'Socjologia' Piotr Sztompka: Rozdział 5 - Od stosunków społecznych do organizacji

Środowisko społeczne

-to jednorodny zbiór takich samych lub przynajmniej istotnie podobnych pozycji i ról (np. Takie samo środowisko artystyczne)

-relacje wiążące takie same pozycje

-jednorodna wielość ról (lekarze, artyści, profesorowie itp.)

Emile Durkheim - solidarność mechaniczna - poczucie wspólnoty oparte na podobieństwie ról, funkcji (więzi, nie stosunki)

- solidarność środowiskowa - wynika z podobieństwa trzech atrybutów pozycji:

*pozycje ról (sposób zachowania)

*mentalność środowiskowa (nosiciele podobnych koncepcji)

*interesy, „szanse życiowe” (zestaw typowych innych pozycji

z którymi jest powiązana)

*zaufanie a priori

*lojalność

*intensywne kontakty wewnątrzśrodowiskowe (np. endogamia

środowiskowa - tendencja do małżeństw z grupy)

Krąg społeczny

-to krąg typowych partnerów

-każda pozycja w obrębie kręgu społecznego to pozycja perymeryczna

-konflikt w ramach pozycji społecznej / konflikt między segmenatmi roli (jeden człowiek sprawuje kilka ról równocześnie, od każdej wymaga się czegoś innego; napięcie wywołane niemożnością pogodzenia z sobą wszystkich ról)

-strategie radzenia sobie z napięciami (np. „meta-reguły”-reguły kulturowe-wprowadzają porządek preferencji)

Konglomerat pozycji

-jednostka równocześnie zajmuje wiele pozycji społecznych

-każda ze składowych pozycji to pozycja cząstkowa (nie wszystkie są równorzędne; zależnie od kultury i subiektywizmu niektóre są nadrzędne inne podrzędne)

-pozycja centralna-pozycja społeczna preferowana przez jednostkę

-pozycja peryferyczna-o mniejszym znaczeniu

-napięcie powstaje gdy pozycja nie zgadza się z kulturą

-skutki napięć:

*konflikt między pozycjami/rolami

*dysonans między poglądami (konferuizm)

*konflikt interesów (np. sędzina kuzynką oskarżonego)

*różne kierunki kontaktów społecznych i interakcji

Sekwencja pozycji

-gdy pozycje zmieniają się w czasie życia (kariera, awans)

-pozycje aktywizują się w różnym czasie (istnieją widoczne i utajone)

-pozycje zewnętrzne-pozycje treściowo odległe, nie tej samej sekwencji

wewnętrzne-pozycje treściowo bliskie

predestynujące-zwiększają szanse osiągnięcia innej pozycji

dyskryminujące-zmniejszające szanse osiągnięcia innej pozycji

Organizacja społeczna

-środowisko społeczne-te same pozycje różne osoby

-krąg społeczny-te same osoby różne pozycje

-organizacja społeczna-całość zbudowana z różnych osób zajmujących różne pozycje; zintegrowany zbiór pozycji społecznych i stosunków społecznych, realizujących wspólne funkcje; odróżniająca się od innych całość

-różne konteksty społeczne (rodzina, firma)

-współczesne społeczeństwo-”społeczeństwo organizacji” (przechodzenie z organizacji do organizacji)

-Max Weber-instrumentalna efektywność-dążenie do jak największych rezultatów w najmniej kosztowny sposób

(odpowiednie budowanie pozycji społecznych i stosunków społecznych)

-zmiany organizacji-ciągłe „odczarowywanie”

-biurokracja „typ idealny” (7 właściwości) - organizacje społeczne przybierają te formę (drabina biurokratyczna):

*urzędy/stanowiska (hierarchia)

*specjalizacja/podział funkcji (kompetencje)

*depersonalizacja

*uniwersalistyczna rekrutacja (liczą się talent, umiejętności, wiedza fachowa)

*pisemna forma wszelkich czynności

*regularne, z góry ustalone kryteria i procedury awansowe

*otrzymywane z góry ustalone wynagrodzenie

-wszystko ma być zarejestrowane, udokumentowane

-biurokracja „typ realny”- każda z 7 właściwości jest terenem nadużyć i patologii

-inne problemy:

*nadmierna specjalizacja (zbyt podzielone funkcje)

*sztywność procedur (lekceważenie nietypowych przypadków)

*inercja procedur (brak adaptacji do zmian)

*”wyuczona bezradność”

*przesunięcie celów (celem sama procedura)

*myślenie grupowe (bezkrytyczna lojalność)

*syndrom „paragrafu 22” (mnożenie przepisów ponad miarę)

*konserwatyzm (opór przeciw innowacjom)

*oligarchizacja (kontrola opanowana przez małe nieformalne grono)

*uprzedmiotowienie (pełna depersonalizacja stosunków społecznych) - b. radykalna krytyka

-biurokracja to przykład organizacji formalnej, w której pozycje, relacje między nimi są bardzo szczegółowo określone

-rodzina - organizacja mniej sformalizowana (stosunki społeczne mają charakter pierwotny)

-grono przyjaciół - całkowicie nieformalne

-mogą zachodzić na siebie/w biurokracji jest to niedopuszczalne

-nałożenie się nieformalnej na formalna może mieć motywujące znaczenie

2) Sztompka: 5 - Od stosunków społecznych do organizacji

2

---