Scenariusz lekcji języka polskiego dla klasy III gimnazjum.
Temat lekcji: Wędrówka po świecie poezji - powtórzenie wiadomości z liryki.
Forma pracy: zbiorowa, praca w grupach
Metody nauczania: oglądowa, operatywna, zajęć praktycznych, burza mózgów
Środki dydaktyczne: teksty wierszy, plansze, karty pracy
Cele lekcji:
Uczeń zna:
-rodzaje liryki
-wyznaczniki liryki
-środki stylistyczne
-budowę utworu lirycznego
-gatunki liryczne
-sylwetki poetów i tytuły ich wierszy (zakres materiału ujęty w podstawie programowej kl. III
gimnazjum)
Uczeń potrafi:
-określić podmiot, adresata, sytuację liryczną
-opisać budowę wiersza
-wypisać środki stylistyczne
-nazwać gatunki liryczne
-wymienić cechy gatunkowe utworu lirycznego
Uczeń zna zasady pracy w grupie i potrafi wykorzystać je w praktyce.
Bibliografia:
-S. Bortnowski, Jak uczyć poezji?, Warszawa 1991
-M. Nagajowa, ABC metodyki języka polskiego, Warszawa 1990
-K. Ran, E. Ziętkiewicz, Jak aktywizować uczniów?, Poznań 2000
TOK LEKCJI:
I Wprowadzenie
Czynności organizacyjne.
Zapisanie tematy lekcji.
Burza mózgów - uczniowie podają określenia kojarzące im się z liryką. Pojawiają się słowa:
wiersz, rym, strofa, zwrotka, epitet, porównanie, poezja itp.
II Lekcja właściwa.
Nauczyciel rozdaje przygotowane wcześniej fragmenty różnych utworów literackich,
spośród których uczniowie wybierają należące do liryki i określają jego cechy (podział na
zwrotki i wersy, występowanie środków poetyckich, rymów, obecność osoby mówiącej o
swoich uczuciach itp.).
Następnie nauczyciel zadaje uczniom pytania pomocnicze:
-jak nazywamy osobę wypowiadającą się w utworze lirycznym? (podmiot liryczny)
-jakie wyróżniamy formy wypowiedzi lirycznej? (monolog, dialog)
-jakie dostrzegacie różnice pomiędzy liryką pośrednią i bezpośrednią?
Uczniowie korzystając z utworów zamieszczonych w podręczniku do literatury („Świat w
słowach i obrazach” Witolda Bobińskiego) np. A. Mickiewicz „Stepy akermańskie”, B.
Leśmian „Dusiołek” określają sytuację liryczną, sposób wypowiadania się podmiotu
lirycznego i typ liryki.
Nauczyciel pyta uczniów, jak podzieliliby utwory liryczne biorąc pod uwagę tematykę
utworu. (oczekiwane odpowiedzi: liryka patriotyczna, miłosna, religijna, filozoficzna,
refleksyjna). Następnie prosi o podanie tytułów omawianych wcześniej utworów literackich i
przyporządkowanie ich do poszczególnych typów liryki.
Uczniowie zostają podzieleni na 5 grup, otrzymują teksty utworów literackich, w których
wyszukują podane środki stylistyczne:
grupa I - B. Leśmian „Dusiołek” (epitet, onomatopeja)
grupa II - C. K. Norwid „Moja piosnka” (porównanie, refren)
grupa III - J. Kochanowski „Czego chcesz od nas, Panie... „ (przenośnia, pytanie retoryczne)
grupa IV - B. Leśmian „Urszula Kochanowska” (ożywienie, przerzutnia)
grupa V - J. Kochanowski „Tren V” (apostrofa, uosobienie)
W podanych utworach uczniowie określają układ i typ rymów.
Przechodząc do kolejnego etapu lekcji nauczyciel rozdaje uczniom karty pracy. Na podstawie
wcześniej zdobytych wiadomości uczniowie uzupełniają brakujące elementy tabelek.
Autor utworu
Tytuł utworu
Gatunek literacki
Wyznaczniki gatunkowe utworu
„Żegluga”
Pieśń
Józef Wybicki
Utwór o charakterze żałobnym,
Pisany wierszem,
poświęcony osobie zmarłej,
wychwalający jej zalety,
nastrój smutny
fraszka
W toku zajęć uczniowie zapisują przypomniane terminy literackie związane z liryką na
wcześniej przygotowanej przez nauczyciela planszy. Powstaje w ten sposób syntetyczny
obraz wszystkich powtórzonych podczas lekcji wiadomości.
III Podsumowanie zajęć
Uczniowie otrzymują od nauczyciela przygotowaną wcześniej krótką notatkę zawierającą
najistotniejsze informacje dotyczące liryki, którą wklejają do zeszytu.
IV Praca domowa
Wykorzystując informacje przypomniane na lekcji, dokonaj analizy i interpretacji dowolnego
utworu lirycznego.