynie wstepem do przedstawienia stanu duszy podmiotu lirycznego. Podmiot liryczny jest bowiem smutny samotny i rozdarty wewnetrznie. Cala swoja istota teskni za ojczysta Litwa. Patrzac na zapadajacy zmierzch nad stepem poeta marzyl aby uslyszec glos z litwy ale nie bylo to mozliwe.

Podobnym sonetem do "stepów akermanskich" jest sonet "Ajudch". On tez jest przepelniony myslami o sztuce, samotnosci. Podmiot liryczny obserwujac fale morskie pozostawiajace na nadbrzeznym piasku muszle i korale, odnajduje analogie do zycia poety. Dla niego wszelkie zyciowe kleski i burze stanowia dobry material dla wierszy, które niczym te muszle i korale wyrzucane przez morze beda swiadectwem minionych cierpien i trosk. W sonecie Burza Adam Mickiewicz opisuje burze jaka przebyl w czasie podrózy na Krym. Czytajac ten wiersz ma sie wrazenie ze wypelnia go trwoga podróznych oraz rozpaczliwa walka zalogi z szalejacym zywiolem. Pelen grozy nastrój oddaja krótkie, urywane zdania lub równowazniki zdan oraz liczne wyrazy dzwiekonasladowcze. Caly obraz jest bardzo dynamiczny i pelen grozy. Równiez i w tym sonecie podmiot liryczny przedstawia soba samotnego podróznika który jako jedyny pasazer w milczeniu siedzi na boku. On nie rozpacza jest bowiem samotny i nie ma nic do stracenia. Nie umie sie modlic, znaczy to, ze stracil juz wiare nie znajduje w modlitwie ratunku ani pociechy. Sonety krymskie to rodzaj intymnego dziennika z którego wiele dowiedziec sie mozemy na temat przezyc i uczuc poety rzuconego z dala od ojczyzny. Opisy krajobrazu mistrzowskie w swojej formie sa tylko pretekstem do wyrazania smutku i bólu pielgrzyma skazanego na los tulaczy. Tesknota za ojczyzna bezustanne nasluchiwanie glosów z kraju brak wiary w mozliwosc powrotu, wszystko to sprawia ze sonety te sa bardzo wzruszajace.

Dzieje Konrada Wallenroda - bohatera powiesci poetyckiej A. Mickiewicza.

Maly piecioletni chlopiec zostaje porwany przez Krzyzaków z plonacego miasteczka litewskiego od rodziców którzy zgineli podczas najazdu. Jest to wlasnie przyszly Konrad Wallenrod. W niewoli dano mu imie Walter von Stadion i nazwisko Alf. Zostal wychowany na dworze samego mistrza krzyzackiego Winrycha, który pokochal go jak syna i zostal nawet jego ojcem chrzestnym. Nad tym aby mlody Walter nie zapomnial kim jest spiewal mu stare litewskie piesni i budzil w nim potajemnie milosc do ich wspólnej ojczyzny Litwy a takze nienawisc do Niemców i pragnienie zemsty za rodziców. Po jakims czasie Halban musial powstrzymywac Waltera przed ucieczka namawiajac go do nauki sztuki wojennej jaka prowadzili Niemcy. Jednak pewnego razu w czasie potyczki Krzyzaków z Litwinami Walter nie wytrzymal i przeszedl na strone rodaków, pociagajac za soba Halbana. Obydwaj Bohaterowie trafili na dwór ksiecia Kiejstuta, gdzie Konrad zakochal sie ze wzajemnoscia w jego córce Aldonie, z która sie ozenil. U boku Kiejstuta bohatersko ale bezskutecznie walcza z Krzyzakami. Krzyzacy z roku na rok posuwaja sie wglab Litwy. Walter znajac potege Zakonu wiedzial, ze Litwa bedzie musiala w koncu jej ulec, ze nie jest w stanie pokonac wroga w otwartej walce. Pomimo szczesliwego zycia z Aldona Walter nie mógl zaznac szczescia widzac kleski ponoszone przez rodaków i zadawane im cierpienia przez Krzyzaków, postanawia wiec ratowac swój naród i poswiecic swoje zycie dla ojczyzny. Porzuca dom zone i ojczyzne - wraz z Halbanem wraca do Krzyzaków. Tam udaje sie do Palestyny jako giermek hrabiego Konrada Wallenroda. Hrabia ginie w nie wyjasnionych okolicznosciach. Podejrzany o jego zabójstwo Walter ucieka do Hiszpanii. Tam jako Konrad Wallenrod zdobyl wielka slawe w walkach z Maurami i uznanie w licznych rycerskich turniejach. Nastepnym jego krokiem jest przyjecie slubów zakonnych. Po krótkim czasie zostaje obrany wielkim mistrzem krzyzackim. Jako wielki mistrz krzyzacki gromi zakon za lamanie slubów, nakazuje modlitwe i pokute. Kontaktuje sie czesto ze swoja zona Aldona która wstapila do klasztoru ale nie przyjela slubów. Postanowila zostac w poblizu meza i zamieszkala zamurowana w wiezy w poblizu malborskiego zamku jako pustelnica. W dzien Sw. Jerzego, patrona rycerzy i zakonników, Konrad wyprawia wielka uczte. Na uczcie tej Halban spiewa piesni, które przypominaja Konradowi o jego wielkim zadaniu i pobudzaja na nowo jego checi do czynu. Na koniec Konrad spiewa Ballade Alpuhara w której opowiada o podstepie Almanzora, który podstepem wdarl sie w szeregi Hiszpanów przynoszac im zaraze Dzumy.

Gdy nadchodzi odpowiednia pora na realizacje smialych zamierzen Konrada, wyrusza on na czele Krzyzaków na wojne przeciw Litwie i tak ja prowadzi, ze zakon ponosi druzgoczaca kleske. Konrad na prózno prosi Aldone, aby opuscila z nim wieze i uciekla na Litwe. W koncu zostaje on zdemaskowany jako zabójca prawdziwego hrabiego i sprawca zguby wojsk krzyzackich. Tajny trybunal skazal go na smierc. Slyszac nadchodzace po niego straze wypija zaprawione trucizna wino, namawia tez do tego Halbana, lecz ten odmawia tlumaczac, ze ktos musi opowiedziec o jego czynach ludziom. Konrad pada martwy. Upadajac potracil lampe. Spadajaca lampa byla znakiem smierci Konrada. Gdy Aldona to zauwazyla, umarla z rozpaczy. Konrad Wallenrod jest samotnym bojownikiem o dobro swojego narodu. Postanawia w zgodzie z makiaweliczna zasada "cel uswieca srodki" poswiecic szczescie wlasne oraz swojej ukochanej, swój honor, a takze swoje zycie dla ojczyzny. Wybiera on droge podstepu i zdrady, klamstwa i zbrodni. Jest to droga niezgodna z etosem rycerskim i jako rycerz sredniowieczny ceniacy nade wszystko honor sam uwaza te droge za niemoralna i przeklina ja, ale Konrad nie ma wyboru, dla niego jest to jedyna droga dla zwyciestwa. Jego sumienie nigdy nie zaaprobowalo tej drogi i caly czas budzi ono moralny sprzeciw.

Druga czesc "Dziadów" A. Mickiewicza - obrzedowe widowisko ludowe o glebokiej wymowie moralnej i spolecznej.

Dziady - bardzo stary obrzed przywolywania duchów odbywajacy sie na wsiach w miejscach ukrytych od wzroku ludzkiego. Caly obrzed prowadzony jest przez Guslarza. W epoce romantyzmu obrzed ten byl zwalczany przez duchowienstwo i szlachte. Ludzie gromadza sie w starej kaplicy, przynosza ze soba dary czyli jadlo i napoje w ofierze dla duchów. Przewodzi nimi Guslarz wywolujac dusze zmarlych, które pojawiajac sie ujawniaja swoje grzechy i udzielaja przestróg moralnych zebranym ludziom. To co tam sie dzieje jest to sad nad zyciem ziemskim zjaw zmarlych, wywolanych zakleciami Guslarza. Wszystko rozgrywa sie 1 listopada. Jest to data symbolizujaca ludowy obrzed Dziadów - nastrój grozy i tajemniczosci. Obrzadek ten, a w konsekwencji i utwór, mialy przestrzegac przed niewlasciwym i nieetycznym postepowaniem w zyciu doczesnym i wynikajacymi z tego konsekwencjami. II czesc "Dziadów" wskazywala wiec, ze doswiadczenia ludowe ogarniaja znacznie wiekszy zakres wiedzy niz nauka racjonalna, ale i ono staje sie bezradne wobec uczucia, które lamie wszystkie granice. Poeta ostrzega równiez, aby ludzie postepowali zgodnie z normami wspólzycia miedzyludzkiego na przykladzie gospodarza, który za zycia nigdy nie chcial pomagac innym:

"...Bo kto za zycia nie byl ni razu czlowiekiem
Temu czlowiek nic ni pomoze..."

Koncepcja uczciwego zycia, wedlug teorii ludowej wynika z dialogów duchów z chórem, glówne zasady chór powtarza w formie refrenu. Cala uroczystosc zaczyna sie o pólnocy w oddalonej od osiedli kaplicy, która jest szczelnie zamknieta. Zebrani tam ludzie trzykrotnie wywoluja duchy i za kazdym razem podchodzi do kaplicy inny duch. Widma pojawiaja sie kolejno wedlug stopnia winy i kary. Wystepuja trzy kategorie widm:

1.Dzieci - grzech lekki.

"Nie zaznaly goryczy ni razu", lekki zywot nie uprawnia do szczescia wiecznego: Duchy lekkie otrzymuja to czego pragnely, czyli ziarnko goryczy, a nastepnie odchodza do nieba.

"Kto nie doznal goryczy ni razu
ten nie dozna slodyczy w niebie".

2. Dziewczyna - grzech sredni.

Lamala serca mlodzienców, igrala z ich uczuciami. Przedstawicielka duchów srednich otrzymuje slowa pocieszenia ze jej kara skonczy sie za dwa lata i bedzie mogla wejsc do nieba:

"Kto nie dotknal ziemi ni razu ten nigdy nie moze byc w niebie"

3. Widmo, ciezki grzech okrucienstwa, pychy, chciwosci.

Przedstawicielem tego grzechu jest widmo zlego pana, jego wyrok jest bezwzgledny, jemu nikt z zebranych nie moze pomóc.

"Kto nie byl ni razu czlowiekiem temu czlowiek nic nie pomorze".

Pojawianie sie poszczególnych widm poprzedzone jest: paleniem kadzieli, paleniem kotla z wódka oraz paleniem wianka.

Rytual obrzedowy zostaje zaklócony pojawieniem sie widma które milczy caly czas, nie odpowiada na pytania, nie slucha zaklec i nie chce odejsc.

Idea walki o niepodleglosc i rola poezji w zyciu narodu w "Konradzie Wallenrodzie" Adama Mickiewicza.

Adam Mickiewicz opatrzyl swoje dzielo nastepujacym mottem: "Macie bowiem wiedziec, ze sa dwa sposoby walczenia... trzeba byc lisem i lwem". Slowa te zapozyczyl autor z dziela polityka i historyka florenckiego Nicolo Macchiavellego (1469-1527) pt. "Ksiaze".

Poeta opatrzyl powiesc podtytulem "Powiesc historyczna z dziejów litewskich i pruskich". Jednak Mickiewicz piszac "Konrada Wallenroda" nie stawial sobie za cel przypominanie faktów znanych z historii. Tresc historyczna miala byc tylko maska, kostiumem historycznym dla ukrycia aktualnych problemów politycznych nurtujacych autora. Krzyzacy to zaborcy, w szczególnosci Rosja, zas Litwa to Polska w niewoli sasiadów. Mickiewicz nakreslil w ren sposób miedzynarodowa sytuacje Polski, natomiast pod postacia Konrada Wallenroda stworzyl wzór polskiego, wspólczesnego wojownika o wolnosc.

Lwem z motta jest z pewnoscia Rosja. Znajac jej potege i nie wierzac w jakakolwiek mozliwosc otwartej walki, doszedl do wniosku, ze najlepszym sposobem jest podstep i zdrada. Mickiewicz radzil rodakom, aby postepowali podobnie jak bohater utworu. Proponowal siac niezgode wsród samych Rosjan. Byly to metody niemoralne, lecz stanowily jedyne rozwiazanie tego problemu.

Szlachetnym celem usprawiedliwial poeta siebie i bohatera utworu. Domagal sie od Polaków sluzenia ojczyznie, podporzadkowania spraw osobistych dobru calego narodu, zdolnosci poswiecania czasu, sil, zdolnosci, umiejetnosci a nawet zycia. Zalecal jednak sluzyc ojczyznie w sposób przemyslany. Wg A. Mickiewicza walce o niepodleglosc powinna sluzyc poezja.

Utwór ten spelnil swoje zadanie, czego dowód mamy w wybuchu powstania listopadowego. (Slowo cialem sie stalo a Wallenrod - Belwederem.)

Wazna postacia w tym utworze jest wajdelota, czyli wedrowny piesniarz, ludowy poeta. Uosabia on twórczosc poetycka. Jego zadaniem po smierci glównego bohatera bedzie slawienie czynów Konrada Wallenroda, który jako czlowiek poniósl kleske moralna przez stosowanie metod niegodnych rycerza, ale odniósl zwyciestwo polityczne, doprowadzajac Zakon do upadku.

W "Piesni Wajdeloty" Mickiewicz stylizuje poezje na jej typ sredniowieczny (poezja ustna). Nazywa ja "piesnia gminna". Twórczosc ludowa stanowiaca czynnik laczacy przeszlosc z terazniejszoscia porównuje do "arki przymierza".

W poezji zawarte sa najwazniejsze mysli, uczucia i dzialania narodu. Nie niszczy jej ani czas, ani nic innego poniewaz tkwi ona w swiadomosci ludzi, jest wytworem ducha. Poezja stoi na strazy najwiekszych wartosci narodowych. Mickiewicz wierzyl, ze dzieki poezji uda sie utrzymac wsród Polaków ich swiadomosc narodowa. Wierzyl, ze bedzie ona podrywac ludzi do walki o ojczyzne.

Istota kreacji Konrada Wallenroda jest tragizm, szczególnie czesty w utworach romantycznych. Pojawia sie, gdy nie mozna pogodzic ze soba dwóch sprzecznych racji. Glówny bohater miota sie pomiedzy honorem a podstepem i zdrada. Slowa wypowiedziane przez Halbana: "Tys niewolnik, jedyna bron niewolników - podstepy" stanowia usprawiedliwienie moralne dla jego poczynan. Konrada Wallenroda dreczyla rozterka dotyczaca wyboru metod dzialania. Wybierajac te niemoralne, coraz bardziej popadal w watpliwosc. Koncowy sukces jest niezupelny, skazony metoda. Elementem tragicznym jest smierc glównego bohatera.

Od jego nazwiska powstalo nowe pojecie - wallenrodyzm. Oznacza ono postawe czlowieka, który poswiecajac swe zycie walce o wolnosc ojczyzny, ucieka sie w swoim dzialaniu do podstepu i zdrady.




Elementy romantyczne utworu:

historyzm (gotycyzm) - wydarzenia maja miejsce w gotyckich zamkach
mieszanie gatunków literackich (hymn, ballada, piesn)
ludowosc - motyw pustelnicy

Ocena postawy mlodziezy wilenskiej przebywajacej w wiezieniu na podstawie I sceny III czesci "Dziadów" Adama Mickiewicza.

Glównym problemem utworu jest przedstawienie róznorodnych antagonizmów: miedzy Rosja i Polska, miedzy despotyzmem a wolnoscia, miedzy dobrem i zlem. Despotyzm wladców stal sie motorem ówczesnych dziejów, panoszy sie zadza wladzy i ucisk narodów.

Jedynym lacznikiem miedzy czescia druga i czwarta "Dziadów" a czescia trzecia jest postac Gustawa, który przezywa w celi klasztoru bazylianów znamienne przeistoczenie. Slowa wypisane na scianie celi "Gustaw umarl, narodzil sie Konrad" maja znaczenie symboliczne. Informuja, ze nieszczesliwy kochanek Gustaw staje sie bojownikiem o wolnosc calego narodu. To przeobrazenie bylo charakterystyczne w ogóle dla polskiego bohatera romantycznego, u którego romantyczna milosc schodzila na drugi plan, poniewaz glównym celem stala sie walka narodowowyzwolencza.

Bezposrednim bodzcem do napisania "Dziadów" cz. III byl upadek powstania listopadowego, poeta jednak, który nie bral udzialu w powstaniu, opisal w utworze wydarzenia wczesniejsze, w których uczestniczyl, zwiazane z procesem filomatów w Wilnie.

Poeta przedstawil martyrologie polskiej mlodziezy, scharakteryzowal zróznicowane pod wzgledem pogladów i postawy ideologicznej spoleczenstwo polskie, ukazal metody dzialania carskich urzedników.

Scena I - Wigilia: Kapral zgadza sie, aby wszyscy byli razem w celi Konrada. Z rozmów wylania sie oblicze mlodziezy przesyconej duchem patriotyzmu. Nie byla ona przerazona swoja sytuacja, lekcewazyla fakt uwiezienia. Dowodzi to, ze byla gotowa do wielu poswiecen za ojczyzne bez wzgledu na cene. Wiezniowie najczesciej rozmawiaja o zaborcy - swoich oprawcach. Twierdza, ze niektórzy zostali zamknieci bezpodstawnie, dla zysku carskich urzedników. Tomasz Zan mówi, ze namiestnik Nowosilcow (do spraw oswiaty), czlowiek znany z podlosci i okrucienstwa przeprowadzil aresztowania dla pozyskania lask cara. Wilenska mlodziez byla zyczliwa i solidarna. Tomasz Zan uwazal, ze jako zalozyciel Towarzystwa Filaretów powinien odpowiadac za wszystkich.

"Ja stalem na waszego towarzystwa czele
Mam obowiazek cierpiec za was przyjaciele."

Sobolewski, który przebywal poza wiezieniem widzial pojmanych deportowanych na Sybir. Wsród nich byly nawet dzieci majace 10 lat. Zauwazyl tam takze Janczewskiego (oczernial, schudl, wygladal zle ale moralnie podbudowal sie. Wzrokiem pocieszal wspóltowarzyszy. Krzyknal trzykrotnie "Jeszcze Polska nie zginela"). Natomiast Wasilewski byl zbity, sztywny, mdlal. Wygladal jak Chrystus z rozkrzyzowanymi rekoma. Skonal w chwili wchodzenia do kibitki. Oddal zycie za swoje patriotyczne poglady. W czasie Wigilii zostaja odspiewane trzy piesni. Piesn Jankowskiego - bluzniercza (obraza matke Jezusa, mówi, ze Matka Boska jest niesprawiedliwa jesli pozwala na ich wiezienie). Piesn Feliksa - szydercza (mówi, ze bedzie wiernym poddanym cara, a pragnie jego smierci. Jest to dowód lekcewazenia kary).

Piesn Konrada - zemsty (gotowi sa wykroczyc przeciw Bogu i religii, aby dokonac zemsty. Swiadczy to o wielkiej determinacji wiezniów).

Wielka Improwizacja - wyraz patriotyzmu Konrada - Mickiewicza.

Mala improwizacja konczy I scene. Konrad porównuje siebie do orla, który widzi przed soba kruka - symbol caratu. Zderza w Improwizacji zaborce z bohaterskimi Polakami walczacymi o wolnosc.

W I czesci Wielkiej Improwizacji Konrad mówi o sobie jako poecie (jest szczesliwy, ze natura obdarzyla go zdolnosciami twórczymi, co czyni go osoba wyjatkowa). Okazuje sie, ze tworzenie rodzi cierpienie. Rozpoczyna od slowa samotnosc - jest niezrozumiany przez innych ludzi. Zastanawia sie, czy spiewacy i poeci sa w ogóle potrzebni, poniewaz nie moga oni w sposób jasny, zrozumialy dla wszystkich przedstawic swoich uczuc slowami. Zawsze realizacja jest gorsza od zamierzen poety. Konrad ocenia siebie jako najlepszego poete. Wychodzi na jaw, ze jest dumny, pyszny, równa sie z Bogiem. W czesci drugiej mówi o sobie jako Polaku - patriocie.

"Ja kocham caly naród."

"Ja i ojczyzna to jedno".

Zwraca sie z prosba do Boga. Zarzuca mu, ze nie jest miloscia, a tylko madroscia. Wreszcie dochodzi do wniosku, ze nie mozna liczyc na pomoc Boga. Chce wladzy nad narodem. Wedlug niego Pan Bóg nie jest ojcem swiata, ale carem. Milosc do ojczyzny spowodowala bluznierstwo.

Kleska Konrada jest aluzja do upadku powstania - dziela jednostek. Indywidualizm Konrada niewiele moze wskórac.

Sceny mistyczno-wizyjne w III czesci "Dziadów" Adama Mickiewicza.

Mistycyzm - poglad filozoficzny i moralny zakladajacy mozliwosc ponadzmyslowego kontaktu czlowieka z bóstwem.

Scena IV:

Bohaterka tej sceny jest Ewa. Modli sie ona za naród polski i litewski, za cierpiacych wiezniów, mlodziez wilenska. Wiesci z Wilna rozchodzily sie blyskawicznie po calym kraju, wzbudzajac we wszystkich sercach zal i wspólczucie. Dziewczyna przed modlitwa ustraja obraz Matki Boskiej w kwiaty, z których jeden - róza, ozywa w jej snie.

Scena V - "Widzenie ksiedza Piotra".

Rozpoczyna sie od obrazu przesladowan mlodziezy wilenskiej, wywozonej na Syberie. Ksiadz Piotr zwraca sie z dramatycznym pytaniem do Boga:

"Tam na pólnoc - Panie, Panie!

Jakiz to los ich - wygnanie!

I dasz ich wszystkich wygubic za mlodu,

I pokolenie nasze zatracisz do konca".

W dalszej czesci swej sennej wizji ksiadz Piotr widzi jedno "dziecie", któremu udalo sie ujsc z zyciem. Widzi w nim obronce i wskrzesiciela narodu. Mickiewicz nadaje mu tajemnicze imie "czterdziesci i cztery", porównuje go do polskiego Mesjasza.

mesjanizm - wiara w nadejscie Mesjasza, wybawiciela

mesjanizm polski - wiara w wyzwolenie Polski i innych narodów przez cierpienie Polaków.

Scena VI

W scenie tej ukazane jest widzenie senatora Nowosilcowa. Diably bez przerwy drecza go koszmarami. Otóz sni mu sie, ze dostaje od cara sto tysiecy rubli, order oraz tytul ksiazecy. W carskim przedpokoju upaja sie unizonoscia i skrywana nienawiscia dworaków, zazdroszczacych mu carskiej zyczliwosci. Nagle czar pryska, wszyscy odwracaja sie od Nowosilcowa i tylko nasmiewaja sie z niego: "Senator wypadl z laski...".

Obraz i ocena spoleczenstwa polskiego w III czesci "Dziadów" Adama Mickiewicza.

Stosunek Polaków do ojczyzny, do przebywania w niewoli byl zróznicowany. Mozna wyróznic na tej podstawie trzy rodzaje obywateli Polski: patriotów, lojalistów i zdrajców.

Do przedstawicieli pierwszej grupy naleza: mlodziez wilenska przebywajaca w wiezieniu, Konrad w "Wielkiej Improwizacji", Ksiadz Piotr - szczególnie w scenie V, towarzystwo przy drzwiach w scenie VII ("Salon warszawski").

W grupie tej rozmawia sie po polsku, a nie po francusku, ostro krytykuje sie postawe arystokracji. Adam Gurowski, uczestnik powstania listopadowego, twierdzi ze arystokracja zasluzyla sobie na to, aby zawisnac na haku. Ludwik Nabielak, uczestnik ataku na Belweder, ubolewa ze wlasnie strachliwi i palajacy checia zysku arystokraci stoja na czele polskiego narodu. Oprócz nich w scenie tej wystepuja: Zenon Niemojewski, Adolf Januszkiewicz oraz Piotr Wysocki, którego slowa sa podsumowaniem tej sceny:

"...Nasz naród jak lawa,
Z wierzchu zimna i twarda, sucha i plugawa,

Lecz wewnetrznego ognia sto lat nie wyziebi,

Pluwajmy na te skorupe i zstapmy do glebi."

W scenie VII, na balu u senatora Pani Rollison, ksiadz Piotr i prawa strona gosci (student, Justyn Pol, starosta) sa wstrzasnieci sytuacja w kraju. Ziona nienawiscia do zaborcy.

Druga grupa spoleczenstwa sa lojalisci, ugodowcy ukazani jako towarzystwo stolikowe w scenie pt. "Salon warszawski". Skladalo sie ono z wysokich urzedników, wielkich literatów, dam z towarzystwa, generalów i oficerów. Tematem ich rozmowy sa organizowane w Warszawie bale i zabawy. Wszyscy zaluja, ze Nowosilcow wyjechal z Warszawy, poniewaz byl swietnym organizatorem takich wlasnie imprez. Dominuje tu jezyk francuski jako przejaw kosmopolityzmu.

Negatywnie zostalo tez przedstawione srodowisko warszawskich literatów. Po wysluchaniu opowiadania Adolfa o meczenstwie Cichowskiego toczy sie dyskusja, czy jego dzieje moga sie stac tematem literackim. Literaci zgodnie stwierdzaja, ze nie poniewaz po pierwsze temat w ich mniemaniu jest zbyt wspólczesny, zyja jeszcze uczestnicy i swiadkowie tragicznych wydarzen, a w dodatku zagadnienie jest zbyt okrutne i krwawe.

W spoleczenstwie polskim znajduja sie takze jawni zdrajcy ojczyzny, carscy sluzalcy, ludzie z otoczenia Nowosilcowa, Pelikan (dr Waclaw Pelikan) oraz dr August Becu, ojczym Slowackiego. Wszelkimi sposobami próbuja oni wkrasc sie w laski senatora, prawiac komplementy, spieszac skwapliwie z donosami. Pelikan na polecenie Doktora policzkuje ksiedza Piotra, obronce wiezionej i przesladowanej mlodziezy wilenskiej. Ksiadz przepowiada Doktorowi rychla smierc i tak tez sie staje, ginie on od uderzenia pioruna. Obydwaj zausznicy rywalizuja równiez miedzy soba o wzgledy Nowosilcowa, oni wlasnie obmyslaja perfidna metode zgladzenia Rollisona. Ich okrucienstwo i podlosc na pewno nie pozostanie bez kary, a pierwsza jej zapowiedzia jest smierc Doktora.

Stosunek Adama Mickiewicza do caratu i narodu rosyjskiego i III czesci "Dziadów".

Slowa kierowane przez Mickiewicza do caratu byly przepelnione gorycza, wyrzutami i oskarzeniami. Natomiast jego stosunek do ludu rosyjskiego byl odmienny - zyczliwy, a nierzadko pelen wspólczucia, gdyz car traktowal go tak samo brutalnie jak polski. O stosunku Mickiewicza do caratu swiadcza nastepujace przyklady:

oskarzenie caratu za przesladowania patriotycznej mlodziezy polskiej (scena I)

los narodu polskiego wskutek polityki carskiej w widzeniu ksiedza Piotra (scena V)

oblicze caratu w widzeniu senatora Nowosilcowa (scena VI)

meczenstwo patriotów polskich na podstawie losów Cichowskiego (scena VII)

protest przeciw carskiej przemocy w wierszach stanowiacych "Ustep" III cz. "Dziadów"

a) "Droga do Rosji" - ciemiezenie ludu rosyjskiego

b) "Przedmiescia stolicy" - budowanie rezydencji ludzi moznych kosztem zdrowia a nierzadko zycia prostych Rosjan i Polaków

c) "Petersburg" - piekno nowej stolicy kosztem tysiecy istnien ludzkich

d) "Pomnik Piotra Wielkiego" - przeciwstawienie despotyzmu Piotra Wielkiego szlachetnosci Marka Aureliusza

e) "Przeglad wojska" - manifestowanie przez cara militarnej potegi Rosji, która jest efektem, dzielem jednostek, zolnierzy

f) "Oleszkiewicz" - oskarzenie cara i zapowiedz kary za jego despotyzm




"Do przyjaciól Moskali". W wierszu tym poeta wyraza swoja pogarde dla cara i jego wspólpracowników za smierc Rylejewa, uwiezienie Bestuzewa oraz ujawnienie praktyk szpiegowsko-donosicielskich wspólpracowników cara.

Przejawy sympatii poety do narodu rosyjskiego: ujawnienie ludzkiego zachowania kaprala w stosunku do wiezniów (scena I), rozgrzeszenie zolnierza rosyjskiego zadajacego cierpienie narodowi polskiemu z powodu zrozumienia, iz wykonuje on tylko swoje obowiazki, obecnosc Bestuzewa wsród polskich patriotów na balu u senatora jako wyraz wspólpracy Polaków i Rosjan

Wyraz ubolewania nad losem prostych Rosjan, zmuszonych do wykonywania niewolniczej pracy, zwierzecego posluszenstwa w "Ustepie":

"O biedny chlopie! heroizm, smierc taka,
Jest psu zasluga, czlowiekowi grzechem.

Jak cie nagrodza ? Pan powie z usmiechem,

Zes byl do zgonu wierny - jak sobaka".

Wymowa ideowa III czesci "Dziadów". Cechy utworu jako dramatu romantycznego.

1. III czescia "Dziadów" Mickiewicz chcial udowodnic ze sprawy ojczyzny stanowia dla niego najwyzsza wartosc i w ten sposób zrehabilitowac sie za nieobecnosc w powstaniu listopadowym.

2. Szczególnie wyraznie widac to w Wielkiej Improwizacji, gdzie pod postacia Konrada autor utozsamia sie z ojczyzna mówiac "Ja i ojczyzna to jedno", cierpi z powodu jej niewoli i prowadzi walke z Bogiem o szczescie narodu.

3. Z przejmujaca sila Mickiewicz przedstawil cierpienia patriotów polskich. Uwypuklil ich poswiecenie, wytrwalosc i nienawisc wobec zaborcy.

4. W postaci Konrada Mickiewicz stworzyl ciekawa kreacje polskiego bohatera romantycznego, jednostki nieprzecietnej, bioracej na siebie odpowiedzialnosc za losy narodu, zdolnej do najwyzszych poswiecen.

5. Autor dostrzegl rozbicie spoleczenstwa oslabiajace jego zdolnosci do odzyskania niepodleglosci, skrytykowal lojalistów i potepil jawnych zdrajców.

6. W tekscie utworu znajdujemy odniesienia do kleski powstania listopadowego. W zakonczeniu Wielkiej Improwizacji omdlenie Konrada oznacza, ze jednostka nawet najbardziej oddana ojczyznie nie moze zmienic jej losu. Podobnie bylo z kleska listopadowa, spowodowana walka prowadzona przez nielicznych patriotów. Brak jednosci narodu w stosunku do polityki zaborców to kolejna przyczyna zaprzepaszczenia szansy na wyzwolenie w latach 1830-1831.

7. Najwazniejsza idea dramatu, zawarta najwyrazniej w widzeniu ks. Piotra jest wiara poety w przyszle odrodzenie sie Polski.

8. Wszystkie te przemyslenia Mickiewicza maja w dramacie dwojaka forme: realistyczna i mistyczno - wizyjna.




Cechy III czesci "Dziadów" jako dramatu romantycznego.

1. Brak akcji w tradycyjnym pojeciu

2. Luzna budowa dramatu zlozonego z odrebnych scen, polaczonych tylko wspólna idea.

3. Polaczenie dramatu z liryka i epika (liryczno - epicki charakter ma Wstep, epicki charakter maja opowiadania Kaprala Sobolewskiego i Adolfa, liryki - Wielka Improwizacja)

4. Obecnosc elementów muzycznych jako wplyw opery (piesni wiezniów w sc. I, muzyka balu u senatora)

5. Polaczenie rzeczywistosci z fantastyka

6. Zerwanie z zasada trzech klasycznych jednosci

7. Oprócz bohaterów jednostkowych wystepuje bohater zbiorowy - naród.

Tragizm losu patriotycznej mlodziezy polskiej w okresie zaborów na podstawie wiersza A.Mickiewicza "Do matki Polki"

Poeta zwraca sie do polskich matek i uswiadamia im, ze jesli ich synowie od najwczesniejszych lat zycia interesuja sie historia wlasnego narodu, przejawiaja godnosc narodowa, mysla szlachetnymi kategoriami, to jest to zapowiedz ich przyszlej tragedii. Podejma bowiem nierówna walke z zaborca i zgina w niej przedwczesnie, niedoczekawszy wolnosci. Matki beda ich oplakiwac, jak niegdys matka Boska ukrzyzowanego Pana Jezusa. Poeta watpi, czy zdolaja zmierzyc sie z wrogiem w starciu zbrojnym, sadzi raczej, ze zostana wczesniej aresztowani, wtraceni do wiezien i zgina bez chwaly w sposób meczenski. Swiadcza o tym slowa:

"Wyzwanie przyszle mu szpieg nieznajomy,
Walke z nim stoczy sad krzywoprzysiezny,

A placem boju bedzie dól kryjomy,

A wyrok o nim wyda wróg potezny."

Poeta zaleca matkom przygotowac synów do odniesienia najstraszliwszych cierpien, ksztaltowac w nich najwyzsza odpornosc fizyczna i psychiczna, nauczyc ich godnego umierania za ojczyzne, wyrazajac to w slowach:

"Wczesnie mu rece okrecaj lancuchem,
Do taczkowego kaz zaprzegac woza,

By przed katowskim nie zbladnal obuchem

Ani sie splonil na widok powroza".

W zakonczeniu wiersza z wielkim smutkiem mówi poeta, ze po tak wspanialym synu ojczyzny niewiele pozostanie sladów ich zycia - nie beda miec nawet grobu, naleznego pogrzebu, a takze wspomnien poza wlasna matka.

Geneza i tlo historyczne " Pana Tadeusza"

Pomysl napisania "Pana Tadeusza" zrodzil sie w myslach Mickiewicza podczas jego pobytu w Wielkopolsce, w dworku Smielów. Jedna z najwazniejszych przyczyn bylo rozczarowanie Mickiewicza do Wielkiej Emigracji. Pierwszy Zamiar byl skromny. Mial to byc poemat sielankowy w rodzaju "Hermana i Doroty" Goethego, ale w ciagu kilkunastu miesiecy pracy poety ( od listopada 1832 r. do czerwca 1834 r.) utwór rozrósl sie do rozmiarów epopei. Tworzac na Emigracji w Paryzu, Mickiewicz stykal sie z "polskim pieklem", czyli ugrupowaniami politycznymi, które mialy rózne poglady wydobycia ojczyzny z niewoli. Wciaz toczyly sie spory:

Dlaczego upadlo powstanie listopadowe ?

Jak dalej walczyc o niepodleglosc ?

Jaka powinna byc przyszla niepodlegla Polska ?

Na wszystkie te pytania poeta usilowal odpowiedziec w swoim dziele. Ma wiec ono charakter polityczny i na pierwszy plan wysuwane sa sprawy narodowe. Tematyka utworu jest róznorodna:

zabawy i spory graniczne szlachty,

milosne perypetie bohaterów.

Tlem tego wszystkiego sa wydarzenia epoki napoleonskiej.

Utwór posiada dwa tytuly i podtytul.

"Pan Tadeusz, czyli Ostatni zajazd na Litwie" "Historia szlachecka z r. 1811 i 1812 we dwunastu ksiegach wierszem."

Akcja utworu toczy sie na Litwie w Soplicowie i okolicy. Trwa 5 dni w lecie 1811 r. i 2 dni wiosna 1812 r.

Drukiem utwór ukazal sie w Paryzu w kwietniu 1834 r.

Losy i charakterystyka Jacka Soplicy.

Glówna postacia utworu jest Jacek Soplica, który cale swe zycie poswiecil walce o wolnosc ojczyzny. W mlodosci byl ulubiencem okolicznej szlachty. Reprezentowal uboga szlachte. Jacek latwo zjednywal ludzi, bywal czesto na sejmikach, dlatego potrzebny byl Stolnikowi Horeszce. Stolnik zabiegal o przyjazn z Jackiem, zapraszal go na biesiady, krzyczal nieraz, ze "nie mial przyjaciela nad Jacka Soplice". Stolnik mial córke Ewe, w której zakochal sie Jacek.

Jacek sadzil, ze Stolnik odda mu córke. Ten jednak postanowil, ze nie odda mu Ewy, ze wzgledu na jego stan posiadania. Soplica nie wiedzac co ze soba zrobic, postanawia zaprowadzic pulk szlachty i opuscic na zawsze Ojczyzne. Jednak Jacek wybral sie po raz ostatni do Stolnika Horeszki, blagac o reke córki. Horeszko zas zapytal Jacka, czy warto wydac Ewe za kasztelana witebskiego. To wydarzenie jeszcze bardziej poglebilo rozpacz Soplicy. Wkrótce ozenil sie z "pierwsza napotkana kobieta". Nie kochal jej jednak. Mial z nia syna Tadeusza. Jacek nie mogac zapomniec o Ewie zaczal pic. Niedlugo jego zona umarla. Jacek postanawia sie zemscic. Jezdzil czesto kolo zamku. Raz po szturmie Moskali, gdy Stolnik wyszedl na dziedziniec Jacek wzial strzelbe i wypalil. Stolnik padajac zaznaczyl w powietrzu znak krzyza, na znak przebaczenia. Swiadkiem tego zajscia byl Gerwazy, który postanawia zemscic sie na rodzie Sopliców.

To wydarzenie spowodowalo przelom w zyciu Jacka Soplicy. Uciekl z kraju. Postanowil sie poprawic i wstapil do zakonu. Zwal sie odtad Robakiem, na znak pokory. Swe dawne grzechy postanawia odkupic dobrymi przykladami i walka za ojczyzne. Czasem udawalo mu sie przedrzec do kraju z rozkazami i wiadomosciami. Role emisariusza okupil pobytem w pruskiej twierdzy i na Sybirze. Walczyl takze w legionach pod Somosierra, w czasie walk zostal dwukrotnie ranny. Po tych wszystkich przezyciach wrócil do ojczyzny. Gdzie mial przygotowac powstanie. Zginal podczas zajazdu. Gerwazy przebaczyl mu jego uczynki przed smiercia. Po jego smierci przyznano mu Krzyz Legii Honorowe. Charakterystyka Jacka Soplicy:

Patriota, czlowiek klótliwy, awanturnik, warchol, czlowiek ufny, malo podejrzliwy (naiwny), potrafil prawdziwie kochac, waleczny, odwazny, zdolny do najwyzszych poswiecen.

Spór o zamek w "Panu Tadeuszu".

Zamek byl wlasnoscia Stolnika Horeszki. Po jego smierci w 1792 roku budowla zostala troche zapomniana. Interesowal sie nim sedzia oraz klucznik Gerwazy, który dzien w dzien zamykal i otwieral drzwi zamku. Po pewnym czasie zamkiem zainteresowal sie Hrabia, daleki krewny Horeszków. Hrabia chcial posiadac zamek, gdyz byl czlowiekiem romantycznym, który lubi stare gotyckie budowle. Sedzia zas posiadal juz czesc dóbr Horeszki, dlatego tez chcial odzyskac zamek. Sprawa trafila do kolejnych sadów, aby powrócic do Soplicowa, gdzie spór musial byc rozstrzygniety przez okoliczna szlachte. W celu uzyskania wplywów Protazy zorganizowal uczte w zamku. Gerwazy zas oburzony jest, ze Hrabia chce tak latwo oddac zamek Soplicom. Opowiadajac mu historie zamku i scene smierci Stolnika Rozpala w nim na nowo chec walki o zamek. Podczas drugiej wieczerzy Gerwazy przeszkadza gosciom nakrecajac stare zegary. Wywiazala sie w zwiazku z tym klótnia. Gerwazy postanawia zorganizowac zajazd. Protazy chce natomiast rozwiazania problemu droga dyplomatyczna, piszac pozew do sadu. Gerwazy namówil do zajazdu naiwna szlachte Dobrzynska. Po pojmaniu domowników przystapiono do uczty. Po niej wszyscy zasneli, rano zas zbudziwszy sie odkryli, ze sa zwiazani. Okazuje sie, ze do Soplicowa wkroczyly wojska carskie. Podczas klótni dochodzi do walki Tadeusza z Plutem, który chce go nastepnie podstepnie zabic. Odkryl to Kropiciel Krzyczac "Zdrada". Od tej pory wszyscy wystapili przeciwko Moskalom. Dzieki temu szlachta zwyciezyla. Wielka burza uniemozliwila rozejscia sie informacji o zajezdzie. Spór konczy sie szczesliwie zaslubinami Zosi i Tadeusza. Zwasnione strony zas pogodzily sie.

Watek milosny "Pana Tadeusza"

Watek Milosny rozpoczyna sie, gdy do Soplicowa wraca Tadeusz. Widzi on, ze w jego pokoju mieszka inna osoba. Za chwile do pokoju wchodzi mloda dama, lecz widzac goscia ucieka. Na przyjeciu obok Tadeusza zasiada Telimena. Zainteresowuje sie nia Tadeusz. W czasie wieczerzy ku niezadowoleniu Sedziego i ks. Robaka Tadeusz adoruje Telimene.

Powtórne zetkniecie sie Tadeusza z nieznajoma w dniu polowania na niedzwiedzia.

Wprowadzenie Zosi do towarzystwa soplicowskiego przez Telimene i rozpacz Tadeusza z uswiadomionej sobie pomylki uczuciowej.

Rozdarcie wewnetrzne mlodzienca miedzy uczuciem do Zosi, a zobowiazaniem honoru wobec Telimeny.

Chec ucieczki do Ksiestwa Warszawskiego wobec niemoznosci rozwiazania konfliktu.

Zamiar Tadeusza utopienia sie w stawie spowodowany wymówkami i obrazliwymi slowami Telimeny.

Zajazd na Soplicowo przyczyna zwrotu sytuacji.

Czule pozegnanie Tadeusza przez Zosie przed jego wyjazdem do Ksiestwa Warszawskiego.

Zareczyny Zosi i Tadeusza wiosna 1812 r.

Obraz przyrody w Panu Tadeuszu. Ich rola i artyzm.

Autor opisuje " pola malowane zbozem rozmaitem"(poczatek ksiegi pierwszej).Przedstawiony obraz widziany jest z "lotu ptaka". Poeta uzyl wielu kolorów. Jest to opis statyczny, przyroda stanowi tlo wszystkich wydarzen, a nastrój panujacy w przyrodzie wywiera wplyw na nastrój ludzi. Poeta opisal grzyby (ks.III ), które "na zielonym obrusie lak, jako szeregi naczyn stolowych stercza". Autor zwrócil uwage na ksztalty (pozwolil czytelnikowi wyobrazic sobie przedmioty). Dzieki tym ksztaltom opis jest plastyczny i bardzo barwny. Przez porównania Mickiewicz stara sie wydobyc wyraziscie ksztalty grzybów ("purchawka, jak pieprzniczka"). W innym przykladzie autor personifikuje przyrode. Opisuje slonce, które "ostatnich kresów nieba dochodzilo". Mickiewicz przypisuje przyrodzie cechy ludzkie sprawiajace wrazenie, ze ona zyje. Opis ten jest bardzo dynamiczny zmienia sie co chwile, cechuje go plastycznosc uzyskana prze liczne porównania. Slonce autor porównal do gospodarza, bób natomiast do duzego gmachu. Slonce pelni tu jakby role zegara, który kieruje praca na polach Sedziego. Jest to czastka dziejacych sie wydarzen. W ksiedze VIII Mickiewicz opisuje wieczorne odglosy zwierzat i owadów. Muzyke wieczorna "zaczal puszczyk", potem "wrzasnal derkacz", chór zab, bekasy i wiele innych ptaków. Po chwili nad stawami pojawia sie Tadeusz, który po problemach rodzinnych postanawia sie utopic. W ksiedze X poeta opisuje burze i ukazuje wspólzaleznosci przyrody i losów ludzkich. Mickiewicz twierdzi, ze przyroda pomaga ludziom, burza odciela Soplicowo od reszty mieszkanców, dzieki czemu wiesc o zajezdzie nie mogla szybko wydostac sie do innych czesci kraju.

Wymowa ideowa Pana Tadeusza A.Mickiewicza ze szczególnym uwzglednieniem patriotyzmu.

Nadrzedna rola tego dziela bylo podniesienie narodu na duchu po klesce powstania listopadowego. Poza tym utwór pokazuje jaka sile tworza ludzie zjednoczeni przeciw jednemu wrogowi. W ksiedze XII "Kochajmy sie" poeta opisal ludzi, którzy podczas wiosennych obrzadków mysleli o przyszlej wojnie i czekali na wojska napoleonskie. Wierzono, ze po tych zwycieskich bitwach Napoleona pokona on takze carska Rosje. Bohaterowie w tej ksiedze, ucztuja i sluchaja koncertu Jankiela, który jest muzyczna opowiescia o minionych latach Rzeczpospolitej. Druga idea przenikajaca utwór jest patriotyzm. Cecha ta byli obdarzeni wszyscy bohaterowie, takze Jankiel, który podczas koncertu zagral poloneza 3 maja (w 20 lat po jej uchwaleniu), potem zagral cos co przypominalo targowice, a dalej odegral czesc o rzezi na Pradze z powstania kosciuszkowskiego. W koncu zagral utwór o tworzacych sie legionach polskich we Wloszech. Koncert konczy Mazurkiem Dabrowskiego. Po tym utworze Jankiel poszedl do Dabrowskiego i okazal swoja milosc do ojczyzny i do osoby, która miala pomoc w jej wyzwoleniu.

Trzecia idea to walka o niepodleglosc:

w tle historycznym (czasy napoleonskie, w tym rola Legionów Dabrowskiego)

w losach J. Soplicy

w motywie powstania przygotowywanego przez Jacka

czwarta idea to uwolnienie i uwlaszczenie chlopów(realizuje Tadeusz)

"...Sami wolni uczynmy i wloscian..."

Stosunek Mickiewicza do Rosji jest odmienny niz do caratu. Przedstawil w "Panu Tadeuszu" dwóch oficerów carskich. Kapitan Rykow jest prawdziwym Rosjaninem. Mickiewicz ukazal go jako czlowieka sympatycznego i przyjaciela szlachty z Soplicowa. Major Plut to zdrajca, nikczemnik, tchórz. Postac Rykowa dowodzi przyjazni pomiedzy naszym poeta a narodem rosyjskim, którego nigdy nie utozsamial z caratem.

Obraz i ocena szlachty w "Panu Tadeuszu" A. Mickiewicza.

Adam Mickiewicz duza uwage skupil na szlachcie polskiej, z która byl zwiazany. W utworze ukazal zarówno zalety, jak i wady szlachty. Mimo pewnych wad poeta ocenil szlachte dosc korzystnie. Dominujaca cecha szlachty polskiej jest jej patriotyzm. Nawet Stolnik Horeszko jest patriota, podejmowal walke z Moskalami, cenil tradycje i obyczaje szlacheckie. Hrabia natomiast jest przykladem kosmopolity, który cenil sobie obce wzory, lekcewazy cechy narodowe i obyczaje. Jednak w zajezdzie walczyl przeciw Moskalom, a potem wraz z Tadeuszem wstapil do wojska. To swiadczy o jego patriotyzmie. Przykladem patrioty jest Sedzia. Swiadczy o tym chociazby wystrój jego dworku w Soplicowie Na scianach wisza portrety znanych i zasluzonych patriotów (Jakub Jasinski, Tadeusz Kosciuszko).Posiadal równiez zabytkowy zegar, który co godzine wygrywal "Mazurka Dabrowskiego". Cenil równiez tradycje narodowe i obyczaje. Wspólpracowal z ks. Robakiem przy przygotowywaniu powstania. Meznie walczyl podczas zajazdu. Podkomorzy jest dumny ze sprawowanego urzedu, choc jest on malo znaczacy. Jest przywiazany do tradycji narodowych. Swietnie wodzi Poloneza. Najgoretszym patriota jest Jacek Soplica, pelniacy role emisariusza, walczacy w oddzialach poza granicami Ksiestwa. Gerwazy i Protazy sa zwyklymi sluzacymi, wiernymi i oddanymi swym panom. Gerwazy staral sie za wszelka cene zdobyc zamek dla Horeszków. Dzielnie walczyl z Moskalami. Wojski jest typowym rezydentem. Umie swietnie organizowac polowania, slawny byl ze swietnej gry na rogu na zakonczenie polowania. Pelnil w Soplicowie role marszalka dworu. Prawdziwym patriota jest Tadeusz, który dzielnie walczy z Moskalami w czasie bitwy. Nastepnie wraz z Hrabia udaje sie za granice Ksiestwa i wstepuje do wojska. Telimena to kosmopolitka, lekcewazy narodowe obyczaje, zapatrzona jest w cudze wzory. Zaleta szlachty jest takze goscinnosc. Autor ma nadzieje, ze wszystkie dobre cechy szlachty polskiej pomoga odzyskac niepodleglosc.

Znaczenie twórczosci A.Mickiewicza w zyciu naszego narodu i w literaturze polskiej.

Mickiewicz byl duchowym przywódca naszego narodu w okresie niewoli. Zagrzewal Polaków do walki o niepodleglosc, slawil poswiecenie dla ojczyzny, bohaterstwo, pietnowal zas ugodowosc wobec zaborców oraz zdrade wlasnego narodu. Poszukiwal wciaz najskuteczniejszych form (metod) walki, a po klesce listopadowej przekonywal jednoznacznie o potrzebie walki ogólnonarodowej. Propagowal idee uwolnienia i uwlaszczenia chlopów i upatrywal w tym akcie mozliwosc pozyskania ich do walki o niepodleglosc. Mickiewicz nie skupial sie na dziejach wlasnego narodu, lecz rozumial i popieral dazenia innych narodów do wolnosci, co potwierdza jego stosunek do Rosjan oraz idee zawarte w "Trybunie Ludów". Nie tylko slowem poetyckim, lecz takze wlasnymi czynami poeta dowiódl umilowania wolnosci, buntu przeciwko wszelkiej tyranii. Potwierdzeniem sily oddzialywania poezji Mickiewicza sa "Syzyfowe prace" Stefana Zeromskiego i "Latarnik " Sienkiewicza, gdzie jest ukazany wplyw "Pana Tadeusza " i "Reduty Ordona" na przezycia i postawy bohaterów tych dziel. Mickiewicz wniósl do naszej literatury wiele nowych wartosci do których naleza:

nowe gatunki literackie (powiesc poetycka,epopeja narodowa,ballady,nowy typ dramatu, nowy typ bohatera literackiego)

ludowosc, orientalizm.historyzm

Utwory Mickiewicza sa po dzien dzisiejszy wzorem pieknej i poprawnej polszczyzny.

Zycie i twórczosc Juliusza Slowackiego.

Slowacki urodzil sie w roku 1809 (4IX) w Krzemiencu. Nauki szkolne i studia uniwersyteckie odbywal w Wilnie. Wychowywal sie w rodzinie inteligenckiej, jego ojciec byl profesorem literatury poczatkowo w liceum Krzemienieckim, potem od 1811 roku na Uniwersytecie Wilenskim. Matka Slowackiego Salomea równiez byla osoba o wys. kulturze literackiej. W roku 1814 zmarl ojciec Juliusza. W 3 lata pózniej pani Salomea wyszla za maz po raz drugi, równiez za profesora Uniwersytetu Wilenskiego. Slowacki ukonczyl wydzial prawny i za namowa matki udal sie do Warszawy. Bylo to w polowie lutego 1829 roku. Zostal przyjety do pracy w biurze. Slowacki byl swiadkiem koronacji cara Mikolaja I na króla polskiego w roku 1829, widzial równiez manifest ludu warszawskiego podczas pogrzebu Bielinskiego. Byl równiez swiadkiem wybuchu powstania listopadowego w 1830 roku. Te wydarzenia spowodowaly, ze Slowacki napisal piekne utwory liryczne: "Oda do mlodosci", "Hymn", "Kulik" i "Piesn legionu litewskiego". W wierszach tych Slowacki przeciwstawial sie wszelkim objawom absolutyzmu, slawil wojne wyzwolencza stanów Ameryki. Wzywal caly naród do walki o niepodleglosc i wolna ojczyzne. W roku 1831 wyjechal z kraju. Po wyjezdzie z Warszawy Slowacki przez Wroclaw udal sie do Drezna a stamtad w lipcu 1831 do Londynu z misja dyplomaty. Pobyt w Paryzu trwal do konca 1832, nastepnie w roku 1833 Slowacki udal sie do Genewy. Tu poglebial swa wiedze przez lekture dziel filozofów i historyków, które czerpal z miejskiej biblioteki. Zaraz po przybyciu do Genewy Slowacki rozpoczal starania o druk nastepnego, trzeciego tomiku poezji - wyszedl on w Paryzu w 1833 i zawieral poemat "Lambru" oraz "Godzina mysli". Oba te utwory byly jakby przygotowaniem do napisania pierwszego wielkiego dramatu narodowego. Dramatem tym jest "Kordian", utwór poswiecony problemom powstania listopadowego. "Kordian "napisany w roku 1833 ukazal sie w druku w Paryzu w 1834 bezimiennie.

Dzieje i charakterystyka Kordiana - bohatera dramatu Slowackiego.

Juliusz Slowacki (1809-1849) napisal ten utwór przebywajac w Genewie. "Kordian" zostal wydany pierwszy raz w Paryzu, mimo ze autor byl zrazony do tego miasta. "Kordiana" wydal anonimowo. Charakterystyka bohatera z aktu I: rozdarty wewnetrznie, zalamany, nie umie sie odnalezc w zyciu; przedstawiciel srodowiska szlacheckiego, bogaty, po szkole-panicz; brak silnej woli (cecha romantyków), brak cierpliwosci do realizacji planów; calkowicie przepelniony emocjami. W akcie II pt. "Wedrowiec" znajduje sie w róznych miejscach. Najpierw w Londynie dowiaduje sie, ze tu mozna wszystko dostac za pieniadze. Zaczyna rozumiec, ze w swiecie bardziej liczy sie pieniadz niz milosc. W drugiej czesci aktu bohater czyta "Króla Lear'a" Szekspira. I znowu konfrontuje wyidealizowany swiat wedlug poezji a terazniejszosci. W czesci trzeciej, we Wloszech, darzy uczuciem Wiolette, która dowiadujac sie, ze nie ma pieniedzy opuszcza go. Kordian uczestniczy potem w audiencji papieskiej. Bohater "poznaje sie" na papiezu jako na takim, któremu nie zalezy na Polsce. Przekonanie to wynika z tego, iz papiez opowiadal sie po stronie Rosji i cara. A wiec znów Kordian mógl wywnioskowac, ze we wspólczesnym swiecie bardziej liczy sie wladza i sila, nawet w progach Watykanu. W czesci ostatniej drugiego aktu na szczycie Mont Blanc rozwaza czy nie rzucic sie w przepasc, lecz rezygnuje z tego i stwierdza, ze z takim podlym swiatem trzeba walczyc, a nie przed nim uciekac. W akcie III mowa jest m.in. o spotkaniu spiskowców pod kosciolem Sw. Jana, podczas którego dochodzi do glosowania za i przeciw zamordowaniu cara i jego rodziny. Okazuje sie, ze tylko Podchorazy i czterech innych spiskowców opowiada sie za dokonaniem zamachu, pozostali natomiast sa przeciwni rozlewowi krwi i królobójstwu. Kordian rozgoryczony ujawnia sie ( wszyscy obecni maja twarze zakryte maskami ) i popada w oblakancza goraczke. Postanawia on poswiecic dla dobra ojczyzny i rodaków swoje wlasne zycie. Mlodzieniec zdaje sobie sprawe, ze nie ma szans ucieczki po dokonaniu zamachu, jednak godzi sie z tym faktem.

W scenie, w której Kordian przebywa w domu wariatów, odbywa rozmowe z Doktorem (Mefistofeles). Doktor uswiadamia mu w slowach: "Ty chciales zabic widmo, poswiecic sie za nic", ze próbujac zabic cara nic by nie zyskal. W akcie tym przedstawiona jest takze klótnia cara z Wielkim Ksieciem, który wstawil sie za Kordianem. W koncu car darowal Kordianowi zycie. Dramat konczy sie scena, bohater stoi przed plutonem egzekucyjnym, a adiutant nadjezdza z rozkazem odwolujacym egzekucje. Kordian charakteryzuje sie takze wybujalym indywidualizmem oraz niedojrzaloscia polityczna. Jednak bohater ma tez wazne zalety: patriotyzm (zródlo jego dzialan i ambicji) zespolony z poswieceniem. Czul sie odpowiedzialny za losy narodu. Mimo, ze bohater zmienil sie od aktu I do ostatniego, to zawsze okazywal sie osoba o bardzo emocjonalnej naturze wewnetrznej. Kazda jego reakcja odbywa sie na tle uczuc i emocji. I dlatego Kordian poniósl kleske, za malo w nim bylo realizmu. Tak wiec Kordian jest bohaterem bardzo skomplikowanym, majacym wady i zalety. Slowacki owe wady wyraznie skrytykowal.

Ocena przyczyn kleski listopadowej w "Kordianie" J.Slowackiego.

"Kordian" powstal pod wplywem kleski powstania listopadowego i toczacej sie na emigracji dyskusji nad jej przyczynami. Tym dramatem poeta wlaczyl sie do narodowych rozwazan i zawarl odpowiedzi na trzy pytania: Dlaczego powstanie upadlo? Jak w przyszlosci prowadzic walke o niepodleglosc? Jaka jest rola poety narodu podbitego? Na dwa pierwsze pytania autor zawarl odpowiedz w "Przygotowaniu" i w trzecim akcie. Problem zawarty w trzecim pytaniu rozwazyl w prologu. W "Przygotowaniu" Slowacki ocenia przywódców powstania - J. Chlopickiego, J. Skrzyneckiego, J. Krukowieckiego, polityków - A.Czartoryskiego, J. Lelewela, J. U. Niemcewicza, poslów na Sejm, korpus oficerski. W akcie III poeta wydal sad o spoleczenstwie. Akcja "Przygotowania" rozgrywa sie noca 31 grudnia 1799 roku, w chacie czarnoksieznika Twardowskiego, w górach Karpatach. W diabelskim kotle ukazuja sie kolejno przywódcy powstania, sa to przewaznie ludzie w podeszlym wieku, totez cechuje ich ostroznosc dzialania, kult szlachetczyzny, kunktatorstwo w stosunku do wroga. Zaden z nich nie nadaje sie na przywódce powstania. Gen. J. Chlopicki ma "sprzeczne z natura nazwisko", a wiec nie ma zamiaru szukac pomocy wsród chlopów, a przede wszystkim jest za stary i nieudolny w dzialaniu:

"Stary - jakby ojciec dzieci,
Nie do boju, nie do trudu."

Z atramentu zaczerpnietego z kalamarza Talleyranda, który niestety blednieje rodzi sie Adam Czartoryski. Jego dyplomatyczne zabiegi o uzyskanie poparcia dla powstania na Zachodzie okazaly sie bezowocne. Jest to jedyna postac, dla której poeta znalazl slowa uznania "mimo czary wyszedl jakis czlowiek godny". Natomiast J. Skrzynecki bezmyslnie zlekcewazyl plany wojenne zdolnego stratega (zarozumialosc), gen. Pradzynskiego. Skrzynecki unikal tez walki z wrogiem. Autor skrytykowal równiez J. U. Niemcewicza, "starzec jak skowronek, zastygly pod wspomnien bryla". Poeta zarzuca mu konserwatyzm, który jest tym bardziej zgubny, ze autor "Spiewów historycznych" cieszyl sie duzym autorytetem spolecznym. Takze J. Lelewel, przywódca emigracyjnego KNP nie znalazl uznania w oczach Slowackiego. Lelewel niezaprzeczalnie posiadal duza wiedze ksiazkowa, ale tracil czas na rozpamietywanie "czy lepiej kiedy jest król? czy kiedy go nie ma?", podczas gdy Polska jako panstwo niestety nie istnieje. Z zarzutem jawnej zdrady spotkal sie dyktator ostatniej fazy powstania gen J. Krukowiecki. To on wlasnie doprowadzil do poddania Warszawy Rosjanom. Poeta kieruje don slowa pelne oskarzycielskiej pasji: "On z krwi na wierzch wyplynie - to zdrajca". Slowacki ocenil Sejm lapidarnie jako "mówców plemie", zas korpus oficerski jako "wymuskanych rycerzy ospalców".

Rola poety narodu podbitego wg. "Kordian". Cechy "Kordiana" jako dramatu romantycznego. Podobienstwo do III czesci "Dziadów" A. Mickiewicza.

Role poety narodu podbitego autor przedstawil w "Prologu" utworu. Pierwsza Osoba Prologu utozsamiana jest z A. Mickiewiczem. Pierwsza Osoba swoimi utworami pograzyla naród we snie. Postawe taka krytykuje autor. W tej koncepcji poezja jest czyms w rodzaju balsamu na rany, naród zas przekazuje wszystkie swoje sily poecie. Pierwsza Osoba zaleca narodowi letargiczne, bierne wyczekiwanie chwili zmartwychwstania, które ma sie dokonac dzieki sprawiedliwosci Bozej i zwiastujacego owa przyszla sprawiedliwosc proroka-poety. Osoba Druga, mówiac ironicznie, osadzila i skrytykowala osobe A. Mickiewicza. Trzecia Osoba Prologu utozsamia sie z autorem J. Slowackim. Cechy utworu jako dramatu romantycznego: luzna budowa dramatu (zamiast ciaglej akcji sceny zespolone ideami), brak trzech klasycznych jednosci: miejsca, czasu i akcji, wydarzenia realne mieszaja sie ze scenami fantastycznymi, sporo rozbudowanych monologów, wprowadzenie do dramatu samodzielnych gatunków literackich jak: bajka ("O Janku, który psom szyl buty"), opowiadanie (opow. Grzegorza o kampanii napoleonskiej), bogactwo przezyc wewnetrznych tytulowego bohatera. Podobienstwa z III "Dziadów":

III cz. Dziadów Kordian

"Polska Chrystusem narodów" mesjanizm; "Wielka Improwizacja"; opowiadanie Feliksa o Ciechowskim; "Prolog"; "Bal u Senatora" (sc.VIII); indywidualizm Konrada; "Polska Winkelriedem narodów"; monolog Kordiana na Mont Blanc; opowiadanie Grzegorza o Kazimierzu; "Przygotowanie"; uczta po koronacji cara w Warszawie; indywidualizm Kordiana;

"Grób Agamemnona" - drugi po "Kordianie" glos J.Slowackiego w sprawach narodowych.

Utwór ten wyraznie dzieli sie na dwie czesci. Tylko w pierwszej z nich wystepuje temat tytulowy. Pobyt przy grobie Agamemnona nasuwa autorowi skojarzenia z "Iliada" Homera, która jest wedlug Slowackiego utworem traktujacym o przemijaniu wielkosci w historii. Poczucie wlasnej malosci prowadzi poete do ukorzenia sie przed historia. W drugiej czesci wiersza autor dokonuje zestawienia starozytnej Grecji i wspólczesnej sobie Polski. Z ostrej krytyki skierowanej do pokolenia okresu powstania listopadowego i do dawnej Polski poeta wysnuwa wizje przyszlego obrazu ojczyzny, której symbolem jest "posag z jednej bryly". W wierszu "dusza anielska" jest symbolem ludu polskiego, natomiast "czerep rubaszny"- to szlachta. "Posag z jednej bryly" jest wiec symbolem przezwyciezenia rozbicia i osiagniecia pelnej jednosci narodu. Koncowe apostrofy do Polski wyrazaja pogarde dla malosci i niewolnictwa. Autor obwinia rodaków o lekkomyslnosc i próbuje pobudzic ambicje narodu, który utracil wolnosc. Utwór wyraza gorycz poety, który nie chce uznac i usprawiedliwic kleski narodowej. Slowacki dokonuje tu równiez gorzkiego obrachunku z rodakami i z soba samym, dopatrujac sie przyczyny utraty wolnosci w podzialach istniejacych w wewnatrz spoleczenstwa. Osadzajac surowo swój naród za przeszlosc i wspólczesnosc nie oszczedza poeta i siebie. W slowach: "mówie bom smutny i sam pelen winy" wyraza prawdopodobnie zal, iz nie wzial bezposredniego udzialu w powstaniu listopadowym. Poeta przytacza mit o Prometeuszu i odnosi go do losu Polski, stwierdzajac, ze sep wyjada jej mózg, co sugeruje, ze Polakom brak madrosci do zmiany wlasnego losu. Dokonujac tak surowej krytyki wydarzen w Polsce w ostatnich dziesiatkach lat autor ma swiadomosc, ze nie zyska tym uznania, a nawet zrazi do siebie odbiorców tekstu. Czyni to jednak powodowany troska o losy ojczyzny bez wzgledu na konsekwencje.

"Beniowski" J. Slowackiego - poemat dygresyjny. Cechy, fabula i tresc.

Podstawowy zrab utworu stanowi 5 piesni pisanych w latach 1840-1841 i wydanych w tymze roku. Poeta pisal potem dalsze piesni, wielokrotnie je poprawial, lecz nie wydal za zycia. Poematem tym Slowacki pragnal po raz kolejny siegnac po uznanie, rozprawic sie ze swymi przeciwnikami ideowymi i nieprzychylnymi mu krytykami. Dal temu wyraz w slowach:

"Lecz ten poemat bedzie narodowy,

Poetów wszystkich mi uczyni bracmi.

Wszystkich? Oprócz tych tylko których zacmi".

"Beniowski" jest poematem dygresyjnym, gatunkiem stworzonym w okresie romantyzmu przez Byron'a. Sklada sie z watku fabularnego oraz licznych dygresji (motywów i mysli nie zwiazanych z tematem). Na watek fabularny skladaja sie losy tytulowego bohatera w latach konfederacji barskiej i tzw. koliszczyzny (1768-1772). Beniowski, postac niezwykle barwna, znana niemal na calym swiecie, to hrabia wegierski, który otarl sie o konfederacje barska, zostal zeslany przez Rosjan na Sybir, skad uciekl. Zostal królem Madagaskaru i zginal na wojnie z Francuzami. Slowacki dokonal wielu zmian w biografii Beniowskiego - uczynil go skromnym, polskim szlachcicem i odheroizowal. Watek fabularny nie jest w poemacie dygresyjnym najwazniejszy. Stanowi tylko jego os konstrukcyjna. Wazniejsze sa owe dygresje, w nich bowiem zawiera sie wartosc ideowa dziela. Watek fabularny - Beniowski straciwszy swój majatek próbuje poprawic swoja sytuacje finansowa poprzez malzenstwo z Aniela, córka bogatego starosty z Ladawy. Ojciec Anieli nie jest przychylny temu zwiazkowi, zamierza wydac córke za bogatego sasiada Dzieduszyckiego. Mlodzi darza sie szczerym uczuciem i maja nadzieje przezwyciezyc upór i niechec ojca. Po wizycie w Ladawie Beniowski wyjezdza do Baru by polaczyc sie z konfederatami. W niezwyklych okolicznosciach poznaje kozaka Sawe Calinskiego, Sewentyna oraz ksiedza Marka zaangazowanego w konfederacje. Nastepnie otrzymuje misje polityczna do chana Tatarów krymskich, by pozyskac go do pomocy konfederatom. Liczne dygresje maja róznoraki charakter: osobisty, polityczny, spoleczny, filozoficzny.

Dygresje:

1. O roli doswiadczenia w zyciu czlowieka,

2. O celu pisania "Beniowskiego",

3. Walka z przeciwnikami odmawiajacymi poecie miana wielkiego:

szyderstwo z tych co zarzucili poecie, ze w 4 dni uklada dramat,

atak na krytyków z "Mlodej Polski" tendencyjnie oceniajacych wczesniejsze jego dziela

polemika z A. Mickiewiczem w zakonczeniu piesni V,

krytyka rzekomo jego pogladów wiazacych odzyskanie niepodleglosci z Watykanem,

docenienie roli ludu w walce o niepodleglosc,

przekonanie o zwyciestwie wlasnej poezji w przyszlosci i wiara w równorzedne potraktowanie jego twórczosci jak dorobku Mickiewicza.

Dramat rodzinny i krytyka poezji oderwanej od zycia w "Nie-Boskiej komedii" Z. Krasinskiego.

Zygmunt Krasinski uwazal, ze prawdziwa milosc moze laczyc ludzi wolnych. W 1843r. Zygmunt spelnil wole ojca i poslubil E. Brancka. W prezencie otrzymal od ojca zamek w Opinogórze. Piszac I i II czesc dramatu prognozowal jakim bylby mezem, gdyby zawarl slub z jakas kobieta. Odpowiedz zawarl w kreacji Meza..... Przykladem pierwszego typu poety jest Maz, który zyl w swiecie poetyckich wyobrazen, pozbawiony byl milosci, choc Aniol Stróz trzykrotnie przestrzegal go, ze "kto ma serce - on jeszcze zbawion byc moze".

Obraz rewolucji spolecznej i poglady Z. Krasinskiego w III i IV czesci "Nie-Boskiej komedii".

Przyczyny podjecia przez poete problemu rewolucji:

1. powstanie listopadowe przedstawiane przez ojca jako rewolucja, której celem jest zniszczenie arystokracji,

2. zetkniecie sie z ruchami rewolucyjnymi w Lyonie w 1831r.,

3. lektura pism myslicieli francuskich zapowiadajacych ruchy rewolucyjne (Micheleta, de Maistre'a, Saint Simona)

Nie okreslajac miejsca i czasu przedstawionej rewolucji Krasinski nadal jej charakter uniwersalny, tzn. sugerowal, ze moze ona wybuchnac wszedzie. W przedstawionej w dramacie rewolucji walcza ze soba: obóz arystokracji i ludu. Pierwszym przewodzi hrabia Henryk, drugim Pankracy. Lud: rzemieslnicy, chlopi, przechrzty. Krasinski mial swiadomosc tragicznej sytuacji ludu i dlatego ujawnil przyczyny wystapien przeciwko panom. Przyczyny te to: glód, bieda, ciezka i wyczerpujaca praca, brak wypoczynku i rozrywek, brak dostepu do nauki i kultury, zle traktowanie przez pracodawców. Celem ludu jest dokonanie zemsty na swych dotychczasowych panach, uzywania zycia, zburzenia dotychczasowego systemu, nie ma zas przygotowanego programu na przyszlosc. Sa w tym obozie nawet karierowicze, np. Leonard, gen. Bianchetii. Jedynie Pankracy jest ideowcem i ma ogólna wizje przyszlosci jako lepszego niz obecny swiata. Potwierdzeniem checi dokonania przez lud zemsty na panach jest wypowiedz chóru rzezników, którzy mówia: "Nam jedno: czy bydlo, czy panów rznac". Równiez mysl o zemscie pojawia sie w slowach chóru chlopów ("panom tyranom smierc) i Pierwszego Lokaja ("juzem ubil swojego pana"). Tak przedstawiony lud to motloch, holota, tluszcza niezdolna tworzyc lepszego swiata. Jest to ocena wyraznie tendencyjna. Arystokracja - autor nie wyobraza sobie spoleczenstwa bez dominujacej roli arystokracji. Mimo to spojrzal na nia w swoim dramacie obiektywnie, krytykujac ja za okrucienstwo wobec poddanych, falszerstwa, nieuczciwosci, oszustwa, niemoralny tryb zycia: rozpusta, cudzolóstwo, sprzedajnosc dumy narodowej, kosmopolityzm i pogarde do ludzi nizej urodzonych, brak honoru, tchórzostwo. Jedynie przywódca obozu, hrabia Henryk, zachowuje: godnosc, honor, gotowosc do poswiecen. Surowa krytyka arystokracji ma sluzyc sklonieniu jej do moralnego odrodzenia i dalszego przewodzenia narodowi. Obóz ludowy odnosi zwyciestwo w tej rewolucji, ale przyszlosci tworzyc nie bedzie, gdyz w ostatniej chwili Pankracy ginie moca Chrystusa. W konflikt miedzy ludzmi ingeruje Bóg, gdyz ludzie chcieli zniszczyc swiat boski oparty na milosci i wierze. To tlumaczy czesciowo tytul dramatu "Nie-Boska komedia". Druga interpretacja to zwiazek z "Boska komedia" Dantego. Wedrówka hrabiego Henryka po obozie ludowym przypomina wedrówke Dantego po piekle, gdzie nie ma zadnej nadziei. W dramacie Krasinskiego, bedacego sadem nad swiatem, który sie konczy kreslac wizje upadku dotychczasowego swiata, takze nie ma wizji przyszlosci, nie ma idei, które zastapia te przezyte. Dramat konczy sie znakiem zapytania. W postawie Krasinskiego dostrzegamy za równo przejawy mysli postepowych jak i wstecznych. Do postepowych naleza:

podjecie problemu rewolucji spolecznej,

dostrzezenie wad arystokracji,

ciezkie polozenie chlopów panszczyznianych,

przedstawienie rewolucjonistów jako fanatycznego tlumu, który zada zemsty, przelewu krwi i zburzenia starego porzadku,

brak idei tworzenia nowego swiata, nowej rzeczywistosci.

"Sluby panienskie" Aleksandra Fredry - obyczajowa komedia o narodzinach i zwyciestwie milosci.

"Sluby panienskie " Aleksandra Fredry jest to próba innego spojrzenia na problem milosci, niz czyniono to w licznych w licznych romantycznych poematach. Dla Fredry milosc powinna kojarzyc sie z czyms szlachetnym i prawym, z domowym ogniskiem. Milosc jest wiec w jego utworach spokojniejsza, ale za to obustronna i budzi nadzieje na stworzenie mocnej i szczesliwej rodziny w kraju pozbawionym wolnosci. U Fredry polityka nie ma wielkiego wplywu na losy zakochanych, ani nie ma wiekszego wplywu na ich zycie.

Fredro piszac "Sluby panienskie" kierowal sie teoria o magnetyzmie serc, to znaczy ze czlowiek moze oddzialywac na innych przy pomocy fluidów, jakie emanuja z kazdego czlowieka. Dzialaja one jak magnes na inna osobe. Wlasnie ten magnetyzm jest przedmiotem "Slubów panienskich". Calosc komedii oparta jest na intrydze. Gustaw aby zdobyc serce Anieli udaje zakochanego w innej Anieli i udaje, ze chce napisac list. O napisanie tego listu prosi "wlasciwa" Aniele, aby napisala za niego ten list. Zarazem Albin ma udawac, ze kocha Aniele a nie Klare, do której ma zalecac sie Radost. Klara przerazona perspektywa wyjscia za maz za starszego pana, dostrzega od razu zalety Albina, natomiast Aniela wzruszona zarliwa miloscia Gustawa zakochuje sie w nim. Efektem tej podwójnej intrygi sa podwójne zareczyny Anieli z Gustawem i Klary z Albinem.

Wedlug Fredry jest uczuciem które nie powoduje wielkich tragedii, ani rozdarc wewnetrznych bohaterów. Wedlug poety do milosci trzeba dojrzec a nie jest to uczucie "od pierwszego wejrzenia do grobowej deski".

Fredro w "Slubach panienskich" odchodzi od romantycznego widzenia milosci i przedstawia swój poglad na te sprawe.

Zycie i twórczosc C.K.N. oraz jego patriotyzm w wierszach "Moja piosnka" I i II

C.K.N. urodzil sie w 1821r. niedaleko Radzymina w Laskowiec - Gluchach. Juz jako mlody chlopiec przejawial zainteresowania literatura i malarstwem, i juz w tym kierunku podjeto jego ksztalcenie.

W czasie swojego pobytu we Wloszech zakochal sie w slynnej wówczas "wielkiej damie" Marii Kalergis. Ta nieodwzajemniona milosc przez dlugi czas miala wplyw na twórczosc naszego poety. Pod koniec czerwca 1846 zostal osadzony w wiezieniu w Berlinie jako podejrzany o zwiazki z antycarskimi spiskami. Po uwolnieniu wyjechal do Rzymu, gdzie poznal miedzy innymi A. Mickiewicza i Krasinskiego.

W 1849 r. w czasie swojego pobytu w Paryzu zaprzyjaznil sie z Chopinem i Slowackim zapoznal sie takze z kilkoma pisarzami rosyjskimi.

Lata 1852-54 spedzil w Stanach pracujac jako grafik przy organizowanej w Nowym Jorku wystawie swiatowej.

Nastepnie wrócil do Paryza po drodze przebywajac w Londynie. Tam utrzymywal sie za honorarium z prac literackich.

Dotkniety gluchota ostatnie lata spedzil w polskim przytulku dla emigrantów w Ivry kolo Paryza, gdzie w maju 1883 r zmarl. Za jego zycia udalo mu sie wydac kilka broszur i wierszy poemat "Promethidion", cykl odczytów o Slowackim oraz jeden tom poezji.

C.K.N. pisal poematy, wiersze a nawet nowele. do jego najlepszych nowel mozna zaliczyc "Cywilizacje" i "Tajemnica lorda Singelworth".

Problematyke czlowieka jako nacechowanego tragizmem wytworu i twórcy kultury podejmowal Norwid równiez w poematach takich jak "Promethidion ", "Quidam", "Garstka piasku" lub "Rzecz o wolnosci slowa"

Oprócz wyzej wymienionych utworów C.K.N. napisal okolo stu wierszy w latach 1857-1865 ulozonych w to pt. "Vademecum".

W swoich utworach poeta podkreslal glebokie zróznicowanie klasowe i gleboka nedze dolów spolecznych. Nie akceptowal widzianych przez siebie negatywnych zjawisk spolecznych takich jak coraz wieksza rola pieniadza na zachodzie lub zastój cywilizacyjny obserwowany na wschodzie. Pisal tez wiersze Fizyczno - kulturowe np. "W Weronie" gdzie czyste i wzniosle uczucia usilowal wyzwolic z krepujacych je konwencji.

C.K.N pisal tez wiersze patriotyczne. Zaliczamy do nich "Moja piosnka" (I) która powstala w 1844 r. we Florencji .Wiersz ten dowodzi, ze sytuacja poety byla ciezka, ze zle sie czul za granica kraju. Czesto wspomina "czarna nic " która symbolizuje zly los poety. Norwid próbuje zerwac te nic lecz nie udaje mu to sie. Na swoim przykladzie poeta pokazuje los Polaków na emigracji. Drugim utworem o tej tematyce jest "Moja piosnka " (II) powstala w 1854 r. w Nowym Jorku. Norwid wyraza ogromna tesknote do ojczyzny co wyraza w slowach "do kraju tego teskno mi panie". Autor mówi o ludowych obyczajach jak kult chleba i opieka nad gniazdami bocianów.

. Hold zlozony wielkim Polakom w wierszach C.K.N. "Bema pamieci zalobny rapsod" oraz "Fortepian Szopena"

- "Bema Pamieci zalobny rapsod" - wiersz poswiecony pamieci Józefa Bema, bohaterskiego wodza powstania wegierskiego w roku 1849. Trescia wiersza jest opis pogrzebu tytulowego bohatera , który stylizowany jest na wzór pogrzebu sredniowiecznego rycerza lub staroslowianskiego wodza . Duzo epitetów tworzacych odpowiedni, bardzo plastyczny nastrój. Nie jest to jednak pogrzeb rzeczywisty, ale poetycko stylizowana wizja. Utwór zawiera elementy charakterystyczne dla epoki sredniowiecza - miecz zdobiony wawrzynem, gromnice i proporce. Inne elementy takie jak zbroja, bojowy rumak, placzki sa maja charakter germanski. Utwór stanowi poetycki hold zlozony zmarlemu, który byl ucielesnieniem idei walki o wyzwolenie narodów spod tyrani. W koncowej wizji poety korowód pogrzebowy zamienia sie w triumfalny pochód postepowych sil ludzkosci.

"Fortepian Szopena " - wiersz ten opisuje wielkiego polskiego pianiste Fryderyka Szopena . Do napisania tego wiersza sklonilo poete : wyrzucenie fortepianu Szopena z zamku , znajomosc Szopena z Norwidem i ich bliska przyjazn , uznanie dla muzyki skomponowanej przez Szopena . Na poczatku wiersza poeta ukazuje nam obraz chorego artysty . Skupia uwage na "alabastrowej" rece która tracaja o klawisze wydobywajac z nich urzekajace dzwieki . Oburzeniem napawaja autora warszawskie wydarzenia z powstania styczniowego , gdy zolnierze carscy wyrzucaja fortepian naszego wielkiego artysty na bruk . Norwid z wielkim mistrzostwem oddal groze wydarzenia poprzez opis fortepianu , podobnego do trumny , wydajacego zlowieszcze dzwieki w momencie upadku instrumentu na bruk .

Glównym motywem wiersza jest ukazanie wielkosci muzyki polskiego kompozytora .Najbardziej cenne cechy muzyki Szopena to ludowosc , prostota i doskonalosc , wartosci moralne polegajace na zdolnosci uszlachetniania sluchaczy i narodowy charakter . Norwid stawia Szopena obok najwybitniejszych artystów , którzy najbardziej zblizyli sie do doskonalosci . Sa nimi Dawid (psalmista) Fidiasz (grecki rzezbiarz) Ajschylos (dramaturg) .




Oryginalnosc poezji C.K.N. .Analiza wierszy "W Weronie" , "Cos ty Atenom zrobil Sokratesie".

- "Cos ty Atenom zrobil Sokratesie" - W wierszu tym poeta wspomina wielkich ludzi, którzy za zycia byli niedoceniani . Natomiast po smierci ich zwloki przenoszone sa do innych grobów. Utwór ten powstal w zwiazku ze sprowadzeniem do Paryza zwlok Adama Mickiewicza . Porusza on odwieczny problem wybitnej jednostki i spoleczenstwa , obok którego przyszlo tej jednostce zyc . Poeta przytacza szereg znanych jednostek , które nie dosc , ze za zycia byly przesladowane przez wspólczesnych , to jeszcze po smierci nie zaznaly spokoju . Przywoluje wiec Sokratesa , Dantego , Kolumba , Camoensa , Kosciuszke , Napoleona i Adam Mickiewicz .

Kazdy z nich albo zginal w nedzy , albo mial po smierci kilka grobów co wedlug Norwida jest tak jakby sie nie mialo zadnego grobu . Ten korowód zmarlych jest dowodem na smutna prawidlowosc historyczna , ze ludzie sa dopiero naprawde docenieni po smierci .

"W Weronie" - w wierszu tym , Norwid zaczerpnal motyw tragicznej milosci Romea i Julii , którym nie bylo dane polaczyc sie z powodu wasni pomiedzy ich rodzicami . Jednak poeta nie skupia sie wylacznie na problemie milosci Romea i Julii , lecz dla niego wazniejsze jest cisza i spokój , które to nastepuja po nieszczesciach i gromach . Cyprian Kamil Norwid podkresla fakt przemijania tego co jest zewnetrznym przejawem dzialalnosci ludzi , znajdujacych swoje odbicie w zywej reakcji wspólczuwajacych z czlowiekiem przyrody .

"...Cyprysy mówia , ze to dla Julietty

Ze dla Romea , ta lza znad planety

Spada i groby przecieka ..."

Tymi slowami poeta nawiazuje do kulturowej tradycji , w której spadajace meteoryty byly uwazane za anioly , a natura jest traktowana jako zywy twór , który nieustannie kontaktuje sie z czlowiekiem i przemawia do niego .




"Do obywatela Johna Browna" - przyklad operowania obrazami poetyckimi i wyraz poparcia C.K.N. dla walki o wolnosc wszystkich narodów .

- "Do obywatela Johna Browna" - tytulowy bohater byl amerykanskim demokrata, walczacym o zniesienie niewolnictwa murzynów. W 1859r. Brown uderzyl na arsenal chcac wywolac powstanie majace na celu zniesienie niewolnictwa . Za to zostal postawiony przed sadem , oskarzony o zdrade stanu i skazany na smierc. Poeta odczuwa ból, ze to wlasnie w Ameryce dokonuje sie okrutny akt tlumienia wolnosci , i próbuje protestowac przeciwko szerzacemu sie w Ameryce zanikowi wolnosci i demokracji . Poeta demaskuje prawdziwe oblicze Ameryki której wolnosc jest tylko pozorna . Smierc bohatera jest dla niego zapowiedzia upadku swobód demokratycznych w Ameryce - kolebce demokracji . Poeta przesyla bojownikowi wyrazy ludzkiego solidaryzmu i wyraza przekonanie , ze smierc czlowieka nie jest w stanie powstrzymac ludzkiego dazenia do wolnosci i sprawiedliwosci . Zawarta w o obrazie egzekucji metafora bardzo silnie oddzialuje na wyobraznie i intelekt odbiorcy. Groze poteguje autentycznosc przedstawianych wydarzen .

Cyprian Kamil Norwid obawia sie , ze wysilki takich ludzi jak Kosciuszko , Waszyngton i innych bojowników o wolnosc Ameryki lub innych krajów pójda na marne .

Wiersz konczy sie mysla , ze w walce o wolnosc Ameryki i innych narodów duze znaczenie moze odegrac poezja , wyraza to w slowach :

"...Bo piesn nim dojrzy,

czlowiek nieraz skona ,

A nizli skona piesn

naród najpierw wstanie"

Twórczosc powiesciowa J. I. Kraszewskiego. Problem krzywdy spolecznej w "Ulanie".

Najbardziej zasluzonym dla rozwoju naszej kultury i narodowej swiadomosci powiesciopisarzem okresu romantyzmu jest Józef Ignacy Kraszewski. W okresie narodowej niewoli i ucisku jego wszechstronna twórczosc oraz wszelka dzialalnosc spoleczna byla dla czytelników obfitym zródlem wiadomosci o Polsce i swiecie. Mozna powiedziec, ze przez okolo dwadziescia lat po upadku powstania styczniowego byl faktycznym ideowym przywódca narodu polskiego, bez którego nie odbywaly sie wazniejsze akcje kulturalne, a nawet polityczne. Twórczosc Kraszewskiego mozna podzielic na trzy grupy tematyczne :

ludowe

historyczne

spoleczno-obyczajowe

Najbardziej znane z powiesci ludowych sa : "Ulana", "Chata za wsia", "Historia kolka w plocie". Kraszewski byl pierwszym naszym pisarzem, który na tak szeroka skale wprowadzil do powiesci ludowego bohatera i problematyke chlopska, podjeta potem przez pisarzy pozytywizmu. Powiesciopisarz ten opisal cala historie Polski w swoich powiesciach historycznych. Najwieksze uznanie wsród tych powiesci zdobyly "Hrabina Cosel" oraz "Starosta warszawski". Ogromna popularnoscia, ze wzgledu na duze wartosci artystyczne ciesza sie opowiadania o czasach Popiela "Król Popiel" i Piasta "Stara basn". Do najwybitniejszych powiesci okresu romantyzmu poruszajacych sprawy spoleczno-obyczajowe zaliczamy "Latarnie czarnoksieznika" dajaca szeroki realistyczny obraz ówczesnego zycia szlacheckiego, oraz takie powiesci jak : "Dziecie Starego Miasta" i "Para czerwona" poruszajace tematyke powstania styczniowego. Najbardziej znana powiescia ludowa Józefa Ignacego Kraszewskiego jest "Ulana" oparta na prawdziwej historii. Bohaterami tego utworu sa wiesniaczka Ulana, oraz szlachcic Tadeusz Mrozoczynski.

Tadeusz jest mlodym szlachcicem o charakterze romantyka. Podczas pobytu w miescie doznal zawodu milosnego i postanowil wrócic na wies do Jeziora, aby tam odpoczac przy czytaniu ksiazek i polowaniu na ptactwo. Ogólnie mozna powiedziec, ze Tadeusz sprawial wrazenie czlowieka potrzebujacego pomocy. Pewnego razu poznal Ulane, która zauroczyla go. Mial co prawda swiadomosc, ze jest ona zwykla niewyksztalcona chlopka, ale nie zwracal on na to wiekszej uwagi. Postanowil lepiej ja poznac, co w efekcie doprowadzilo do rozbicia jej malzenstwa i rodziny. Ulana byla piekna, mloda kobieta, na swój sposób szczesliwa w swoim malzenstwie. Tadeusz zaproponowal jej inny rodzaj milosci - milosci panskiej w której przewazaja uciechy duchowe w przeciwienstwie do pociagu fizycznego. Tadeusz mial swiadomosc, ze nie moze bezkarnie spotykac sie z Ulana, podczas pobytu jej meza Oksenia w domu. Knuje pewien plan, aby pozyskac milosc kobiety. W tym celu wykorzystuje swoja pozycje i wysyla meza Ulany do odleglego miasta. Po wyjezdzie meza chlopka zamieszkala z Tadeuszem w jego dworku. Po powrocie Oksen pala nienawiscia do szlachcica, ale panujace wówczas stosunki nie pozwalaly mu na rozprawe w sadzie. Chlop nie mogac znalezc innego wyjscia z sytuacji podpala dworek Tadeusza, za co trafil do wiezienia, gdzie popelnil samobójstwo. W tym czasie Tadeusz rozchorowal sie. Niewzruszona smiercia meza i osieroconymi dziecmi Ulana przebywa caly czas przy chorym. Szlachcic po wyzdrowieniu wyjechal wraz z przyjacielem do Warszawy, skad wraca z zona. Zrozpaczona Ulana popelnia samobójstwo. Ostatecznie Kraszewski potepia postawe szlachcica - pana sytuacji, zdolnego wykorzystac swoje stanowisko i pozycje spoleczna dla swoich wlasnych niecnych celów. Potepia tez szlachte za wykorzystywanie mieszkanców ówczesnej polskiej wsi, która musiala wykonywac rozkazy wydane im przez szlachte. W pewien sposób krytykuje tez system sadowniczy w którym chlop nie mógl dochodzic swoich praw przeciwko szlachcie.



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Marketing międzynarodowy (30 stron)
Marketing, MARKETING, FULL 30 STRON , GENEZA MARKETINGU
od Elwiry, Prawo handlowe - zagadnienia (30 stron)
Geneza myśli ekonomicznej (30 stron) LOD3UUCTB3XHGQU3DNT4NDJ7R5JIAFRUOVVV5PI
Integracja gospodarcza (30 stron)
Analiza marketingowa, Analiza producenta kawy (30 stron), Systemy dystrybucji i sprzedaży
Analiza marketingowa, Analiza producenta kawy (30 stron), Systemy dystrybucji i sprzedaży
Badania marketingowe - komunikacja miejska (30 stron)
Zarządzanie kadrami (30 stron)
Prawo - zagadnienia (30 stron)
Międzynarodowe stosunki gospodarcze (30 stron), Międzynarodowe stosunki gospodarcze
Integracja Europejska (30 stron) (2)
prawo handlowe zagadnienia [30 stron]
międzynarodowe stosunki gospodarcze zagadnienia (30 stron) kqypzeaspagfyoq6pnqt7nti6rmf7tocuaorhnq
barok (30 stron)

więcej podobnych podstron