ochrona srod pytania od waldka, dr Joanna Godlewska


Zagadnienia na egzamin z przedmiotu Międzynarodowe prawo ochrony środowiska

rok akademicki 2008/2009

  1. INICJATYWY MIĘDZYNARODOWE W ZAKRESIE OCHRONY ŚRODOWISKA DO 1990 ROKU.

1969 Rok Raport Sekretarza Generalnego ONZ U `Thanta „Człowiek i jego środowisko”

- zależność pomiędzy rozwojem osiedli ludzkich a rozwojem przemysłowym, racjonalne wykorzystanie i rozwój zasobów naturalnych,

- zanieczyszczenie środowiska życia człowieka,

- ochrona wartości środowiska naturalnego,

- konieczność współpracy międzynarodowej w tym zakresie

1972 - Konferencja ONZ (113 krajów, 1200 delegatów) „Środowisko życia człowieka” Sztokholm - spotkanie związane tylko z ochroną środowiska - bez udziału Związku Radzieckiego oraz satelickich krajów państw Europy Wschodniej.

Główne problemy:

Międzynarodowe podstawy działania w zakresie ochrony środowiska

Ochrona środowiska w krajach biednych

Zagospodarowanie przestrzeni ludzkiej

Edukacja i informacja na temat środowiska

Identyfikacja i kontrola substancji szkodliwych

1987 - Raport ONZ pod przewodnictwem Gro Harlem Brundtland „Nasza wspólna przyszłość”

Komisja wzywała do rozpoczęcia: nowej ery zrównoważonego rozwoju gospodarczego, zgodnego z zasadami gospodarowania środowiskiem,

  1. POSTANOWIENIA KONFERENCJI W RIO DE JANEIRO I JOHANNESBURGU

1992 ROK - SZCZYT ZIEMI - RIO DE JANEIRO ( 179 PAŃSTW )!!!

Mówiono o zrównoważonym rozwoju - 27 zasad określających prawa oraz obowiązki państw w ich działaniach na rzecz rozwoju ludzkości i dobrych warunków życia. Podstawowym tematem obrad była sprawa przyjęcia globalnej strategii zrównoważonego rozwoju. Konferencja nawiązywała do idei wypracowanych 20 lat wcześniej w Sztokholmie

DOKUMENTY Z RIO I ICH CHARAKTERYSTYKA

Deklaracja z Rio w sprawie środowiska i rozwoju

Deklaracja o ochronie lasów - dotyczyła wszystkich lasów, ale szczególnie tropikalnych - wytyczała kierunki zrównoważonego rozwoju lasów wszystkich typów, ich ochrony i użytkowania; mających duże znaczenie dla rozwoju gospodarki i podtrzymywania wszelkich form życia.

Globalny program Działań na XXI wiek (Agenda XXI) - wskazuje on, w jaki sposób rozwój może zostać zrównoważony w kategoriach gospodarczych, społecznych i ekologicznych. Jest wzorem globalnego partnerstwa zmierzającego do pogodzenia nierozdzielnych wymagań zdrowego środowiska i zdrowej gospodarki dal wszystkich narodów świata.

Ramowa konwencja ONZ w sprawie zmian klimatu - ma na celu ustabilizowanie zawartości gazów cieplarnianych,

Konwencja o różnorodności biologicznej wymaga, aby kraje przyjęły rozwiązanie i śodki potrzebna do zachowania równoważności gatunków

2002 rok II Światowy Szczyt Zrównoważonego Rozwoju Johannesburg

Podstawowym celem szczytu była ocena wykonania założeń z Rio.

Przyjęto dwa dokumenty: PLAN IMPLEMENTACJI oraz JOHANNESBURSKĄ DEKLARACJE O ZRÓWNOWAŻONYM ROZWOJU

Pięć kluczowych obszarów: zaopatrzenie w wodę i satnitacja, energia, zdrowie, rolnictwo, i bioróżnorodność

poruszono głownie tematy związane z równomiernym podziałem korzyści globalizacji, ograniczeniami ubóstwa z jednej strony i nadmiernej konsumpcji z drugiej, zarządzeniem zasobami międzynarodowymi oraz promocja zrównoważonych wzorców produkcji i konsumpcji

Priorytety VI Programu

Ograniczenie zmian klimatycznych

Ochrona przyrody i różnorodności biologicznej

Zdrowie i środowisko

Zasoby naturalne i odpady

  1. Definicja i zasady zrównoważonego rozwoju

Zrównoważony rozwój (definicja)

polega na racjonalnym gospodarowaniu zasobami naturalnymi, ich ochronie oraz wymuszaniu takich technologii i instytucjonalnych zmian, które zapewnią zaspokojenie potrzeb obecnych i przyszłych pokoleń.

Najszerszą definicję zrównoważonego rozwoju stanowi 27 Zasad Zrównoważonego Rozwoju zamieszczonych w dokumencie podpisanym przez ministrów większości krajów, nazwanym podczas Szczytu Ziemi w Rio de Janeiro w sprawie środowiska i rozwoju - "Deklaracją z Rio. Konferencja Narodów Zjednoczonych ”Środowisko i Rozwój” odbyła się w dniach 0d 3 do 14 czerwca 1992r.

ZASADY ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU

  1. Zasada sprawiedliwości międzygeneracyjnej, międzyregionalnej, międzygrupowej.

Zasada przestrzegania międzygeneracyjnej (międzypokoleniowej) sprawiedliwości ekologicznej, nazywana też niekiedy zasadą międzygeneracyjnego egalitaryzmu ekologicznego. Jest to z pewnością zasada nadrzędna, która w ujęciu pragmatycznym bardzo ściśle wiąże się z zasadami: powszechności ochrony, presji moralnej, nie przekraczania środowiskowej pojemności asymilacyjnej i koncesjonowania prawa do użytkowania zasobów środowiska.

Jej głównym założeniem jest takie prowadzenie polityki i działań w poszczególnych sektorach gospodarki i życia społecznego, aby zachować zasoby i walory środowiska w stanie zapewniającym trwałe, nie doznające uszczerbku, możliwości korzystania z nich zarówno przez obecne jak i przyszłe pokolenia, przy jednoczesnym zachowaniu trwałości funkcjonowania procesów przyrodniczych oraz naturalnej różnorodności biologicznej na poziomie krajobrazowym, ekosystemowym, gatunkowym i genowym. Istotą zrównoważonego rozwoju jest równorzędne traktowanie racji społecznych, ekonomicznych i ekologicznych, co oznacza konieczność integrowania zagadnień ochrony środowiska z polityką w poszczególnych dziedzinach gospodarki.

  1. Zasada respektowania zrównoważonego rozwoju.

Zasada respektowania ekorozwoju, nazwana też zasadą ekologizacji gospodarki i jej rozwoju lub zasadą integralności systemu ekologicznego, gospodarczego i społecznego.

  1. Zasada integralności systemu ekologicznego, gospodarczego i społecznego (zasada 4 Deklaracji z Rio)

Zasada 4

Aby osiągnąć zrównoważony rozwój, ochrona środowiska powinna stanowić nierozłączną część procesu rozwoju i nie może być rozpatrywana oddzielnie od niego.

  1. Zasada prewencji (likwidacji zanieczyszczeń u źródła) i reagowania na istniejące zagrożenia (zasady 15 i 17). Oznacza ona:

Zasada 15

Wszystkie państwa powinny szeroko zastosować zapobiegawcze podejście w celu ochrony środowiska, mając na uwadze ich własne możliwości. Tam gdzie występują zagrożenia poważnymi lub nieodwracalnymi zmianami, brak całkowitej naukowej pewności nie może być powodem opóźniania efektywnych działań, których realizacja prowadziłaby do degradacji środowiska.

Zasada 17


Ocena oddziaływania na środowisko, jako narodowy instrument, musi zostać zastosowana dla zamierzonych działań, co do których można się spodziewać, że będą miały znacząco niekorzystny wpływ na środowisko i są przedmiotem podjęcia decyzji przez kompetentne narodowe władze.

5. Zasada przezorności.

Zasada ta przewiduje, że rozwiązywanie pojawiających się problemów powinno następować po "bezpiecznej stronie", tj. odpowiednie działania powinny być podejmowane już wtedy, gdy pojawia się uzasadnione prawdopodobieństwo, że problem wymaga rozwiązania, a nie dopiero wtedy, gdy istnieje pełne tego naukowe potwierdzenie

6. Zasada skuteczności oraz efektywności ekonomicznej

i ekologicznej -- (zasada 11).

Zasada 11

Państwa powinny wprowadzić efektywne prawo środowiskowe. Standardy środowiskowe, cele i priorytety zarządzania powinny odzwierciedlać środowiskowe i rozwojowe cele, dla których są stosowane. Standardy przyjęte przez niektóre kraje mogą być nieodpowiednie, powodując powstanie niesprawiedliwych, ekonomicznych i społecznych kosztów w innych krajach, a w szczególności w krajach rozwijających się.

7. Zasada regionalizacji.

regionalizacja polityki ekologicznej, co w praktyce oznacza rozszerzenie kompetencji organów samorządowych do stosowania lokalnych i regionalnych narzędzi i mechanizmów w realizacji zadań gospodarczych, związanych z korzystaniem ze środowiska. Najbardziej "bolesną" dla korzystających z zasobów naturalnych jest zasada "zanieczyszczający płaci"

Zasada regionalizacji programowania ekorozwoju (w tym polityki ekologicznej), rozumiana jako postulat dostosowywania wymagań ochronnych do regionalnych i lokalnych warunków oraz umożliwienia regionalnej i lokalnej władzy wyboru narzędzi realizacji idei ekorozwoju.

8. Zasada partnerstwa i partycypacji publicznej (uspołecznienia)

czyli szeroki dostęp do informacji i udział społeczeństwa w podejmowaniu decyzji dotyczących ochrony środowiska. Zasada ta powinna być realizowana poprzez stworzenie instytucjonalnych, prawnych i materialnych warunków do udziału obywateli, grup społecznych i organizacji pozarządowych w procesie kształtowania modelu zrównoważonego rozwoju, przy jednoczesnym rozwoju edukacji ekologicznej, rozbudzaniu świadomości i wrażliwości ekologicznej oraz kształtowaniu nowej etyki zachowań wobec środowiska.

  1. Zasada odpowiedzialności prawnej i finansowej za zanieczyszczenie lub niszczenie środowiska (zanieczyszczający płaci) (zasada 13 i 16).

Zasada 13

Pañstwa powinny rozwijać narodowe prawo, mając na uwadze odpowiedzialność i odszkodowania dla ofiar zanieczyszczeń bądź innego rodzaju zanieczyszczeń środowiska. Państwa powinny także prowadzić współpracę w szybszy i bardziej zdeterminowany sposób, tak aby wypracować międzynarodowe prawo uwzględniające odpowiedzialność i odszkodowania za niekorzystne efekty zniszczeń środowiskowych, spowodowane działalnością w obrębie ich systemu prawnego, bądź kontrolę na obszarach nie objętych przez jurysdykcję.

Zasada 16

Narodowe władze muszą dołożyć wszelkich starań, aby promować wewnątrzpaństwowe pokrycie kosztów naprawy środowiska oraz użycie instrumentów ekonomicznych, biorąc pod uwagę podejście, że zanieczyszczający, generalnie, powinien ponosić wszelkie koszty zanieczyszczeń, mając na uwadze interes publiczny oraz niezakłócony międzynarodowy handel i proces inwestowania

  1. Zasada eliminowania stref ubóstwa i niedopuszczanie do ich powstawania (zasada 5).

Zasada 5

Wszystkie państwa i wszyscy ludzie powinni współpracować w zasadniczym zadaniu wykorzenienia ubóstwa, jako niezbędnego wymogu zrównoważonego rozwoju, aby zmniejszyć różnice w poziomie życia i dążyć do zaspokojenia potrzeb większości ludzi na świecie.

  1. Zasada współpracy międzynarodowej (zasada 27).

Zasada 27
Państwa i ludzie powinni współpracować w dobrej wierze w duchu partnerstwa przy wypełnianiu zasad zawartych w tej Deklaracji i w dalszym rozwoju prawa międzynarodowego w procesie osiągania zrównoważonego rozwoju.

  1. PRIORYTETY OCHRONY ŚRODOWISKA W UNII EUROPEJSKIEJ

Obecnie realizowany w krajach Unii Europejskiej a zaproponowany przez Komisję Europejską (i przyjęty przez Radę oraz Parlament Europejski) tzw. Szósty Progam Działania program działania w dziedzinie ochrony środowiska obejmuje lata 2001-2010. Jest on kontynuacją programów realizowanych w latach wcześniejszych, które skupiły się na niektórych sektorach gospodarki uznanych za najbardziej istotne dla zapewnienia na terytorium Unii Europejskiej realizacji zasady tzw. zrównoważonego rozwoju czyli, ogólnie mówiąc takiego, który zapewniając zaspokojenie wszystkich potrzeb rozwojowych i konsumpcyjnych społeczeństw może być kontynuowany bez pogorszenia funkcjonowania naturalnego środowiska, w którym owe społeczeństwa żyją. Wybrane sektory szczególnego oddziaływania to przemysł, gospodarka energetyczna, transport, rolnictwo oraz turystyka.

  1. CHARAKTERYSTYKA MIĘDZYNARODOWYCH INSTYTUCJI I ORGANIZACJI OŚ

United Nation Environmental Programme (UNEP) - Program Ochrony Środowiska Narodów Zjednoczonych - 15 grudzień 1972 rok

Główne zadania: stymulowanie i koordynowanie międzynarodowej współpracy w ramach istniejących struktur w dziedzinie OŚ

Posiada własną strukturę organizacyjną

Jest agendą wewnętrzna ONZ

ZADANIA:

Ocena stanu środowiska i jego zmian w skali globalnej państwowej i regionalnej (monitoring)

Rozwój międzynarodowych i krajowych instrumentów ochrony środowiska

Ułatwienie transferu wiedzy i technologii służących zrównoważonemu rozwojowi

Propagowanie współpracy w dziedzinie OŚ miedzy sektorem publicznym i prywatnym

Powołanie systemu międzynarodowej informacji o środowisku

Stymulowanie badań naukowych z zakresu OŚ

Opracowanie umów międzynarodowych

Pomoc dla państw i organizacji w zakresie opracowania programów OŚ

DOKONANIA UNEP

Przygotowanie wielostronnych traktatów dotyczących ochrony środowiska

Badania i informacja na temet stanu środowiska

Światowy System Monitoringu Środowiskowego (GEMS)

Raport GEO (Global Environmental Outlook)

Światowa Baza Danych o Zasobach Ziemi (GRID)

Sieć Informacji o Środowisku i Zasobach Naturalnych

UNDP - Program Rozwoju Narodów Zjednoczonych 1965 rok

- stała współpraca z 166 państwami

- Nowy Jork jako główna siedziba w 132 państwach biura

Zakres działania:

- zarządzenie demokratyczne

- ochrona praw biednych

- pomoc humanitarna w sytuacjach krezusowych

- technologie wymiany informacji oraz komunikacyjne

- Przeciwdziałanie AIDS

- wspieranie odnawialnych źródeł odnawialnych

- wspieranie polityki i technik pro środowiskowych

UCZESTNICTWO UNDP W PROGRAMACH GLOBALNYCH

GEF (Światowy Fundusz Środowiskowy)

Wielostronny Fundusz Protokołu Montrealnego

Biuro ds. Przeciwdziałania Pustynnieli i Suszy

Program Zrównoważonej Energii

Inicjatywa w sprawie Ubóstwa i Środowiska

UNESCO - 1945

W strukturach ONZ do spraw Oświaty, Nauki i Kultury

W zakresie OŚ zajmuje się edukacją ekologiczną oraz prowadzi programy, mające istotne znaczenie dla ochrony środowiska

PROGRAMY UNESCO

1) „Człowiek i biosfera” - sieć rezerwatów biosfery w celu ochrony różnorodności biologicznej

2) „Program Hydrologiczny” - działania w zakresie redukcji zagrożeń systemów wodnych świata

3) Międzynarodowa Komisja Oceanograficzna - badania i wymiana informacji na temat oceanu i klimatu a także ochrony środowiska morskiego

4) Międzynarodowy Program Korelacji Geologicznej upowszechnienie osiągniecie nauki o Ziemi w celu lepszego zarządzania zasobami naturalnymi

IUCN - International Union for Conservation of Nature (Światowa Unia Ochrony Przyrody)

Organizacja specjalistyczna UNESCO

w 1948 - Polska była jednym z 18 krajów założycielskich

największa i najważniejsza organizacja międzynarodowa zajmująca się ochroną przyrody

Członkami jest ponad 1000 agencji rządowych i organizacji pozarządowych ze 160 krajów

ZADANIA:

- wytycza kierunki ochrony przyrody

- opracowuje zasady użytkowania ekosystemu

- prowadzi działalność oświatową, informacyjną i dokumentacyjną

- organizuje kongresy i konferencje

CSD - 22 grudnia 1992 roku Komisja Zrównoważonego Rozwoju Narodów Zjednoczonych

Commision on Sustainable Development

Jest organem Rady Gospodarczo - Społecznej ONZ

53 członków na 3 letnia kadencję

CELE

- monitorowanie postępu we wdrażaniu Agendy 21 i innych dokumentów z Rio de Janeiro

- zbieranie informacji od rządów i implementacji Agendy 21

- przegląd porozumień środowiskach i finansowych zawieranych w ramach systemu ONZ

- współpraca z organizacjami prorządowymi i głównymi grupami społecznymi z Agendy 21

GEF - GLOBAL ENVIRONMENT FACILITY

Światowy Fundusz Środowiskowy - 1991 roku

Mechanizm finansowych zarządzany przez 3 agendy ONZ- Bank Światowy, UNEP oraz UNDP

Środki gromadzone przez Fundusz pochodzą z dobrowolnych wpłat deklarowanych okresowo przez różne kraje, głównie wysokorozwinięte

CELE GEF

Poprawa stanu środowiska po przez wsparcie finansowe pewnych dziedzin uznanych za priorytetowe. Działania mają przynieść efekty w skali globalnej

DZIEDZINY OCHRONY ŚRODOWISKA FINANSOWE PRZEZ GEF

- ochrona bioróżnorodności

- ochrona wód międzynarodowych

- zapobieganie zmianom klimatycznym

- powstrzymywanie kurczeni się warstwy ozonowej

- ochrona gruntów

EEA - Europejska Agencja Środowiska

Jest organem UE zajmującym się dostarczaniem informacji w zakresie ochrony środowiska

Został ustanowiony rozporządzeniem EWG z 1990 rok które wyszło wżycie w 1993 roku

Siedziba EEA znajduje się w Kopenhadze

32 kraje członkowskie 27 członkowskich UE, kraje EOG ( Islandia, Lichtenstein, Norwegia, oraz Szwajcaria, Turcja

Zadania:

- koordynowanie Europejskiej Sieci Informacji i Obserwacji Środowiska (EIONET)

- gromadzenie i analiza danych z dziedziny środowiska pochodzących od służb Komisji Europejskiej, krajów członkowskich EEA, organizacji międzynarodowych, konwencji i porozumień

- doradztwo przy opracowywaniu polityki i strategii ochrony środowiska

- zapewnienie powszechnego dostępu do informacji

OBSZARY DZIAŁALNOŚCI EEA

- zmiany klimatyczne

- różnorodność biologiczna

- ochrona zdrowia ludzkiego i jakości życia

- gospodarka zasobami naturalnymi i odpadami

a także:

- rolnictwo

- nadzwyczajne zagrożenia

- energia i transport

- wykorzystanie i zagospodarowanie gruntów

  1. PRZYCZYNY I SKUTKI GLOBALNEGO OCIEPLENIA.

GLOBALNE OCIEPLENIE (efekt cieplarniany)

Jest rozumiany jako względnie szybki wzrost średniej temperatury przy powierzchni Ziemi spowodowany obecnością gazów cieplarnianych pochłaniających promienie podczerwone

Jest to zjawisko naturalne, ale na skutek działalności człowieka przybrało na sile.

Zmiany cyklu hydrologicznego

Zjawiska ekstremalne

Zmiany poziomu mórz i oceanów

- erozja wybrzeży

- ryzyko powodzi na nizinach nadmorskich

- zagrożeni infrastruktury wybrzeży

- zasolenie obszarów ujściowych rzek i wód gruntowych

Zagrożenie bioróżnorodności

Zmiany w produkcji żywności

Skutki zdrowotne

Straty ekonomiczne

Stosowanie urządzeń oczyszczających

Zmiana technologii spalania

Stosowanie jak najmniej zanieczyszczonych paliw

Stosowanie alternatywnych źródle energii

Energetyka jądrowa

Techniczne usuwanie dwutlenku węgla

  1. DZIAŁANIA MIĘDZYNARODOWE Z ZAKRESU OCHRONY KLIMATU

IPCC (2007r. Pokojowa Nagroda Nobla)

Organizacja IPCC - która zajmuje się oceną naukowych dowodów zmian klimatu, a także prognozowaniem przyszłych zmian, przewidywaniem ich skutków, opracowywaniem sposobów przeciwdziałania globalnemu ociepleniu a także bada możliwości adaptacyjne społeczeństw do zmian klimatu. Organizacja skupiająca przede wszystkim naukowców (ok. 100 tysięcy)

IV Raport IPCC 2007 r.

Prawdopodobieństwo, że zmiany klimatu są spowodowane działalnością człowieka wynosi 90% - według badań nad globalnym ociepleniem

Szacunki zmian temperatury XXI w. - temperatura wzrośnie w 21 w. od 1,8 do 4 stopni C.

Poziom wód oceanów wzrośnie od 28 cm do 42 cm

Wystąpią (90% prawdopodobieństwa) intensywne opady i upały

1992 Konfernecja w Rio de Janeiro - celem konferencji było ustabilizowanie koncentracji gazów cieplarnianych w atmosferze na poziomie, który zapobiegały niebezpiecznej antropogenicznej ingerencji w system klimatyczny

POSTANOWIENIA:

Stabilizacja emisji gazów cieplarnianych

Obowiązek monitoringu

Obowiązek opracowania programów ochrony klimatu

Promocja pochłaniaczy

Współpraca międzynarodowa

1997 Konferencja Klimatyczna w Kioto - celem Protokołu jest ograniczenie i redukcja emisji gazów cieplarnianych w latach 2008-2012 średnio o 5% w stosunku do roku bazowego (1990)

Inne zobowiązania

Zwiększenie efektywności energetycznej w odpowiednich działaniach gospodarki

Ochrona i poniesienie efektywności pochłaniaczy i zbiorników gazów cieplarnianych

Promowanie zrównoważonych form rolnictwa w aspekcie ochrony klimatu

Badanie, promocja, zwiększenie wykorzystywania nowych źródeł energii

Zmniejszeni i eliminacja niedoskonałości rynkowych

Ograniczenie emisji metanu poprzez jego odzysk i wykorzystanie w sektorze produkcyjnym

Mechanizmy realizacji protokołu z Kioto

Handel emisjami gazów cieplarnianych

Wspólna realizacja projektów (Joint Implementation)

Mechanizm czystego rozwoju(Clean Development Mechanizm)

  1. NARZĘDZIA REALIZACJI PROTOKOŁU Z KIOTO:

Handel emisjami gazów cieplarnianych

Ustalenie zbiorczego limitu emisji dla dużej grupy źródeł emitujących dane zanieczyszczenie

Określenie algorytmu podziału uprawnień do emisji

Podział puli dopuszczalnych emisji na wszystkie źródła objęte systemem poprzez wydanie im odpowiedniej liczny uprawnień do emisji

Uprawnienia te mogą być zbywalne pomiędzy uczestnikami systemu

Na koniec okresu rozliczeniowego każde źródło musi posiadać taką liczbę uprawnień, która będzie nie mniejsza od ilości zanieczyszczeń wyemitowanych przez to źródło

Każda tona emisji ponad liczbę posiadanych uprawnień powoduje konieczność zapłacenia wysokiej kary

Ten mechanizm zapewnia, że łączna emisja zanieczyszczeń grupy źródeł objętych systemem nie przekroczy ustalonych zbiorczy limitów

System handlu emisjami zachęca do poszukiwania i realizacji przedsięwzięć o niskich kosztach redukcji emisji

ZALETY HANDLU EMISJAMI

Redukcja emisji

Korzyści społeczne

Nowe technologie

Niskie koszty administracyjne

WSPÓLNA REALIZACJI PROJEKTÓW

Celem jest zmniejszenie kosztów redukcji emisji gazów cieplarniach biorąc pod uwagę i zróżnicowanie pomiędzy poszczególnymi państwami

Polega na realizacji wspólnych projektów mających na celu redukcje emisji gazów cieplarnianych

MECHANIZM CZYSTEGO ROZWOJU

Są to projekty gdzie kraje uprzemysłowione inwestują w projekty przyczyniające się do redukcji emisji w krajach rozwijających się. Nie muszą być sygnatariuszami Protokołu z Kioto.

  1. POSTANOWIENIA KONWENCJI W SPRAWIE TRANSGRANICZNYCH ZANIECZYSZCZEŃ POWIETRZA NA DALEKIE ODLEGŁOŚCI I PROTOKOŁY DO NIEJ.

Podstawowym celem Konwencji jest ochrona człowieka i jego środowiska przed zanieczyszczeniem powietrza oraz dążenie do ograniczenia i stopniowego zmniejszenia i zapobiegania zanieczyszczenia powietrza na dalekie odległości. Przez zanieczyszczenie powietrza rozumie się w niej wprowadzenie przez człowieka, bezpośrednio lub pośrednio, substancji lub energii do powietrza, powodujących szkodliwe skutki tego rodzaju że zagrażają zdrowiu ludzkiemu, wyrządzają szkodę zasobom żywym i ekosystemom oraz dobrom materialnym, a także ograniczają lub wywierają szkodliwy wpływ na rekreacyjne lub inne prawnie dozwolone użytkowanie środowiska.

PROTOKOŁY

Protokół w sprawie długofalowego finansowania wspólnego programu monitoringu i oceny przenoszenia zanieczyszczeń powietrza na dalekie odległości w Europie (EMEP)

Genewa 28-09-1984

Protokoły Siarkowe Helsinki lipiec 1985

Protokół w sprawie tlenku azotu Sofia 31-10-1988

Protokół w sprawie lotnych związków organicznych Genewa 18-11-1991

Protokół w sprawie metali ciężkich Aarhus 24-06-1988

Protokół w sprawie trwałych zanieczyszczeń organicznych Aarhus 24-06-1988

  1. OCHRONA WARSTWY OZONOWEJ (KONWENCJA WIEDEŃSKA I PROTOKÓŁ MONTREALSKI)

Konwencja wiedeńska o ochronie warstwy ozonowej Wiedeń 1995

189 państw i Wspólnota Europejska

cel: podjęcie środków w celu ochrony zdrowia ludzkiego i środowiska przed negatywnymi skutkami wynikającymi z działalności człowieka, zmieniającej warstwę ozonową

Protokół w sprawie substancji zubożających warstwę ozonową

Monteral 1987

cel: doprowadzenie do redukcji, a docelowo zakazu zużycia i produkcji substancji niszczących warstwę ozonową.

Pięć grup substancji freony i halony

  1. OCHRONA WÓD MORSKICH

Znaczenie ochrony wód

Źródło żywności

Źródło zasobów naturalnych

Drogi handlowe

Turystyka i rekreacja

Biologiczna równowaga ziemi

ZANIECZYSZCZENIA (ścieki odpady)

- ścieki (komunalne, przemysłowe, rolnictwa)

- kwaśne deszcze

- wycieki z tankowców

- wyrzucanie, zatapianie i spalanie odpadów

- stosowanie szkodliwych substancji

- przenoszenie obcych gatunków

NADMIERNA EKSPLOATACJA

- marnotrawstwo - ¼ odpadów

- przełowienie

- trałowanie

Konwencja helsińska o ochronie środowiska morskiego Morza Bałtyckiego

- Helsińska 1974, 1992

- Strony komisji: Dania, Estonia, Federacja Rosyjska, Finlandia, Litwa,

Łotwa, Niemcy, Polska, Szwecja oraz Wspólnota Europejska

cel: kompleksowa ochrona środowiska morskiego Morza Bałtyckiego

  1. OCHRONA WÓD ŚRÓDLĄDOWYCH

Niekorzystne zmiany właściwości fizycznych, chemicznych i bakteriologicznych wody spowodowane wprowadzaniem w nadmiarze substancji nieorganicznych (stałych, płynnych, gazowych), organicznych, radioaktywnych czy wreszcie ciepła, które ograniczają lub uniemożliwiają wykorzystywanie wody do picia i celów gospodarczych

RODZAJE ZANIECZYSZCZEŃ

Naturalne

Antropogeniczne (sztuczne, wynikające z działalności człowieka)

biologiczne

chemiczne

PODZIAŁ ŹRÓDEŁ ZANIECZYSZCZEŃ WÓD

Liniowe - np. komunikacja transportowa, nieszczelności w rurociągach

Obszarowe - kwaśne deszcze, suchy opad, zanieczyszczenia rolnicze, odcieki ze składowisk odpadów

Punktowe - zanieczyszczenia komunalne, zanieczyszczenia przemysłowe, wody podgrzane, zasolone wody kopalniane

Skutki zanieczyszczeń wód

Fizyczne: wzrost temperatury, zwiększenie substancji utleniania substancji organicznych

Chemiczne: zmiana chemizmu wód

Biologiczne: zakłócenie struktury populacji flory i fauny

  1. OCHRONA BIORÓŻNORODNOŚCI W KONWENCJACH MIĘDZYNARODOWYCH.

Różnorodność biologiczna

Oznacza zróżnicowanie wszystkich żywych organizmów występujących na ziemi w ekosystemach lądowych, morskich i słodkowodnych oraz w zespołach ekologicznych, których są częścią; dotyczy to różnorodności w obrębie gatunku, pomiędzy gatunkami oraz różnorodności ekosystemów.

I. Konwencje międzynarodowe o ochronie bioróżnorodności

Konwencja z Rio de Janerio 1992 r. o różnorodności biologicznej

Najważniejszy akt prawa międzynarodowego dotycząca problemów zachowania bioróżnorodności biologicznej przy przestrzeganiu zasady podziału korzyści.

Cel: zachowanie i ochrona pełnej różnorodności form życia w biosferze poprzez ich ochronę i rozsądne, oszczędne użytkowanie

Nowe podejście do ochrony przyrody:

Określenie najważniejszych poziomów organizacji przyrody (genetyczny, gatunkowy i ekosystemowy), na których różnorodność ma być zachowana

Zobowiązanie do działań na terenach chronionych lecz także poza nimi

Ustanowienie ochrony całej różnorodności rodzinnych ras i gatunków zwierząt oraz roślin udomowionych jako szczególnie cennych dla przyszłości rolnictwa i hodowli

Dążenie do sprawiedliwego podziału pożytków wynikających z wykorzystywanie zasobów genetycznych

Zobowiązania:

Obowiązek opracowania krajowych strategii, planów i programów dotyczących ochrony różnorodności biologicznej i zróżnicowanego użytkowania jej elementów

Utworzenie banku danych i międzynarodowa wymiana informacji

Współdziałanie instytucji reprezentujących różne sektory gospodarki

Wypracowanie terminów ekonomicznych i społecznych , w tym podnoszeni poziomu świadomości społecznej

Zapisy dotyczące rozpowszechniania i kontroli zagrożeń związanych z używaniem GMO (organizmów modyfikowanych genetycznie)

Priorytetowe traktowanie krajów rozwijających się

Konwencja o obszarach wodno-błotnych mających znaczenie międzynarodowe, zwłaszcza jako środowisko życiowe ptactwa wodnego

Postanowienie; spis obszarów wodno-błotnych o znaczeniu międzynarodowym. W Polsce - Biebrzański Park Narodowy, Słowiński Park Narodowy, stawy Milickie, Jezioro Łukajno.

Strony konwencji ponoszą odpowiedzialność międzynarodową za ochronę, utrzymanie i racjonalne użytkowanie zasobów wędrownego ptactwa wodnego oraz obszarów wodno-błotnych znajdujących się na jej terytorium.

Konwencja o międzynarodowym handlu dzikimi zwierzętami i roślinami gatunków zagrożonych wyginięciem

Postanowienia:

Załącznik I. - obejmuje wszystkie gatunki zagrożone wyginięciem, które są lub mogą być zagrożone wyginięciem przez obrót nimi.

Załącznik II. - obejmuje gatunki obecnie nie zagrożone wyginięciem, które mogą stać się takimi, jeśli obrót nimi nie zostanie poddany ścisłej reglamentacji

Załącznik III. - obejmuje gatunki zagrożone wyginięciem w skali kraju

Konwencja o ochronie środowiska morskiego Morza Bałtyckiego

Konwencja o ochronie wędrownych gatunków dzikich zwierząt

W Polsce ochrona nietoperzy, w Europie ochrona małych waleni w Bałtyku i Morzu północnym

Konwencja o ochronie gatunków dzikiej flory i fauny europejskiej oraz ich siedlisk

Rzym 1951 - Międzynarodowa konwencja ochrony roślin

- Cel: zwalczanie szkodników roślin

  1. MIĘDZYNARODOWE PROGRAMY I STRATEGIE OCHRONY BIORÓŻNORODNOŚCI.

Światowa Strategia Ochrony Przyrody (World Conservation Strategy)

Utrzymywanie podstawowych procesów ekologicznych i systemów będących ostoją życia,

Zapewnienie trwałego użytkowania gatunków i ekosystemów

Zachowanie różnorodności genetycznej

Europejska Sieć Ekologiczna EECONET (European Ecological Network)

- celem jest pokrycie Europy siecią rezerwatów przyrody, parków narodowych, krajobrazowych oraz innych form zinstytucjonalizowanej ochrony przyrody

Paneuropejska strategia różnorodności biologicznej i krajobrazowej

- Sofia 1995

cel: zintegrowanie zagadnień ekologicznych z zagadnieniami polityki społecznej i gospodarczej we wszystkich sektorach mających wpływ na środowisko przyrodnicze oraz do zwiększenia świadomości, zainteresowania i udziału społeczeństwa w kwestiach ochrony środowiska

Obszary priorytetowe:

Obszary najmniej zmienione przez człowieka

Z duża ilością siedlisk, gatunków'

Z siedliskami typowymi dla danego regionu

Z zagrożonymi lub rzadkimi siedliskami lub gatunkami

Europejska Sieć Ekologiczna Natura 2000

Program natura 2000

Dyrektywa UE „siedliskowa” - ochrona obszarów jak najmniej zmienionych przez człowieka, zbliżone do naturalnych

Dyrektywa UE „ptasia” - ochrona miejsc lęgowych ptaków

Program Działań na rzecz Terenów Chronionych w Europie „Parki dla życia”

Cel: utworzenie skutecznego systemu parków narodowych i innych obszarów chronionych w Europie

Program UNESCO „Człowiek i środowisko” (MaB - Man and Biosphere)

Cel: tworzenie światowej sieci rezerwatów biosfery, czyli obszarów obejmujących niepowtarzalne ekosystemy lądowe, wodne lub inne, które posiadają znaczenie międzynarodowe

  1. ODPADY - DEFINICJA I RODZAJE ORAZ SPOSOBY ICH UNIESZKODLIWIANIA I MINIMALIZACJI POWSTAWANIA

Odpady

substancje stałe lub ciekłe (ale nie będące ściekami)

powstałe w wyniku działalności gospodarczej i konsumpcyjnej człowieka nieprzydatne w miejscu lub czasie, w którym powstały

szkodliwe lub uciążliwe dla środowiska i zdrowia człowieka

Rodzaje odpadów

Według miejsca powstawania

Komunalne

Przemysłowe

Rolnicze

Według stopnia szkodliwości

Niebezpieczne (w bardzo małych ilościach i krótkim okresie oddziaływania stanowią zagrożenie dla środowiska lub dla zdrowia człowieka)

Szkodliwe - większa ilość i dłuższy okres czasu - stanowią zagrożenie dla zdrowia i środowiska

Uciążliwe - przeszkadzają, ale nie są niebezpieczne (niszczą walory estetyczne środowiska)

Minimalizacja ilości odpadów polega na:

Zapobieganiu powstawania odpadów

Ponownym użyciu

Recyklingu

Spalanie (z odzyskiem energii)

Unieszkodliwianie na składowiskach

Unieszkodliwianie odpadów

Polega na poddaniu odpadów procesom przekształceń biologicznych, fizycznych lub chemicznych w celu doprowadzenia ich do stanu, który nie stwarza zagrożenia dla życia, zdrowia ludzi lub środowiska

Sposoby unieszkodliwiania odpadów

Składowanie na składowiskach

Retencja powierzchniowa (np. umieszczanie odpadów na poletkach osadowych)

Termiczne przekształcanie odpadów

  1. OCHRONA PRZED ODPADAMI

Agenda 21 z 1992 r

Rozdział 21 - Bezpieczna dla środowiska gospodarka odpadami oraz osadami z oczyszczalni ścieków

Minimalizacja ilości odpadów

Bezpieczne dla środowiska wykorzystanie surowców wtórnych i recyklingu odpadów

Promocja bezpiecznego dla środowiska usuwania i przeróbki odpadów

Rozszerzenie zasięgu usług w zakresie gromadzenia i usuwania odpadów

Rozdział 20

Gospodarka odpadami niebezpiecznymi oraz zapobieganie międzynarodowemu handlowi tymi odpadami

Konwencja Bazylejska - o kontroli transgranicznego przemieszczania i usuwania odpadów niebezpiecznych (1989 r.)

Celem jest ograniczenie wywozu odpadów z państw wysokorozwiniętych do pozostałych

Konwencja reguluje problematykę minimalizacji wytwarzania wszelkich odpadów.

Odpady

Substancje lub przedmioty, które są usuwane na podstawie prawa krajowego

Rodzaje odpadów podlegających kontroli

Odpady medyczne

Zużyte środki farmaceutyczne i leki

Odpady pochodzące z chemikaliów

Zaolejone ścieki

Odpady z produkcji farb i lakierów

Postanowienia konwencji

Pierwszy cel:

Obowiązek pozyskiwania zgody przez eksportera od władz państwa, do którego odbywa się wwóz odpadów oraz państw tranzytowych

Mozliwość wprowadzenia zakazu importu odpadów niebezpiecznych i innych (powiadomienie stron Konwencji przez Sekretariat Konwencji)

Obowiązek podpisanie dokumentu przewozowego przy dostawie lub przy odbiorze odpadów

Przemieszczanie odpadów niebezpiecznych jest dozwolone w pewnych sytuacjach

Państwo eksportujące nie ma możliwości pozbycia się odpadów w sposób bezpieczny dla środowiska

Odpady są wykorzystywane do przemysłowego recyklingu lub odzysku w państwie importującym
Eksporter i importer mogą określić inne kryteria niż dwa powyższe (poddawana jest również kontroli przez Sekretariat)

Całkowity zakaz eksportu do państw nie będących stroną Konwencji

Obowiązek importu odpadów, jeżeli nie może być zgodne z warunkiem kontraktu

Całkowity zakaz eksportu odpadów na teren Antarktyki

Drugi cel:

Minimalizacja powstawania odpadów

Opracowanie załącznika dotyczącego min.

Technicznego wyposażenia składowisk

Spalania odpadów

Zagospodarowania zużytych opon

Odpadów niebezpiecznych pochodzących z ropy naftowej

Protokół w sprawie odpowiedzialności i rekompensat za szkody wynikłe z transgranicznego przemieszczania i usuwania niebezpiecznych odpadów i innych odpadów (1999 r.)

Odpowiedzialność finansowa podmiotu w momencie wypadku

Odpowiedzialność za szkody spowodowane w wyniku transgranicznego przemieszczania i usuwania odpadów niebezpiecznych i innych, w tym nielegalnym ich przemieszczaniu

Przepisy o ubezpieczeniu i gwarancjach finansowych

Pojęcie szkody

Utrata życia lub narażenie życia ludzi

Utrata lub szkoda we własności

Utrata przychodu związanego z gospodarczym wykorzystaniem środowiska

Koszty przywrócenia poprzedniego stanu środowiska

Koszty podjęcia środków zapobiegawczych

Rozporządzenie 1013/23006 Parlamentu Europejskiego i Rady WE z dnia 14-06-2006 - w sprawie przemieszczania odpadów

Implementacja Konwencji Bazylejskiej we Wspólnocie Europejskiej

Dyrektywa ramowa w sprawie odpadów 2006/12/WE

Cel: ustanowienie podstawowych zasad gospodarowania odpadami

Określa

Definicje odpadów

Zakres obowiązkowego postępowania z odpadami

Wymagane pozwolenia

Planowanie w zakresie gospodarowania odpadami

Dyrektywa Rady 1999/31/WE z dnia 26-04-1999 - w sprawie składowania odpadów

Cel: określenie środków i procedur związanych ze składowaniem odpadów

Rodzaje składowisk (określone dyrektywą)

Odpadów niebezpiecznych

Odpadów innych niż niebezpieczne

Odpadów inercyjnych (obojętnych dla środowiska)

Określono zakaz składowania

Odpadów płynnych

Opon

Zakaźnych odpadów medycznych i weterynaryjnych

Odpadów niebezpiecznych

Odpadów niespełniających specjalnych wymagań

  1. OCHRONA PRZED CHEMIKALIAMI W KONWENCJI ROTTERDAMSKIEJ I KONWENCJI SZTOKHOLMSKIEJ O TRWAŁYCH ZANIECZYSZCZENIACH ORGANICZNYCH.

Ochrona przed chemikaliami

Postanowienia

Zasada ochrony zdrowia ludzkiego oraz środowiska przed potencjalnymi zagrożeniami poprzez wymianę informacji o chemikaliach w międzynarodowym handlu

Zobowiązanie nie stosowania bardziej surowych restrykcji wobec importowanych chemikaliów niż wobec produkowanym w danym kraju

Podzielenie się doświadczeniami prze państwa o bardziej zaawansowanych systemach bezpieczeństwa chemicznego

Wzmocnienie ustawodawstwa, utworzenie rejestrów toksycznych chemikaliów oraz przygotowanie odpowiednich dokumentów umożliwiających lepsze wykorzystanie zebranych informacji. Wytyczne nie dotyczą farmaceutyków, materiałów radioaktywnych, dodatków do żywności, chemikaliów importowanych w celach naukowych osobistych lub gospodarstwa domowego

UEEP i FAO

W ramach UNEP zadania powierzono Międzynarodowemu Centrum Rejestracji Substancji Chemicznych Potencjalnie Toksycznych (IRPTC)

Postanowienia Wytycznych Cz-II

Państwa, które podejmują działania w celu zakazu lub znaczących ograniczeń dotyczących chemikaliów winny powiadomić o tym Centrum IRPTC

Organizacja ta informuje o takich krokach wszystkie zainteresowane państwa

Celem takiego powiadomienia jest umożliwienie innym państwom dokonania ryzyka stwarzanego przez określoną substancję oraz podjecie stosownych decyzji biorąc pod uwagę wszystkie aspekty: środowiskowe, zdrowotne ekonomiczne i administracyjne

Określenie minimum wymaganych informacji

Dostarczenie informacji przez państwa powiadamiając o alternatywnych środkach w stosunku do danej substancji

Wymania naukowych, technicznych , ekonomicznych i prawnych informacji o zarządzaniu porad i pomocy w zakresie zarządzania chemikaliami

Dostarczanie technicznych porad i pomocy w tym zakresie

UNEP, 1994

Jest elementem uzupełniającym wytyczne

1998 r. konwencja rotterdamska w sprawie procedury ........zgody [po wcześniejszym poinformowaniu (procedura PIC)

Cel: ochrona środowiska ludzi przed niewłaściwym wykorzystaniem toksycznych substancji., szczególnie w krajach rozwijających się.

Inne cele konwencji

Promowanie wspólnej odpowiedzialności w zakresie handlu chemikaliami

Wymiana informacji o charakterze chemikaliów

Stworzenie procedur podejmowania decyzji na poziomie krajowym o ich imporcie i eksporcie

Główne postanowienia dotyczyły procedury PIC

Każda ze stron umowy, która wprowadziła zakaz użycia chemikaliów zawiadamia o tym Sekretariat

Konwencji, tak szybko, jak to jest możliwe, jednak nie później niż w ciągu 90 dni od wejścia w życie tych przepisów w życie

Zawiadomienie musi zawierać szczegółowe informacje

Wykaz chemikaliów objętych procedurą PIC (np. DDT zw. Rtęci)

Zobowiązania dotyczące importu i eksportu chemikaliów z listy

Odpowiednie oznakowanie, karta bezpieczeństwa substancji

Wymiana informacji

Konieczność zapewnienia społeczeństwu dostępu do informacji

Konferencja sztokholmska o trwałych zanieczyszczeniach organicznych POPs- 2001 r

Cel: ochrona środowiska ludzkiego i środowiska przez trwałymi zanieczyszczeniami organicznymi (POPs) oparta na zasadzie przezorności

Cechy POPs

Duże zagrożenie dla ludzi i środowiska możliwość przemieszczania się na duże odległości poprzez powietrze i wody, trwałość zalegania w środowisku , zdolność do biodegradacji

Postanowienia POPs

Załącznik A - substancje chemiczne objęte zakazem produkcji, stosowania, importu i eksportu

Załącznik B - substancje chemiczne objęte ograniczeniem produkcji i stosowania (DDT)

Promocja stosowania dostępnych i praktycznych środków umożliwiających szybkie osiągnięcie redukcji ilości substancji przedostających się do środowiska lub wyeliminowanie ich źródeł

  1. PARTYCYPACJA SPOŁECZNA W OCHRONIE ŚRODOWISKA (KONWENCJA Z AARHUS)

I. Konwencja o dostępie do informacji, udziale społeczeństwa w podejmowaniu decyzji oraz o dostępie do sprawiedliwości w sprawach dotyczących środowiska -

Aarhus 1998 r.

Trzy „filary” Konwencji

Informacja o środowisku

każda informacja w pisemnej, wizualnej, słownej, elektronicznej lub jakiejkolwiek innej materialnej formie, dotycząca:

a) stanu elementów środowiska, takich jak:

b) określenie czynników mających związek z ochroną środowiska takich jak:

c) stanu zdrowia i bezpieczeństwa ludzi, warunków życia ludzkiego, miejsc o znaczeniu kulturowym oraz obiektów budowlanych

Obowiązki aktywnego udostępniania informacji

obowiązek gromadzenia, uaktualniania, opracowywania i udostępniania informacji obejmujących:

 

w postępowaniach dotyczących konkretnych przedsięwzięć,

w postępowaniach dotyczących planów, programów i polityk mogących oddziaływać na środowisko,

w przygotowywaniu przepisów wykonawczych i/lub powszechnie obowiązujących aktów normatywnych

Konwencja wymaga zapewnienia dostępu do procedur odwoławczych przed sądem:

  1. OCENY ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO W KONWENCJI Z ESPOO I PROTOKOLE KIJOWSKIM

Konwencja o ocenach oddziaływania na środowiska w kontekście transgranicznym

ESPOO 1991 r.

Pierwszy akt prawa międzynarodowego, dotyczący ocen oddziaływania na środowiska w kontekście transgranicznym.

Postanowienia;

Ocena oddziaływania na środowisko (OOS0 oznacza procedurę szacowania prawdopodobnego oddziaływania proponowanej działalności na środowisko.

OOS umożliwia:

Identyfikację istniejących skutków środowiskowych jakie mogłyby powstać lub z dużym prawdopodobieństwem powstaną w każdej fazie „cyklu życia” przedsięwzięcia (jego realizacji, użytkowania i likwidacji)

Podejmowanie przemyślnych i odpowiednia dobranych działań mających na celu eliminowanie (zapobieganie wszelkich negatywnych skutków środowiskowych)

Procedura OOS

Dokumentacja OOS

Opis proponowanej działalności i jej cel

Opis realnych wariantów dotyczących planowanych działalności

Opis środowiska, które prawdopodobnie zostało by znacząco naruszone przez proponowaną działalność

Opis potencjalnych oddziaływań planowanej działalności i jej wariantów na środowisko oraz ocenę ich znaczenia

Opis środków łagodzących szkodliwe oddziaływanie na środowisko

Wyraźne wskazanie metod prognozy i przyjętych założeń , jak również wykorzystywanych danych o środowisku

Identyfikacje luk wiedzy i wątpliwości, napotykanych przy zbieraniu wymaganych informacji

Zarys, jeśli to stosowne, programu monitoringu i zarządzania oraz planów analizy porealizacyjnej

Nietechniczne podsumowanie zawierające stosowne wizualne materiały ilustracyjne 9mapy, wykresy itd.)

Protokół w sprawie strategii ocen oddziaływania na środowisko do konwencji ESPOO

Kijów 2003 r.

Stosowanie OOS do polityki, planów i programów, np.palny i programy w dziedzinach:

14


Wyszukiwarka