WYKŁAD 9-9.12.2009
BISMARCKOWSKI SYSTEM SOJUSZY (1871-1889)
Napoleon III przegrał w bitwie pod Sedanem w 1870.
Wersal-Sala Lustrzana (1870)- proklamacja cesarstwa niemieckiego
Dominacja Prus wynikała z tego, że za każdym razem władcą w Związku Niemieckim był król Prus.
Funkcją kanclerza Rzeszy było prowadzenie polityki zagranicznej.
Po zjednoczeniu Niemcy, znalazły się w dość kłopotliwej sytuacji. Była pokonana Francja, Austria, Rosja (nie było zagrożenia z ich strony). Więc teoretycznie wszystko układało się po myśli Bismarcka. Bismarck wiedział, że zjednoczenie było niekorzystne dla Rosji i Austrii. Próbował zachować pokój w Europie. W Austrii, Franciszek Józef I chciał przywrócić dualizm w Niemczech i władzę Prus. Węgrzy nie chcieli władzy Austrii, bo wykluczałoby to ich władzę. Gyula Andrassy [ondraszi]- Minister Spraw Zagranicznych chciał zbliżenia Austrii do Niemiec.
Komuna paryska, Francja nadal była zagrożeniem dla Niemiec.
Rosja: 2 kierunki ekspansji: 1. ekspansja azjatycka- łatwiej posuwać się naprzód, podbijać plemiona, mniejsza jest tam konkurencja innych mocarstw; 2. Bałkany (sprzeczność interesów).
Francja podjęła się sprawy bałkańskiej. Nie chciała się zgodzić na ekspansję francuską na tych terenach (wojna krymska). Chodziło o prestiż rosyjski. Rosja musiała prowadzić politykę europejską. Mocarstwowość w Europie mogłaby być tylko dzięki Rosji. Rosja wykorzystywała ku temu ideologię panslawizmu (zjednoczenie w ramach jednego bloku państw słowiański pod przewodnictwem rosyjskim). Rosja sympatie profrancuskie. Sojusz z Francją mógł zrównoważyć sytuację w Niemczech. Rosja, Austro-Węgry i Niemcy zostały przez Bismarcka sojuszem trzech cesarzy, który utrzymywał się od 1873-1887. jedynym czynnikiem godzącym zaborców byłaby sprawa polska. Bismarckowi udało się przekonać Austro-Węgry i Rosję, że Polacy są największym zagrożeniem dla ich jedności terytorialnej.
1866-71- rozstrzygała się sprawa polska w Galicji. Galicja uzyskała wtedy autonomię.
Po roku '66 Austria wiedziała, że jest za słaba by walczyć przeciwko Niemcom.
Andrassy był zwolennikiem zjednoczenia polskiego pod berłem Habsburgów.
Austro-Węgry zaakcentowały, że ta sprawa była wewnętrzną sprawą Rosji. Podniesiono też sprawę bałkańską. Postanowiono postawić Austro-Węgry przed faktem dokonanym.
W maju '73- w Petersburgu (stolicy Rosji), cesarz rosyjski i niemiecki podpisali sojusz, którego celem było zachowanie pokoju. Nie był to dokument rządowy. Austro-Węgry nie chciały być odizolowane.
6.06.73- sojusz podpisały także AW (również tylko ich przedstawiciele). To monarcha miał decydować, a nie rząd.
22.10.73- Niemcy się przyłączyły (oficjalna data podpisania sojuszu 3 cesarzy)
nie zadowoliło to Bismarcka. Obawiał się Francji, chciał by sojusz był skierowany właśnie przeciwko niej.
Francja spłaciła wszystkie kontrybucje wojenne Prusom 2 lata po wojnie.
Bismarck rozpoczął w mieczach Kultur-Kampf (wojna o kulturę). Była to walka przeciw katolicyzmowi, który mógł połączyć Francję i Polaków.
Zaostrzyła się sytuacja Bałkanów.
'75- powstanie w Bośni i Hercegowinie, a potem w Bułgarii-oba przeciwko turcji.
Rosja chciała ekspansji na tych terenach, jednak mogłoby to rozbić sojusz. Bismarck musiał się wtrącić.
Rosja zgodziła się uznać wpływy AW w Bośni i Hercegowinie.
Rosjanie podkreślili, że nie będą szerzyć panslawizmu na Bałkanach. Porozumieli się z Rumunią i Serbią. Rumunia zgodziła się na przemarsz wojsk na obszar Turcji przez swoje terytorium.
'77-'78- wojna rosyjsko-turecka przynosi Rosji zwycięstwa militarne nad Szybką i Plewną. Rosja ruszyła w kierunku Konstantynopola.
Wlk. Brytania i Francja obawiały się wpływu nad cieśninami na M. Czarnym. Chciała zaprzestania marszu rosyjskiego.
AW nie był zadowolone z takiego obrotu spraw i zwycięstw Rosji.
13.06.-13.07.78- obraduje Kongres Berliński. Postanowienia:
-nie powstaje Wielka Bułgaria, a księstwo Bułgarii pozostaje pod wpływami rosyjskimi.
-Rosja doznaje poważnego uszczerbku prestiżowego
Wlk. Bryt. Otrzymuje Cypr.
-Francja otrzymuje Tuniz.
-Bośnia i Hercegowina oddane pod władzę AW.
Zostały nadszarpnięte realcje Rosji z jej sojusznikami. Bismarck bał się, że Rosja będzie lawirowała w kierunku Francji. .
Kongres i wojna zaprzepaściły sojusz
'79- sojusz Dwuprzymierza (najtrwalszy- do I wojny światowej) między Niemcami i AW przeciwko Rosji. Sojusz ten był także wymierzony w sojusz francusko-rosyjski (sojusz wyłącznie obronny)
Rosja wiedziała o jego polityce. Franciszek Józef I bał się wojny z Rosją, chciał, by sojusz był przyjazny dla Rosji, wysłał o tym wiadomość do Petersburga.
18.06.81- podpisanie traktatu powodującego sojusz III cesarzy (tym razem między rządami)
Bismarck, zawierając Dwuprzymierze wplątał się w politykę bałkańską AW. Jeśli Rosja wypowie wojne AW, Niemcy wypowiedzą wojnę Rosji (zmuszone traktatem sojuszniczym).
Wzajemne pogarszanie się stosunków między Rosją a obydwoma państwami niemieckimi.
17.02.82- generał Skobielow wygłasza mowę antyniemiecką. Udaje się do Paryża, a potem do Warszawy (wraca do spraw panslawizmu). Pod wpływem tej mowy, Niemcy i Bismarck decydują się na traktat z Włochami 22.02.82 (Włochy, ponieważ w tym czasie miały zatargi kolonialne z Francją).
W razie wojny Włochy zachowałyby neutralność i nie opowiedziałyby się po stronei francuskiej.
'82- podpisanie Trójprzymierza, sojusz obronny, zabezpieczało to Austrię od strony zachodniej.
Wg. Bismarcka konieczny był kolejny sojusz z Rumunią.
3.10.83- sojusz obronny AW z Rumunią. W razie konfliktu, poparcia udzieli AW (tylko w wojnie z Rosją o Bułgarię i jeśli wojny nie wywołają AW). Starano się też wyrwać Bułgarię spod wpływów rosyjskich. Utworzony został nowy blok.
'87- nie zostaje przedłużony traktat III cesarzy. Bismarck zawiera z Rosją traktat reasekuracyjny: daje Petersburgowi wolną rękę w działaniach bałkańskich. Jego celem było uśpienie czujności Rosji i opóźnienie porozumienia Rosji z Francją (było to jedyne racjonalne wyjaśnienie).
'89- traktat reasekuracyjny nie został przedłużony. Gdy go podpisywano, nie pomyślano o tym, że Rosja nie jest w stanie walczyć ani podjąć działań militarnych na tym terenie.
'92- podpisanie porozumienia francusko-rosyjskiego mimo różnic politycznych, ustrojowych (interesy wzięły górę)
W latach '71-'89 działania Bismarcka koncentrowały się na pokoju w Europie gdyż ewentualna wojna zagroziłaby Niemcom.