PODSTAWY IMMUNOLOGII. ODPORNOŚĆ PRZECIWZAKAŹNA. PROFILAKTYKA ZAKAŻEŃ BAKTERYJNYCH I WIRUSOWYCH.

1. Antygen (Ag):

• substancja mająca zdolność wywoływania swoistej odpowiedzi immunologicznej przez wytworzenie specyficznych przeciwciał lub uczulonych limfocytów oraz mająca zdolność reagowania z produktami tej odpowiedzi

Przeciwciała:

• immunoglobuliny charakteryzujące się określoną, zwaną swoistością w stosunku do antygenów

• syntetyzowane przez limfocyty B i powstające z nich komórki plazmatyczne w odpowiedzi na antygen

• każde przeciwciało ma zdolność do swoistego wiązania się z antygenem

• Rodzaje przeciwciał:

• IgG:

• około 80% wszystkich immunoglobulin surowicy człowieka

• 4 podklasy

• główna immunoglobulina w odpowiedzi wtórnej

• ważna linia obrony w zakażeniach bakteryjnych i wirusowych

• jako jedyna przechodzi przez łożysko

• może brać udział w reakcjach alergicznych

• IgM:

• ok. 6% w prawidłowej surowicy człowieka

• jako pierwsze syntetyzowane w odpowiedzi pierwotnej

• wskaźnik zakażenia, które się rozwinęło

• płód ma zdolność do syntezy

• obecność oznacza zakażenie wewnątrzmaciczne

• IgA:

• ok. 13% w prawidłowej surowicy

• syntetyzowana miejscowo na błonach śluzowych i surowiczych

• spełnia funkcje obronne przed bakteriami i wirusami

• wydzielana:

• z przewodu pokarmowego, oddechowego, układu moczowego, we łzach, w ślinie, w siarze

• IgD:

• ok. 1%

• receptor dla antygenów limfocytów B

• we krwi pępowinowej

• IgE:

• w surowicy ludzi z alergiami, astmą oskrzelową i w zakażeniach pasożytniczych

• bierze udział w reakcjach uczuleniowych

4. Reakcje antygen- przeciwciało:












5. Odporność przeciwzakaźna:

• ODPORNOŚC:

• właściwość organizmu pozwalająca skutecznie bronić się przed zakażeniem, a zatem przed zachorowaniem

• ODPORNOŚĆ NIESWOISTA:

• obejmuje mechanizmy mało precyzyjne, związane z ochroną przed wtargnięciem drobnoustrojów i ich rozwojem w tkance

• mechanizmy:

• bariery mechaniczne złuszczanie nabłonków, wydzielanie śluzu

• bariery chemiczne enzymy, cytokininy, dopełniacze

• bariery mikrobiologiczne obecność fizjologicznej flory bakteryjnej

• działanie Komorek żernych makrofagów, granulocytów, komórek NK

• PROCES ZAPALNY:

• neutrofile fagocytują drobnoustroje

• neutrofile i makrofagi wydzielanie chemokiny

• GORĄCZKA:

• uwalniane z limfocytów cytokininy wpływają na ośrodki termoregulacji w podwzgórzu i wywołują gorączkę

• powoduje niekorzystne warunki do namnażania drobnoustrojów i podwyższenie aktywności makrofagów i neutrofilów

• ODPORNOŚĆ SWOISTA (NABYTA):

• skierowana przeciwko konkretnemu antygenowi

• ODPOWIEDŹ TYPU HUMORALNEGO:

• biorą w niej udział limfocyty B wytwarzając znajdujące się w płynach ustrojowych rozpuszczalne przeciwciała stanowiące element czynny (efektorowy)

• OPOWIEDŹ TYPU KOMÓRKOWEGO:

• limfocyty T wiążą się przez receptory antygen

• wywoływana przez bakterie: Mycobakterium, Brucella, Leptospira, Treponema

• ODPOWIEDŹ PIERWOTNA:

• gdy organizm po raz pierwszy styka się z antygenem

• pojawiają się komórki pamięci T i B głownie IgM

• ODPOWIEDŹ WTÓRNA:

• wykorzystuje komórki pamięci, dzięki którym jest szybsza i skuteczniejsza od pierwotnej

• IgG

• Zasada działania szczepionki:

• wzbudzenie pierwotnej odpowiedzi immunologicznej i spowodowanie powstania komórek pamięci, które przy kontakcie organizmu czynnikiem patogennym i zapoczątkowaniu zakażenia indukują szybko wtórną odpowiedź, zanim dojdzie do jej rozwoju

• Cele podania szczepionki:

• likwidacja chorobotwórczych drobnoustrojów

• eliminacja występowania choroby bez likwidacji czynnika etiologicznego

• opanowanie choroby zakaźnej, tak aby nie stanowiła zagrożenia

• Rodzaje szczepionek ze względu na skład:

• żywe drobnoustroje o zmniejszonej wirulencji (atenuowane)

• zabite drobnoustroje

• fragmenty lub produkty drobnoustrojów (subcelularne)

• Szczepionki rekombinowane:

• powstałe przez ekspresje antygenów pochodzących z czynników patogennych w drobnoustrojach niechorobotwórczych i ich oczyszczanie lub podawanie droga naturalną

• Szczepionki skojarzone:

• za pomocą jednego preparatu można uzyskać uodpornienie przeciwko kilku czynnikom patogennym

• Szczepionki podjednostkowe:

• przeciwko grypie

• zawierają antygeny powierzchowne lub/ i elementy struktury wewnętrznej wirusa typu A i B

• WZW B

• zawiera wirusowy, oczyszczony antygen powierzchniowy

• podawana niemowlętom tuż po urodzeniu i osobom ze względów zawodowych, zdrowotnych, rodzinnych

• Szczepionki:

• przeciw gruźlicy BCG

• w 12 m. ż.

• szczepionka DTP

• pełno komórkowa, celularna

• przeciw polio

• inaktywowana

• poliwalentna (3 typy wirusów)

• 3 i 4 m. ż. szczepionka inaktywowana; dawka 3 i 4 szczepionka żywa

• przeciw różyczce, odrze i śwince:

• monowalentna lub poliwalentna (MRR)

• odra bezobjawowe lub łagodne zakażenie, nie przenoszące się, można też szczepić po zachorowaniu na odrę

• różyczka dziewczęta 13- 14 lat, może dojść do zakażenia mimo szczepienia

• świnka 13-14 m. ż., wywołuje zakażenie o łagodnym przebiegu

• przeciwko meningokokom Neisseria meningitidis

• przeciwko HPV

• Surowice:

• podawanie surowic jest formą odporności biernej

• u osób zakażonych lub u takich, których układ immunologiczny nie jest w stanie wytworzyć przeciwciał

• wścieklizna w przypadku rozległego pogryzienia

• kleszczowe zapalenie mózgu przed wyjazdem na tereny endemicznego występowania choroby, ochrona 1m-c, podawana osobie nie szczepionej wciągu 48-72 godzin od ekspozycji w podwojonej dawce

m. ż.: miesiąc życia

Pełny antygen ma dwie właściwości:

IMMUNOGENNOŚĆ

• zdolność do wywoływania odpowiedzi immunologicznej IMMUNOGENY

• antygeny nie immunogenne, ale zdolne do reagowania z przeciwciałami to HAPTENY

• małocząsteczkowe związki, które same nie pobudzają wytwarzania swoistych przeciwciał, ale mogą wiązać się z przeciwciałami wytworzonymi wcześniej

SWOISTOŚĆ

• zdolonośc do specyficznego reagowania antygenu z przeciwciałami

• swoistość antygenu:

• gatunkowa

• narządowa

• heterogenetyczna

---