Julian Tuwim

Z list przebojów

Pomijając fakt, że bardzo dużo tekstów piosenek przedwojennych napisane zostało przez naszego poetę, to stał się on również (niechcący) autorem kilku współczesnych szlagierów. Sam Czesław Niemen dwukrotnie docenił wielkość mistrza. Najpierw był to wiersz:

WSPOMNIENIE Mimozami jesień się zaczyna, Złotawa, krucha i miła. To ty, to ty jesteś ta dziewczyna, Która do mnie na ulicę wychodziła. Od twoich listów pachniało w sieni, Gdym wracał zdyszany ze szkoły, A po ulicach w lekkiej jesieni Fruwały za mną jasne anioły. Mimozami zwiędłość przypomina Nieśmiertelnik żółty - październik. To ty, to ty moja jedyna, Przychodziłaś wieczorem do cukierni. Z przemodlenia, z przeomdlenia senny, W parku płakałem szeptanymi słowy. Młodzik z chmurek prześwitywał jesienny, Od mimozy złotej - majowy. Ach, czułymi, przemiłymi snami Zasypiałem z nim gasnącym o poranku, W snach dawnymi bawiąc się wiosnami, Jak tą złotą, jak tą wonną wiązanką...

Mniejszą popularnością cieszyła się poniższa piosenka. Ale sami przyznacie, że Niemen wybrał ambitny tekst, nieco trudny do zaśpiewania.

JEŻELI A jeżeli nic? A jeżeli nie? Trułem ja się myślą złudną, Tobą jasną, tobą cudną, I zatruty śnię: A jeżeli nie? No to... trudno. A jeżeli coś? A jeżeli tak? Rozgołębią się zorze, Ogniem cały świat zagorze Jak czerwony mak, Bo jeżeli tak, No to... - Boże!!

Inną gwiazdą polskiej estrady, która "wzięła na warsztat" twórczość Tuwima, była Ewa Demarczyk. Jej największe przeboje to właśnie jego zaśpiewane wiersze:

PRZY OKRĄGŁYM STOLE (TOMASZÓW) Du holde Kunst, in wieviel grauen Stunden pieśń Szuberta A może byśmy tak, jedyna, Wpadli na dzień do Tomaszowa? Może tam jeszcze zmierzchem złotym Ta sama cisza trwa wrześniowa... W tym białym domu, w tym pokoju, Gdzie cudze meble postawiono, Musimy skończyć naszą dawną Rozmowę smutnie nie skończoną. Do dzisiaj przy okrągłym stole Siedzimy martwo jak zaklęci! Kto odczaruje nas? Kto wyrwie Z nieubłaganej niepamięci? Jeszcze mi ciągle z jasnych oczu Spływa do warg kropelka słona, A ty mi nic nie odpowiadasz I jesz zielone winogrona. Jeszcze ci wciąż spojrzeniem śpiewam: "Du holde Kunst"... i serce pęka! I muszę jechać... więc mnie żegnasz, Lecz nie drży w dłoni mej twa ręka. I wyjechałem, zostawiłem, Jak sen urwała się rozmowa, Błogosławiłem, przeklinałem: "Du holde Kunst! Więc tak bez słowa?" Ten biały dom, ten pokój martwy Do dziś się dziwi, nie rozumie... Wstawili ludzie cudze meble I wychodzili stąd w zadumie... A przecież wszystko - tam zostało! Nawet ta cisza trwa wrześniowa... Więc może byśmy tak, najmilsza, Wpadli na dzień do Tomaszowa?...

Podaję teksty w wersji oryginalnej, musimy pamiętać, że przed zaśpiewaniem należało poddać je pewnej obróbce: Na przykład kobieta nie mogła śpiewać "Może byśmy tak najmilsza...", trzeba zmienić rodzaj na "najmilszy". W następnym fragmencie (jeśli ktoś pamięta wersję Ewy Demarczyk) można zauważyć więcej podobnych (i koniecznych przecież) przeróbek:

GRANDE VALSE BRILLANTE (Kwiaty Polskie I/I/VI) Ja - wódkę za wódkę w bufecie... Oczami po sali drewnianej - I serce mi wali. Pijany. (Czy pamiętasz?) orkiestra powoli opada przycicha powiada, że zaraz (Czy pamiętasz ja z tobą...?) już znalazł wzrok twoje oczy, już idę - po drodze zamroczy - już zaraz za chwilę... (Czy pamiętasz jak z tobą tańczyłem?...) pochodzę na palcach i zaraz nad głową grzmotnęło do walca i porywam - na życie i śmierć - do tańca Grande Valce Brillante Czy pamiętasz, jak z tobą tańczyłem walca, Panno, madonno, legendo tych lat? Czy pamiętasz, jak ruszył świat do tańca, Świat, co w ramiona mi wpadł? Wylękniony bluźnierca, Dotulałem do serca W utajeniu kwitnące, te dwie, Unoszone gorąco, Unisono dyszące, Jak ty cała w domysłach i mgle... I tych dwoje nad dwiema, Co też są, lecz ich nie ma, Bo rzęsami zakryte i w dół, Jakby tam właśnie były, I błękitem pieściły, Jedno tę, drugie tę, pół na pół. (Rośnie grom i strun, i trąb, Rośnie krąg i zachwyt rąk, Coraz więcej kibici Chciwe ramię ochwyci, Świętokradczo napełza Drżąca ręka na pąk drżący, Huczą słońca grzmiących trąb, Kołujący rośnie krąg, Pędzi zawrót kolisty Po elipsie falistej, Jednomętnym rozpływem wiruje jak bąk.) (----------) Gdy przez sufit przetaczam - Nosem gwiazdy zahaczam, Gdy po ziemi młynkuję, To udaję siłacza. Wątłe mięśnie naprężam, Pierś cherlawą wytężam, Będziesz miała atletę I huzara za męża. (Wniebowziętym bełkotem O zabawie coś plotę, Będziesz miała za męża Skończonego idiotę, Słuchasz, chłodna i obca, Cudo-chłopca, co hopsa, Żebyś miała za męża Wytwornego światowca.) A tu noga ugrzęzła, Drzazga w dziurze uwięzła, Bo ma dziurę w podszwie Twój pretendent na męża. Ale szarpnę się, wyrwę - I już wolny, odeszło, I walcuję, szurając Odwiniętą podeszwą. (...)

Tekst oczywiście biegnie dalej... Swoją drogą zwykła zabawa w Inowłodziu w interpretacji artystki przybrała bardzo podniosły charakter.

---