Wydział: MRiP Grupa: M-3 Zespół: 2 Krzysztof Kędziora Piotr Klimko	TEMAT ĆWICZENIA: Pomiary gwintów metodami optycznymi	Numer ćwiczenia: 5
Data wykonania ćw. 99-04-09	Data oddania sprawozdania: 99-05-07	Ocena:

1. Cel ćwiczenia

Celem ćwiczenia było zapoznanie się ze sposobami pomiaru wielkości charakterystycznych dla gwintów przy użyciu przyrządów optycznych (mikroskop uniwersalny). W ćwiczeniu należało wyznaczyć podziałkę, średnicę podziałową, oraz średnicę zewnętrzną i wewnętrzną gwintu.

2. Metoda pomiaru

Pomiarów powyższych wielkości dokonano przy użyciu nożyków pomiarowych. Nożyki pomiarowe powinny być dostawione do przeciwległych boków zarysu mierzonego gwintu w ten sposób, aby nie była widoczna szczelina świetlna. Przy pomiarze średnicy podziałowej gwintu odpowiednia boczna kreska siatki okularu obserwacyjnego głowicy goniometrycznej powinna pokrywać się z kreską nożyka w ten sposób, aby punkt przecięcia kresek siatki leżał w przybliżeniu w połowie długości boku zarysu (położenie 1 na rysunku poniżej).

Po odczytaniu wartości otrzymanej na śrubie mikrometrycznej mikroskopu sanie poprzeczne mikroskopu należy przemieścić, aż do pokrycia się drugiej bocznej kreski siatki z kreską nożyka (położenie 2), po czym ponownie odczytuje się wskazania śruby mikrometrycznej. Różnica odczytanych wartości jest wymiarem średnicy podziałowej. W celu wyeliminowania wpływu błędu ustawienia mierzonego gwintu na wynik pomiaru średnicę podziałową mierzy się dodatkowo przy ustawieniu nożyków pomiarowych w położeniu 3 i 4. Prawidłowym wymiarem średnicy podziałowej mierzonego gwintu jest średnia arytmetyczna obu wyników pomiaru, zaś błąd tej wielkości wyznacza się ze wzoru:

Δd₂ = ± ( 0,5 + 1/sinα + 0,02d ) μm

gdzie: α - kąt boku zarysu (dla gwintów metrycznych α=30°); d - średnica gwintu w mm

Przy pomiarze podziałki przy użyciu nożyków pomiarowych, przebieg czynności jest podobny jak przy pomiarze średnicy podziałowej. Jako wymiar mierzonej podziałki przyjmuje się średnią arytmetyczną z dwóch pomiarów, w położeniu I i II oraz III i IV siatki okularu obserwacyjnego głowicy goniometrycznej (rysunek poniżej).

Błąd pomiaru podziałki gwintu wyznacza się z zależności

ΔP = ± ( 0,5 + 0,375/cosα + 0,02L ) μm

gdzie: α - kąt boku zarysu (dla gwintów metrycznych α=30°); L - zmierzona odległość w mm

Dla gwintów metrycznych powyższy wzór ma postać:

ΔP = ± ( 1 + 0,02L ) μm

Pomiaru średnicy wewnętrznej oraz zewnętrznej dokonuje się bez użycia nożyków pomiarowych, sprowadzając środkową kreskę siatki okularu obserwacyjnego głowicy goniometrycznej do położenia poziomego w ten sposób, aby pokrywała się z linią dna bruzd (bądź wierzchołków występów) mierzonego gwintu. Wyniki pomiaru ustala się na podstawie wyników odczytanych na śrubie mikrometrycznej mikroskopu, zaś błąd tych wielkości dla mikroskopu uniwersalnego wynosi ±0,004 mm.

3. Wyniki obliczeń

Średnica podziałowa		d2:			Średnica wewnętrzna:
położenie		położenie			położenie		położenie
1	7,09	3	7,09		1	7,39	3		17,67
2	17,96	4	17,95		2	17,58	4		7,56
różnica	10,87		10,86		różnica	10,19			10,11
średnia	10,865				średnia	10,15
Podziałka P:					Średnica zewnętrzna:
położenie		położenie			położenie		położenie
1	10,51	3	11,10		1	6,80	3		18,11
2	9,24	4	12,32		2	18,42	4		6,52
różnica	1,27		1,22		różnica	11,62			11,59
średnia	1,245				średnia	11,605

Średnica podziałowa: d₂ = 10,865 ± 0,003 mm

Podziałka: P = 1,245 ± 0,002 mm

Średnica wewnętrzna: d₁ = 10,150 ± 0,004 mm

Średnica zewnętrzna: d = 11,605 ± 0,004 mm

---