1. POJĘCIE ADMINISTRACJI

Występuje w trzech znaczeniach:

1. Administracja oznacza wydzielone w państwie struktury organizacyjne powołane specjalnie do realizacji określonych celów o charakterze zadań publicznych

2. To działalność o specjalnych cechach podejmowana w ramach realizacji celów o charakterze publicznym

3. To ludzie zatrudnieni( powołani, nominowani, wybierani, przyjęci w oparciu o umowę cywilną) w strukturach wyodrębnionych w 1 znaczeniu.

Ponadto można ją rozpatrywać:

• z obszaru definicji negatywno-przedmiotowej- administracja jest to podejmowana w publicznym celu działalność państwa( i związków publicznoprawnych) poza ustawodawstwem i sądownictwem

• z obszaru definicji negatywno-podmiotowej- administracja jest to działalność tych organów publicznych( państwowych), które nie są organami ustawodawczymi i sądowymi

• z obszaru definicji przedmiotowej pozytywnej- administracja to działalność( celowa, praktyczna, rzeczywista, konkretna, planowa, bezpośrednia, władcza, ciągła, regulująca, twórcza, kontrolowana, oparta na prawie, trwała, organizatorska, kierownicza, swoista) mająca na celu realizację zadań publicznych

• z obszaru definicji pozytywnej podmiotowej- administracja to działalność organów administracyjnych

2. POJĘCIE PRAWA ADMINISTRACYJNEGO

Prawo administracyjne to zbiór norm prawnych regulujących administrację publiczną( działalność publiczną). Drugi z podstawowych sposobów definiowania prawa administracyjnego opiera się na uwzględnieniu szczególnej cechy tego prawa tj. władztwa. Cecha ta umożliwia jednostronne rozstrzyganie sytuacji indywidualnych, które jest trwałe i obowiązujące wszystkie podmioty prawne w państwie oraz zabezpieczone przymusem państwowym, w razie gdy treścią rozstrzygnięcia jest nałożenie obowiązku. Czyli, prawem administracyjnym jest prawo, które zawiera element władztwa.

4. PRAWO ADMINISTRACYJNE A PRAWO CYWILNE

W pawie cywilnym występuje formalna równość podmiotów, natomiast w prawie administracyjnym występuje władztwo administracyjne. Władztwo to polega na tym, że podmiot administracji działający na podstawie normy prawnej władczo( jednostronnie) rozstrzyga o pozycji prawnej drugiej strony stosunku prawnego. W wypadku gdyby adresat decyzji uchylał się od realizacji nałożonego obowiązku to organ administracji może zastosować przymus państwowy.

6.WEWNĘTRZNE PRAWO ADMINISTRACYJNE

Terminem wewnętrzne prawo administracyjne określa się liczne i bardzo zróżnicowane dyrektywy powinnego zachowania się( nakazy, zakazy, przyzwolenia) tworzone i realizowane w organizacyjnych układach kierownictwa w administracji publicznej.

Układ kierownictwa określić można jako hierarchiczne powiązanie organów administracyjnych: kierującego( nadrzędnego)- podporządkowanego oraz przełożonego- podwładnego w strukturze organu.

Ogólną cechą dyrektyw wewnętrznego prawa administracyjnego jest ich ograniczony zasięg obowiązywania. Wydawane są one na podstawie ogólnego upoważnienia do kierowania podporządkowanymi organami. Ponadto cechuje je zróżnicowanie postaci, zmienność i dowolność nazw, pod jakimi występują w praktyce, a także brak generalnego obowiązku publikowania aktów. Różni je to od prawa powszechnie obowiązującego. można powiedzieć, że akty prawa wew. Mają złożoną naturę z punktu widzenia ich treści: mogą być aktami ogólnymi i indywidualnymi a także abstrakcyjnymi i konkretnymi.

Akty kierownictwa wewnętrznego:

• wydawane są na podstawie ustawy, istnieje upoważnienie ustawowe

• ustawodawca określa kto ma być organem wydającym te akty- czy organy jednoosobowe- monokratyczne(np. minister lub prezydent), czy wieloosobowe- kolegialne( np. RM)

• muszą być zgodne z ustawą

• regulaminy i statuty mają na celu rozwinięcie przepisów ustawy w zakresie niezbędnym dla skonkretyzowania zasad organizacji i działania określonych jednostek; zasady odnoszą się do użytkowników; wydają je organy adm. publicznej

-wytyczne, instrukcje, okólniki to interpretacja przepisów prawa powszechnie obowiązującego lub aktów kierownictwa wewnętrznego sporządzane przez organ centralny dla użytku wewnętrznego; podają zasady organizacji i funkcjonowania, sposoby działania organów, wyjaśniają struktury organizacyjne

7. POJĘCIE ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ

Administracja publiczna to:

• wyodrębnione w państwie struktury organizacyjne, mające na celu realizację zadań o charakterze publicznym

• wszelkie działania, mające na celu realizację zadań o charakterze publicznym

• ludzie, urzędnicy zatrudnieni w tych strukturach organizacyjnych

• przyjęte przez państwo i realizowane przez jego zawisłe organy państwa( sejm, senat) oraz organy samorządu terytorialnego

zaspokajanie zbiorowych i indywidualnych potrzeb obywateli wynikających ze współżycia ludzi w społeczeństwie.

8. FUNKCJE ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ

Administracja publiczna musi wypełniać następujące funkcje na rzecz interesu publicznego:

• klasyczna administracja porządkowo- reglamentacyjna to klasyczne funkcje policyjne państwa związane z ochroną porządku publicznego i bezpieczeństwa zbiorowego. Stosowane są tu instrumenty władcze: nakazy, zakazy policyjne, zezwolenia adm. Powinna być wykonywana jak najbliżej podmiotu prawa czy miejsca którego dotyczy. Ma dużo wspólnego z działalnością orzeczniczą sądów- polega na wydawaniu aktów stosowania przepisów prawa. Główną zasadą tu jest zasada iż: jednostka ma przestrzegać obowiązujące prawo a władza może ją do tego przymusić

• administracja świadcząca to funkcje organizacyjno- prestacyjne, chodzi tu o przejęcie odpowiedzialności za rosnący zakres usług( oświata, ochrona zdrowia, kultura- usługi typu społecznego oraz wodociągi, kanalizacja, oczyszczanie miast, światło i energetyka cieplna- usługi typu technicznego). Usługi świadczone są za pośrednictwem instytucji. Bierze udział w organizowaniu badań naukowych. Zarządza rozbudowaną infrastrukturą i zatrudnia dużą liczbę pracowników. Powinna być prowadzona przez samorząd różnych szczebli. Jej problemem jest wielka liczba odbiorców usług.

• administracja właściciel wykonuje uprawnienia właścicielskie państwa w odniesieniu do majątku publicznego i gospodarczego. Wiąże się z funkcją inwestorską gdyż nabywa nieruchomości, modernizuje i wnosi budynki i budowle.

9. NORMY PRAWA ADMINISTRACYJNEGO

• normy prawa ustrojowego regulują wszystkie najważniejsze elementy administracji publicznej jako organizacji. Dotyczą tworzenia i obsadzania organów adm. i ich urzędów, budowy wewnętrznej oraz wzajemnych relacji poszczególnych struktur organizacji. Usunięcie tych norm poza granice prawa adm. nie jest możliwe, ponieważ określone nieprawidłowości w toku stosowania tych właśnie norm mają bezpośrednie i podstawowe znaczenie dla prawidłowości realizacji norm prawa materialnego

• normy prawa materialnego określają:

1.gdy realizacja prawa następuje przez wydanie decyzji- organy właściwe do jej wydania, a także określają treść decyzji co do praw i obowiązków przydawanych lub nakładanych

1. gdy stosunki prawne( praw i obowiązki) powstają z mocy samego prawa- ustalają skutki nieprzestrzegania norm tego prawa

• normy prawa procesowego regulują tok czynności podejmowanych przez organy określone prawem ustrojowym w celu realizacji norm prawa materialnego, zarówno wtedy, gdy regulują wydanie i kontrolowanie decyzji adm., jak i wtedy, gdy regulują tok czynności podejmowanych w celu przymusowego wykonania decyzji administracyjnych.

10. ADMINISTRACJA RZĄDOWA A ADMINISTRACJA SAMORZĄDOWA

Do elementów wspólnych administracji rządowej i samorządowej należą;

• funkcjonują w ramach państwa

• funkcjonują i działają na podstawach prawa

• powołane są dopełniania zadań publicznych( funkcja służebna)

• działają w ramach władzy wykonawczej

• mogą korzystać z władczości( podporządkowanie, nadrzędność).

Do elementów różniących administrację rządową od samorządowej należą:

• adm. rządowa ma charakter schierarchizowany( pionowy układ- wertykalny), scentralizowany( organy najwyższe podejmują decyzje i są na samej górze)

adm. samorządowa ma charakter zdecentralizowany, istnienie samorządu terytorialnego, działanie na podstawie ustaw samodzielnie

PŁASZCZYZNY DZIAŁANIA SAMODZIELNOŚCI:

-sama kreuje swoje organy( wybory )

-samodzielne tworzenie prawa na podstawie ustaw

-władza należy do wspólnoty mieszkańców

-samodzielność finansowa

-swoboda prowadzenia działalności gospodarczej( zbywanie, nabywanie)

• adm. rządowa sprawuje nadzór nad adm. samorządową(nadzór weryfikacyjny na podstawie prawa pod kątem zgodności działań określonej struktury)- nadzór sprawuje Prezes RM, wojewoda, Regionalna Izba Obrachunkowa

• adm. rządowa może zmieniać treść ustaw

11. PODMIOTY ADMINISTRUJĄCE

Organ administrujący to każdy podmiot, który uczestniczy w realizacji funkcji administracji( zadań administracyjnych) bez względu na charakter podstawy prawnej uprawniającej do podejmowania takiego działania. Musi być to podstawa prawna zgodna z prawem, określająca charakter kompetencji i ich zakres, muszą to być kompetencje z zakresu adm., publ. Podstawami są; Konstytucja, ustawy, rozporządzenia, porozumienia i umowy publiczno- prawne, akty o charakterze wewnętrznym.

RODZAJE PODMIOTÓW ADMINISTRUJĄCYCH:

1.organy administracji państwowej- to organy adm. rządowej i samorządowej( uznane przez normy prawa ustrojowego z odpowiednimi kompetencjami)

2. związki samorządów

3. przedsiębiorstwa państwowe

4. organizacje społeczne, społeczno- zawodowe i zawodowe( ustawowe określenie zakresu kompetencji)- LOK, Związek Wędkarski

5. osoby prawne prawa prywatnego- sp. Zo.o, sp. Akcyjna- oraz tworzone przez samorządy terytorialne dla realizacji zadań własnych ST - np. wodociągi, oczyszczalnie, cmentarze

6. osoby fizyczne umocowane do realizacji zadań z zakresu administracji

7. organy jednostek organizacyjnych( pomocnych) np. ST- rada osiedla, sołtys, rada dzielnicy

8. kierownicy osób prawnych prawa publicznego- rektor uczelni wyższej

9. kierownicy jednostek organizacyjnych wyodrębnione przez organ administracji- dyrektor szkoły

12. RODZAJE ŹRÓDEŁ PRAWA ADMINISTRACYJNEGO

Do źródeł prawa administracyjnego powszechnie obowiązującego należą:

• KONSTYTUCJA

• USTAWY

• RATYFIKOWANE UMOWY MIĘDZYNARODOWE

• ROZPORZĄDZENIA

• AKTY PRAWA MIEJSCOWEGO

Powszechnie obowiązujące źródło prawa adm. musi zawierać choć 1 normę abstrakcyjną i generalną. Jest to katalog zamknięty- numerus clausus .

KONSTYTUCJA statuuje porządek prawny. Jest w hierarchii źródeł prawa adm. aktem normatywnym najwyższej rangi. Ustala podstawowe zasady ustroju politycznego i społeczno- gospodarczego państwa, strukturę i kompetencje naczelnych, centralnych i lokalnych organów państwa, a także zasady i treść stosunków między obywatelami a państwem. Pozostałe normy wydawane w zgodzie z Konstytucją muszą tworzyć spójny system prawa.

USTAWA jest aktem normatywnym uchwalanym przez parlament. W hierarchii źródeł prawa zajmuje miejsce bezpośrednio po konstytucji, co oznacza, że pod względem mocy prawnej konstytucji ustępuje. Ustawa nie może być sprzeczne z konstytucją. Pewne materie z zakresu adm. publicznej mogą być regulowane wyłącznie ustawami np. :

• Ograniczenia w zakresie korzystania przez obywateli z konstytucyjnych praw i wolności

• Zasady organizacji i tryb pracy Rady Ministrów

• Zakres działania oraz tryb powoływania i odwoływania wojewodów

• Zasady i tryb ogłaszania aktów normatywnych

• Zasady i tryb przeprowadzania referendum lokalnego

Sprawy objęte materią ustawową nie mogą być regulowane aktami normatywnymi niższego rzędu niż ustawa, zatem nie mogą być regulowane także rozporządzeniami.

Warunkiem wejścia w życie ustaw jest ich ogłoszenie. Urzędowe ogłoszenie ustawy następuje przez jej publikację w Dzienniku Ustaw RP.

(13) W demokratycznym państwie prawa, konstytucja oraz ustawy mają zasadnicze znaczenie dla adm. publicznej, gdyż tworzą dla tej adm. podstawy działania i ustalają granice działania.

RATYFIKOWANE UMOWY MIĘDZYNARODOWE przejawiają się one najczęściej w formach traktatów, umów, porozumień. Zawarcie umowy międzynarodowej oznacza ustalenie przez państwa wzajemnych praw i zobowiązań.

Umowa międzynarodowa staje się źródłem prawa po jej ratyfikacji i ogłoszeniu. Ratyfikacja oznacza, że państwo przyjmuje obowiązek przestrzegania umowy. Dokonywana jest przez Prezydenta RP, za uprzednią zgodą Sejmu, wyrażoną w ustawie. Zgoda Sejmu na ratyfikacje nie jest wymagana wobec wszystkich umów międzynarodowych, lecz wobec tych które dotyczą:

1. pokoju, sojuszu, układów politycznych lub układów wojskowych

2. wolności, praw lub obowiązków obywatelskich określonych w Konstytucji

3. członkostwa RP w organizacji międzynarodowej

4. znacznego obciążenia państwa pod względem finansowym

5. spraw uregulowanych w ustawie, lub w których Konstytucja wymaga ustawy

Ratyfikowana umowa międzynarodowa po jej ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw RP stanowi część krajowego porządku i jest bezpośrednio stosowana, chyba że jej stosowanie uzależnione jest od wydania ustawy.

W szczególnych sytuacjach ratyfikowana umowa międzynarodowa ma pierwszeństwo przed ustawą. Ma to miejsce w wypadku umowy międzynarodowej ratyfikowanej za uprzednią zgodą Sejmu, wyrażoną w ustawie, jeżeli ustawy tej nie da się pogodzić z umową.

ROZPORZĄDZENIA są to akty wykonawcze do ustaw, które szczegółowo regulują różne kwestie. Do wydania r. niezbędna jest podstawa prawna zawarta w ustawie- delegacja ustawowa, która musi być:

• szczegółowa podmiotowo- wyraźne określenie organu państwowego uprawnionego lub zobligowanego do wydania tego aktu; zakaz subdelegacji- zakaz przenoszenia tych kompetencji na inny nieupoważniony organ

• szczegółowa przedmiotowo- określa charakter spraw, które mają być poddane regulacji

• szczegółowa treściowo- wytyczne co do treści aktu, dotyczące głównie kierunków przyszłych rozwiązań

Jeżeli nie będzie choć 1 z wyżej wymienionego elementu to upoważnienie ustawowe jest nieważne.

Rozporządzenie wydaje: minister, wojewoda(są one o mniejszym zasięgu), premier, RM, prezydent, Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji, przewodniczący Komitetu Integracji Europejskiej, przewodniczący Komitetu Badań Naukowych- obecnie Minister Nauk.

ROZPORZĄDZENIE Z MOCĄ USTAWY to akt wyjątkowy wydawany:

• w chwili gdy zostanie ogłoszony stan wojenny

• gdy Sejm nie może zebrać się na obrady

• z wnioskiem RM

Może być uchylone na pierwszym zebraniu Sejmu.

AKTY PRAWA MIEJSCOWEGO to przepisy wykonawcze do ustaw wydawane:

• w gminie przez Radę Gminy

• w powiecie przez Radę Powiatu

• w województwie samorządowym przez Sejmik Wojewódzki

• w województwie rządowym przez wojewodę

W sprawach nie cierpiących zwłoki Zarząd Gminy, Powiatu, Województwa.

Na prawo miejscowe składają się też przepisy porządkowe. W gminie akty prawa miejscowego ogłaszane są poprzez np. rozplakatowanie, powszechną prasę. Reszta( powiat, woj.) musi być opublikowane w Wojewódzkim Dzienniku Ustawowym.

Do źródeł prawa wewnętrznego należą:

• zarządzenia

• statuty

• regulaminy

• okólniki

Obowiązują tylko wewnątrz danej struktury organizacyjnej. Zwyczaj nie jest źródłem prawa, a orzeczenie sądów nie jest powszechnie obowiązujące.

Akty kierownictwa wewnętrznego:

• wydawane są na podstawie ustawy, istnieje upoważnienie ustawowe

• ustawodawca określa kto ma być organem wydającym te akty- czy organy jednoosobowe- monokratyczne(np. minister lub prezydent), czy wieloosobowe- kolegialne( np. RM)

• muszą być zgodne z ustawą

• regulaminy i statuty mają na celu rozwinięcie przepisów ustawy w zakresie niezbędnym dla skonkretyzowania zasad organizacji i działania określonych jednostek; zasady odnoszą się do użytkowników; wydają je organy adm. publicznej

• wytyczne, instrukcje, okólniki to interpretacja przepisów prawa powszechnie obowiązującego lub aktów kierownictwa wewnętrznego sporządzane przez organ centralny dla użytku wewnętrznego; podają zasady organizacji i funkcjonowania, sposoby działania organów, wyjaśniają struktury organizacyjne.

15. ZASADA SUBSYDIARNOŚCI A ORGANIZACJA ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ

Zasada ta sprowadza się do uznania, że państwo i jego organy administracyjne mogą podejmować się realizacji określonych zadań publicznych dopiero i tylko wtedy, gdy jednostka lub wspólnota jednostek nie jest w stanie temu zadaniu podołać. Zasada subsydiarności to zasada pomocniczości.

21.MODELE ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ

Model angielski

Ustrój organów egzekutywy-ma charakter dwuczłonowy, występuje pojęcie:

• Rządu;

• Głowy Państwa od XVIII w. nie realizuje żadnych kompetencji z zakresu władztwa, tylko reprezentacyjnie. Osoba, która nie uczestniczy w pracy organów egzekutywy.

Pełna i samodzielna działalność Rządu.

Ministrowie muszą być w dwóch Izbach:

• Gmin

• Lordów

Związani są z odpowiedzialnością, która ma charakter polityczny.

Wybory przeprowadza się z inicjatywy Rządu, nie ma czegoś takiego jak kadencja

RZĄD:

1. Gabinet - ok.20 ministrów (ministrowie właściwi, którzy kreują politykę rządu i są odpowiedzialni wyłącznie za kwestie polityczne).

2. Sensularny- ok. 80 ministrów tworzących rząd w szerokim znaczeniu.

Sekretarze młodsi - parlamentarni sekretarze stanu, odpowiadają za polityczne

tworzenie rządu wraz z właściwymi ministrami ponoszą

solidarną odpowiedzialność polityczną.

Stali sekretarze - urzędnicy odpowiedzialni za kierowanie działami

administracji odpowiedzialni za realizację obowiązków

o charakterze materialnym i technicznym administracji, a nie

politycznym. Stałość oznacza, że nie będą zmieniali się wraz

z zmianą politycznego składu rządu.

Korpus służby cywilnej - istnieje od połowy XIXw.

Agendy rządowe- działają w oparciu korpusu służby cywilnej.

Na czele GABINETU stoi Premier- determinuje pracę Rządu, ma decydujący głos i współpracuje z Rządem. Jest to system parlamentarno - gabinetowy.

Samorząd terytorialny - jest to pełny (pierwotny) samorząd terytorialny, powstał niezależnie od działań państwa.

~ HRABSTWA

~ MIASTA

działa na podstawie ustawowo i enumeratywnie określonych kompetencji jest to zaprzeczenie zasady domniemania właściwości kompetencji charakterystycznej dla konstrukcji samorządu na kontynencie.

Współcześnie zadania ustala mu Parlament

• nie ma organów wykonawczych, są tylko Rady jako organy stanowiące (wybierane w wyborach). Rada działa poprzez Komisje lub wskazanego urzędnika;

• nie posiadają dochodów własnych i korzystają z budżetu państwa

SĄDOWNICTWO ADMINISTRACYJNE - istnieje lub jego brak przez długi czas nie było poglądu o istnieniu prawa administracyjnego. Istnieje kilkadziesiąt Trybunałów administracyjnych właściwie do rozstrzygania tylko tych spraw o których jest mowa w ustawie.

Do wyboru przez jednostkę należy procedura w jakiej będzie rozstrzygana sprawa. Działanie Trybunałów jest bezpłatne.

Model niemiecki

Klasyczny podział resortowy - charakterystyczny dla Niemiec, wyodrębnienie odrębnych resortów. Klasycznie obejmował 5 resortów:

I resort wojny później obrony -Resort Obrony Narodowej

II resort sprawiedliwości - funkcjonowanie sądów to część organizacji, która

jest wydzielona, odrębna część administracji. Prezes

będzie reprezentował Ministra.

III resort - Ministerstwo Spraw Zagranicznych

IV resort Ministerstwo Skarbu

V resort Spraw Wewnętrznych

Maksymalnie można wyodrębnić 31 resortów, a w Francji 50.

Kanclerski system rządów- najwyższą pozycję ma Kanclerz. Ministrowie są odpowiedzialni przed Kanclerzem, Kanclerz przed Parlamentem. Ma on możliwość tworzenia przepisów prawa w sytuacjach szczególnych. Pełni funkcje reprezentacyjne, pozostałe funkcje będą pełnić KANCLERZ+PARLAMENT.

Istnienie federalnej i landowej struktury organizacji - na każdym landzie mam

Rząd.

Pełne sądownictwo administracyjne - sądy administracyjne były i są właściwe

we wszystkich sprawach rozstrzyganych

przez organy administracyjne. Sądy te są

niezależne i niezawisłe i działają poza

strukturą organizacyjną administracji.

Ukształtowanie samorządu terytorialnego - z zasadą domniemania właściwości

Kompetencji.

Model francuski

Wyodrębnienie administracji i uznania nadrzędnej potrzeby administracji.

RADA MINISTRÓW- odpowiada za politykę państwa i realizację zadań związanych z działalnością państwa.

RADA STANÓW-organ weryfikacyjny, bada zgodność z prawem aktów normatywnych np. z Konstytucją.

IZBA OBRACHUNKOWA - organ nadzorczy związany z finansami.

PREZYDENT -Rada Gabinetowa - Rada Ministrów obradująca pod przewodnictwem Prezydenta dysponuje wszystkimi kompetencjami.

DEPARTAMENTY, OKRĘGI, GMINY-podział przed XIXw.

REGIONY, DEPARTAMENTY, GMI NY -obecny podział.

REGION -Prefekt

DEPARTAMENT- Podprefekt

GMINA -Mer

Kolegialne -RADY

Cała administracja działa na podstawie wyspecjalizowanych urzędników(ok.1500).Ustawa posługuje się pojęciem ciała zdecentralizowane.

Na rzecz gminy przysługuje domniemanie kompetencji, nie tolerują referendum korzystają raczej z konsultacji.

Istnieje wyspecjalizowane Sądownictwo Administracyjne -3 stopniowo. Orzecznictwu tych Sądów poddaje się nawet umowy cywilno-prawne jeżeli jedną ze stron jest organ administracji.

Model amerykański

Jest zbliżony do angielskiego. Opiera się na cechach właściwych systemowi prezydenckiemu. Prezydent wybierany jest w wyborach powszechnych, jego mandat jest przeciwwagą dla ciała przedstawicielskiego. Ponosi działalność konstytucyjną przed PARLAMENTEM. W systemie prezydenckim nie ma w zasadzie Rządu.

Prezydent -najwyższy, najważniejszy, obok niego jest szereg ciał opiniodawczych.

~SEKRETARZE STANU -reprezentanci Prezydenta

Prezydent ma możliwość korzystania z prawa Veta, przysługują mu kompetencje właściwe dla stanów nadzwyczajnych o których on będzie decydował.

Cechą charakterystyczną jest rozdzielenie władz. Dochodzi do istnienia dwóch władz:

• administracja prezydencka - ma charakter i związek polityczny;

• niezależne agencje, które przejęły na siebie obowiązki wykonywania zadań administracyjnych np. Agencje Transportu.

Oddzielenie politycznej sfery od gospodarczej i organizacyjnej. Prezydent nie może sam wtrącać się w sprawy agencji. Nie ma Sądownictwa Administracyjnego funkcjonują Sądy Powszechne.

Samorząd Terytorialny:

~Hrabstwa;

~Miasta.

23. ZASADA RESORTOWOŚCI I PROWINCJALNOŚCI

Zasada resortowości wiąże się z dekoncentracją poziomom, zwanej resortową.

Zaś zasada prowincjalności polega na tym, że jeden organ jest właściwy do podejmowania zadań na określonym terytorium.

24. POJĘCIE ORGANU

ORGAN - jest wyodrębniony organizacyjnie zespół osobowo-rzeczowy działający na podstawie i w granicach prawa utworzonych w celu realizacji określonych zadań państwowych, dysponujący w zakresie swojego działania władztwem i możliwością stosowania środków przymusu.

25. RODZAJE ORGANÓW

Klasyfikacja organów (uniwersalna)

I kryterium wg liczby piastunów

• monokratyczne -jednoosobowe Wojewoda, Minister

• kolegialne - wieloosobowa Rada Ministra, Zarząd

Postanowienia podjęcia decyzji:

~metoda uzgodnień,

~głosowanie

zarządzenie, postanowienie - jednoosobowe;

uchwała - akt przez organy kolegialne wydawany.

II ze względu na kryterium powołania piastuna

• organy pochodzące z wyboru;

• organy pochodzące z mianowania.

III ze względu na kryterium kompetencji i wzajemny stosunek możemy wyróżnić:

• organy pomocnicze - kompetencje ograniczają się do zbierania dowodów, wykonują decyzję

• organy stanowiące (decyzyjne) -będą ponosiły odpowiedzialność za realizacje zadań publiczno-prawnych.

IV ze względu na czas pełnomocnictw, które zostały udzielone organowi

• kadencyjne - Prezydent, określa się czas na jaki dany organ zostaje powołany;

• organy, których działanie oparte jest na zasadzie kadencyjności

• organy działające przez czas nieokreślony - Izba Skarbowa

V kryterium zakresu terytorialnego działania

• organy centralne tzn. terytorium działania obejmuje całe państwo, inne organy będą im podlegały

• organy lokalne (terenowe) - dla samorządu terytorialnego Rada Powiatu, Gminy, Województwa.

VI Charakter struktury organu

• organy proste- samodzielne, organizacyjne są w stanie realizować kompetencje np. Rada Ministrów

• organy złożone - struktura organizacyjna wymaga wspólnego współdziałania kilku ogniw - Parlament

VII ze względu na charakter i sposób powołania piastunów możemy wyróżnić:

• organy przedstawicielskie - jeżeli pochodzą z wyborów

• organy poza przedstawicielskie

VIII Ze względu na konstytucyjną zasadę trójpodziału władzy

• organy władzy wykonawczej

• organy władzy ustawodawczej

• organy władzy sądowniczej

Centralny konstytucyjny organ państwa, a organ centralny

Centralny organ konstytucyjny ma następujące cechy:

• jest bezpośrednio nazwany w treści konstytucji;

• określenie podstawowych kompetencji i zakresu działania

• zakres (terytorium całego kraju) i charakter (nadrzędna pozycja nad pozostałymi organami im podległymi) ich działania;

• będą mogły podejmować rozstrzygnięcia wywołujące skutki w sferze tworzenia i działania centralnych organów państwa np. powołanie komendantów

• te organy między którymi powstał spór kompetencyjny rozstrzygany będzie przez Trybunał Konstytucyjny

Centralne organy jeżeli nie spełnia organ w/w punktów to od razu jest organem centralnym;

• tworzone są i powoływane przez centralne konstytucyjne organy;

• centralne konstytuujące mogą w drodze prawa powszechnie obowiązującego narzucać zakres działania.

Element wspólny- zakres terytorialny obejmuje terytorium całego kraju.

26. URZĄD, A ORGAN

1. pod pojęciem URZĘDU rozumie się zwspół wyodrębnionych kompetencji tj. praw i obowiązków, których realizacja pozostawiona zostaje do dyspozycji jednostek organizacyjnych;

2. to organ (w potocznym rozumieniu) np. Urząd Skarbowy, Izba Skarbowa

3. jest to zespół środków i prób przydatny określonemu organowi dla jego obsługi np. Urząd Wojewódzki, Ministerstwo

ORGAN Wojewoda będzie miał charakter następczy. Organ jest powołany w drodze wyboru lub powoływania.

URZĄD może funkcjonować bez organu np. Urząd Wojewódzki funkcjonuje bez wojewody. Organ również będzie posiadał kompetencje.

Zależność między organem, a urzędem

URZĄD będzie uczestniczył w wykonywaniu kompetencji organu, wzajemna zależność:

~ regulowane są na gruncie ustawy

~uzupełniane w drodze konkretyzacji na płaszczyźnie działań o charakterze dekoncentracji wewnętrznej - Wojewoda będzie dekoncentrował kompetencje na kierowników organów.

Funkcjonowanie URZĘDU będzie polegało na zapewnieniu obsługi:

1. merytorycznej - w ramach dekoncentracji odpowiednie komórki będą władne do podejmowania decyzji w imieniu Wojewody na podstawie upoważnienia

2. technicznej - gromadzenie różnego rodzaju danych, przygotowywaniu spraw do rozstrzygnięcia, prowadzenie działań organizatorskich;

3. administracyjnej - funkcjonowanie samego urzędu - trybem pracy, czasem, procedurą, zasadami obsługi petentów.

URZĄD jest niezbędny dla prawidłowego funkcjonowania ORGANU. Podstawą tego działania jest ustawa. ORGAN będzie miał wpływ na funkcjonowanie URZĘDU. URZĄD zapewnia ciągłość działania administracji. URZĘDY mają charakter wieloosobowy i jest złożony organizacyjnie.

27.CENTRALIZACJA

Jest to proces lub tendencja zmierzająca do skupienia uprawnień w zakresie podejmowania decyzji w zasadniczych dziedzinach życia państwowego w centralnych organizacjach władzy.

Cechy centralizmu:

• hierarchiczność;

• podporządkowanie;

• istnienie w wielostopniowej strukturze organizacyjnej tylko jednego organu uprawnionego do podejmowania decyzji pozostałe, podległe, zobowiązane są do jej realizacji, pełnią one funkcje pomocnicze, typowo wykonawcze;

• odpowiedzialność spoczywa na organie decyzyjnym, centralnym;

• organy pomocnicze będą mogły działać na podstawie pierwotnego rozstrzygnięcia przez organ centralny.

ZALETY:

* jednolitość rozstrzygania;

* jednolitość działania w całym systemie pełne i merytoryczne określenie podstaw.

WADY:

• sformalizowanie;

• nieekonomiczny sposób podejmowania decyzji (wydłuża czas);

• oderwanie ośrodka decyzyjnego od tego, który działa na stopniu podstawowym;

• brak odpowiedzialności na stopniu podstawowym na działania.

28.DECENTRALIZACJA

Jest zjawiskiem ciągłym polegającym na przenoszeniu kompetencji i odpowiedzialności za ich realizację na określone organy przejmujące wykonywanie zadań publicznych. Jest to samodzielność, niezależność organów niższego stopnia od organów wyższego stopnia.

WARUNKI DECENTRALIZACJI:

• brak hierarchicznego podporządkowania

• samodzielność finansowa

• organy niższego stopnia mają własne kompetencje( prawa i obowiązki)

• organy niższego stopnia posiadają osobowość prawną

Decentralizacja łączy się z DEKONCENTRACJĄ- jest to zjawisko polegające na przekazaniu kompetencji przez organ hierarchicznie nadrzędny na organ niższego stopnia na podstawie ustawy bądź innego aktu normatywnego, przyjmują postać:

• dekoncentracji poziomej- zwanej resortową- przekazanie kompetencji pomiędzy organami równorzędnymi np. ministrami

• dekoncentracji pionowej- zwanej właściwą- organ nadrzędny przekazuje kompetencje organowi podrzędnemu, odbywa się to w ramach resortu

• dekoncentracji ukośnej- organ hierarchicznie wyższy przekazuje kompetencje organowi w ramach odrębnej struktury organizacyjnej

Dekoncentracja zewnętrzna polega na przeniesieniu kompetencji na organ spoza określonej struktury organizacyjnej.

Dekoncentracja wewnętrzna- w ramach określonej struktury organizacyjnej np. wojewoda pracownikom Urzędu Wojewódzkiego lub podmiotom spoza tej struktury.

29. PODZIAŁ ADMINISTRACYJNY PAŃSTWA

Zasadniczy podział terytorialny państwa dokonany z myślą o stworzenie odpowiedniej organizacji (aparatu) powołanej do realizacji zadań należących do właściwości administracji państwa (zadania wykonawcze). Podział najrzadszy to 2 szczeble organizacyjne, najczęstsze 3 lub 4 szczeblowe. Szczeble są określane na podstawie:

• regiony;

• mniejsze jednostki

• podstawowe (gmina).

W Polsce nie było tylko 4-szczeblowego podziału. Jest on związany z wykonywaniem zadań o charakterze rządowym.

W większości krajów podział administracyjny pokrywa się na podział jednostek samorządu terytorialnego, ale nie zawsze gdyż podział administracyjny może być większy.

W Polsce podział administracyjny pokrywa się z podziałem samorządowym:

~ gmina;

~powiat (suma gmin w sensie granic):

• ziemski;

• grocki - (byłe miasta wojewódzkie powyżej 100 000 mieszk.)

~województwa.

Województwo i powiat - powiązanie wykonywania zadań o charakterze rządowym.

30.POJĘCIE, PODSTAWY I ZAKRES SAMODZIELNOŚCI ADMINISTRACJI.

Samodzielność wiąże się z decentralizacją. Wynikające z ustawy płaszczyzny działania samodzielności to:

• wspólnota mieszkańców sama kreuje swoje organy( wybory)

• samodzielność pod względem tworzenia przepisów prawa- władza należy do wspólnoty mieszkańców

• samodzielność budżetowa

• swoboda prowadzenia działalności gospodarczej( każda jednostka samorządu terytorialnego jest wyposażona w osobowość prawną)

Samodzielność prawna władzy lokalnej, jeżeli ma przybierać kształt odpowiadający przyjęciu samorządu terytorialnego, musi się opierać na wyodrębnieniu podmiotowym, wypełnionym odpowiednio zadaniami i kompetencjami służącymi realizacji prawnie zdefiniowanych celów systemu lokalnego.

Zarządzanie odbywa się na zasadach samodzielności( decentralizacji). Wykraczanie w formie nadzoru w działalności samorządu możliwe jest wyłącznie w formach przewidzianych ustawą i nie naruszających owej samodzielności.

31.UZNANIE ADMINISTRACYJNE

Istnieje wówczas, gdy administracja dla urzeczywistnienia stanu prawnego może wybrać między różnymi rozwiązaniami. Uznanie występuje wtedy gdy norma prawa nie determinuje w sposób jednoznaczny konsekwencji (skutku) prawnego, lecz pozostawia w sposób wyraźny dokonanie takiego wyboru organowi administracyjnemu. Inaczej mówiąc ustawa pozwala na wybór następstwa prawnego, przy czym można dokonywać wyboru między dwiema lub więcej możliwościami. Uznanie może polegać na tym, że administracja musi się zdecydować czy dany środek można w ogóle zastosować albo też jaki ze środków wybrać.

Uznanie to pewna sfera samodzielności organu. Z uznaniową formą działania administracji będziemy mieli o czynienia zawsze wtedy, gdy przy wyraźnie określonej hipotezie normy prawnej, dyspozycja ma charakter niedookreślony( dysjunktywny).

Uznanie działania- wydanie aktu administracyjnego.

Od uznania należy odróżnić definiowanie przez organy pojęć nieostrych jakie ma miejsce w kontekście rozstrzygania konkretnych spraw np. interes społeczny, interes publiczny, uznanie zwyczajne, zasady współżycia społecznego.

32.POJĘCIE KOMPETENCJI

Jest to właściwość, wskazanie w jakim zakresie określony organ jest umocowany i zobligowany do podjęcia działania;

• kompetencja o charakterze osobowym czyli jakie osoby (piastuni organu) są właściwi do podejmowania działań;

• kompetencja o charakterze rzeczowym - rodzaj spraw jakie mogą być z zakresu administracji realizowane przez organ;

• kompetencje o charakterze terytorialnym - obejmujące terytorium całego kraju lub określoną jednostkę jego podziału terytorialnego;

• kompetencje o charakterze instancyjnym jaki organ, w jakim stadium postępowania kompetentny jest do rozstrzygnięcia sprawy.

KOMPETENCJA ma charakter:

• zewnętrzny- czynności podejmowane przez określony organ wywołuje skutki w sferze praw i obowiązków podmiotów pochodzących spoza struktury organizacyjnej organizacji;

• wewnętrzny - dotyczy tego wszystkiego co konkretyzować się będzie w ustroju i działaniu określonej struktury administracyjnej np. resortu.

33.ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA DZIAŁANIA ADMINISTRACJI

Odpowiedzialność to konsekwencje działania lub nie działania administracji wynikające z obowiązku realizacji kompetencji.

Wyróżniamy:

• odpowiedzialność polityczna- odpowiedzialność ponoszona przed Sejmem, a w praktyce większością sejmową za realizację przyjętej polityki rządowej. Ponoszą ją tylko pewne kategorie piastunów organów. Ponoszą ją- Prezes Rady Ministrów i Rada Ministrów. Odpowiedzialność polityczną realizuje się w postaci INSTYTUCJI KONSTRUKCYJNEGO WOTUM NIEUFNOŚCI:

~Ustala Sejm;

~z wnioskiem o uchwalenie występuje grupa przynajmniej 46 posłów;

~wniosek musi być podpisany przez tych posłów;

~musi zawierać uzasadnienie dlaczego chce się uchwalić ten wniosek, do

wniosku dołącza się kandydaturę Prezesa RM odwołując RM

automatycznie powołuje się nową RM;

~trzeba uzyskać bezwzględna liczbę głosów;

~jeżeli nie uda się uchwalić takiej uchwały to z ponownym wnioskiem można zwrócić się po upływie 3m.-cy, chyba że wystąpi grupa 115 posłów. Jeżeli uchwala się wotum RM podaje się do dymisji, Prezydent musi tą dymisję przyjąć i powołuje się nową. Wraz z Radą odchodzą członkowie gabinetów politycznych, wojewodowie i wicewojewodowie. Politycznie wojewodowie będą odpowiedzialni politycznie przed Prezesem Rady Ministrów. Prezes RM może odwołać wojewodę, który nie realizuje swoich zadań.

INDYWIDUALNE WOTUM NIEUFNOŚCI -dotyczy poszczególnego członka RM i nie prowadzi do odwołania całej RM. Jej uchwalenie nie prowadzi do dymisji całej RM. Żeby zwrócić się z wnioskiem musi wystąpić grupa 69 posłów.

Odpowiedzialności politycznej nie ponosi PREZYDENT.

• odpowiedzialność majątkowa - jest to odpowiedzialność za szkody wyrządzone działaniem (brakiem działania) określonego urzędnika administracji. Szkoda obejmuje pojęcie rzeczywiste, uszczerbek, utrata spożywanych korzyści. Odpowiedzialność dotyczy urzędnika, który będzie wykonywał zadania.

• odpowiedzialność karna- za popełnienie przestępstwa ściganego na gruncie prawa karnego. Odpowiedzialność jest zaostrzona szczególnie:

~wykorzystywanie stanowiska służbowego, osobiste wykorzystywanie podległości służbowej. Każdy kto uczestniczy w funkcjonowaniu administacji podlega szczególnym zaostrzeniom.

• odpowiedzialność dyscyplinarna i służbowa - działanie wbrew regulaminowi, łamaniu zasad działania w określonej służbie.

• odpowiedzialność za wykroczenia -właściwe do rozpatrywania są Sądy Grockie.

• odpowiedzialność konstytucyjna -za popełnienie deliktu konstytucyjnego. Delikt konstytucyjny - jest to takie działanie przyjmujące postać czynną lub bierną, który polega na nadużyciu kompetencji przysługującej organowi, lub niedopełnienie obowiązków ciążacych na nim. To nie jest przestępstwo prawne. Trybunał Stanu jest organem właściwym do rozstrzygania deliktu. Trybunał jest organem wyłącznie uprawnionym nie tylko do orzekania odpowiedzialności konstytucyjnej, ale również karnej w stosunku do Prezydenta. Prezydent będzie realizował kompetencje z zakresu administracji.

Odpowiedzialność konstytutywną ponoszą:

~Prezes RM;

~Ministrowie;

~Prezes NBP i NIK;

~Naczelny Dowódca Sił Zbrojnych;

~inne osoby którym Premier powieżył kierowanie ministerstwem;

~członków Krajowej Rady radiofonii i TV.

Z wnioskiem o pociągnięcie do odpowiedzialności w stosunku do Prezydenta musi się zgłosić grupa 140 członków Zgromadzenia Narodowego, a uchwała musi zapaść większością kwalifikowaną 2/3 głosów. W przypadku pozostałych wniosek 115 posłów lub Prezydenta.

Orzeczenie o tym, że delikt został popełniony stosujemy SANKCJĘ ODPOWIEDZIALNOŚCI:

• zakaz zajmowania stanowisk do lat 10, a za tym utrata biernego prawa wyborczego;

• zakaz odebrania orderów i odznaczeń;

• pozbawienie dotychczasowych uposażeń, które wynikały z funkcji.

34. POJĘCIE WŁADZY WYKONAWCZEJ.

Władza wykonawcza polega na wykonywaniu prawa, rządzeniu w oparciu o prawo, administrowaniu w oparciu o prawo. Władzę wykonawczą sprawuje PREZYDENT i RADA MINISTRÓW.

35.PREZYDENTA JAKO ORGAN ADMINISRACJI PAŃSTWOWEJ

• powołuje i odwołuje RM (przyjmuje dymisję) może odmówić przyjęcia dymisji Premiera tylko wtedy gdy jest wyrazem woli członka RM;

• jest organem władzy wykonawczej

• jest najwyższym przedstawicielem państwa w stosunkach zewnętrznych i wewnętrznych;

• reprezentuje państwo;

• jest wybierany w wyborach powszechnych;

• sam sprawuje swoje kompetencje;

• jest organem kadencyjnym;

• jest gwarantem bezpieczeństwa państwa i porządku publicznego

• może zwoływać Radę Gabinetową i jest ich przewodniczącym. Polska Rada Gabinetowa ma cechy szczególne:

• Rada Ministrów obradująca pod przewodnictwem Prezydenta, ale nie posiadająca jakichkolwiek kompetencji przyznanych konstytucyjnie Radzie Ministrów.

• Komitet Obrony Kraju;

• Rada Bezpieczeństwa Narodowego;

• W sferze stosunków zagranicznych ma on zwierzchnią pozycję w zakresie najwyższego przedstawicielstwa Rzeczypospolitej;

• Może wprowadzać stan wojenny i stan wyjątkowy;

• Zapewnia konstytucyjną możliwość wydawania rozporządzeń;

• Zarządzeniami prezydenta nie można regulować praw i obowiązków obywatelskich, a także wszystkich innych podmiotów znajdujących się poza strukturami administracyjnymi

36. SKŁAD I KOMPETENCJE RADY MINISTRÓW

SKŁAD RM

• organy obligatoryjne - Prezes RM, Ministrowie stojący na czele administacji państwowej (resortowi);

• organy fakultatywne obecność nie jest potrzebna do ich istnienia)- Ministrowie bez teki, wiceprezesi RM ,Przewodniczący Komitetów Stałych - Komitet Badań Naukowych, Komitet Integracji Europejskiej.

Prezes Rady Ministrów w drodze rozporządzenia określa merytorycznie zakres działania Ministra zarówno resortowego i bez teki.

KOMPETENCJE RM

• działalność prawotwórcza RM - jest to organ wykonawczy i nie ma kompetencji tworzenia prawa w formie ustawy. Wykonują delegację ustawową. RM wydaje:

~rozporządzenia powszechnie obowiązujące

~akty wewnętrznie obowiązujące -UCHWAŁA

RM może podejmować wytyczne i ogólniki i będą miały charakter wewnętrznie obowiązujący.

• bezpieczeństwa państwa i porządek publiczny- np. przez funkcjonowanie Ministerstwa Obrony Narodowej lub Ministerstwa Spraw Wewnętrznych.

Funkcjonowanie służb:

~wojsko;

~policja;

~inspekcje;

~kontrole;

~służby celne, leśne, morskie, drogowe, kolejowe.

W ramach BEZPIECZEŃSTWA WEWNETRZNEGO

1. w drodze rozporządzenia RM może wprowadzać stan klęski żywiołowej;

2. przeprowadzanie mobilizacji powszechnej lub częściowej

3. polityka zagraniczna - RM posiada kompetencje do zawierania umów międzynarodowych, RM jest odpowiedzialna za prowadzenie polityki zagranicznej;

4. wykonywanie budżetu-RM jest organem wyłącznie upoważnionym do opracowania projektu ustawy i jego wniesienie do Sejmu. RM jest odpowiedzialna za jej wykonywanie. RM jest obowiązana do wykonywania sprawozdania z wykonywania budżetu, a także ustawy około budżetowej i związanych z finansami państwa;

5. koordynacja organów administracji rządowej- RM koordynuje pracę wszystkich organów w każdym zapewnienie spójnej polityki państwa, jednolitość struktur i działań administracji. Cele koordynacji - zapewnienie spoistości i jednolitości działań podległej RM administracji Rządowej zarówno w aspekcie zewnętrznym jak i wewnętrznym;

6. kontroluje organy administracji rządowej

• kontrola- badanie stanu rzeczywistego ze stanem modelowym;

• nadzór- badanie stanu rzeczywistego ze stanem modelowym z możliwością ingerencji.

Kontrola może być wiązana z nadzorem. RM może uchylić ustawę.

7. organ kierowniczy - kieruje. RM ponosi odpowiedzialność za działania przed Sejmem.

8. Określenie obywateli powołanych do czynnej służby wojskowej - realizacja

9. Chroni interesy Skarbu Państwa - ekonomiczna strona administracji.

RM jest właściwa dla realizacji każdego zadania o charakterze publicznym o ile nie jest ono zastrzeżone dla innego organu lub samorządu terytorialnego - DOMNIEMANIE WŁAŚCIWOŚCI KOMPETENCJI RM.

37. POZYCJA USTROJOWA I KOMPETENCJE MINISTRA STOJĄCEGO NA CZELE DZIAŁU ADMINISTRACJI RZĄDOWEJ

MINISTROWIE:

• centralny konstytucyjny organ państwa, ale konstytucja nie wymienia ich imiennie są ministrowie resortowi;

• związani są z Prezesem RM;

• sprawuje kompetencje nadzorcze i kontrolne w sferze personalnej i służbowej;

• można mu uchwalić wotum nieufności - pociągnąć go do odpowiedzialności politycznej;

• kieruje działem administracji rządowej;

• podlega Prezesowi RM;

• jest organem jednoosobowym bo kieruje działem, ale z drugiej strony jest organem kolegialnym ponieważ wchodzi w skład RM;

• wykonuje rozporządzenia i zarządzenia;

• wydaje decyzje.

38.STRUKTURA RADY MINISTRÓW

• Prezes RM

• VI Sekretarzy Stanu- w tym Szef Kancelarii Prezesa RM, Sekretarz RM i V Sekretarzy Stanu;

• II Podsekretarzy Stanu

• Wiceprezesi RM

• Minister Finansów - działa 1 Sekretarz Stanu, który jest Generalnym Inspektorem Kontroli Skarbowej, 5 podsekretarzy Stanu;

• Minister Infrastruktury - 1 Sekretarz Stanu i 5 podsekretarzy - jednym z nich jest Prezes Urzędu Mieszkaniowego i rozwoju miast i wsi;

• Minister rolnictwa i rozwoju wsi - 2 Sekretarzy Stanu, jednym z nich jest pełnomocnik Rządu ds. dostosowania polskiego rolnictwa do wymogów UE o ile jest to możliwe, 2 podsekretarzy Stanu;

• Minister Spraw Zagranicznych - 1 Sekretarz Stanu, sekretarz Komitetu Integracji Europejskiej, 4 podsekretarzy Stanu

• Minister Spraw wewnętrznych i administracji- Sekretarz kolegium służb specjalnych, Sekretarz Stanu, 2 podsekretarzy Stanu, Komendant Główny Policji, Komendant Główny Straży Granicznej;

• Minister Obrony Narodowej- Sekretarz Stanu, Podsekretarz Stanu;

• Minister Gospodarki- 1 Sekretarz Stanu, 5 podsekretarzy Stanu;

• Minister Skarbu Państwa - 1 Sekretarz Stanu, 4 Podsekretarzy;

• Minister Środowiska - 1 Sekretarz, 2 podsekretarzy- jeden główny geologii kraju, drugi konsultant ds. ochrony przyrody;

• Minister Sprawiedliwości - 1 sekretarz,2 podsekretarzy;

• Ministerstwo pracy i polityki społecznej - 1 Sekretarz, 2 podsekretarzy;

• Minister Zdrowia - 1 sekretarz, 3 podsekretarzy;

• Ministerstwo Edukacji Narodowej i Sportu- 1 sekretarz, 3 podsekretarzy- jednym jest Prezes Kultury Fizycznej i wychowania;

• Minister Nauki - 1 Sekretarz Stanu;

• Minister Kultury - 1 Sekretarz, 2 podsekretarzy.

40. Prezes Rady Ministrów- zgodnie z art. 148 Konstytucji Prezes kieruje pracami Rady Ministrów, reprezentuję Radę Ministrów, koordynuje i kontroluje pracę członków rządu, jest zwierzchnikiem służbowym wszystkich pracowników administracji rządowej oraz wydaje rozporządzenia na podstawie udzielonych szczegółowych upoważnień w ustawach, zapewnia wydanie polityki Rady Ministrów i określa sposoby jej wykonywania, sprawuje nadzór nad samorządem terytorialnym w granicach i formach określonych w Konstytucji ustawach. Kompetencje Prezesa Rady Ministrów mieszczą się w pięciu zasadniczych grupach:

1. W grupie kompetencji z zakresu zwierzchności osobowej: Prezes Rady Ministrów między innymi wnioskuje powołanie i odwołanie członków Rady Ministrów, powołuje sekretarzy stanu i podsekretarzy stanu, centralne organy administracji państwowej, wojewodów (wicewojewodów), także członków niektórych organów doradczych.

2. W grupie kompetencji z zakresu zwierzchności służbowej: m. in. ustala zakres działania wicepremierów, kieruje i organizuje pracę Rady Ministrów, koordynuje i kontroluje prace ministrów, organizuje i kieruje pracą komitetów doradczych, których jest przewodniczącym, a także może przewodniczyć nawet temu komitetowi, którego nie jest członkiem, udziela upoważnienia do reprezentowania Rządu w Sejmie sekretarzowi lub podsekretarzowi stanu, nadzoruje terenowe organy rządowej administracji ogólnej. Realizuje tę zwierzchność przez wydawanie zarządzeń wewnętrznych, wytycznych, poleceń służbowych, nadawanie statutów, podejmowanie innych czynności o charakterze wewnętrznym.

3. W grupie kompetencji z zakresu nadzoru nad podmiotami niepodporządkowanymi: (samodzielnymi, zdecentralizowanymi) podejmuje czynności nadzorcze przewidziane ustawami (np. może zawiesić organy gminy i ustanowić zarząd komisaryczny).

4. W grupie kompetencji normotwórczych: Prezes Rady Ministrów wydaje rozporządzenia (w stanie wojennym zarządzenia porządkowe), a także nie stanowiące powszechnych norm prawa zarządzenia.

5. W grupie kompetencji organizacyjno- porządkowych: Prezes Rady Ministrów może np. tworzyć rady zespoły jako organy pomocnicze lub opiniodawczo- doradcze, podpisywać protokoły ustaleń sporządzonych z posiedzenia Rady, czy np. zezwalać zaproszonym osobom na przysłuchiwanie się posiedzeniu.

41 Centralne organy administracji państwowej- Konstytucja nie reguluje sytuacji centralnych organów administracji rządowej (państwowej), a nawet nie widać w jej postanowieniach, iż takie organy istnieją. Tymczasem wyróżnia, choć nie kwalifikuje, dwie nowe kategorie organów centralnych: centralne organy państwowe i centralne konstytucyjne organy państwa. Żadne z nich nie są centralnymi organami administracji państwowej. Oznacza to, że dotychczasowe ustalenia doktryny w tym względzie pozostają nienaruszone.

Centralne organy administracji nie wchodzą w skład Rządu, poza wyjątkami określonymi w ustawach. Na przykład na mocy prawa wchodzi w skład Rządu członek Komitetu Obrony Kraju- Minister Obrony Narodowej. Nie są też organami terenowymi, ponieważ ich właściwość miejscowa rozciąga się na obszar całego kraju. centralne organy administracji państwowej są tworzone w drodze aktów rangi ustawy, wyjątkowo aktem niższego rzędu. Tworzenie i znoszenie jest procesem ciągłym, toteż lista tych organów nie jest stała. Organy te noszą niekiedy nazwy sugerujące kolegialny skład tych organów, jednak zazwyczaj są organami monokratycznymi. Jeśli nazwa zawiera określenie urząd, mamy do czynienia z organem jednoosobowym (np. Wyższy Urząd Górniczy). Jest nim szef urzędu zwany prezesem lub dyrektorem; cały zaś urząd jest zespołem osób, danych mu do pomocy w wykonywaniu zadań. Jeśli organ nosi nazwę komitetu czy komisji, mamy do czynienia z organem kolegialnym. Przysługujące mu funkcje prawotwórcze oraz inne funkcje jednoosobowe pełni najczęściej jego przewodniczący. Centralne organy powoływane są najczęściej przez Prezesa Rady Ministrów, ale np. członkowie Komitetu Obrony Kraju powoływani są przez Prezydenta. Organami zwierzchnimi centralnych organów są: Rada Ministrów, Prezes Rady Ministrów, poszczególni ministrowie; im też przysługują uprawnienia nadzorcze. Zgodnie z ustawą z dnia 8 sierpnia 1996 r. minister, do którego zakresu działania należy sprawowania nadzoru nad określonym urzędem centralnym, przedstawia sprawy dotyczące tego urzędu na posiedzeniu Rady Ministrów. Minister ten jeżeli odrębne przepisy nie stanowią inaczej:

1. składa Prezesowi Rady Ministrów wniosek o nadanie urzędowi centralnemu statutu,

2. składa Prezesowi Rady Ministrów wniosek o powołanie i odwołanie kierownika urzędu centralnego,

3. powołuje zastępców kierownika urzędu centralnego,

4. wykonuje w stosunku do urzędu centralnego funkcje kontrolne.

Centralne organy administracji są organami zwierzchnimi terytorialnych organów administracji, wraz z którymi tworzą tzw. quasi- resorty (w sensie organizacyjnym). Organy w terenie to zazwyczaj organy rządowej administracji specjalnej 9np. urzędy celne) lub też (rzadko) terenowe organy rządowej administracji ogólnej. Tak samo jako organy naczelne organy centralne mogą mieć swoje organy opiniodawczo- doradcze. Oto wykaz większości centralnych organów:

I Podległych Sejmowi

Główny Inspektor Pracy

Główny Inspektor Ochrony Danych Osobowych.

II Podległych Radzie Ministrów

Komitet Obrony Kraju (częściowo)

Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów

III Podległych Prezesowi Rady Ministrów

Prezes Agencji do Spraw Inwestycji Zagranicznych

Prezes Agencji Rynku Rolnego

Prezes Głównego Urzędu Statystycznego

Prezes Głównego Urzędu Miar

Prezes Polskiej Agencji Prasowej

Prezes Wyższego Urzędu Górniczego

Prezes Państwowej Agencji Atomistyki

Prezes Urzędu Kultury Fizycznej i Turystyki

Komisja Papierów Wartościowych

Szef Urzędu Ochrony Państwa

IV Podległych poszczególnym ministrom

1 Ministrowi Edukacji Narodowej

Naczelny Dyrektor Archiwów Państwowych

2 Minister Obrony Narodowej

Szef Obrony Cywilnej Kraju

3 Ministrowi Pracy i Polityki Socjalnej

Prezes Krajowego Urzędu Pracy,

Prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych

4 Ministrowi Spraw Wewnętrznych i Administracji

Komendant Główny Policji,

Komendant Główny Państwowej Straży Pożarnej,

Komendant Główny Straży Granicznej,

Główny Geodeta Kraju,

Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego.

42. Wojewoda jako przedstawiciel Rady Ministrów- wojewodę powołuje i odwołuje Prezes Rady Ministrów na wniosek ministra właściwego do spraw administracji publicznej. Wicewojewodów powołuje i odwołuje Prezes Rady Ministrów na wniosek wojewody. Wojewoda jest:

1. przedstawicielem Rady Ministrów w województwie- z tego tytułu odpowiada za wykonanie polityki rządu na obszarze województwa, co między innymi polega na:

• kontrolowaniu wykonywania przez organy zespolonej administracji rządowej zadań wynikających z ustaw i innych aktów prawnych wydanych na podstawie upoważnień w nich zawartych, ustaleń Rady Ministrów oraz zarządzeń i poleceń Prezesa Rady Ministrów,

• kontrolowaniu wykonywania przez organy samorządu terytorialnego i inne samorządy zadań z zakresu administracji rządowej realizowanych przez nie na podstawie ustawy lub porozumienia z organami administracji rządowej,

• zapewnianiu współdziałania wszystkich podmiotów administrujących działających na obszarze województwa i kierowaniu ich działalnością w zakresie zapobiegania zagrożeniu życia, zdrowia lub mienia i utrzymania porządku publicznego, ochrony praw obywatelskich, a także zapobiegania klęskom żywiołowym i innym nadzwyczajnym zagrożeniom oraz zwalczania i usuwania ich skutków, na zasadach określonych w ustawach,

• reprezentowaniu Rady Ministrów na uroczystościach państwowych i w trakcie oficjalnych wizyt składanych w województwie przez przedstawicieli państw obcych,

• wydawaniu poleceń, o których mowa w art. 16 ustawy o administracji rządowej w województwie,

• partycypacji w powoływaniu i odwoływaniu organów administracji niezespolonej,

• kontrolowaniu organów administracji niezespolonej działających na obszarze województwa,

2. zwierzchnikiem zespolonej administracji rządowej- i w tym zakresie:

• kieruje nią i koordynuje jej działalność,

• zapewnia warunki do skutecznego jej działania,

• ponosi odpowiedzialność za rezultaty jej działania.

3. jest na zasadach określonych w ustawach- organem nadzoru nad jednostkami samorządu terytorialnego,

4. jest organem wyższego stopnia w rozumieniu przepisów o postępowaniu administracyjnym,

5. reprezentantem Skarbu Państwa w zakresie i na zasadach określonych w odrębnych ustawach, co polega na:

• reprezentowaniu Skarbu Państwa w odniesieniu do mienia powierzonego mu w celu wykonywania jego zadań,

• wykonywaniu innych uprawnień wynikających z reprezentowania Skarbu Państwa,

• wykonywaniu uprawnień i obowiązków organu założycielskiego wobec przedsiębiorstw państwowych do czasu przekazania tej funkcji ministrowi właściwemu do spraw Skarbu Państwa lub do czasu wygaśnięcia tych uprawnień i obowiązków z innych tytułów.

43. Wojewódzka administracja zespolona- zespolenie jest nową konstrukcją wprowadzoną powtórnie w Polsce w ramach wielkiej reformy administracji z 1998 roku. Na stopniu wojewódzkim wyraża się w nazwie :zespolona (wojewódzka) administracja rządowa, a na stopniu powiatowym w nazwie: powiatowa administracja zespolona, co jest reminiscencją faktu, iż na stopniu powiatowym nie mamy wyodrębnionej organizacyjnie administracji rządowej. Zwierzchnikiem wojewódzkiej rządowej administracji zespolonej jest wojewoda, który wykonuje zadania głównie przy pomocy kierowników zespolonych służb, inspekcji i straży wojewódzkich. Zwierzchnictwo to występuje w dwóch zasadniczych postaciach- zwierzchnictwa osobowego i służbowego. Zwierzchnictwu osobowemu podstawę daje włączenie inspekcji, straży lub służb w strukturę urzędu wojewódzkiego. Jednocześnie całość układu organizacyjnego administracji zespolonej określa statut urzędu wojewódzkiego nadany przez wojewodę, choć uzależniony w treści nierzadko od postanowień ministerialnych rozporządzeń w sprawach organizacji wojewódzkich inspektoratów. Poza określonymi wyjątkami (Policji i Straży Pożarnej) do wojewody należy powoływanie i odwoływanie kierowników zespolonych służb, inspekcji i straży wojewódzkich. Osoby te, noszące zazwyczaj nazwy wojewódzkich komendantów i inspektorów, działają z ustawowego upoważnienia w imieniu wojewody, co jest już wyrazem zwierzchnictwa służbowego popartego uprawnieniem wojewody w zakresie kierowania, koordynacji, zapewnienia warunków skutecznego działania, wydawania poleceń służbowych i pełną własną odpowiedzialnością. Na stopniu wojewódzkim administracja rządowa zespolona obejmuje:

1. Inspekcję Handlową,

2. Służbę Ochrony Zabytków,

3. Inspekcję Skupu i Przetwórstwa Artykułów Rolnych,

4. Inspekcję Sanitarną,

5. Policję,

6. Inspekcję Ochrony Środowiska,

7. Państwową Straż Pożarną,

8. Inspekcję Farmaceutyczną,

9. Inspekcję Budowlaną,

10. Inspekcję Ochrony Roślin,

11. Inspekcję Nasienną,

12. Inspekcję Weterynaryjną.

44. Organy rządowej administracji niezespolonej- do organów tych należą utrzymane przez ustawę z dnia 5 czerwca 1998 r. o administracji rządowej w województwie:

1. dowódcy okręgów wojskowych, szefowie wojewódzkich sztabów wojskowych, wojskowi komendanci uzupełnień,

2. dyrektorzy izb skarbowych, naczelnicy urzędów skarbowych, inspektorzy kontroli skarbowej,

3. dyrektorzy okręgowych urzędów górniczych i specjalistycznych urzędów górniczych,

4. dyrektorzy okręgowych urzędów miar i naczelnicy obwodowych urzędów miar,

5. dyrektorzy okręgowych urzędów probierczych i naczelnicy obwodowych urzędów probierczych,

6. dyrektorzy regionalnych dyrekcji Lasów Państwowych,

7. dyrektorzy regionalnych zarządów gospodarki wodnej,

8. dyrektorzy urzędów celnych,

9. dyrektorzy urzędów morskich,

10. dyrektorzy urzędów statystycznych,

11. Główny inspektor i inspektorzy dozoru technicznego żeglugi morskiej,

12. kierownicy inspektoratów żeglugi śródlądowej,

13. komendanci oddziałów Straży Granicznej, komendanci strażnic oraz komendanci granicznych placówek kontrolnych i dywizjonów Straży Granicznej,

14. Prezes Agencji Rynku Rolnego i podmioty mu podległe,

15. regionalni inspektorzy celni.

Nadto w dalszym ciągu pozostały niezespolone dotychczas funkcjonujące struktury administracyjne:

• organy administrujące Sądu Najwyższego, Naczelnego Sądu Administracyjnego, sądów powszechnych, sądów wojskowych;

• organy prokuratury;

• organy przedsiębiorstw państwowych (które wydają decyzje administracyjne);

• organy zakładów administracyjnych;

• organy banków państwowych;

• organy administracji ubezpieczeń społecznych (ZUS);

• organy administracji dróg;

• organy administracji archiwów;

• organy Najwyższej Izby Kontroli;

• organy instytutów naukowych poza systemem szkół wyższych;

• organy wszystkich kontroli międzyresortowych nie zorganizowanych w systemie wojewódzkiej rządowej administracji zespolonej lub w systemie państwowej administracji zespolonej.

Cechy wspólne tych organów mają dość różnorodny charakter. W płaszczyźnie badania stosunków prawnych w obrębie struktur organizacyjnych wskazać trzeba na pełne wykorzystanie podporządkowania hierarchicznego, wynikające z potrzeb scentralizowanego kierownictwa i bezwzględnego zapewnienia państwowej jednolitości polityki i działania. Ponadto swoista budowa tych organów, dostosowana każdorazowo do zadań poszczególnych organów, odbiega od zasad budowy innych organów administracji publicznej, choć zasada dekoncentracji wewnętrznej występuje we wszystkich rodzajach struktur. Jednak są też cechy wyraźnie odmienne. Należy tu zaliczyć przede wszystkim różność zadań poszczególnych grup organów. I tak:

• liczna grupa organów powołanych wyłącznie do sprawowania funkcji kontrolnych (nadzorczych), przy czym charakter działań w obrębie tych funkcji nosi często charakter policyjny (np. urzędy górnicze);

• funkcje z zakresu administracji państwowej niektóre z organów pełnią w sposób wyłączny, inne organy zaś łączą je ze specjalistycznymi zadaniami spoza obszaru stosunków administracyjnych (np. organy administracji leśnej);

• niektóre organy nie rozstrzygają spraw indywidualnych z zakresu administracji państwowej (organy administracji statystyki);

• często zadania administracyjno-prawne związane są bezpośrednio z prowadzeniem działalności usługowej (usługi niematerialne świadczone przez zakłady administracyjne).

Ponadto zróżnicowany jest zasięg działalności administracyjnej. Jedne organy mają tu zasięg analogiczny do zasięgu innych organów administracji, inne wyraźnie mniejszy, co oznacza ograniczenia podmiotowe w sferze poddania administracji tych organów (np. urzędy morskie). Po trzecie część organów ma właściwość miejscową zgodną z podstawowym podziałem administracyjnym państwa, część zaś działa na podstawie specjalnego podziału administracyjnego.

45. Pojęcie zakładu administracyjnego- pojęcie zakładu nie jest jednoznaczne i występuje w paru kontekstach znaczeniowych:

1. w rozumieniu potocznym- zakład utożsamiany jest zazwyczaj z przedsiębiorstwem, spółką lub po prostu miejscem pracy;

2. w rozumieniu ekonomicznym- oznacza jednostkę gospodarczą wyodrębnioną pod względem techniczno- organizacyjnym z całości gospodarki uspołecznionej (ale nie stanowiącą jeszcze przedsiębiorstwa spółki itd.);

3. w rozumieniu prawa cywilnego- zakład to wyodrębniona organizacyjnie i materialnie część przedsiębiorstwa, spółki, która nie ma osobowości prawnej i pozostaje na rozrachunku wewnętrznym z macierzystą jednostką organizacyjną; niekiedy w ujęciu przedmiotowym prawo cywilne zrównuje zakład z przedsiębiorstwem;

4. w rozumieniu prawa pracy- zakład pracy oznacza każdą jednostkę organizacyjną zatrudniającą pracowników, niezależnie od charakteru stosunku pracy;

5. zakład budżetowy w rozumieniu prawa finansowego- oznacza sposób powiązania finansowego danej jednostki organizacyjnej z budżetem państwa, polegający na łączeniu się saldem: jednostka pokrywa swoje wydatki z osiąganych dochodów, a w razie nadwyżki dochodów odprowadza je do budżetu państwa; w sytuacji odwrotnej uzyskuje środki z budżetu państwa na pokrycie niedoboru;

6. zakład może być elementem składowym nazw różnych jednostek organizacyjnych- użycie tego elementu wynika często z tradycji, naśladownictwa lub przypadku (np. ZUS, PZU);

7. wreszcie pojęcie zakładu administracyjnego występuje w rozumieniu prawa administracyjnego i jego nauki; ono właśnie będzie poddane charakterystyce prawnej.

Typowymi zakładami administracyjnymi są:

1. w dziedzinie oświaty- szkoły

2. w dziedzinie kultury- biblioteki publiczne

3. w dziedzinie nauki- szkoły wyższe

4. w dziedzinie wychowania- przedszkola

5. w dziedzinie reedukacji- więzienia, domy poprawcze, izby wytrzeźwień

6. w dziedzinie ochrony zdrowia- sanatoria, kliniki

7. w dziedzinie opieki społecznej- domy dziecka, domy opieki dla ludzi starszych.

46. organizacje pozarządowe i ich udział w wykonywaniu zadań z zakresu administracji publicznej- Look twórca umowy społecznej i liberalizmu. Wg niego własność obejmowała: życie, wolność, mienie. I miejsce OBYWATEL. Hegl stworzył koncepcję społeczeństwo obywatelskie. I miejsce PAŃSTWO. Uważał, że wszyscy obywatele powinni brać udział w sprawowaniu władzy.

Zakres podmiotowy organizacji pozarządowej: wolność zrzeszania się

1. sformalizowane

2. inne przyjmujące różnego rodzaju ruchy obywatelskie

Ad 1

• związki zawodowe,

• związki pracodawców,

• związki społeczno- zawodowe,

• samorządy zawodowe,

• partie polityczne,

• stowarzyszenia,

• fundacje.

Ad 2

• inne ruchy obywatelskie: komitety.

Musi mieć charakter zbiorowy.

Organizacje pozarządowe powoływane są nie w celu zysku lecz w celu świadczenia usług.

STOWARZYSZENIA dzielą się na:

1. zwykłe- 3 osoby posiadające zdolność do czynności prawnej nie posiadają osobowości prawnej, nie mogą prowadzić działalności gospodarczej. Utrzymują się ze składek członków.

2. rejestrowe- rejestruje sąd rejonowy. Założone przez min. 15 osób (Polacy, cudzoziemcy) mogą tworzyć stowarzyszenie- nie wymagane jest 15 osób. Osoby niepełnoletnie od 16 lat mogą być członkami, a poniżej 16 lat za zgodą rodziców. Z chwilą wpisu do rejestru stowarzyszenie rejestrowe nabywa osobowość prawną- należy przedstawić członków i statut.

STOWARZYSZENIE to dobrowolne zrzeszenie osób o celach nie zarobkowych. Pieniądze z działalności gospodarczej przeznaczone na cele statutowe.

PARTIE POLITYCZNE- szczególny rodzaj organizacji pozarządowej- musi być 1000 osób do założenia wyłącznie obywatele Polski. Komitet założycielski- 15 osób w celu utworzenia statutu. W chwili wpisu partie polityczne nabywają osobowość prawną. Partia polityczna nie może prowadzić działalności gospodarczej.

FUNDACJE- fundator to założyciel fundacji, posiada osobowość prawną- działa na własny rachunek.

Zasady uczestnictwa w realizacji zadań z zakresu administracji:

1. partnerstwa- współuczestnictwo w definiowaniu i określaniu celów publicznych- organy pozarządowe współdziałają z innymi ,

2. jawności- przyznawanie zadania w trybie przetargowym- każda organizacja pozarządowa może uczestniczyć w przetargu,

3. efektywności- związana z oszczędnością środków przeznaczonych do realizacji zadań. Odbiurokratyzowanie procesów decyzyjnych.

Formy realizacji:

1. zasada dotacji- otrzymuje środki budżetowe w celu pokrycia kosztów realizacji zadań,

2. zasada kontraktu- porozumienie publiczno- prawne lub umowa cywilno- prawna.

Realizacja zadań ma charakter czasowy.

Organizacje pozarządowe- uczestniczą w wykonywaniu usług niematerialnych i w tym zakresie zastępują bądź uzupełniają lub działają niezależnie obok organów administracji publicznej.

Przesłanki działalności podmiotów organizacji pozarządowych:

1. jawność,

2. otwartość,

3. powszechność,

4. współuczestnictwo finansowe.

47. Pojęcie, teorie i modele samorządu terytorialnego- definicja samorządu wg T. Bigo: Samorząd terytorialny- jest decentralizacją administracji publicznej, której samodzielnymi podmiotami są korporacje powołane do tego przez ustawy.

Teorie samorządu terytorialnego- są trzy podstawowe teorie samorządu:

1. teoria naturalistyczna

2. teoria państwowa

3. teoria polityczna.

Ad 1 wg tej teorii samorząd przeciwstawia się państwu jako czynnik od niego niezależny. Zgodnie z teorią o „wolności gminy”, wyprowadzonej z naturalnego prawa komuny, gmina jest starsza od państwa; to państwo od gminy może wywodzić swe prawa. Gminy są instytucją równą państwu, które jest właściwie federacją gmin. Zgodnie z tą teorią państwo istnieje dla gmin, a nie gminy dla państwa. Istota samorządu polega materialnie na załatwianiu spraw niezmiennych, wynikających z natury jednostki. Sprawy te stanowią własny, nienaruszalny dla państwa zakres działania, w przeciwstawieniu do poruczonego zakresu, polegającego na sprawowaniu spraw obcych, państwowych. Ta najstarsza teoria o naturalnym prawie gminy do samorządu, zrodzona z ideologii rewolucji francuskiej i doktryny prawa natury, obecnie należy już do historii.

Ad 2 ta teoria zakłada, że państwo wykonuje władzę bezpośrednio przez własne organy, ale może część swej władzy przekazać miejscowemu społeczeństwu, jako odrębnemu podmiotowi prawnemu, wchodzącemu w stosunki prawne z państwem. Wg tej teorii istota samorządu polega na wykonywaniu praw zwierzchnich odstąpionych przez państwo korporacjom samorządowym, jako ich własne prawo.

Ad 3 teoria polityczna dopatruje się w urządzeniach samorządowych nie tyle rozwiązań prawnych ile pewnej myśli politycznej. Istotę samorządy widzi się tutaj albo w osobowym składzie organów samorządowych (honorowi urzędnicy) albo w udziale społeczeństwa w administracji publicznej. Główny przedstawiciel tej teorii Gneist identyfikuje samorząd z administracją państwową wykonywaną przy pomocy honorowych urzędników, podkreślając niezależność urzędników samorządowych jako istotny sprawdzian samorządu.

Model samorządu terytorialnego:

1. wg kryterium zadań:

• unitarny- kiedy samorząd wykonuje tylko zadania własne- monistyczny,

• dualistyczny- kiedy wykonuje zadania własne i zlecone przez administrację rządową.

2. wg kryterium organizacyjne:

• jednostopniowy

• dwustopniowy

• trzystopniowy

3. wg kryterium nadzoru:

• nadzór zapobiegawczy- dyrektywny, prewencyjny ex ante (przed podjęciem czynności)

• nadzór weryfikacyjny- ex post po podjęciu, podpisaniu czynności.

48. Ustrój i zadania gminy- gmina jest adresatem norm prawnych, sytuujących ją jako wyodrębniony podmiot prawa w strukturze organizacyjnej państwa. Poprzez powołanie do życia samorządu terytorialnego ustawodawca dokonał poziomego podziału władzy wykonawczej tworząc w miejsce dotychczas jednolitej organizacyjnie administracji państwowej administrację rządową i samorządową. W Polsce oddzielenie zadań administracji rządowej od zadań gminy dokonane zostało na kilku poziomach. Art. 6 ustawy samorządowej, wg którego do zakresy działania gminy należą wszystkie sprawy publiczne o znaczeniu lokalnym, nie zastrzeżone ustawami na rzecz innych podmiotów, ustanawia domniemanie właściwości na rzecz gminy. Art. 7 ustawy samorządowej ustala, że zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty należy do zadań własnych gminy. Zadania własne gminy można podzielić na pewne kategorie, a mianowicie zadania z zakresu:

• infrastruktury technicznej gminy- gminne ulice, drogi, mosty, place, wodociągi, kanalizacja, usuwanie i oczyszczanie ścieków komunalnych; utrzymywanie czystości, utrzymywanie urządzeń sanitarnych; wysypiska oraz utylizacja odpadów komunalnych; zaopatrzenie w energię elektryczną i cieplną; komunalne budownictwo mieszkaniowe; lokalny transport zbiorowy; targowiska i hale targowe; gminne obiekty i urządzenia użyteczności publicznej oraz obiekty administracyjne;

• infrastruktury społecznej- ochrona zdrowia, pomoc społeczna, oświata, kultura, kultura fizyczna;

• porządku i bezpieczeństwa publicznego- organizacja ruchu drogowego, porządek publiczny, ochrona przeciwpożarowa, bezpieczeństwo sanitarne;

• ładu przestrzennego i ekologicznego- planowanie przestrzenne, gospodarka terenami, ochrona środowiska.

Gmina wykonuje zadania własne w imieniu własnym i na W odpowiedzi na własną odpowiedzialność, na zasadach określonych przez ustawy, korzystając z samodzielności chronionej na drodze sądowej. Poprzez wprowadzenie zadań obowiązkowych ustawodawca zabezpiecza ich realizację oraz zapewnia mieszkańcom gminy określony poziom zaspokojenia potrzeb publicznych. Jest to także gwarancja prawna równości ludzi wobec prawa, drążenie do równego dostępu do świadczeń w skali państwa, niezależnie od miejsca zamieszkania.

Gmina wykonuje ponadto zadania zlecone z zakresu administracji rządowej określonej w
art. 8 ustawy samorządowej. Są to zadania „obce” w tym sensie, że pochodzą od innego podmiotu administracji, jakim jest państwo. Gmina wykonuje te zadania po zapewnieniu środków finansowych przez administrację rządową, a w imieniu tej administracji, a więc niesamodzielnie. O ile ustawa tak stanowi, gmina jest obowiązana do wykonywania takich zadań, gmina może ponadto wykonywać zadania zlecone dobrowolnie, na podstawie porozumienia z właściwym organem administracji rządowej. Wykonywanie przez gminę zadań zleconych sprawia, że posiada ona dwoisty charakter- wspólnoty samorządowej oraz jednostki wykonawczej administracji rządowej. Jest to typowy element zakresu działania samorządu terytorialnego. Całość zadań administracji publicznej z różnych tytułów przysługujących gminie realizowana jest w znacznej części przez wydawanie decyzji administracyjnych.

49. Referendum lokalne- referendum przeprowadza się w:

• każdej ważnej sprawie w zakresie kompetencji danego organu

• sprawie odwołania rady przed upływem kadencji,

• samoopodatkowaniu się mieszkańców na cele publiczne- tylko w gminie.

Referendum przeprowadza się w stałych obwodach głosowania utworzonych w celu przeprowadzenia wyborów do organów stanowiących jednostek samorządu terytorialnego. Referendum zwołuje się na wniosek 10% (gmina, powiat), 5 % (województwo) lub z inicjatywy rady gminy. Referendum jest ważne, jeżeli wzięło w nim udział co najmniej 30% uprawnionych do głosowania. Wynik referendum jest rozstrzygający, jeżeli za jednym z rozwiązań w sprawie poddanej pod referendum oddano więcej niż połowę głosów. Wynik referendum gminnego w sprawie samoopodatkowania się mieszkańców na cele publiczne jest rozstrzygający, jeżeli za samoopodatkoaniem oddano co najmniej 2/3 ważnych głosów. Jeżeli referendum zakończy się wynikiem rozstrzygającym w sprawie poddanej pod referendum, organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego niezwłocznie podejmie czynności w celu jej realizacji.

55. Pojęcie kontroli- kontrola jest zjawiskiem badawczym, stwierdzającym odchylenia od stanu modelowego. Nie polega na władczym wkraczaniu w sferę podmiotu badanego. Ma dać tylko określony wynik- sprawozdanie pokontrolne. Jeżeli podmiot kontrolujący stwierdzi uchybienie to zawiadamia odpowiedni organ.

56. Kontrola wyspecjalizowana- utworzona z myślą fachowego, merytorycznego kontrolowania administracji i podmiotów nawet prywatnych, które uczestniczą w wykonywaniu zadań publicznych albo korzystają z mienia publicznego bądź finansów publicznych- możliwa kontrola wszystkich podmiotów. Osoby przeprowadzające kontrolę wyspecjalizowaną mają prawo do wglądu wszystkich dokumentów, uzyskiwanie oświadczeń, wstępu do pomieszczeń.

58. NADZÓR BUDOWLANY

Zadania nadzoru budowlanego wykonują:

• powiatowy inspektor nadzoru budowlanego,

• wojewoda przy pomocy wojewódzkiego inspektora budowlanego jako kierownika wojewódzkiego nadzoru budowlanego, wchodzącego w skład zespolonej administracji wojewódzkiej,

• Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego,

• w dziedzinie górnictwa sprawują organy określone w oddzielnych przepisach.

Obowiązki organów nadzoru budowlanego:

• nadzór i kontrola nad przestrzeganiem przepisów prawa budowlanego,

• wydawania decyzji administracyjnych w sprawach określonych ustawą,

• prowadzenie ujednoliconej ewidencji rozpoczynanych i oddawanych do użytkowania obiektów budowlanych,

Organy te kontrolują posiadanie przez osoby wykonujące samodzielne funkcje techniczne w budownictwie uprawnień. Organy nadzoru lub osoby działające z ich upoważnienia mają prawo wstępu:

• do obiektu,

• na teren budowy, zakładu pracy,

• na teren, na którym jest prowadzona działalność gospodarcza polegająca na obrocie wyrobami budowlanymi.

Te czynności kontrolne przeprowadza się w obecności kierownika budowy lub robót, kierownika zakładu pracy lub wyznaczonego pracownika, dostawcy wyrobów budowlanych. Podczas czynności kontrolnych organy mogą żądać od powyższych osób informacji i udostępnienia dokumentów:

1. związanych z prowadzeniem robót, przekazywaniem obiektu budowlanego do użytkowania, utrzymaniem i użytkowaniem obiektu budowlanego,

2. świadczących o dopuszczeniu wyrobu budowlanego do obrotu i stosowania w budownictwie.

Organy te mogą nałożyć obowiązek dostarczenia przez te osoby w określonym terminie ocen technicznych lub ekspertyz dotyczących wyrobów lub budowli. Na to postanowienie przysługuje zażalenie.

Do zadań organów nadzoru budowlanego należy:

• kontrola przestrzegania i stosowania przepisów prawa budowlanego,

• kontrola działania organów administracji architektoniczno - budowlanej,

• badanie przyczyn katastrof,

• współdziałanie z organami kontroli państwowej

W przypadku wystąpienia klęski żywiołowej Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego określa zadania i tryb działania organów nadzoru budowlanego. Sprawuje on kontrolę nad działaniami tych organów, a także nad organami administracji archit. - budowl.; jest organem wyższego stopnia w stosunku do wojewodów i woj. inspekt. budowl. i organów samorządu zawodowego (np. samorząd zawodowych architektów); prowadzi także centralne rejestry (osób posiadających uprawnienia budowlane, rzeczoznawców budowlanych, ukaranych z tytułu odpowiedzialności zawodowej). Swoje zadania wykonuje przy pomocy Głównego Urzędu Nadzoru Budowlanego.

Kontrola przestrzegania i stosowania przepisów prawa budowlanego obejmuje:

1. kontrolę zgodności wykonywania robót budowlanych z przepisami prawa budowlanego, projektem budowlanym i warunkami określonymi w decyzji o pozwolenie na budowę,

2. sprawdzanie posiadania przez osoby pełniące samodzielne funkcje techniczne w budownictwie właściwych uprawnień,

3. sprawdzanie dopuszczenia do obrotu i stosowania w budownictwie wyrobów budowlanych.

Organy nadzoru budowlanego, kontrolując stosowanie przepisów prawa budowlanego badają prawidłowość postępowania administracyjnego przed organami administracji architektoniczno-budowlanej oraz wydawanych w jej toku decyzji i postanowień, a także sprawdzają wykonywanie obowiązków wynikających z decyzji i postanowień wydawanych na podstawie przepisów prawa budowlanego.

59. RESORTOWA STRUKTURA ADMINISTRACJI

W nauce resort ujmowany jest w znaczeniu przedmiotowym i podmiotowym. Według M. Jaroszyńskiego resort administracyjny w szerszym znaczeniu to „wyodrębniony pod względem organizacyjnym dział (gałąź) administracji państwowej, grupujący sprawy jednorodne lub pokrewne i kierowany przez jeden organ centralny”, w znaczeniu węższym resortem jest „jedynie taki wyodrębniony pod względem dział administracji, który jest kierowany przez ministra lub innego członka rządu”.

Zagadnienie resortu porządkuje również W. Dawiodowicz - który w tym pojęciu wyróżnia dwa aspekty: rzeczowy i organizacyjny - w sposób następujący: „Od strony rzeczowej resort jest to określona dziedzina administracji lub gospodarki; wyodrębnienie tej dziedziny polega się na zasadzie zgrupowania o tym samym lub zbliżonym charakterze (np. zadania w dziedzinie górnictwa, rolnictwa).

Nawet stabilizacja podmiotowa (organizacyjna) resortów, której zresztą nie zna polski porządek prawny, nie zapewniałaby nie przenikania spraw z jednego do drugiego stosownie do nowych tendencji w sprawności kierowania i zarządzania. Występują rodzaje spraw nakładające się na wiele dziedzin wyodrębnionych rzeczowo np. sprawy z zakresu planowania przestrzennego, ochrony środowiska czy kontroli państwowej.

Podział administracji na resorty jest podziałem pionowym. W dzisiejszej strukturze organizacyjnej administracji publicznej wyróżnia się trzy rodzaje resortów:

1. resorty kierowane wyłącznie przez ministrów lub podmioty równorzędne - naczelne organy administracji rządowej.

2. resorty kierowane przez naczelne bądź centralne organy administracji państwowej oraz równocześnie przez organy samorządu terytorialnego ( np. resort rolnictwa, finansów, ochrony środowiska).

3. resorty kierowane przez centralne organy administracji państwowej np. resort statystyki.

Ustawa z 4 września 1997 r. - o działach administracji rządowej ustala 32 działy administracji rządowej, wyznaczając jednocześnie zakres przedmiotowy każdego z nich oraz przyporządkowując poszczególne kategorie spraw ministrom lub innym organom. Minister może prowadzić więcej niż jeden dział.

60. SŁUŻBA CYWILNA - zasady organizacji i działania.

Zgodnie z założeniami ustawy o służbie cywilnej z 1998 r. w ciągu kilku najbliższych lat korpus taki złożony z urzędników służby cywilnej powstanie dzięki podjętym działaniom organizacyjnym. Obecnie liczy on 112 osób.

Neutralność polityczna urzędników służby cywilnej związana jest z konstytucyjną zasadą równości wszystkich obywateli wobec prawa. Zasada równego traktowania wszystkich obywateli zobowiązuje wszystkie organy państwa (legislacyjne, sądowe i administracyjne), aby nie stosowały w swych działaniach żadnych preferencji religijnych, rasowych, politycznych.

Nad działaniami tymi zarówno w fazie tworzenia służby cywilnej jak i jej funkcjonowania czuwać będzie 16-to osobowa Rada Służby Cywilnej , powoływana przez Prezesa RM w połowie spośród osób spełniających wymogi stawiane kandydatom do służby cywilnej, których wiedza, doświadczenia i autorytet dają rękojmię prawidłowej realizacji zadań Rady (kadencja trwa 6 lat, przy czym co 3 lata kończy się kadencja połowy członków), a w połowie spośród przedstawicieli wszystkich klubów parlamentarnych spełniających warunki stawiane kandydatom. (Kadencja ich dostosowana jest odpowiednio do kadencji parlamentu). Przewodniczącego Rady powołuje Prezes RM, a wiceprzewodniczącego wybiera Rada na wniosek Przewodniczącego. Kadencja członków Rady może ulec skróceniu w wyniku wygaśnięcia członkostwa albo odwołania przez Prezesa RM na wniosek Rady lub z własnej inicjatywy za zgodą 2/3 składu Rady, względnie w wyniku jego rezygnacji. Zadania Rady polegają głównie na opiniowaniu projektów aktów normatywnych i działań dot. Służby cywilnej, jak również na zajmowaniu stanowiska w różnych sprawach łącznie z wnioskami personalnymi.

Postępowanie kwalifikacyjne prowadzi Szef Służby Cywilnej, który powołuje pięcioosobowe zespoły sprawdzające, przy mianowaniu zaś na wyższe stanowiska służby cywilnej występuje tryb konkursowy, gdzie również powołuje komisje konkursowe. Istnieje prawo odwołania od decyzji Szefa Służby Cywilnej do Prezesa RM, a od jego decyzji prawo złożenia skargi do NSA. Wyższa Komisja Dyscyplinarna Służby Cywilnej jest kompetentna w rozpatrywaniu odwołań, orzeczeń komisji dyscyplinarnych urzędów wydawanych w toku prowadzonych postępowań dyscyplinarnych wobec członków korpusu służby cywilnej.

Szef Służby Cywilnej jako centralny organ administracji rządowej podlega i jest wyznaczany przez Prezesa RM spośród urzędników służby cywilnej na okres 5 lat po uzyskaniu pozytywnej opinii Rady Służby Cywilnej i mający do pomocy Urząd Służby Cywilnej. Szef S.C. będzie czuwać nad przestrzeganiem zasad Służby cywilnej, kierować procesem zarządzania kadrami w służbie cywilnej ,a także planować i nadzorować wykorzystanie środków finansowych na wynagrodzenia i szkolenia członków korpusu służby cywilnej określonych ustawą budżetową. Szef S.C. w zakresie podejmowania decyzji związanych z powstaniem i przebiegiem zatrudnienia urzędnika w służbie cywilnej będzie

• ogłaszać max liczbę mianowań w danym roku,

• organizować i prowadzić postępowanie kwalifikacyjne,

• dokonywać mianowania urzędników służby cywilnej,

• prowadzić konkursy na wyższe stanowiska w służbie cywilnej,

• dokonuje zmian w stosunku pracy urzędnika służby cywilnej.

Ostatni w organizacji służby cywilnej stopień zajmuje Dyrektor Generalny Urzędu mający zapewniać funkcjonowanie i ciągłość pracy urzędu, warunki jego działania, a także należytą organizację pracy. Realizuje także zadania służby cywilnej , w tym czynności z zakresu Prawa Pracy wobec osób zatrudnionych w urzędzie oraz realizuje politykę personalną w służbie cywilnej. To właśnie on organizuje nabór do korpusu służby cywilnej, upowszechnia propozycje o wolnych stanowiskach pracy, zawiera z pracownikami służby cywilnej umowy o pracę, organizuje służbę przygotowawczą, dla zatrudnianych po raz pierwszy w służbie cywilnej (trwa ona od 6 - 18 miesięcy, na który czas zawierana jest umowa o pracę na czas określony i kończy się oceną komisji egzaminacyjnej, przy czym ocena negatywna skutkuje rozwiązaniem umowy). Przyznaje także nowomianowanym urzędnikom stopnie służbowe, podejmuje czynności związane z ustaniem stosunku pracy. W toku zatrudnienia dyrektor generalny planuje, organizuje i nadzoruje szkolenia. W postępowaniu dyscyplinarnym, stosuje bezpośrednio środki dyscyplinujące, bądź też wszczyna postępowanie przed komisją dyscyplinarną urzędu, którą zresztą sam powołuje, podobnie jak i rzecznika dyscyplinarnego urzędu, który prowadzi postępowanie wyjaśniające.

Ze stopniami służbowymi ma być związane wynagrodzenie różnicowane za pomocą stawki dodatku służbowego należnego z tytułu posiadanego stopnia służbowego. Ustawa przewiduje, iż w toku kariery zawodowej urzędnika służby cywilnej będzie on otrzymywać kolejne stopnie służbowe po uzyskaniu pozytywnej oceny okresowej zawierającej umotywowany wniosek bezpośredniego przełożonego o przyznanie kolejnego stopnia; przy czym kolejne awanse nie powinny mieć miejsca częściej niż co 12 m-cy. W wyniku zapisów nowej ustawy nastąpił podział dotychczas jednolitego korpusu na dwie grupy:

1. pracowników służby cywilnej zatrudnionych na podstawie umowy o pracę,

2. urzędników służby cywilnej zatrudnionych w drodze mianowania, ale też konsekwencją są istotne w naborze do korpusu. Każdy spełniający określone wymogi wstępne dopuszczony jest do postępowania kwalifikacyjnego, a po jego pomyślnym zakończeniu musi swoją karierę rozpocząć od statusu pracownika służby cywilnej zatrudnianego na podstawie umowy o pracę, tylko bowiem pracownicy służby cywilnej mogą przystępować do postępowania kwalifikacyjnego na urzędników służby cywilnej.

Przed objęciem służby urzędnik składa uroczyste ślubowanie, potwierdzając ten fakt pisemnie. Odmowa jest równoznaczna z wygaśnięciem stosunku pracy. W przypadku wyższych stanowisk procedura ich obsadzania jest odmienna, gdyż o nie ubiegać się nie tylko urzędnicy służby cywilnej. Ponadto obsadzanie stanowisk odbywa się w drodze konkursu.

Dyspozycyjność urzędnika służby cywilnej obejmuje nie tylko łatwość zmiany zajmowanego stanowiska, ale przede wszystkim możliwość zmiany treści stosunku pracy bez jego ustawania. Jeżeli interes służby za tym przemawia, urzędnika można w każdym czasie przenieść do innego urzędu, (nawet w innej miejscowości) przy czym Szef S.C. może dokonać takiego przeniesienia na okres do dwóch lat, nie więcej niż dwa razy w toku całej służby. Z kolei przeniesienie na wniosek samego urzędnika może nastąpić jedynie wtedy, gdy nie stoi temu na przeszkodzie interes służby. Przeniesienie następuje też wtedy, gdy nastąpiła likwidacja urzędu lub jego przekształcenie uniemożliwiające dalsze zatrudnienie urzędnika. W razie przeniesienia do innej miejscowości (poza przeniesieniem na wniosek zainteresowanego) służy urzędnikowi szereg przywilejów materialnych łagodzących skutki zmiany miejsca zamieszkania.

Ustawa utrzymała udzielenie urlopu bezpłatnego do 5 lat przez Szefa S.C. z zachowaniem ciągłości zatrudnienia na czas wykonywania zajęć, zajmowaniu określonego stanowiska lub wykonywania funkcji poza służbą cywilną oraz przeniesienie w stan nieczynny na okres 1 roku z zachowanie wynagrodzenia oraz innych uprawnień i świadczeń, a wreszcie zawieszenie z mocy prawa w razie aresztowania lub na mocy decyzji dyrektora generalnego urzędu na okres postępowania dyscyplinarnego.

Ustanie stosunku pracy urzędnika służby cywilnej może nastąpić w wyniku wygaśnięcia, obligatoryjnego rozwiązania za trzymiesięcznym wypowiedzeniem z powodu: dwukrotnej, następującej po sobie negatywnej oceny okresowej, trwałej zmiany stanu zdrowia uniemożliwiającej zatrudnienie, utraty nieposzlakowanej opinii, postępowania karnego toczącego się dłużej niż 3 m-ce lub fakultatywnego rozwiązania za trzymiesięcznym wypowiedzeniem w razie zaistnienia ustawowych okoliczności, a wreszcie rozwiązania bez wypowiedzenia, a także rozwiązania za porozumieniem stron oraz za trzymiesięcznym wypowiedzeniem z powodu rezygnacji ze służby.

Członkowie korpusu służby cywilnej obowiązani są wykonywać treści poleceń służbowych z zachowaniem przepisanej procedury. Obowiązuje ich także zakaz kierowania się przekonaniami politycznymi oraz interesami jednostkowymi i grupowymi, oraz uczestnictwa w strajkach i akcjach protestacyjnych, a urzędników służby cywilnej zakaz przynależności do partii politycznych i związków zawodowych oraz sprawowania mandatu radnego. Nie mogą wykonywać dodatkowych zajęć poza służbą bez zgody przełożonych. Członkowie korpusu podlegają stałej ocenie bezpośredniego przełożonego oraz okresowym ocenom podejmowanym nie rzadziej niż raz na dwa lata. Ocena negatywna odsuwa awans zawodowy. Na urzędnikach spoczywa także obowiązek uczestniczenia w szkoleniach i doskonaleniu w służbie cywilnej przy czym koszt uczestnictwa pokrywa budżet urzędów i Szefa S.C.

Nowa ustawa zróżnicowała rodzaje kar dyscyplinarnych w zależności od tego, czy obwinionym jest pracownik, czy urzędnik służby cywilnej.

61. POJĘCIE MAJĄTKU PUBLICZNEGO

Majątkiem publicznym jest ten majątek, który niezależnie od charakteru podmiotu będącego właścicielem zostaje w sposób prawny przeznaczony do użytku publicznego, w zakresie pełnego lub ograniczonego korzystania (również odpłatnego), regulowanego także lub wyłącznie prawem administracyjnym.

Jeśli prawo nie reguluje konsekwencji wyróżnienia majątku publicznego, wyróżnienie to jest zbędne.

Przedmiotem majątku publicznego są:

1. dobra naturalne,

2. dobra wytworzone.

Przysparzanie majątku publicznego odbywa się następującymi sposobami:

• albo przez zmiany naturalne środowiska kwalifikowane przez obowiązujące prawo jako przysporzenie

• albo przez wydanie przewidywanego w porządku prawnym jednostkowego aktu normatywnego (generalnego), np. utworzenie rezerwatu,

• albo przez przysporzenie powstałe z mocy samego prawa np. nacjonalizacja,

• albo przez zmianę właściciela powstałą z mocy samego prawa wraz z konieczną deklaratoryjną decyzją administracyjną,

• albo przez wydanie decyzji administracyjnej np. wywłaszczenie nieruchomości.

Uszczuplanie majątku publicznego winno się odbywać w ten sam sposób lub tymi samymi formami prawnymi co przysparzanie.

Jeśli w majątku publicznym nie chodzi o jego ochronę, tzn., że o nic istotnego nie chodzi.

Cechy korzystania jako warunki uznania za majątek publiczny to:

1. korzystanie musi mieć charakter powszechny,

2. korzystanie musi się cechować użytecznością publiczną,

3. korzystanie musi być organizowane przez państwo lub inny podmiot publicznoprawny (władzy wykonawcze państwa),

4. dane korzystanie nie może być zastąpione innym możliwym korzystaniem,

5. korzystanie publiczne nie może tolerować innego, jednoczesnego korzystania prywatnego z majątku publicznego (np. korzystanie z części drogi publicznej przez prywatnego czy innego inwestora).

Korzystanie przez obywateli z majątku publicznego musi mieć charakter dostępu bezpośredniego. To też należy wyróżnić korzystanie:

1. powszechne nieograniczone (plaża publiczna),

2. powszechne ograniczone (szkoła).

Ze względu na podstawy prawne korzystanie odbywa się :

1. bez konieczności istnienia jakichkolwiek warunków ( np. z parku miejskiego),

2. gdy uprawnienie powstaje z mocy samego prawa,

3. gdy uprawnienie powstaje z mocy decyzji.

62. POJĘCIE FORM DZIAŁANIA ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ

Możliwość ujmowania działań administracji publicznej w kategoriach form działania są różne, ograniczone lub rozszerzane, w zależności tego co się rozumie przez administrację publiczną oraz jak rozumie się stosunek tej administracji do prawa.

W przypadku, gdy sprowadza się administrację publiczną do funkcji wykonywania prawa pojęcie form działania tej administracji zostają zamknięte jedynie te przejawy działalności administracyjnej, które mają ściśle wykonawczy względem ustawy (a szerzej: także innych aktów prawa stanowionych na podstawie i w celu wykonywania ustawy) charakter i które wyrastają z norm prawnych w sposób wyraźny, które są określone szczegółowo tymi normami i dla podjęcia których prawo wyraźnie upoważnia.

Natomiast gdy przez administrację publiczną rozumie się działalność twórczą, podejmowaną przez organy administracji publicznej, nie tylko po to, aby wiernie i dokładnie wykonać prawo, ale także po to, aby w ramach prawa realizować ze znaczną dozą samodzielności, w sposób twórczy, zadania publiczne, wówczas w katalogu prawnych form działania administracji znaleźć się mogą takie postacie działań, które administracja podejmuje na postawie ogólnych norm prawa dla wykonania określonych zadań publicznych, działań, których kształt prawny jest w znacznym zakresie ukształtowany przez praktykę administracyjną w ramach dopuszczonej prawnie samodzielności działania organów administracji publicznej.

W demokratycznym państwie prawa administracja publiczna podejmuje działania w formach określonych przez prawo. Wśród podstawowych form działania administracji publicznej określonych przez prawo należy wymienić następujące:

1. akty administracyjne,

2. akty normatywne,

3. formy działań faktycznych,

4. umowy.

63. AKTY ADMINISTARCYJNE - pojęcie i rodzaje

Akt admin. - pod tym pojęciem rozumieć będziemy wynik działania organu administracji publicznej ( także innego podmiotu) uzyskany w oparciu o właściwe zastosowanie normy prawa materialnego, procesowego i w granicach przyznanej temu organowi samodzielności z jednoczesnym odniesieniem do tej normy wyczerpująco ustalonego stanu faktycznego, w którym to organ w sposób władczy i jednostronny rozstrzyga o prawach i obowiązkach indywidualnego adresata.

• organ lub inny podmiot - strona podmiotowa np. decyzje będzie wydawał także podmiot nie będący organem a będący spólką z.o.o lub s.a

Organ ten musi być właściwy do wydania decyzji (właściwość miejscowa, rzeczowa). Właściwość ta musi wynikać z ustawy. Istnieje zakaz subdelegacji ( przenoszenia na inny organ).

• właściwa norma prawa materialnego - chodzi tu o prawo administracyjne; jego zastosowanie:

• wyczerpujące i wszechstronne ustalenie stanu faktycznego właściwego dla sprawy. Organ powinien działać bez zbędnej zwłoki.

• ustalenie norm prawnych odnoszących się do określonego stanu faktycznego.

• Subsumcja - oznacza odniesienie ustalonego stanu faktycznego treści norm prawnych

• Określenie skutków prawnych tego odniesienia

Akt administracyjny jest aktem jednostronnym. Cechuje się władczością. Istnieje przymus egzekwowania rozstrzygnięć (sankcje przymusu państwowego). Akt admin. tworzy, znosi, modyfikuje stosunek prawny w zakresie prawa administracyjnego. Rozstrzyga o przyznaniu uprawnień adresatowi; o zmianie treści takiego uprawnienia.

Akt admin. powinien zostać wydany zawsze wtedy gdy organ admin. rozstrzyga co do istoty sprawy kończąc postępowanie. Wtedy istnieje obowiązek zakończenia postępowania przez wydanie aktu admin. - decyzji. W zwiazku z tym sprowadza się to do obowiązku zakończenia postępowania w drodze decyzji.

Podział aktów administracyjnych:

1. Podział na akty konstytutywne i deklaratoryjne:

• konstytutywne- tworzą, znoszą bądź modyfikują stosunki prawne np. zmiana nazwiska. Akty te charakteryzują się tym, że wywołują skutek prawny na przyszłość od chwili wydania.

• deklaratoryjne- to takie akty admin. które potwierdzają istnienie określonego uprawnienia bądź zespołu uprawnień np. świadectwo szkolne. Działają z mocą wsteczną, ponieważ stanowią one potwierdzenie tego co już zaszło w przeszłości. W pewnym sensie również mają charakter konstytutywny, w takim zakresie w jakim są niezbędną przesłanką od spełnienia której uzależnia się realizację innych uprawnień adresata tego aktu.

1. Podział ze względu na adresata aktu (zewnętrzne i wewnętrzne):

2. zewnętrzne- są to takie akty których adresatem jest podmiot usytuowany poza strukturą organizacyjną aparatu publicznego. Adresatem tym może być osoba fizyczna, osoba prawna prywatna i inna osoba prawna np. prawa publicznego, jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej np. decyzja wojewody, której adresatem jest gmina. Te akty mogą być wydawane tylko na podstawie źródeł prawa powszechnie obowiązującego. W związku z tym nie można odbierać aktu admin. zewnętrznego na jakiejkolwiek postaci okólnika, instrukcji, informacji czy też innego aktu nawet o charakterze zarządzenia.

3. wewnętrzne- są to akty, których adresatem są osoby wchodzące w skład struktur organizacyjnych danego układu bądź jednostki tworzące ten układ. Mogą być wydawane wyłącznie na podstawie przepisów normatywnych.

4. Podział aktów na związane i niezwiązane:

4. związane- są to takie akty, które są wynikiem działania organu podjętego na wniosek zainteresowanej strony. Oznacza to, że samemu się zgłasza do organu o wydanie aktu. Jest ono związane zakresem wniosku, który się składa do organu.

5. niezwiązane- są to takie akty, które są wynikiem działania organu podejmowanego z urzędu a więc takimi, o których strona dowiaduje się następczo. Postępowanie rozpoczyna się z urzędu.

4. Akty admin. wywołujące bezpośrednie skutki cywilno - prawne i wywołujące pośrednie skutki cywilno - prawne:

Akty admin. nie będą zawsze tylko i wyłącznie wywoływały skutki w sferze prawa admin. ale też innych gałęzi prawa.

• bezpośrednie- kiedy akt admin. staje się podstawą samoistną realizacji uprawnień w sferze cywilnej albo ich utraty np. decyzja o wywłaszczeniu.

• pośrednie- są to takie akty, które stają się jedna z przesłanek nabycia, utraty bądź modyfikacji uprawnień o charakterze cywilno - prawnym.

64. POJĘCIE PRAWIDŁOWEGO AKTU ADMINISTRACYJNEGO

Prawidłowy akt administracyjny - za taki akt uznamy taki, który wydany zostaje w zgodzie i na podstawie norm prawa materialnego, ustrojowego, prawa procesowego i w granicach przyznanej temu organowi samodzielności. Akt admin. jest prawidłowy, jeżeli odpowiada wszelkim przesłankom stawianym mu przez porządek prawny. Akt admin. jest prawidłowy jeżeli:

• został wydany przez właściwy organ, tj. gdy organ ten miał prawo wydać taki akt,

• gdy akt został wydany zgodnie z przepisami prawa procesowego,

• gdy akt jest treściowo zgodny z obowiązującym prawem materialnym.

Aby akt admin. był niewadliwy, konieczne jest przestrzeganie przepisów prawa gwarantujących bezstronność urzędnika lub pracownika i jego wyłączenie od udziału w załatwianiu spraw, co do których istnieje wątpliwość zachowania bezstronności. Wyłączeniu może podlegać również organ, jeśli kierownik organu ma interes majątkowy w określonym sposobie załatwienia sprawy admin., a więc gdy zależy mu na wydaniu aktu admin. o określonej treści.

Skutkiem wydania aktu administracyjnego jest przede wszystkim to, że akt taki stwarza stosunek prawny między organem, który wydał a adresatem. Stosunek ten wiąże tak długo, dopóki dany akt nie zostanie wykonany albo zgodnie z prawem zmieniony bądź nie utraci mocy prawnej. Ze względu na charakter aktu admin. należy przyjąć, że taki akt wiąże organ od chwili wydania, zaś adresata - jeśli dopuszczalne jest odwołanie - z chwilą upływu terminu do wniesienia odwołania, a jeśli adresat wniósł odwołanie, obowiązuje go akt organu odwoławczego z chwilą ogłoszenia lub prawidłowego doręczenia. Gdy odwołanie nie służy, akt wiąże adresata z chwilą doręczenia lub ustnego ogłoszenia. Niekiedy odwołanie nie ma mocy wstrzymującej wykonanie aktu. Tak się dzieje, jeśli akt podlega natychmiastowemu wykonaniu z mocy ustawy albo gdy zostanie mu nadany rygor natychmiastowej wykonalności.

65. WADLIWE AKTY ADMINISTRACYJNE

Akty wadliwe - są to takie akty, których treść dotknięta jest różnego rodzaju wadami o charakterze materialnym lub procesowym i innymi, które nie powodują nieważność wprost, ale które mogą być wzruszone w drodze postępowania odwoławczego samoistnych działań organu wydającego lub w drodze orzeczenia sądu admin.

Do najważniejszych wad zaliczymy te które powodują nieważność aktu admin.:

• wydanie aktu admin. przez organ niewłaściwy rzeczowo i miejscowo,

• wydanie aktu admin. w którego treści zawarta jest oczywista wada sprowadzająca się do zamierzenia osiągnięcia celu prawniczo lub faktycznie niemożliwego np. decyzja o zabudowie księżyca,

• wydanie aktu zawierającego oczywistą wadę procesową tzn. wydany zostaje w sprawie wcześniej zakończonej, wydany w stosunku do niewłaściwego adresata.

Jest to nieważność pierwotna tzn. że akt ten nie wywołuje skutków prawnych.

Zagadnienia wadliwości decyzji w płaszczyźnie zdolności do wywoływania skutków prawnych: decyzje nieważne to takie, które nie wywołują skutku prawnego od momentu wydania, są aktami pozornymi (nie wchodzą do obrotu prawnego), nieistniejącymi, nie mającymi mocy prawnej .Decyzje wzruszalne wywołują skutki prawne, mają moc obowiązującą do czasu ich usunięcia z obrotu prawnego.

Decyzje nieważne to będą takie, których skutki prawne nie są uznane przez prawo. Wzruszalne zaś będą to decyzje, których skutki prawne są przez prawo uznane, ale które są pozbawiane zdolności do wywoływania skutków prawnych w przyszłości.

Wadliwości decyzji w płaszczyźnie zgodności z normami prawa materialnego i normami prawa procesowego: możemy wyróżnić dwa rodzaje wadliwości decyzji: wadliwość prawnoprocesowa decyzji - powoduje sankcję skutkującą wzruszalnością decyzji w trybie wznowienia postępowania. Wadliwość materialnoprawna decyzji - powoduje sankcję nieważności decyzji. Od tej reguły przewidziane są wyjątki, bowiem np. „pojęciem rażącego naruszenia prawa” należy objąć nie tylko rażące naruszenie prawa materialnego, lecz również i procesowego.

Charakteryzując zagadnienie decyzji nieistniejących, trzeba wyróżnić dwie sytuacje:

• nieistnienie postępowania administracyjnego

• decyzje nie istniejące, wydane w postępowaniu administracyjnym.

Do decyzji nie istniejących należy zaliczyć: decyzje nie zawierające wymaganych przepisami cech zewnętrznych, decyzje nie doręczone ( nie ogłoszone ) stronie.

Jeżeli decyzja nie spełnia wymagań konstytutywnych dotyczących struktury prawnej tego aktu, to zaliczymy ją do decyzji nieistniejących. W doktrynie i orzecznictwie NSA przyjmuje się, że chodzi o takie wymagania, jak oznaczenie organu administrującego, oznaczenie strony, rozstrzygnięcie sprawy (tzw. Osnowa decyzji), podpis osoby powołanej do wydania decyzji. Decyzje nieistniejące nie korzystają z domniemania prawidłowości i nie wchodzą do obrotu prawnego. Stwierdzenie ich nieistnienia może nastąpić bez zachowania szczególnych wymagań co do trybu postępowania i formy oraz w każdym czasie.

Nieakty - są to takie rozstrzygnięcia, które nie są podjęte organy admin. bądź inne podmioty uprawnione do wydawania decyzji np. decyzja kierownika budowy o przyznaniu mieszkania, a także wydawane poza jakąkolwiek procedurą. Akty te nie wywołują skutków prawnych.

66. DOMNIEMANIE WAŻNOŚCI AKTU ADMINISTRACYJNEGO

W praktyce istnieje i funkcjonuje pojęcie domniemanie ważności aktu admin. Oznacza ono, że każdy akt admin. uznaje się za ważny, wywołujący skutki prawne do momentu wyeliminowania jego z obrotu prawnego, czyli stwierdzenia jego nieważności. Jest to domniemanie, które może być obalone.

67. TRWAŁOŚĆ AKTU ADMINSTRACYJNEGO

Gdy chodzi o problem trwałości aktu administracyjnego, można to zilustrować na przykładzie decyzji administracyjnej. Można wyróżnić różne stopnie trwałości decyzji administracyjnej:

1. Trwałość momentem wydania decyzji (doręczenia). Adresat decyzji może się od niej odwołać, zaś organ administracyjny może zmienić tę decyzję za zgodą strony lub też organ administracyjny może zmienić tę decyzję na pozytywną, gdy nie sprzeciwia się to prawu.

2. Trwałość wyznaczona momentem uostatecznienia się decyzji administracyjnej ,gdy organ administracyjny sam nie może wzruszyć tej decyzji, ale może ją zmienić za zgodą strony lub z powodu poważnych wadliwości określonych w KPA.

3. Trwałość wyznaczona momentem uostatecznienia się decyzji, gdy organ administracyjny nie może już wzruszyć decyzji (już się bowiem wypowiedział), natomiast adresat może zakwestionować tę decyzję przez złożenie skargi do NSA.

4. Trwałość decyzji wyznaczona momentem jej uprawomocnienia się, gdy ani adresat decyzji, ani organ, który ją wydał, ani NSA, który ją kontrolował nie mogą jej wzruszyć; może próbować natomiast uczynić w drodze rewizji nadzwyczajnej Minister Sprawiedliwości, Prokurator Generalny RP, Rzecznik Praw Obywatelskich, Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego, Prezes NSA, a z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych także Minister Pracy i Polityki Socjalnej.

Etapy utrwalania aktu administracyjnego:

* z chwilą doręczenia aktu administracyjnego ma on charakter względny, bo każdy może się odwołać od tego aktu, jeżeli nie skorzysta z terminu do odwołania to decyzja staje się ostateczna.

* przekazanie aktu do rozpatrzenia do organu nadrzędnego.

* przekazanie rozstrzygnięcia do NSA.

* skarga konstytucyjna (na to rozstrzygnięcie można złożyć skargę do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka). - domniemanie trwałości decyzji administracyjnej; obalane.

68. ELEMENTY I CECHY DECYZJI

Decyzja - to jednostronne rozstrzygniecie organu administracji państwowej o wiążących konsekwencjach obowiązującej normy prawnej dla indywidualnie określonego podmiotu i konkretnej sprawy, podjęte przez ten organ w sferze stosunków zewnętrznych (wg NSA).

Forma decyzji - decyzja może występować pod różnymi nazwami, np. zezwolenia, pozwolenia, zgody, koncesji. W art. 107 wyliczone są elementy, które powinna zawierać decyzja; są one następujące:

• oznaczenie organu administracji publicznej

• data wydania

• oznaczenie strony lub stron

• powołanie podstawy prawnej

• rozstrzygnięcie

• uzasadnienie faktyczne i prawne

• pouczenie, czy i w jakim trybie służy od niej odwołanie

• podpis z podaniem imienia i nazwiska oraz stanowiska służbowego osoby uprawnionej do wydania decyzji

Ponadto powinna zawierać pouczenie co do formy wystąpienia na drogę sądową, jeżeli istnieje taka możliwość.

Powołanie podstawy prawnej pozwala na skontrolowanie, czy jest to przepis powszechnie obowiązujący, bo taki daje podstawę do wydania decyzji. Uzasadnienie faktyczne i prawne, którego treść powinna odpowiadać wymaganiom art. 107 par 3 „uzasadnienie faktyczne powinno w szczególności zawierać skazanie faktów, które organ uznał za udowodnione, dowodów, na których się oparł, oraz przyczyn, z powodu których innym dowodom odmówił wiarygodności i mocy dowodowej, zaś uzasadnienie prawne - wyjaśnienie podstawy prawnej decyzji, z przytoczeniem przepisów prawa”, stanowi integralną część decyzji i może być zaskarżane do NSA. Wadliwość uzasadnienia decyzji stanowią jedną z częstszych przyczyn uchylenia decyzji przez NSA.

Decyzja może zawierać klauzulę dotyczącą jej wykonania w postaci rygoru natychmiastowej wykonalności (np. dla ochrony zdrowia lub życia ludzkiego). Rygor ten może być nadany decyzji od razu przy jej wydaniu albo później w drodze osobnego postanowienia.

69. KONCESJA A LICENCJA

Koncesja - to akt, w którym następuje przeniesienie na określony podmiot uprawnienia do wykonywania ściśle określonej działalności gospodarczej produkcyjnej bądź usługowej w sposób i na warunkach określonych w ustawie, których przestrzeganie podlega kontroli organu wydającego koncesję.

Organ wydający koncesję - jest to naczelny bądź centralny organ państwa wskazany bezpośrednio w ustawie, który jest też do żądania od strony dostarczenia nie tylko wymaganych wprost, ale dodatkowych dokumentów oraz udzielenia informacji.

Decyzja w sprawie koncesji wydawana przez ten organ jest decyzją uznaniową, której wydanie może być ponadto uzależnione od złożenia przez stronę odpowiedniego zabezpieczenia majątkowego. Koncesję wydaje się na czas nieokreślony, chyba że strona wystąpi z odmiennym wnioskiem.

Cofnięcie koncesji może nastąpić w drodze następczego aktu admin. wydanego na skutek:

• rażącego naruszenia warunków koncesji,

• nie usunięcia uchybień stwierdzonych w czasie kontroli,

• pojawienie się nowych przyczyn uzasadniających odmowę udzielenia koncesji jeżeli podmiot na rzecz którego przyznano koncesję zaprzestał prowadzenia działalności gospodarczej,

• wydano prawomocne orzeczenie zakazujące przedsiębiorcy wykonywania działalności gospodarczej objętej koncesją.

Od koncesji należy odróżnić promesę koncesji - jest to decyzja admin., która zapewnia przyznanie w przyszłości koncesji pod warunkiem dopełnienia przez zainteresowanego określonych działań bądź czynności, których realizacja jest równoznaczna z powstaniem po jego stronie roszczenia o przyznanie koncesji. Ma ona charakter konstytutywny, bo ona tworzy roszczenie.

Uzyskania koncesji wymaga:

1. poszukiwanie rozpoznanie złóż kopalin, wydobywanie kopalin ze złóż, bezzbiornikowe magazynowanie substancji, składowanie substancji w górotworze, w tym w podziemnych wyrobiskach górniczych,

2. wytwarzanie i obrót materiałami wybuchowymi, bronią i amunicją, wyrobami i technologią o przeznaczeniu wojskowym i policyjnym,

3. wytwarzanie, przetwarzanie i magazynowanie, przesyłanie i dystrybucja i obrót paliwami i energią,

4. ochrona osób i mienia,

5. transport lotniczy oraz wykonywanie innych usług lotniczych,

6. budowa i eksploatacja albo wyłącznie eksploatacja autostrad płatnych lub dróg ekspresowych, do których stosuje się przepisy o autostradach płatnych,

7. zarządzanie liniami kolejowymi oraz wykonywanie przewozów kolejowych,

8. rozpowszechnianie programów radiowych i telewizyjnych.

Koncesje wydaje się na okres od 2 do 50 lat.

Koncesję wydaje właściwy minister ze względu na przedmiot działalności gospodarczej.

Licencja - jest to taki akt admin. w drodze którego zezwala się indywidualnemu podmiotowi na korzystanie z określonych praw (praw na dobrach materialnych) bądź wykonywania określonej działalności związanej z koniecznością legitymowania się określoną wiedzą lub umiejętnościami.

Licencja łączy w sobie element nabycia uprawnienia do wykonywania określonej działalności oraz element zezwolenia na tę działalność. Zwykle warunkiem wydania licencji, jest posiadanie określonego zasobu wiedzy i umiejętności stwierdzonych pozytywnie zdanym egzaminem, który stanowi podstawę do nabycia uprawnień ujętych w licencji.

Przykładem licencji są np. akty administracyjne ustalające uprawnienia dla personelu lotniczego (licencje lotnicze), nadające klubom sportowym uprawnienia do udziału we współzawodnictwie sportowym, licencje sędziego sportowego (licencje sportowe), licencje pracowników ochrony.

Licencja może być wydana na czas oznaczony lub nieoznaczony. Wykonywanie działalności objętej licencją podlega kontroli. Organ cofa licencję np. gdy nie są przestrzegane warunki określone w akcie licencji lub też, gdy posiadacz licencji utracił uprawnienia do prowadzenia działalności objętej licencją.

Może być licencja ustawowa, wprost wynikająca z przepisów tego aktu, bądź udzielona w formie decyzji.

Wyróżnia się ponadto licencję:

• licencję przymusową - gdy legitymowanie się nią podmiotu jest bezwzględnie wymagane dla osiągnięcia określonych skutków,

• licencję względną - np. jakość usług jest od niej uzależniona,

• licencję umowną - w drodze umowy,

• licencję pełną - obejmuje całość działań,

• licencję częściową - reglamentacyjna,

• licencję terytorialną - tj. ogólnokrajowa bądź regionalna.

70. ZEZWOLENIE A POZWOLENIE

Zezwolenie - jest to akt w drodze którego uprawnia się konkretnego adresata do prowadzenia działalności gospodarczej bądź w ogóle działalności dokonania określonej czynności, bądź używania jakiegoś sprzętu bądź urządzenia.

Warunki jakie musi spełniać zainteresowany ubiegający się o wydanie zezwolenia, oraz jego prawa i obowiązki w czasie wykonywania uprawnień wynikających z jego udzielenia, a także prawa i obowiązki organu wydającego zezwolenie nie są określone generalnie, lecz konkretnie w poszczególnych ustawach, które regulują dane dziedziny życia społeczno - gospodarczego i są przy tym najmniej rygorystyczne gdyż nie są powiązane z ochroną bezpieczeństwa państwa i podstawowych interesów gospodarki państwa.

Instytucja zezwolenia oznacza uchylenie w sposób zindywidualizowania ustawowej przeszkody w legalnym podejmowaniu określonej działalności gospodarczej, która została ustanowiona przez państwo w celu zapewnienia realizowanego w interesie publicznym nadzoru nad tą strefą. Zezwolenie nie nadaje przedsiębiorcy nowych praw, lecz jedynie je konkretyzuje.

Różnice istniejące pomiędzy KONCESJĄ A ZEZWOLENIEM:

• zezwolenie nie dotyczy działalności gospodarczej objętej monopolem,

• zezwolenia są wydawane w wyniku sprawdzenia możliwości uchylenia zakazu wykonywania działalności gospodarczej, który został ustanowiony ze względu na:

• ochronę zdrowia i życia ludzkiego,

• bezpieczeństwo i porządek publiczny,

• tajemnicę państwową,

• zobowiązania międzynarodowe itd.

• obowiązek uzyskiwania zezwoleń na poszczególne rodzaje działalności określają odrębne ustawy,

• ustawy szczegółowe dotyczące zezwolenia w sposób zróżnicowany w zależności od specyfiki gospodarczej, której dotyczą, określają warunki uzyskiwania zezwoleń,

• udzielenie zezwoleń następuje w trybie przepisów KPA. Przepisy te mogą ulegać zmianom poprzez modyfikację ustawami szczególnymi.

• zezwolenia niezależnie od przyjętej nazwy są decyzjami admin., które podlegają ochronie oraz wzruszaniu na podstawie przepisów KPA. Zezwolenie może się inaczej nazywać pozwolenie, certyfikat, zgoda,

• zezwolenia mają charakter decyzji związanej,

• zezwolenie na prowadzenie określonej działalności gospodarczej może być równoczesne wyrażeniem zgody na utworzenie określonej organizacji gospodarczej.

Organ któremu odmówiono udzielenia zezwolenia może po naprawieniu, usunięciu wad ponownie złożyć wniosek o udzielenie zezwolenia.

Organ zezwalający cofa zezwolenie gdy:

1. wydano prawomocne orzeczenie zakazujące przedsiębiorcy wykonywania działalności gospodarczej objętej zezwoleniem,

2. przedsiębiorca przestał spełniać warunki wymagane do prowadzenia tej działalności,

3. przedsiębiorca nie usunął w oznaczonym terminie stanu faktycznego lub prawnego niezgodnego z przepisami prawa.

Zezwolenie wydaje się na czas nieokreślony, chyba że przepisy szczegółowe inaczej stanowią.

71. POZWOLENIE BUDOWLANE

Zgodnie z ustawą pozwolenie na budowę należy rozumieć jako decyzję administracyjną zezwalającą na rozpoczęcie i prowadzenie budowy lub wykonywanie robót budowlanych innych niż budowa obiektu budowlanego.

Przed wydaniem decyzji o pozwoleniu na budowę właściwy organ sprawdza:

• zgodność projektu zagospodarowania działki lub terenu z miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego i wymaganiami ochrony środowiska, wymaganiami decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, z przepisami, w tym techniczno - budowlanymi,

• kompletność projektu budowlanego i posiadanie wymaganych opinii, uzgodnień, pozwoleń i sprawozdań

• wykonanie projektu przez osobę posiadającą wymagane uprawnienia budowlane.

W razie stwierdzenia naruszeń, organ nakłada postanowieniem obowiązek usunięcia nieprawidłowości w określonym terminie. W przypadku jego bezskutecznego upłynięcia organ wydaje decyzję o odmowie zatwierdzenia projektu i udzielenia pozwolenia na budowę. Organ nie może odmówić wydania decyzji o pozwoleniu na budowę w razie spełnienia wszystkich wymagań. Odmowną decyzję wyda również organ gdy na terenie, którego dotyczy projekt zagospodarowania działki, jest obiekt budowlany objęty nakazem do rozbiórki.

Zgodnie z ustawą przez pojęcie właściwego organu należy rozumieć organy administracji architektoniczno - budowlanej tzn. starostę, wojewodę, Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego i organy nadzoru budowlanego.

Roboty budowlane można rozpocząć jedynie na podstawie ostatecznej decyzji o pozwoleniu na budowę. Pozwolenia na budowę nie wymaga budowa:

1. obiektów gospodarczych związanych z produkcją rolną i uzupełniających zabudowę zagrodową w ramach istnienia działki siedliskowej,

2. obiektów budowlanych piętrzących wodę i upustowych o wysokości piętrzenia poniżej 1m poza rzekami żeglownymi oraz poza obszarem parków narodowych, rezerwatów przyrody i parków krajobrazowych oraz ich otulin,

3. obiektów przeznaczonych do czasowego użytkowania w trakcie realizacji robót budowlanych, położonych na terenie budowy oraz ustawianie barakowozów używanych przy wykonywaniu robót budowlanych, badaniach geologicznych i pomiarach geodezyjnych,

4. obiektów małej architektury,

5. tymczasowych obiektów budowlanych stanowiących wyłącznie eksponaty wystawowe, bez pełnienia jakichkolwiek funkcji użytkowych, usytuowanych na terenach na ten cel,

6. altan i obiektów gospodarczych na działkach w pracowniczych ogrodach działkowych o powierzchniach zabudowy do 25m² w miastach i 35m² poza granicami miast oraz wysokości 5m przy dachach stromych i 4m przy dachach płaskich,

7. ogrodzeń,

8. znaków geodezyjnych, poza obszarem parków narodowych i rezerwatów przyrody,

9. obiektów gospodarczych przeznaczonych wyłącznie na cele gospodarki leśnej, położonych na gruntach leśnych Skarbu Państwa,

10. opasek brzegowych oraz innych sztucznych, powierzchniowych lub liniowych umocnień brzegu morskiego, względnie brzegu morskich wód wewnętrznych, nie stanowiących konstrukcji oporowych.

Pozwolenia nie wymaga rozbiórka:

• budynków i budowli - nie będących obiektami zabytkowymi - o wysokości poniżej 8m, jeżeli ich odległość od granicy działki nie jest mniejsza niż połowa wysokości,

• obiektów i urządzeń budowlanych, na których budowę nie jest wymagane pozwolenie na budowę - jeżeli nie podlegają ochronie jako dobra kultury.

Właściwy organ może nałożyć obowiązek uzyskania pozwolenia na rozbiórkę powyższych obiektów, jeżeli rozbiórka ich:

• może wpłynąć na pogorszenie stosunków wodnych, warunków sanitarnych oraz stanu środowiska lub

• wymaga zachowania warunków, od których spełnienia może być uzależnione prowadzenie robót związanych z rozbiórką.

Minister właściwy do spraw architektury i budownictwa określi, w drodze rozporządzenia, wzór wniosku o pozwolenie na budowę i decyzji o pozwoleniu na budowę, uwzględniając w szczególności dokumenty inwestora.

Pozwolenie na budowę dotyczy całego zamierzenia budowlanego. W przypadku zamierzenia budowlanego obejmującego więcej niż jeden obiekt, pozwolenie na budowę, na wniosek inwestora, dotyczyć wybranych obiektów lub zespołu obiektów, mogących samodzielnie funkcjonować zgodnie z przeznaczeniem.

Do wniosku o pozwolenie na budowę należy dołączyć:

• projekt budowlany wraz z opiniami, uzgodnieniami, pozwoleniami i innymi dokumentami,

• dowód stwierdzający prawo dysponowania nieruchomością na cele budowlane,

• decyzję o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, jeżeli jest ona wymagana zgodnie z przepisami o zagospodarowaniu przestrzennym,

• w przypadku obiektów usytuowanych na terenach zamkniętych i terenach przeznaczonych do utrzymania ruchu i transportu morskiego postanowienie o uzgodnieniu z starostą (lub organem wyższego stopnia - wojewodą) projektowanych rozwiązań w zakresie linii zabudowy oraz elewacji tych obiektów od strony ulic, placów itd. ; linii komunikacyjnych oraz sieci uzbrojenia terenu itd.

Do wniosku o pozwolenie na budowę obiektów budowlanych, których wykonanie lub użytkowanie może stwarzać poważne zagrożenie dla użytkowników, takich jak: obiekty energetyki jądrowej, rafinerie, zakłady chemiczne, zapory wodne lub których projekty budowlane zawierają nowe, nie sprawdzone w krajowej praktyce, rozwiązania techniczne, nie znajdujące podstaw w przepisach i Polskich Normach, należy dołączyć specjalistyczną opinię wydaną przez osobę fizyczną lub jednostkę organizacyjną wskazaną przez właściwego ministra.

Decyzja o pozwoleniu na budowę wygasa, jeżeli budowa nie została rozpoczęta przed upływem 2 lat od dnia, w którym decyzja ta stała się ostateczna lub budowa została przerwana na czas dłuższy niż 2 lata. Rozpoczęcie lub wznowienie budowy może nastąpić poprzez wydanie nowej decyzji.

Odbudowa, przebudowa, rozbudowa, remont lub rozbiórka obiektu budowlanego wpisanego do rejestru zabytków wymaga, przed wydaniem decyzji o pozwoleniu na budowę, uzyskania zezwolenia właściwego wojewódzkiego konserwatora zabytków.

Budowa obiektu budowlanego, tymczasowego obiektu budowlanego (np. barakowozy, kioski) i urządzenia budowlanego (np. śmietniki, ogrodzenia, place postojowe) na obszarze Pomnika Zagłady lub jego strefy ochronnej wymaga przed wydaniem decyzji o pozwoleniu na budowę, uzyskania zgody wojewody.

Organ, który wydał decyzję o pozwoleniu na budowę jest obowiązany, za zgodą strony, na rzecz której ta decyzja została wydana, do przeniesienia tej decyzji na inną osobę, jeśli zgadza się ona na wszystkie warunki zawarte w decyzji oraz wykaże się prawem do dysponowania nieruchomością na cele budowlane.

72. DZIAŁANIA FAKTYCZNE JEDNOSTRONNE

Działania faktyczne administracji - czynności podejmowane przez organy administracyjne w ramach określonego postępowania mające na celu prawidłowe stosowanie prawa. Niekiedy te działania faktyczne określa się jako czynności pomocnicze albo związane - procesu stosowania prawa.

Negatywna definicja - są to te czynności bez których właściwe stosowanie prawa byłoby niemożliwe bądź wadliwe. Do działań tych należy:

• ustalanie niektórych celów i zadań które stoją przed administracją. Jest to związane z typową działalnością organizatorską. Jest to wyprzedzenie tych potrzeb, które się pojawią w określonym czasie. Cele i zadania mogą dotyczyć zewnętrznej działalności ale również wewnętrznych działań w strukturach organizacji.

• ustalanie niektórych sytuacji faktycznych tzn. takich jakie mogą zaistnieć w praktyce działania organu. Chodzi o stany potencjalne, czyli takie nie muszą zaistnieć. Chodzi o ustalenie jak ma się zachować administracja. Dotyczy określenia zachowania w stanach nadzwyczajnych,

• tworzenie sytuacji faktycznych przez podmioty administracyjne (oddziaływanie). Może mieć to charakter wąski lub szeroki. Najczęściej tworzenie jest związane z realizacją przepisów prawnych,

• tworzenie ocen - ocenianie ma charakter wewnętrzny i zewnętrzny, wewnętrzny dotyczy raczej struktur, zewnętrzny dotyczy zjawisk zachodzących z działalności admin.

• dokonywanie wyboru pomiędzy alternatywnymi metodami działania

• tworzenie kryteriów ocen i wyboru podstaw dla tych kryteriów mają różny charakter prawny, socjologiczny (zjawiska zachodzące w społeczeństwie). Stosuje się rozróżnienie między działaniami zewnętrznymi a wewnętrznymi,

• tworzenie norm organizacyjnych,

• podejmowanie decyzji organizacyjnych.

Działania dwustronne i jednostronne podejmowane przez administrację o charakterze pozawładczym - są to najczęściej działania zmierzające, zachęcające do nawiązania współpracy z podmiotami zewnętrznymi czyli usytuowanymi poza strukturą organizacyjną admin. na podstawie i w granicach prawa, działania te nie mogą też wkraczać w sferę wolności i praw jednostek - nie mogą mieć charakteru władczego.

Działania dwustronne mają charakter działań dwuetapowych:

1. organ występuje z decyzją, apelem, oświadczeniem i kieruje je do ogółu nieoznaczonych adresatów,

2. określenie kto i w jakim zakresie nawiązuje współpracę. Nawiązanie ma charakter dobrowolny nie jest poddane jakimkolwiek sankcją, co oznacza, że każdy może ale nikt nie musi.

Działania jednostronne będą się sprowadzały do apeli, odezw nieoznaczonego wprost kręgu adresatów.

Dwustronne działania mogą przyjąć postać mniej lub bardziej sformalizowane, mogą się zakończyć podjęciem stałej współpracy.

Działania jednostronne będą podejmowane w aspekcie wewnętrznym, będą podejmowane w celu usprawnienia działania danego podmiotu np. zmiana zakresu czasu, wprowadzenia nowych technologii.

73. DZIAŁANIA FAKTYCZNE O CHARAKTERZE MATERIALNO - TECHNICZNYM

Działania te obejmują takie czynności jak np. odebrania rzeczy ruchomej przez organ egzekucyjny i wydanie jej wierzycielowi, usunięcie przez egzekutora rzeczy znajdujących się w nieruchomości w trakcie eksmisji, sprawdzanie stanu technicznego pojazdu znajdującego się na drodze, używanie przyrządów kontrolno-pomiarowych do badania prędkości pojazdów czy też stwierdzenia stanu trzeźwości kierujących pojazdami, blokowanie kół pojazdów pozostawionych w miejscu, gdzie nie utrudnia to ruchu, lecz jest zabronione, doprowadzenie zwierzęcia do przymusowego szczepienia itp. Czynności te wywołują skutki prawne poprzez fakty dokonywane przez organy administracyjne lub upoważnionych przedstawicieli tych organów. Technika dokonywania takich faktów nie musi być i najczęściej nie jest regulowana przepisami prawa, przepisy te muszą jednakże wyraźnie upoważniać organy administracyjne do dokonywania takich czynności. Działania te nie są skierowane na wywoływanie bezpośrednich skutków prawnych w sferze praw i obowiązków jednostki. Jednakże w zakresie, w jakim działania faktycznie wywołują skutki prawne pośrednio w sferze praw i obowiązków jednostki stanowią przedmiot kontroli NSA.

Czynności materialno - techniczne mogą być podejmowane także w sferze wewnętrznej administracji i wówczas związane są z szeroko rozumianą organizacją pracy aparatu administracji publicznej np. czynności związane z prowadzeniem biura, sporządzaniem sprawozdań.

NSA kontroluje czy organ administracji publicznej m.in. niewadliwie ustalił stan faktyczny sprawy, czy przeprowadził właściwą ocenę ustalonego stanu faktycznego, czy powołał właściwą podstawę prawną odejmując działanie, czy dokonał właściwego wyboru rozstrzygnięcia, czy właściwie zinterpretował zwroty niedookreślone zawarte w stosowanej normie prawa, czy właściwie zostały wybrane kryteria oceniania i rozstrzygnięcia w procesie stosowania norm prawa administracyjnego, czy nie zostały przekroczone granice samodzielności działania organu, czy działania faktyczne organu nie naruszyły konstytucyjnych praw obywateli lub podstawowych zasad obowiązującego prawa.

74. POJĘCIE REGLAMENTACJI

Reglamentacja - oznacza różnorodną sferę działalności administracji, której istotą jest ograniczenie w dziedzinie wykorzystania składników procesu wytwarzania, świadczenia usług i obrotu towarowego, swobody działalności podmiotów gospodarujących w imię szeroko pojętego interesu społeczno - ekonomicznego.

Dla nowo kształtowanych warunków gospodarki rynkowej zasięg reglamentacji wobec obywatela (prywatnego podmiotu gospodarczego)widziany w płaszczyźnie przedmiotowej, musi objąć ograniczenia ustanawiane wobec sytuacji regulowanych prawem rzeczowym, w szczególności zaś prawem własności. Trzeba też pamiętać, iż społeczne znaczenie przedmiotu własności (innego prawa rzeczowego) nie zawsze musi mieć charakter trwały (np. zabytku ruchomego), ze względu na który ustanawiane są ograniczenia, lecz tylko charakter okazjonalny (np. w razie wywłaszczenia domu z powodu budowy drogi).

Zasięg czasowy wyróżnienia reglamentacji administracyjnej wobec obywateli jest analogiczny do trwałości prawnej ich praw rzeczowych oraz prawnej dopuszczalności szeroko rozumianych przedsięwzięć gospodarczych, podejmowanych przez te podmioty.

Kontrola i nadzór nie stanowią zjawisk równorzędnych reglamentacji, ale są w odpowiednich granicach jej elementami. Czynności podejmowane w ich obrębie oparte są na tym samym prawie materialnym, tym samym celu i kryteriach ocen.

Ze strony administracji reglamentację można widzieć jako zjawisko całościowe. Jego podział następuje przy kryterium adresata przedsięwzięć administracji. Różnice między obywatelem a jednostką państwową jako adresatami rysują się w miarę wyraźnie. Najważniejsza z nich obrazuje ideę, w myśl której swoboda działania jednostki ma charakter pierwotny, zaś swoboda działania podmiotu gospodarki państwowej - wtórny.

75. POJĘCIE STOSUNKU ADMINISTRACYJNOPORAWNEGO

Pojęcie stosunku prawnego odgrywa istotną sprawę w poznawaniu prawa, jest to pewna struktura myślowa, pewien model, za pomocą którego systematyzujemy i interpretujemy porządek prawny.

W teorii prawa „o stosunku prawnym między jakimiś dwoma podmiotami prawnymi mówimy o takich przypadkach, gdy ze względu na jakąś obowiązującą normę prawną, która dotyczy tych podmiotów, przedmiotem obowiązku jednego z nich jest jakieś określone zachowanie się wobec drugiego”. Stosunek prawny zachodzi wtedy „gdy prawo przedmiotowe ma dla dwóch podmiotów takie znaczenie, że w określonych warunkach sytuacja prawna jednego podmiotu jest połączona w pewien sposób z sytuacją prawną drugiego”.

Stosunek administracyjnoprawny jako wzajemny między dwoma podmiotami układ zachowań, kwalifikowany przez prawo administracyjne, wyróżnia się spośród innych stosunków prawnych tym, że:

• jednym z podmiotów tego stosunku jest zawsze (obligatoryjnie) organ administracji publicznej, który przez nawiązanie stosunku prawnego staje się podmiotem praw lub obowiązków w sferze realizacji zadań administracji, i któremu z tego wystarcza zdolność administarcyjnoprawna czynna, sformułowana przez normy prawne określające jego kompetencje;

• drugim z podmiotów stosunku może być obywatel, spółka, przedsiębiorstwo państwowe, zakład administracyjny i każda inna jednostka organizacyjna kwalifikowana przez prawo jako podmiot praw bądź obowiązków adminstracyjnoprawnych;

• podmiotem rozstrzygającym o treści wzajemnych między dwoma podmiotami praw czy obowiązków jest zawsze organ administracji publicznej (z wyjątkiem stosunków powstającym z mocy prawa). Ta zdolność organu do rozstrzygania o prawach bądź obowiązkach odzwierciedla się w tzw. jednostronności stosunku administracyjnego, czyli władztwie administracyjnym. Konstrukcja tego władztwa opiera się na nierównorzędności podmiotów, wyrażającej się w możliwości kształtowania przez organ administracji publicznej sytuacji drugiego podmiotu, niezależnie od jego woli, ale zgodnie z prawem przedmiotowym.

Charakter normy prawnej, która stanowić ma źródło powstania stosunku prawnego, daje podstawę zasadniczemu podziałowi na:

1. stosunki materialnoprawne - mają charakter trwały, tak jak trwałe są prawa i obowiązki kwalifikowane za pomocą tych stosunków (np. trwałość decyzji o nadaniu obywatelstwa jest bezwzględna, natomiast trwałość o powtarzaniu roku jest ograniczona w czasie).

2. stosunki procesowe - mają charakter przejściowy, przy czym długość ich trwania jest określona ogólnie lub szczegółowo dla określonych rodzajów postępowania. Stosunki te nie są też samodzielne, co oznacza, kwalifikowane za ich pomocą postępowanie administracyjne (sądowe) zmierza zawsze do ustalenia stosunku materialnoprawnego, choćby w wyniku wydanego aktu administracyjnego układ wzajemnych między stroną i organem administracji praw i obowiązków nie uległ zmianie (np. w przypadku decyzji negatywnej). Stosunki procesowe dzielimy na stosunki:

• proceduralny - zachodzą wyłącznie w toku postępowania przed organami administracji państwowej, jego budowa jest analogiczna do budowy stosunku materialnoprawnego tzn. pozycja strony i organu prowadzącego postępowanie jest nierównorzędna. Jednostronność pozycji organu wobec strony nie zmienia się w razie przesunięcia postępowania przed organ odwoławczy.

• sporny - zachodzi wtedy, gdy pozycje organu i strony wyrównują się. Ma to miejsce przed sądem lub innym organem niezależnym od administracji i powołanym do kontroli decyzji administracyjnych (np. NSA). Model stosunku spornego wyznaczony jest przez udział w nim dwóch (kilku) równorzędnych stron (jedna z nich zawsze organem administracji publicznej, który wydał zaskarżoną decyzję) oraz sądu (innego podmiotu niezależnego od administracji), którego pozycja jest jednakowo zwierzchnia wobec każdej ze stron.

76. POJĘCIE SYTUACJI ADMINISTRACYJNOPRAWNEJ

Przez sytuację prawną (administracyjnoprawną) rozumieć można każdą sytuację społeczną określonego podmiotu, której elementy składowe zostały ukształtowane prawnie w sposób bezpośredni lub pośredni, ze względu na konkretne zdarzenie faktyczne.

W podstawowym podziale sytuacji prawnych wyróżnić można:

* sytuacje prawne potencjalne - w tych sytuacjach znajdują się wszystkie podmioty prawne, wobec których nie zindywidualizowano jeszcze konkretnych praw i obowiązków określonych prawem materialnych, ale wobec których ze względu na ich dotychczasową sytuację faktyczną czy prawną zindywidualizowanie to może lub musi nastąpić, np. sytuacja starającego się o przyjęcie na wyższe studia.

* sytuacje prawne realne - oznacza, że w wyniku aktu administracyjnego wydanego w trybie określonego postępowania lub w innym prawem określony sposób nastąpiło odniesienie sformułowanych w prawie w sposób abstrakcyjny praw i obowiązków do oznaczonego konkretnie podmiotu prawnego (np. sytuacja prawna przyjętego na studia).

Drugi podział na:

* sytuacja proste - odpowiada treści określonego jednego stosunku prawnego (np. obowiązek uiszczenia opłaty rejestracyjnej za samochód, który to obowiązek może kwalifikowany także za pomocą stosunku prawnego).

* sytuacja złożona - odpowiada treści wielu różnych stosunków prawnych, w które dany podmiot wchodzi. Będzie więc podmiot tej sytuacji podmiotem wielu praw i obowiązków o niejednolitym charakterze, formułowanych przez wypowiedzi administracji w różnych formach prawnych na podstawie różnych działów prawa administracyjnego (np. sytuacja budującego dom). Tę sytuację tworzy zbieg praw i obowiązków o jednolitym charakterze, występujących zazwyczaj we wzajemnym uwarunkowaniu, co oznacza, że wykonanie jednego jest warunkiem powstania drugiego.

Wreszcie sytuacje administracyjnoprawne mogą wynikać wprost z przepisów prawa - niezależnie od zachowania się podmiotu sytuacji złożonej - bądź w uzależnieniu od jego prawnego lub faktycznego zachowania się.

Z punktu widzenia wywoływania skutków prawnych można wyodrębnić sytuacje:

* zamknięte - jest ukształtowana ostatecznie (choćby na czas określony).

* otwarte - to taka, która może być zmieniona lub modyfikowana, a także taka, która zobowiązuje bądź uprawnia do podjęcia czynności ocenianych w sferze prawa innego niż administracyjne (np. wywołuje skutki cywilnoprawne).

Czas trwania sytuacji prawnej daje podstawę podziału na:

• sytuacje jednorazowe - można zaliczyć tu sytuacje, w których uprawnienia bądź obowiązki realizowane są w sposób jednorazowy, choćby w dłuższym czasie (np. kilkukrotne częściowe uiszczenie opłaty rocznej).

• sytuacje okresowe - to takie, w których uprawnienia bądź obowiązki realizowane są w sposób powtarzalny, w czasie określonym przez akt administracyjny lub przepis generalny. Początek i koniec sytuacji okresowej mogą być ustalone w sposób wyraźny terminem kalendarzowym (np. koncesja), mogą też być uzależnione od określonych warunków faktycznych (np. obowiązek szkolny).

• sytuacje trwałe - trwałość sytuacji ma charakter względny, co oznacza, że prawa i obowiązki są ograniczone w czasie. Wyraża się to przez wiązanie praw czy obowiązków z określonym adresem (np. decyzja o przydziale mieszkania) albo przez możliwość zmiany sytuacji w określonych warunkach (cofnięcie posiadania broni). Niektóre sytuacje są trwałe bezwzględnie i nie mogą być zmienione (np. sytuacja wyznaczona dyplomem uniwersyteckim).

Stosowanie do podziału norm prawa administracyjnego na normy ustrojowo - organizacyjne, normy prawa materialnego i normy prawa formalnego wyróżnić można trzy zasadnicze rodzaje sytuacji prawnych:

• sytuacje organizacyjnoprawne - krąg podmiotów prawnych znajdujących się w tych sytuacjach jest ograniczony do bezpośrednich norm organizacyjnych, co oznacza, że podmioty prawne, dla których norma taka ma znaczenie pośrednie, ale do których nie jest bezpośrednio adresowana, nie znajdują się w sytuacjach organizacyjnych (np. obywatel, którego indywidualna sprawa z zakresu administracji publicznej z powodu zmian organizacji administracji będzie załatwiana przez nowy organ bardziej scentralizowany lub zdecentralizowany niż organ dotychczasowy).

• sytuacje materialnoprawne - chodzi tu o przypadki, w których przydania lub wykonania (w sferze prawa administracyjnego) praw czy obowiązków adresowanych bezpośrednio do podmiotu x dotyczą praktycznie podmiotu y, np. lokalizacja, wybudowanie i uruchomienie w pobliżu mieszkania osoby y fabryki wiskozy wydzielającej szkodliwe dla zdrowia gazy. Przysługujące podmiotowi y roszczenia na zasadzie prawa sąsiedzkiego ma już bowiem charakter cywilnoprawny. Sytuacje materialnoprawne dotyczą również podmiotów, które są organami administracyjnymi.

• sytuacje procesowe - są to sytuacje przejściowe, nietrwałe, stanowią drogę prawną, na której konkretyzuje się czyjeś prawo czy obowiązek o charakterze materialnym, chociaż oczywiście nie każda wypowiedź administracji w sferze prawa materialnego doprowadza do powstania praw czy obowiązków określonego podmiotu sytuacji procesowej (np. decyzja administracyjna odmowna). Z sytuacją procesową spotykamy się rzadziej, jedynie w toku realizacji norm prawa materialnego, i to nie zawsze (np. brak sytuacji procesowej, gdy obowiązek powstaje wprost z ustawy). Sytuacje procesowe można podzielić na:

* sytuację w węższym znaczeniu, które mają miejsce w toku rozstrzygania w indywidualnych sprawach należących do właściwości organów administrujących i

* sytuacje w szerszym znaczeniu obejmujące także wszelkie regulowane toki postępowania, byleby zmierzały do rozstrzygania z zakresu administracji publicznej (podejmowanie decyzji o lokalizacji zakładów przemysłowych, tryb uchwalania planów zagospodarowania przestrzennego).

77. ZMIANA NAZWISKA - PRZESŁANKI I PROCEDURA.

Zmiana imienia lub nazwiska obywatela polskiego na inne może nastąpić na jego wniosek. W przypadku osoby, która nie posiada żadnej przynależności państwowej, zmiana ta może nastąpić na jej wniosek, jeżeli osoba ta ma miejsce zamieszkania w Polsce.

Wniosek o zmianę nazwiska podlega uwzględnieniu, jeżeli jest uzasadniony ważnymi względami. W szczególności ważne względy zachodzą, gdy wnioskodawca nosi nazwisko:

1. ośmieszające albo nie licujące z godnością człowieka,

2. o brzmieniu niepolskim,

3. posiadające formę imienia,

4. jeżeli wnioskodawca pragnie zmienić swoje nazwisko na nazwisko, którego od wielu lat używa.

Wniosek o zmianę nazwiska nie podlega uwzględnieniu:

• gdy zachodzi uzasadniona obawa, że wnioskodawca ubiega się o zmianę nazwiska w zamiarze ułatwienia sobie działalności przestępczej albo uchylenia się od odpowiedzialności cywilnej lub karnej,

• gdy wnioskodawca ubiega się o zmianę nazwiska na nazwisko historyczne, wsławione na polu kultury i nauki, działalności politycznej, społecznej albo wojskowej, chyba że posiada członków rodziny o tym nazwisku lub jest powszechnie znany pod tym nazwiskiem.

Zmiana nazwiska osoby pozostającej w związku małżeńskim wymaga zgody drugiego małżonka i rozciąga się na niego (chyba że jest on całkowicie ubezwłasnowolniony lub porozumienie się z nim napotyka przeszkody trudne do przezwyciężenia lub inne uzasadnione okoliczności).Zmiana nazwiska obojga rodziców rozciąga się na małoletnie dzieci. Jeżeli zmiana nazwiska dotyczy tylko jednego z rodziców, rozciągnięcie jej na małoletnie dziecko wymaga zgody drugiego z rodziców, chyba że nie ma on pełnej zdolności do czynności prawnych, nie żyje lub nie jest znany albo że jest pozbawiony władzy rodzicielskiej. Gdy dziecko ukończyło 14 lat, potrzebna jest również jego zgoda. W razie braku porozumienia każde z rodziców może zwrócić się o rozstrzygnięcie do władzy opiekuńczej. Ta sama procedura dotyczy zmiany nazwiska tylko dziecka małoletniego.

Nazwisko może składać się z dwóch części (członów).

W\w sprawach orzeka organ spraw wewnętrznych prezydium powiatowej rady narodowej miejsca zamieszkania wnioskodawcy, a w braku takiego miejsca - organ spraw wewnętrznych Prezydium Dzielnicowej Rady Narodowej Warszawa - Śródmieście. Do tych organów podania składają osoby zamieszkałe w Polsce. W przypadku osób zamieszkałych lub przebywających za granicą podanie należy złożyć za pośrednictwem urzędu konsularnego (dyplomatycznego) RP do organu spraw wewnętrznych prezydium miejscowo właściwej (określa się ją na podstawie ostatniego ich miejsca zamieszkania lub pobytu w Polsce, a w braku tych podstaw właściwe jest PDRN Warszawa - Śródmieście) powiatowej rady narodowej. Organy te ustalają w razie wątpliwości na wniosek strony pisownię lub brzmienia imienia i nazwiska.

Organ orzekający zawiadamia o zmianie imienia i nazwiska właściwe urzędy stanu cywilnego, a ponad to organy policji, właściwe organy finansowe prezydiów rad narodowych.

82.OBOWIĄZEK MELDUNKOWY

Polega na:

1)zameldowaniu się w miejscu pobytu stałego lub czasowego,

2)wymeldowaniu się z miejsca pobytu stałego lub czasowego,

3)zameldowaniu o urodzeniu dziecka,

4)zameldowanie o zmianie stanu cywilnego

5)zameldowanie o zgonie osoby.

Osoba posiadająca obywatelstwo polskie i przebywająca stale na terytorium RP jest obowiązana zameldować się w miejscu pobytu stałego. W tym samym czasie można mieć tylko jedno miejsce pobytu stałego. Pobytem stałym jest zamieszkanie w określonej miejscowości pod oznaczonym adresem z zamiarem stałego przebywania. Pobytem czasowym jest przebywanie bez zamiaru zmiany miejsca pobytu stałego w innej miejscowości pod oznaczonym adresem lub w tej samej miejscowości, lecz pod innym adresem. Osoba zameldowana na pobyt czasowy i przebywająca w tej samej miejscowości nieprzerwanie dłużej niż dwa m-ce jest obowiązana zameldować się na pobyt stały, chyba że zachodzą okoliczności wskazujące na to, iż pobyt ten nie utracił charakteru pobytu czasowego.

Za okoliczności uzasadniające zameldowanie na pobyt czasowy trwający ponad dwa m-ce uważa się w szczególności:

1. wykonywanie pracy poza miejscem pobytu stałego,

2. pobyt związany z kształceniem się, leczeniem, wypoczynkiem lub ze względów rodzinnych,

3. odbywanie czynnej służby wojskowej,

4. pobyt w zakładach karnych i poprawczych, aresztach śledczych, schroniskach dla nieletnich i zakładach wychowawczych.

Wątpliwości co do charakteru pobytu rozstrzyga właściwy organ gminy.

Przy dopełnianiu obowiązku meldunkowego należy przedstawić dowód osobisty, a w uzasadnionych przypadkach - inny dokument tożsamości. Przy zameldowaniu na pobyt stały lub czasowy trwający ponad dwa m-ce należy przedstawić potwierdzenie uprawnienia do przebywania w lokalu (pomieszczeniu), w którym ma nastąpić zameldowanie.

Osoba, która przebywa w określonej miejscowości pod tym samym adresem dłużej niż trzy doby, jest obowiązana zameldować się na pobyt stały lub czasowy najpóźniej przed upływem czwartej doby, licząc od dnia przybycia. Osoba, która przybywa do zakładu hotelarskiego lub do zakładu udzielającego pomieszczenia(u kierownika zakładu lub upoważnionej przez niego zakładu) w związku z pracą, nauką, leczeniem się lub opieką społeczną, jest obowiązana zameldować się na pobyt stały lub czasowy ( cudzoziemcy tylko czasowy) przed upływem 24 godzin od chwili przybycia (cudzoziemcy 48 godzin i do 48 godz. od chwili przekroczenia granicy RP ), może tego dokonać też w zastępstwie tej osoby członek rodziny, opiekun ustawowy lub faktyczny albo inna osoba.

Osoba, która opuszcza miejsce pobytu stałego lub czasowego trwającego ponad dwa m-ce jest obowiązana wymeldować się we właściwym organie gminy najpóźniej w dniu opuszczenia tego miejsca oraz podać nowe miejsce i adres pobytu. W przypadku osób wyjeżdżających za granicę na dłużej niż dwa m-ce obowiązane są zgłosić organowi gminy najpóźniej w dniu wyjazdu, a powrotu do czterech dób od momentu przyjazdu.

Osoba, która przybywa do domu wczasowego lub wypoczynkowego, pensjonatu, hotelu, motelu, domu wycieczkowego, pokoju gościnnego, schroniska, campingu lub na strzeżone pole biwakowe albo do innego podobnego zakładu, jest obowiązana zameldować się na pobyt czasowy przed upływem 24 godzin od chwili przybycia. Osoba przebywająca do 30 dni poza tymi zakładami nie ma obowiązku meldunkowego. Uczestnicy kolonii i obozu turystyczno-wypoczynkowego organizowanego przez instytucję państwową lub społeczną, związek zawodowy albo inną organizację społeczną dla młodzieży szkolnej i studiującej są zwolnieni od obowiązku meldunkowego, jeżeli pobyt czasowy nie przekracza 30 dni.

Cudzoziemiec przebywający na terytorium RP jest obowiązany wykonywać obowiązek meldunkowy. Uczestnicy wycieczek dokonują zameldowania na pobyt czasowy za pośrednictwem kierownika wycieczki, z chwilą przybycia wycieczki do zakładu hotelarskiego. Cudzoziemiec, dokonujący zameldowania się na pobyt stały, zgłasza wymagane dane do zameldowania, przedstawia kartę pobytu stałego i potwierdzenie zameldowania na pobyt czasowy. Od obowiązku meldunkowego zwolnieni są szefowie i personel przedstawicielstw dyplomatycznych oraz urzędów konsularnych państw obcych łącznie z ich rodzinami, a także inne osoby na podstawie ustaw, umów i zwyczajów międzynarodowych z wyjątkiem cudzoziemców mających stałe miejsce pobytu w RP.

Wynajmujący, najemca, osoba, której przysługuje spółdzielcze prawo do lokalu lub właściciel lokalu jest obowiązany potwierdzić fakt pobytu osoby zgłaszającej pobyt stały lub czasowy trwający ponad dwa m-ce, a ponad to właściciel (zarządca) budynku jest obowiązany wskazać czy osobie tej przysługuje uprawnienie do przebywania w lokalu, w którym ma nastąpić zameldowanie.

83.PRAWO DO PASZPORTU

Każdy obywatel Polski ma prawo do otrzymania paszportu. Pozbawienie lub ograniczenie tego prawa może nastąpić tylko w przypadkach przewidzianych ustawą. Paszport wydaje się na jedną osobę. Może on także obejmować dzieci do lat szesnastu, odbywające podróż pod opieką posiadacza paszportu. O paszport może ubiegać się również osoba małoletnia, lecz jest wymagana zgoda obojga rodziców lub opiekunów prawnych, chyba że z orzeczenia sądowego wynika, że prawo decydowania w tej sprawie jednemu z rodziców nie przysługuje. W przypadku braku zgodności stanowisk rodziców lub niemożności uzyskania zgody, zastępuje ją orzeczenie sądu opiekuńczego. Paszport jest ważny przez 10 lat od daty jego wydania. Utrata ważności paszportu nie pozbawia jego posiadacza prawa przybycia na podstawie tego paszportu na terytorium RP.

Wydania paszportu w kraju można odmówić:

1. jeżeli osoba ubiegająca się o paszport nie wykonała obowiązku ustawowego, a zachodzi uzasadniona obawa, że wyjazd tej osoby za granicę uniemożliwi wykonanie tego obowiązku i niewykonanie obowiązku znajduje potwierdzenie w orzeczeniu sądu lub decyzji uprawnionego organu,

2. w razie prawomocnego skazania osoby za przestępstwo popełnione za granicą, o ile czyn podlega w kraju odpowiedzialności karnej,

3. na czas nie dłuższy niż 12 m-cy gdy uzyskano w trybie przewidzianym w umowach międzynarodowych, potwierdzoną informację, że osoba w czasie pobytu za granicą dopuściła się przestępstwa lub wykroczenia z chęci zysku.

Wydania paszportu w kraju odmawia się na wniosek:

• sądu prowadzącego przeciw danej osobie postępowanie w sprawie karnej lub cywilnej,

• Prokuratora Generalnego w sprawie osoby co do której podjęto czynności związane z przejęciem ścigania o przestępstwo popełnione za granicą,

• organu prowadzącemu przeciw osobie postępowanie wykonawcze lub przygotowawcze w sprawie karnej o przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego albo w sprawie karnej skarbowej.

84.RODZAJE PASZPORTÓW

1. Paszport,

2. paszport dyplomatyczny,

3. paszport służbowy Ministerstwa Spraw Zagranicznych,

4. paszport blankietowy.

Ad.1. wydaje oraz dokonuje w nim zmian w kraju - wojewoda właściwy ze względu na miejsce pobytu stałego osoby ubiegającej się o paszport, a za granicą - konsul, zwani dalej „organami paszportowymi”. Ad.2 i 3.wydaje, wznawia ich ważność oraz dokonuje w nich zmian Minister Spraw Zagranicznych. RM w drodze rozporządzenia, określa stanowiska i funkcje, których zajmowanie lub pełnienie uprawnia do otrzymania tych paszportów. Ad.4.wydaje konsul w celu umożliwienia powrotu do kraju obywatelom polskim przebywającym czasowo za granicą i nie posiadającym paszportu wydanego w kraju.

85. DOWÓD OSOBISTY JAKO DOKUMENT TOŻSAMOŚCI.

Osoba będąca obywatelem polskim i zamieszkała w RP jest obowiązana posiadać dowód osobisty:

• od ukończenia 18 roku życia,

• od ukończenia 15 roku życia, jeżeli pozostaje w stosunku pracy lub nie zamieszkuje wspólnie z osobami, pod których władzą rodzicielską lub opieką się znajduje albo nie pozostaje pod władzą rodzicielską lub opieką.

Osoba będąca obywatelem polskim ma prawo otrzymać dowód osobisty od ukończenia 13 roku życia. Dowód osobisty jest ważny 10 lat od daty jego wydania, a w przypadku gdy dowód osobisty wydano osobie poniżej 18 roku życia ten termin wynosi 5 lat, a w przypadku wydania dowodu osobistego osobie, która ukończyła 65 rok życia termin ten jest nieoznaczony jeśli ta osoba tego chce. Dowód osobisty wydaję się po uiszczeniu opłaty. W dowodzie osobistym zamieszcza się:

1. nazwisko i imię (imiona) oraz imiona rodziców i nazwisko rodowe,

2. datę i miejsce urodzenia,

3. adres miejsca zameldowania na pobyt stały, a w razie jego braku - zameldowania na pobyt czasowy trwający ponad dwa m-ce; w przypadku braku zameldowania na pobyt stały lub czasowy trwający ponad dwa m-ce, danych o adresie nie zamieszcza się,

4. płeć, wzrost w cm i kolor oczu,

5. numer ewidencyjny PESEL,

6. nazwę organu wydającego, datę wydania oraz termin ważności dowodu osobistego,

7. zawiera również zdjęcie i podpis jego posiadacza.

Posiadacz dowodu osobistego ma obowiązek wymienić ten dokument w razie:

• zmiany danych, które zamieszcza się w dowodzie osobistym,

• uszkodzenia dowodu osobistego lub zaistnienia innej okoliczności utrudniającej ustalenie tożsamości osoby,

• upływ terminu ważności dowodu osobistego.

Osoba, która utraciła dowód osobisty, jest obowiązana niezwłocznie zawiadomić o tym właściwy organ gminy. Organ ten wydaje zaświadczenie o utracie dowodu osobistego, ważne do czasu wydania nowego dokumentu. W przypadku, gdy odnajdzie się dowód należy zawiadomić o tym organ gminy, również w przypadku gdy wydał on już nowy dowód osobisty. Dowód osobisty podlega obowiązkowi zwrotu w razie utraty obywatelstwa polskiego lub zgonu posiadacza dowodu osobistego, obowiązek ten ciąży na osobach obowiązanych do zgłoszenia zgonu.

Dowód osobisty wydaje wójt, burmistrz lub Prezydent miasta właściwy według miejsca pobytu stałego danej osoby, a w razie braku takiego miejsca według ostatniego miejsca pobytu stałego. Gdy nie można ustalić właściwości miejscowej organu dowód osobisty wydaje organ gminy właściwy dla obszaru dzielnicy Śródmieście w m.st. Warszawie.

Kto zbywa własny lub cudzy dokument tożsamości, podlega karze pozbawienia wolności do lat dwóch, ograniczenia wolności lub grzywny. Natomiast kto kradnie lub przywłaszcza sobie taki dokument podlega karze do 3 lat pozbawienia wolności. Tej samej karze podlega ten kto bezprawnie przewozi, przenosi lub przesyła za granicę dokument tożsamości. Kto:

1. uchyla się od obowiązku posiadania lub wymiany dowodu osobistego,

2. zatrzymuje cudzy dowód osobisty,

3. nie zwraca dowodu osobistego w razie utraty obywatelstwa polskiego,

4. nie zawiadamia o znalezieniu dowodu osobistego

podlega karze ograniczenia wolności do 3 m-cy albo karze grzywny.

87. OBOWIĄZEK SZKOLNY

Obowiązek szkolny dziecka rozpoczyna się z początkiem roku szkolnego w tym roku kalendarzowym, w którym kończy 7 lat oraz trwa do ukończenia gimnazjum, nie dłużej niż do końca roku szkolnego w tym roku kalendarzowym, w którym kończy 18 lat. Obowiązek ten jest spełniany przez uczęszczanie do szkoły podstawowej i gimnazjum, publicznych albo niepublicznych.

Po ukończeniu gimnazjum ( o ile dziecko nie ukończyło 18 lat) realizacja tego konstytucyjnego obowiązku odbywa się w ramach obowiązku nauki. Ten zaś spełniany jest przez uczęszczanie do publicznej lub niepublicznej szkoły ponad gimnazjalnej albo w formach poza szkolnych.

Rodzice dziecka podlegającego obowiązkowi szkolnemu w myśl przepisów obowiązani są do:

• pełnienia czynności związanych ze zgłoszeniem dziecka do szkoły,

• zapewnienia regularnego uczęszczania dziecka na zajęcia szkolne,

• zapewnienia dziecku warunków umożliwiających przygotowanie się do zajęć szkolnych,

• zapewnienia dziecku, realizującemu obowiązek szkolny poza szkołą, warunków nauki,

• powiadamianie organów gminy o formie spełniania obowiązku szkolnego lub obowiązku nauki przez młodzież w wieku 16-18 lat i zmianach w tym zakresie.

Kontrola spełniana obowiązku nauki przez dzieci do lat 16 należy do dyrektorów publicznych szkół podstawowych i gimnazjów (w odniesieniu do dzieci zamieszkujących w obwodach tych szkół). Gmina natomiast kontroluje spełnianie obowiązku nauki oraz obowiązku szkolnego przez młodzież w wieku 16-18 lat. Nie spełnienie tych obowiązków podlega egzekucji w trybie ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.

Na wniosek rodziców naukę w szkole podstawowej może także rozpocząć dziecko, które przed dniem 1 września kończy 6 lat, jeżeli wykazuje psychofizyczną dojrzałość do podjęcia nauki szkolnej (decyzję tą podejmuje dyrektor szkoły po zasięgnięciu opinii poradni psychologiczno-pedagogicznej). W uzasadnionych przypadkach obowiązek szkolny dziecka może być odroczony o nie dłużej niż rok, a w przypadku dziecka zakwalifikowanego do kształcenia specjalnego do momentu ukończenia 10 lat (decyzję tą podejmuje dyrektor publicznej szkoły podstawowej, w której obwodzie dziecko mieszka po zasięgnięciu opinii poradni psychologiczno-pedagogicznej). Dyrektor szkoły niepublicznej ma obowiązek powiadomić dyrektora szkoły publicznej, w której obwodzie dziecko mieszka o jego przyjęciu oraz informować o spełnianiu przez dziecko obowiązku szkolnego. Za spełnianie obowiązku szkolnego uznaje się również udział dzieci i młodzieży upośledzonych umysłowo w stopniu głębokim w zajęciach rewalidacyjno-wychowawczych. Na wniosek rodziców dziecka dyrektor publicznej szkoły podstawowej lub gimnazjum lub dyrektor szkoły gimnazjalnej, do której dziecko uczęszcza, może zezwolić na spełnianie obowiązku szkolnego lub obowiązku nauki poza szkołą oraz określa warunki jego spełniania.

88.USTRÓJ I ORGANIZACJA SZKÓŁ WYŻSZYCH

Szkoły wyższe są organizowane i działają na zasadzie wolności badań naukowych, wolności twórczości artystycznej i wolności nauczania. Uczelnia ma osobowość prawną. Status uczelni wchodzi w życie po zatwierdzeniu Ministra Edukacji po dwóch miesiącach lub po upływie dwóch m-cy od daty jego doręczenia Ministrowi, jeżeli Minister w tym terminie nie odmówił zatwierdzenia statutu. Szczegółowy ustrój uczelni określa statut. Uczelnie są częścią systemu nauki polskiej i systemu edukacji narodowej. Uczelnia ma za zadanie kształcić studentów w zakresie danej gałęzi wiedzy oraz ich przygotowywać do wykonywania określonych zawodów, prowadzić badania naukowe lub twórczą pracę artystyczną. Przygotowuje kandydatów do samodzielnej pracy naukowej, dydaktycznej lub działalności artystycznej, kształci w celu uzupełnienia wiedzy ogólnej i specjalistycznej osób, które posiadają tytuły zawodowe i wykonują zawody praktyczne. Uczelnia ma za zadanie rozwijać i upowszechniać kulturę narodową oraz postęp techniczny, a także współdziałać w szerzeniu wiedzy w społeczeństwie oraz dbać o zdrowie i rozwój fizyczny studentów.

Uczelnie mogą prowadzić, za zgodą Ministra Edukacji Narodowej, szkoły ponad podstawowe. Wykłady na uczelni są otwarte jeżeli statut nie stanowi inaczej. W uczelni mogą być prowadzone jednolite studia magisterskie, studia wyższe zawodowe i uzupełniające studia magisterskie. Uczelnia może prowadzić również studia podyplomowe, studia doktoranckie oraz studia i kursy specjalne. Uczelnia może także prowadzić studia typu otwartego dla słuchaczy nie będących studentami. Podstawowym systemem są studia dzienne chyba, że statut uczelni stanowi inaczej. Uczelnia ma prawo nadawania absolwentom tytułów zawodowych magistra, lekarza, inżyniera, magistra inżyniera i in. Uczelnia ma prawo nadawania tytułu doktora honoris causa na wniosek swojej jednostki organizacyjnej uprawnionej do nadawania stopnia naukowego doktora habilitowanego. Nauczyciele akademiccy, studenci i pracownicy uczelni nie będący nauczycielami akademickimi tworzą samorządową społeczność akademicką. Utworzenie, przekształcenie i zniesienie uczelni państwowej oraz połączenie jej z inną uczelnią państwową następuje w drodze ustawy. Statut uczelni państwowej uchwala Senat większością 2\3 głosów swojego statutowego składu po zasięgnięciu opinii związków zawodowych działających w uczelni. Mienie uczelni obejmuje własność i inne prawa majątkowe. Uczelnia jest zwolniona z podatków, ale zwolnieniu temu nie podlega działalność gospodarcza uczelni.

Minister Edukacji Narodowej sprawuje nadzór nad uczelnią w zakresie zgodności działania jej organów z ustawą i statutem uczelni oraz może żądać od tych organów informacji i wyjaśnień.

Podstawową jednostką organizacyjną uczelni jest wydział, chyba że statut stanowi inaczej. Jednostka ta prowadzi jeden lub więcej kierunków studiów. W uczelni państwowej, podstawowe jednostki organizacyjne uczelni tworzy, przekształca i znosi senat, a w innej uczelni - właściwy Minister na wniosek senatu uczelni, po zasięgnięciu opinii Rady Głównej. W uczelni mogą być tworzone inne jednostki organizacyjne, w szczególności ogólnouczelniane, międzywydziałowe i pozawydziałowe. Uczelnia może tworzyć jednostki międzyuczelniane i jednostki wspólne z innymi podmiotami, w szczególności z instytucjami naukowymi, w tym również zagranicznymi. W skład uczelni wchodzi biblioteka główna, która jest ogólnouczelnianą jednostką organizacyjną o zadaniach naukowych, dydaktycznych i usługowych. Dyrektorem biblioteki głównej może być osoba posiadająca tytuł naukowy lub uprawnienia bibliotekarza dyplomowanego, którego powołuje rektor po zasięgnięciu opinii senatu. Uczelnia posiada archiwum, które stanowi ogniwo państwowej sieci archiwalnej. Dyrektor administracyjny kieruje administracją i gospodarką oraz podejmuje decyzje dot. mienia uczelni, w zakresie zwykłego zarządu uczelni, z wyłączeniem spraw zastrzeżonych w ustawie lub statucie dla organów uczelni. Powołuje i odwołuje go rektor za zgodą senatu, a jego zastępców za zgodą samego dyrektora administracji. Kwestor pełni funkcję głównego księgowego i z-cą dyrektora administracyjnego.

89. ORGANY UCZELNI.

Organami kolegialnymi uczelni są senat i rady wydziałów. Organami jednoosobowymi uczelni jest rektor i dziekani. Organami wyborczymi uczelni są kolegia elektorów jeżeli statut je przewiduje.

W skład senatu wchodzą: rektor jako przewodniczący, prorektor lub prorektorzy, dziekani, wybrani przedstawiciele w liczbie określonej przez statut uczelni [np. profesorowie zwyczajni lub nadzwyczajni lub nauczyciele akademiccy posiadający tytuł dr hab., (pozostali nauczyciele akademiccy, osoby z samorządu studenckiego - nie mniej niż 10% składu senatu), a także inni pracownicy uczelni- nie więcej niż 10% składu senatu]. Profesorowie zwyczajni lub nadzwyczajni stanowią ponad połowę, lecz nie więcej niż 3\5 składu senatu.

Do kompetencji senatu należy:

• ustalanie ogólnych kierunków działalności uczelni,

• tworzenie i znoszenie, na wniosek rady wydziału, kierunków studiów,

• nadawanie tytułu doktora honoris causa,

• wyrażanie zgody na zawieranie przez rektora umów z zagranicznymi instytucjami naukowymi, a także na prowadzenie przez uczelnię szkoły ponad podstawowej,

• uchwalenie planu rzeczowo-finansowego uczelni,

• ustalenie na zasadach określonych w ustawie i statucie uczelni pensum dydaktycznego dla poszczególnych stanowisk, warunków jego obniżania oraz zasad obliczania godzin dydaktycznych,

• wyrażanie zgody zgodnie z zapisami statutu na np. nabycie lub zbycie przez uczelnię składników mienia, przyjęcie darowizny, spadku lub zapisu, przystąpienie do spółki, spółdzielni, na utworzenie fundacji itd.,

• ocena działalności rektora oraz zatwierdzanie rocznych sprawozdań z działalności uczelni,

• podejmowanie uchwał w innych sprawach określonych w ustawach i statucie.

Rektor w szczególności:

1. podejmuje decyzje dot. mienia i gospodarki uczelni, przekraczające zakres zwykłego zarządu uczelni,

2. sprawuje nadzór nad administracją i gospodarką uczelni w zakresie zwykłego zarządu,

3. wydaję, na wniosek dyrektora administracyjnego, regulamin organizacyjny uczelni,

4. dba o przestrzeganie prawa oraz bezpieczeństwo i porządek na terenie uczelni.

W skład rady wydziału wchodzą: dziekan jako jej przewodniczący, prodziekan lub prodziekani, nauczyciele akademiccy, pracownicy i samorząd studenckiego wydziału. Do kompetencji tej rady należy:

• ustalanie ogólnych kierunków działania wydziału,

• uchwalanie, po zasięgnięciu opinii wydziałowego organu uchwałodawczego samorządu studenckiego, programów nauczania i planów studiów,

• uchwalanie planu rzeczowo-finansowego wydziału,

• ocena działalności dziekana oraz zatwierdzanie rocznego sprawozdania dziekana z działalności wydziału,

• podejmowanie uchwał w innych sprawach określonych w ustawie lub statucie uczelni.

Od uchwały rady wydziału służy odwołanie do senatu.

Dziekan:

1. kieruje wydziałem i reprezentuje go na zewnątrz,

2. jest przełożonym pracowników i studentów wydziału,

3. sprawuje nadzór nad działalnością jednostek organizacyjnych wydziału,

4. dba o przestrzeganie prawa oraz bezpieczeństwo i porządek na terenie wydziału,

5. podejmuje decyzje dot. funkcjonowania wydziału, a także inne określone w ustawie lub statucie uczelni.

Od decyzji dziekana służy odwołanie do rektora.

Rektor wybierany jest przez kolegium elektorów albo przez senat spośród osób posiadających tytuł naukowy lub stopień dr hab., także nie zatrudnionych w uczelni. Organ wybierający rektora oraz tryb jego wyboru określa statut uczelni. Prorektora lub prorektorów w liczbie określonej przez statut uczelni wybiera organ, który dokonał wyboru rektora, na wniosek tego rektora. Dziekan jest wybierany przez radę wydziału albo kolegium elektorów. Organ wybierający dziekana oraz tryb jego wyboru określa statut uczelni.

Kadencja kolegialnych i jednoosobowych organów uczelni trwa trzy lata, chyba ze statut uczelni przewiduje krótsza kadencję danego organu. Kadencja rozpoczyna się z dniem 1 września roku wyborów i kończy się z dniem 31 sierpnia, chyba że statut uczelni stanowi inaczej. Rektor, prorektor, dziekan lub prodziekan może być wybrany na tę samą funkcję nie więcej niż na dwie następujące po sobie kadencje.

90. PRAWA I OBOWIĄZKI STUDENTA.

Prawa i obowiązki studenta związane z tokiem studiów określa regulamin studiów. Student obowiązany jest postępować zgodnie z regulaminem i treścią ślubowania. Student może uzyskać urlop od zajęć w uczelni na zasadach określonych w regulaminie studiów. Plan studiów może przewidywać obowiązek odbycia przez studenta praktyk zawodowych.

Student może przenieść się z innej szkoły wyższej, w tym także z zagranicznej, za zgodą dziekana wydziału uczelni przyjmującej, jeżeli wypełnił wszystkie obowiązki wynikające z przepisów obowiązujących w szkole wyższej, którą opuszcza. Student może studiować poza swoim kierunkiem podstawowym na dowolnej liczbie kierunków lub dowolne przedmioty także w różnych uczelniach, jeżeli wypełnia wszystkie obowiązki związane z tokiem studiów na kierunku podstawowym. Sprawy w tym zakresie określa regulamin studiów. Student może studiować według indywidualnego planu i programu studiów na zasadach ustalonych przez radę wydziału lub inny organ wskazany w statucie uczelni.

Dziekan może skreślić studenta z listy studentów w przypadkach określonych w regulaminie studiów. Od tej decyzji służy odwołanie do rektora uczelni.

Student podczas jednego z dwóch ostatnich lat studiów może przygotowywać się w charakterze asystenta - stażysty do podjęcia obowiązków nauczyciela akademickiego, na zasadach określonych w statucie uczelni. Za wykonywanie tych czynności studentowi przysługuje stypendium przyznawane na warunkach określonych przez senat.

Studentowi przysługuje prawo do pomocy materialnej, w tym także do stypendium socjalnego, ze środków przeznaczonych na ten cel w budżecie państwa. Dot. to także jego niepracującego małżonka i dzieci. Wszystkie sprawy w tym zakresie określa RM w drodze rozporządzenia.

Student jest uprawniony do korzystania ze świadczeń zakładów społecznych służby zdrowia na zasadach ustalonych dla pracowników. Nie pracujący małżonek i dzieci studenta korzystają również z tych świadczeń na zasadach ustalonych dla członków rodzin pracowników.

Studenci uczelni tworzą samorząd studencki. Działa on na podstawie regulaminu uchwalonego przez jego uczelniany organ uchwałodawczy. Regulamin wchodzi w życie po zatwierdzeniu przez senat jego zgodności ze statutem uczelni. Organy samorządu studenckiego są jedynym reprezentantem ogółu studentów. Organy te decydują w sprawach rozdziału środków przeznaczonych przez organy uczelni na cele studenckie. Samorząd studencki prowadzi na terenie uczelni działalność w zakresie spraw socjalno-bytowych i kulturalnych studentów.

Przedstawiciele samorządów studenckich uczelni tworzą ogólnopolskie przedstawicielstwo samorządów studenckich, któremu przysługuje prawo opiniowania projektów aktów normatywnych dot. studentów.

Studenci mają prawo do zrzeszania się w uczelnianych organizacjach studenckich, w szczególności w kołach naukowych, artystycznych i sportowych. Uczelniana organizacja studencka oraz stowarzyszenie zrzeszające wyłącznie studentów lub studentów i nauczycieli akademickich działające w uczelni ma prawo występowania z wnioskami do organów uczelni oraz organów samorządu studenckiego w sprawach dot. studiów i funkcjonowania uczelni.

W\w organizacje studenckie mogą dla poparcia swych żądań podjąć akcję protestacyjną. Taki strajk może być podjęty wyłącznie wtedy, gdy negocjacje z rektorem uczelni lub innym niż strajk formy akcji protestacyjnej nie doprowadziły do rozwiązania konfliktu. Udział w akcji protestacyjnej nie stanowi naruszenia obowiązku studenta.

Za postępowanie uchybiające godności studenta oraz naruszenie przepisów obowiązujących w uczelni student ponosi odpowiedzialność przed komisjami dyscyplinarnymi lub przed sądem koleżeńskim samorządu studenckiego.

Karami dyscyplinarnymi są:

1. upomnienie

2. nagana

3. nagana z ostrzeżeniem

4. zawieszenie w korzystaniu z określonych praw studenta na okres do 1 roku

5. wydalenie z uczelni

Obwinionemu studentowi służy prawo do obrony i wybór obrońcy. Od orzeczenia komisji dyscyplinarnej i orzeczenia sądu koleżeńskiego służy stronom odwołanie (14 dni).

94. ADMINISTRACYJNOPRAWNA SYTUACJA CUDZOZIEMCA NA TERYTORIUM RP

Cudzoziemiec to każdy kto nie ma obywatelstwa polskiego. Cudzoziemiec może przekroczyć granicę i przebywać w Polsce, jeżeli ma ważny dokument paszportowy oraz zezwolenie zwane wizą ( za wyjątkiem przypadków przewidzianych w umowach międzynarodowych).

Cudzoziemiec wjeżdżający do Polski powinien ponad to posiadać i okazać na żądanie funkcjonariuszy Straży Granicznej środki niezbędne do pokrycia kosztów wjazdu, przejazdu, pobytu i wyjazdu z kraju. Z tego obowiązku zwalnia cudzoziemca zaproszenie wpisane do ewidencji zaproszeń, które może być wystawione przez:

1. obywatela RP,

2. cudzoziemca posiadającego zezwolenie na osiedlenie się w Polsce,

3. osobę prawną lub jednostkę organizacyjną nie posiadającą osobowości prawnej, mającą siedzibę w Polsce.

Odmawia się wydania wiz cudzoziemcom np. skazanych prawomocnym wyrokiem w Polsce za przestępstwo umyślne lub karę co najmniej 3 lat pozbawienia wolności, a także w przypadku uzasadnionego podejrzenia, że prowadzi on działalność terrorystyczną lub w przypadku gdy jego pobyt zagroziłby zdrowiu publicznemu (takich cudzoziemców wprowadza się do wykazu cudzoziemców niepożądanych w RP).

Można zezwolić na przejściowy pobyt cudzoziemca w Polsce do 12 m-cy, a także na zamieszkanie na czas oznaczony tj. do 2 lat z max przedłużeniem do 10 lat lub zezwolenia na osiedlenie się na czas oznaczony. W pierwszym przypadku za okoliczności sprzyjające przedłużeniu pobytu cudzoziemca uważa się w szczególności:

• uzyskanie zezwolenia na zatrudnienie lub wykonywanie innej pracy zarobkowej,

• prowadzenie działalności gospodarczej,

• podjęcie nauki,

• zawarcie związku małżeńskiego z obywatelem polskim albo cudzoziemcem posiadającym zezwolenie na osiedlenie się.

W drugim wypadku chodzi o łączne spełnienie następujących warunków:

• istnienia trwałych więzów ekonomicznych lub rodzinnych z RP,

• zapewnienia w Polsce mieszkanie i utrzymanie,

• przebywanie w Polsce co najmniej przez trzy lata na podstawie zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony.

Cudzoziemiec może otrzymać azyl, gdy jest to niezbędne dla zapewnienia mu ochrony oraz gdy przemawia za tym ważny interes RP.

Środkiem ochrony przyznanych cudzoziemcom konstytucyjnie praw jest skarga konstytucyjna. Nie dot. ona spraw związanych z przyznaniem prawa azylu i statusu uchodźcy. Cudzoziemcy maja również prawo zwrócenia się do Rzecznika Praw Obywatelskich z wnioskiem o udzielenie ochrony w przypadku naruszenia praw i wolności obywatelskich.

Wyróżnia się następujące formy nabycia obywatelstwa polskiego:

1. z mocy samego prawa - przez repatryjację. Repatryjantem jest osoba, która przybyła do Polski na podstawie wizy repatryjacyjnej. Wiza ta uprawnia tylko do jednorazowego wjazdu na teren Polski. O tę wizę ubiegać się może osoba narodowości polskiej lub pochodzenia polskiego, która zamierza przesiedlić się na stałe do Polski. Wizę tę wydaje się na czas oznaczony, nie dłuższy niż 12 m-cy i w tym też czasie powinno nastąpić przekroczenie granicy. Z chwilą przekroczenia granicy repatriant i jego dzieci nabywają obywatelstwo polskie. Jeżeli repatryjantem jest tylko jedno z rodziców do nabycia obywatelstwa jest potrzebna zgoda drugiego, ponad to jeżeli dziecko ukończyło 16 lat - również jego zgoda. Po przybyciu do kraju repatriant powinien uzyskać od wojewody poświadczenie posiadania obywatelstwa polskiego.

2. na podstawie aktu administracyjnego - przez nadanie obywatelstwa przez Prezydenta RP (naturalizacja). Warunkiem jest zamieszkiwanie w Polsce na podstawie zezwolenia na osiedlenie się, przez co najmniej 5 lat ( można od tego odstąpić). Ponad to nadanie obywatelstwa polskiego może być uzależnione od złożenia dowodu utraty lub zwolnienia z obywatelstwa innego państwa. Uzyskanie obywatelstwa polskiego przez złożenie oświadczenia osoby uprawnionej i przyjęcie tego oświadczenia w drodze decyzji przez właściwy organ obejmuje: prawo opcji, uproszczoną naturalizację, reintegrację. Cudzoziemiec będzie uznany za obywatela polskiego również jeżeli:

• przybył do Polski w okresie od 1 stycznia 1992 do 31 grudnia 1996,

• przybył na podstawie uzyskanego przed wyjazdem zezwolenia na pobyt stały wydanego na podstawie ustawy o cudzoziemcach z 1963r.,

• przebywa na terytorium kraju nieprzerwanie, a ponad to jest narodowości polskiej lub pochodzenia, ma w Polsce zapewnione mieszkanie i utrzymanie,

• do dnia 31 grudni 1998r złożył wniosek o uznanie go za obywatela polskiego.

Organem właściwym do wydawania decyzji w tych sprawach jest Minister SWiA.

Cudzoziemcy nie są podmiotami czynnego i biernego prawa wyborczego, nie mają też prawa dostępu do służby publicznej (urzędnicy, pracownicy administracji państwowej i samorządowej). Nie dostępne dla cudzoziemców są np. stanowiska sędziego sądu powszechnego, SN, NSA, TK., TS, członka KRRiTV, RPO, Prokuratora.

Cudzoziemcy mają prawo organizowania i uczestniczenia w pokojowych zgromadzeniach, tworzenie zrzeszeń i przystępowanie do już istniejących (z wyjątkiem partii politycznych). Mogą się również zrzeszać w związkach zawodowych, a także mogą być członkami organizacji pracodawców.

Pracodawca może zatrudnić lub powierzyć inną pracę zarobkową cudzoziemcowi, jeżeli uzyska na to zezwolenie od starosty. Na podstawie takiego zezwolenia cudzoziemiec powinien ubiegać się o wizę pobytowa z prawem do pracy lub zezwolenie na osiedlenie się na czas oznaczony i kartę czasowego pobytu. Kolejnym etapem jest wydanie przez starostę na wniosek pracodawcy, zgody na pracę dla cudzoziemca. Przedstawione powyżej ograniczenia w zatrudnianiu nie dot. cudzoziemców, którzy posiadają kartę stałego pobytu lub status uchodźcy w RP. Wyjątkiem jest również fakt iż np. nauczycielem akademickim może być osoba nie będąca obywatelem polskim. Bez zezwolenia i zgody dopuszczalne jest zatrudnienie np. nauczycieli języków obcych oraz nauczycieli prowadzących zajęcia w językach obcych (zgoda organu prowadzącego szkołę), jeżeli wynika to z umów i porozumień międzynarodowych.

Posiadanie obywatelstwa polskiego nie jest warunkiem wykonywania zawodu adwokata np. adwokaci z UE. Dot. to również radców prawnych. Natomiast tylko obywatel Polski może wykonywać zawód notariusza. Na listę doradców podatkowych może być wpisana osoba fizyczna, która m.in. ma obywatelstwo polskie jednak Krajowa Rada Doradców Podatkowych wyraża zgodę na dopuszczenie do egzaminu cudzoziemca, jeżeli wykazuje on biegłą znajomość języka polskiego oraz wpisuje go na listę doradców podatkowych.

Dla prowadzenia przedsiębiorstw w Polsce podmioty zagraniczne mogą tworzyć wyłącznie Sp.zo.o. lub S.A. albo obejmować bądź nabywać udziały lub akcje w takich spółkach. Generalnie nie wymaga to zezwolenia jednak np. do utworzenia przez nich banku wymagane jest zezwolenie Komisji Nadzoru Bankowego, wydane po uzgodnieniu z Ministrem Finansów. Przedsiębiorstwo zagraniczne może utworzyć w Polsce również przedstawicielstwo dla wykonywania działalności gospodarczej z zakresu handlu zagranicznego, transportu, usług turystycznych i kulturalnych (wymaga to zezwolenia właściwego ministra lub organu centralnego). Cudzoziemcy mają prawo do nabywania nieruchomości na co zezwala MSWiA za zgodą Ministra Obrony Narodowej, a w wypadku nieruchomości rolnych - również za zgodą Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej. Zezwolenie to jest ważne 1 rok od chwili wydania.

Cudzoziemcy mogą podejmować i odbywać w Polsce studia, studia doktoranckie, podyplomowe, staże habilitacyjne, staże naukowe i artystyczne oraz specjalizacyjne, kursy podnoszące kwalifikacje zawodowe, praktyki zawodowe, uczestniczyć w badaniach naukowych.

Cudzoziemcy mogą pobierać naukę i korzystać z opieki jaką stypendyści strony polskiej, na warunkach odpłatności albo bez odpłatności i świadczeń (stypendium, bezpłatnego zakwaterowania w internacie itp.).

95. POJĘCIE I RODZAJE POLICJI ADMINISTRACYJNEJ.

Policja administracyjna jest obok reglamentacji jedną z czterech sfer działania administracji.

Sfera pierwsza obejmuje działania polegające na ochronie bezpieczeństwa, porządku i spokoju publicznego, a w szczególności życia, zdrowia i mienia. Przedmiot ochrony jest jakby dwoisty. Chroni się i pewne dobra (życie, zdrowie, mienie) i pewne stany (bezpieczeństwo, porządek i spokój publiczny).

Policja jest albo utożsamiana zakresem z reglamentacją, albo stanowi pewną, wyróżnioną jej część, albo wreszcie traktowana jest jako funkcja osobna i równorzędna reglamentacji. I w policji, i w reglamentacji mamy do czynienia z ograniczeniami formułowanymi w interesie publicznym i - zgodnie z przyjętym założeniem- tym samym katalogiem form władczych. Przedmiot i cele natomiast są różne. W szczególności policja ma na celu zagwarantowanie nienaruszalności dotychczasowego stanu porządku, mienia i niektórych, poddanych ochronie administracyjno-prawnej, dóbr osobistych człowieka. Reglamentacja natomiast pełni też funkcje kreatywne w zakresie celowego kształtowania działalności gospodarczej. Inne z ważniejszych różnic, mające znaczenie dla prawnych form działań, obrazują częstotliwość i różny kształt konstrukcji normy uznaniowej (w reglamentacji uznaniem objęta jest treść decyzji, a w policji zaś - interpretacja prawnego warunku rozstrzygnięcia np. pojęcia porządku publicznego), a także różną rolę polityki wobec administracji i polityki w administracji, niejednakową stabilność podstaw prawnych, sposób powstawania sytuacji prawnych, skuteczność i zasięg zabezpieczenia procesowego, wreszcie czasowe ramy trwania sytuacji wyznaczonych formami władczymi.

---