TEMAT 3,2: Funkcje opisu naturalistycznego w utworze „Ludzie bezdomni”.
Opis naturalistyczny w „Ludziach bezdomnych” pełni bardzo istotną funkcję, gdyż nadaje realizmu wszystkim postaciom i obrazom pojawiającym się w powieści. Opisywane tutaj sytuacje mają na celu pokazanie, że człowiek jest przede wszystkim cząstką natury, a społeczeństwo funkcjonuje wg takich samych praw, jak wszystkie żywe organizmy, występuje tu zwrot do natury i człowieka. Przykładem może być społeczeństwo i rządzące w nim prawa, czyli to, że przetrwa jednostka silniejsza, a klasa robotnicza nadal będzie żyła w skrajnym ubóstwie i będzie wykorzystywana przez innych pracodawców.
Bardzo ważne są w powieści naturalistyczne opisy robotniczych dzielnic miasta i ich mieszkańców, panującego tam ubóstwa, głodu, brudu i chorób. W przedstawionych opisach chodzi przede wszystkim o to, aby przedstawić fakty bezstronne i beznamiętne, o to aby pokazać całą prawdę, nagą i agresywną, w sposób fotograficzny, czasem brutalny, odrażający np. Ulica Ciepła.
„Wąskimi przejściami, pośród kramów, straganów i sklepików wszedł na Krochmalną. Żar słoneczny zalewał ten rynsztok w kształcie ulicy. Z wąskiej szli między Ciepłą a placem wydzielał się fetor jak z cmentarza. Jak dawniej siedziała na trotuarze stara, schorzała Żydówka sprzedająca gotowany bób, fasolę, groch i ziarna dyni. Tu i ówdzie włóczyli się roznosiciele wody sodowej z naczyniami u boku i szklankami w rękach. Sam widok takiej szklanki oblepionej zaschłym syropem, którą brudny nędzarz trzyma w ręce, mógł wywołać torsję (…)
(…) wychylały się twarze chore, chude, długonose, zielone, moręgowate, patrzyły oczy krwawe i również zobojętniałe na wszystko w niedoli, oczy które w smutku wiecznym śnią o śmierci”.
W ówczesnym czasie uważano, co ma zresztą związek z naturalizmem, że w każdym człowieku tkwi zło, a ujawnia się ono dopiero w niektórych sytuacjach. Typowym przykładem jest tutaj doktor Judym, który przez całe życie cierpiał na kompleks niższości. Począwszy od swego dzieciństwa gdy był bity i wykorzystywany przez swą ciotkę, poniżany i wyśmiewany przez rówieśników, jak również w swoim dorosłym życiu, gdy uważał, że cały otaczający go świat jest beznadziejny, gdy nie udawało mu się żadne z jego przedsięwzięć, a kończąc na jego życiu osobistym, postanawia odrzucić miłość kochającej go kobiety dla sprawy robotniczej, gdyż uważał że jako człowiek nie zasługuje na bezinteresowną czystą, prawdziwą miłość drugiego człowieka.
„Otrzymałem wszystko co trzeba …
Muszę to oddać co mi wziął. Ten dług przeklęty …
Nie mogę mieć ani ojca, ani matki, ani żony, ani jednej rzeczy, którą bym przycisnął do serca z miłością, dopóki z oblicza ziemi nie znikną te podłe zmory. Muszę wyrzec się szczęścia. Muszę być sam jeden. Żeby obok mnie nikt nie był, nikt nie trzymał!”.