3. Natura, dom, ojczyzna

I. Natura.

Nieomal od pierwszych słów epopei daje Mickiewicz wyraz swojej miłości do ojczystej przyrody, której obraz zachował na zawsze w pamięci i gorliwie pielęgnował. Przyroda w Panu Tadeuszu jest nierozerwalnie związana z życiem ludzi, wraz z nimi czuje, smuci się, raduje, towarzyszy we wszystkich zajęciach, zabawach, radościach i smutkach, wzlotach i upadkach.

Jaki opis?	Jakim wydarzeniom towarzyszy lub - jakie wydarzenia poprzedza?
Opis wschodu słońca	Rozpoczęcie dnia pracy.
Opis zachodu słońca	Zakończenie dnia pracy.
Tajemniczy opis sadu.	Ciekawość Hrabiego.
Opis ogrodu.	Przyjazd Tadeusza i pierwsze spotkanie z Zosią - - ogrodniczką
Opis grzybów.	Wyprawa na grzybobranie.
Opis polskiego nieba.	Zamenifestowanie swego patriotyzmu przez Tadeusza, inna postawa Telimeny i Hrabiego.
Obraz puszczy.	Polowanie na niedźwiedzia.
Zakończenie dnia, wschód księżyca, złowieszcze krzyki puszczyka.	Zakończenie dnia wieczerzą, kłótnia stronników Horeszki z gośćmi Soplicy.
„ Świt bez rumieńca ”.	Niezadowolenie po wczorajszej kłótni.
Złowroga cisza.	Zajazd na Soplicowo.
Tajemniczy widok komety.	Wróżba wojny.
Krwawy wschód słońca.	Bitwa z Moskalami.
Burza.	Zakończenie bitwy z moskalami.
Radosny wschód słońca.	Symboliczny obraz po „ oczyszczeniu się ” ks.Robaka w spowiedzi.
Radosny obraz wiosny 1812 roku.	Wojna z Rosją, przemarsz wojsk napoleońskich, legionistów, nadzieje Polaków na odzyskanie niepodległości.
Opis wschodu słońca - słońca nadziei.	Msza Św. z udziałem polskich generałów, dowódców Legionów, uroczysta rehabilitacja Jacka Soplicy.
Zachód słońca.	Zakończenie akcji utworu.

(nie pisałem ksiąg i wersów występowania danych opisów, gdyż nie sądzę byś miał zamiar je wykuwać na pamięc - lecz jeśli chcesz uzyskać danych na ten temat zgłoś się o godz.9.00 na pl.Kapitałowym pod kopułą Puchatka 1.1.1998 roku).

Opisy przyrody zharmonizowane są z dziejącymi się wydarzeniami.

Występuje tu bogactwo środków artystycznych :

• epitety,

• porównania,

• metafory,

• personifikacje, animizacje,

Przyrodę w epopei ukazuje poeta jako istotę żywą i czującą towarzyszkę ludzi. Jej pięknymi opisami oddziałuje na wszystkie zmysły czytelnika : słyszymy szum drzew, plusk deszczu, czujemy zapachy kwiatów, przez dotyk poznajemy kształty grzybów, no i przede wszystkim - widzimy całą gamę przepięknych kolorów. Przed naszymi oczamy wije się jak wstęga błękitny Niemen, szumią pola wyzłacane pszenicą, posrebrzane żytem, swe uroki roztacza sad ze złocistą kukurydzą, zielonym ślazem, angielską trawicą i złocistym deszczem „ motylów ”. Wraz z Tadeuszem podziwiamy różnorodne chmury : chmurę jesienną, jak żółw leniwą, chmurę z gradem, krągłą, ciemnobłękitną, białe chmurki, jak stada dzikich gęsi...

II. Dom, Ojczyzna

Dwór w Soplicowie jako centrum polszczyzny

„ Pan Tadeusz ” wyrósł z wielkiej tęsknoty i miłości Adama Mickiewicza „ do kraju lat dziecinnych ”. Swoim utworem wieszcz chciał przybliżyć utraconą ojczyznę polskim emigrantom. Ukazał staropolski dwór szlachecki w Soplicowie, którego pierwowzorem były rozliczne dwory rozsiane po Litwie. Dom ten można z całą pewnością nazwać centrum polszczyzny - zarówno ze względu na jego właściciela - gorącego patriotę, Sędziego, jak i na obyczaje panujące w tej staropolskiej siedzibie. Słusznie mówił Prusak Dobrzyński :

„ Wpadam do Soplicowa, jak w centrum polszczyzny,

Tam się człowiek napije, nadyszy ojczyzny „.

Nadanie imienia młodemu Soplicy na cześć Tadeusza (świadczyło to o kulcie bohatera narodowego, o tradycjach patriotycznych domu Sopliców)

Wystrój wnętrza dworu (portrety bohaterów narodowych - Kościuszki, ślubującego wierność i całkowite oddanie ojczyźnie ; Rejtana, rozdzierającego szaty na znak rozpaczy i protestu przeciw rozbiorowi Polski ; Korsaka i Jasińskiego ; zegar kurantowy wybijający „ Mazurka ” Dąbrowskiego)

Przestrzeganie staropolskich obyczajów przez właściciela dworu i jego mieszkańców (grzybobranie, polowanie, bogate życie towarzyskie, ceremonie związane z zasiadaniem do stołu, przestrzeganie zasad grzeczności według „ wieku, rozumu i urzędu ” ; tańce polskie - polonez w czasie uroczystości zaręczyn Zosi i Tadeusza.

Chlubienie się strojem narodowym (kontusz) ; pogarda dla bezmyślnego naśladowania mody francuskiej. Zarówno sędzia, jak i Podkomorzy, dumnisą ze swojego stroju, szczycą się nim.

Poglądy Sędziego Soplicy przychylnego walce narodowo - wyzwoleńczej , gorące popieranie działań ks.Robaka na Litwie - stałe udzielanie mu schronienia i pomocy finansowej na rzecz organizowanego wojska, pomoc w przygotowaniu powstania.

Staropolska gościnność (wielka serdeczność w traktowaniu gości w myśl zasady : „ Gość w dom, Bóg w dom”). Sadzanie gości zawsze na pierwszym miejscu, np. „ Tadeusz, choć młodzik, ale prawem gościa wysoko siadł przy damach...”

---