Najnowsze tendencje w badaniach nad mediami
- próba odpowiedzi na pytanie: „na ile ludzie maja wpływ na media, kształt komunikatów masowych?”
Dwa nurty w badaniach wpływu ludzi na media:
Badania korzystania satysfakcji z mediów.
Publiczność to zbiorowość aktywna; korzysta z mediów w sposób celowy, dokonuje świadomego wyboru komunikatów masowych. Środki masowego komunikatu konkurują z innymi źródłami zaspokajania ludzkich potrzeb, np. TV z aktywnością fizyczną. Odbiorcy mogą sami opowiedzieć o motywacjach korzystania z konkretnych mediów. Trzeba ostrożnie stosować kryteria artystycznej wartości przekazów masowych.
Krytykuje się, że te badania operują zbyt szerokimi kategoriami, nie można dokonać klasyfikacji motywów.
Starano się wymienić motywy, jakimi ludzie kierują się wybierając komunikat:
chcą uzyskać informacje i poradę
chcą zmniejszyć poziom osobistej niepewności
chcą znaleźć poparcie w komunikacie masowym dla własnej hierarchii wartości
chcą uzyskać wgląd w samego siebie
odbiorcy pragną doświadczyć empatii i łączności z problemami innych ludzi
komunikat masowy staje się substytutem kontaktów społecznych
ucieczka od zmartwień i problemów
wypełnienie czasu
tworzenie struktury rutynowego czasu dnia. Komunikaty organizują nam dzień
Komunikat masowy zapewnia doznania niedostępne w świecie rzeczywistym
Badania socjalizacyjnej funkcji mediów.
Co znaczy „socjalizacyjna funkcja mediów?”- media pomagają ludziom sprawnie funkcjonować w danym społeczeństwie, dostarczają na przykład zasad, wg których się funkcjonuje.
TEORIA STEREOTYPÓW: media stale ukazują portrety różnych kategorii ludzi, np. kobiet. Zazwyczaj te portrety są negatywne. Portrety są bardzo podobne w różnych mediach, np. w TV i prasie. Za tymi portretami kryją się konstrukcje znaczeniowe, które są zapamiętywane i przeradzają się w schematy, czyli stereotypy. Odbiorca się nimi kieruje- to jest funkcja socjalizująca, bo człowiek funkcjonuje w społeczeństwie posługując się tymi stereotypami.
TEORIA AKUMULACJI MINIMALNYCH EFEKTÓW MEDIÓW: media koncentrują uwagę i przekazują informacje o konkretnych tematach. Zajmują się przez dłuższy czas jednym tematem. Ludzie go zauważają, zaczynają interpretować, rozpoczyna się proces formowania postawy. Zmienia się zachowanie odbiorców- drobne kroki, jakie dzięki mediom ludzie robią. Media działają w sposób rozciągnięty w czasie
TEORIE MODELOWANIA: zbliżone do teorii stereotypów. Media przedstawiają pewien model działania przedstawiony przez konkretna osobę. Odbiorca zapamiętuje te zachowania i dokonuje reprodukcji działań. Reprodukuje on je pod warunkiem, że przyniosą mu satysfakcję.
TEORIA REDUKCJI AGRESYWNOŚCI: (KATHARSIS). Teoria ta nie została jeszcze sprawdzona. Jest cały czas w sferze teoretycznej. Oglądanie agresywności przez osoby o stłumionej agresji rozładowuje chęć jej realizacji. Oglądanie agresji może zahamować przejawy agresji, może wywołać lęk przed efektami agresywnego działania. Oglądając agresywne obrazy zaczynamy fantazjować na ten temat, wcielać się w bohaterów negatywnych i rozładujemy w te sposób naszą agresję.
TEORIA STYMULACJI / SPOŁECZNEGO UCZENIA SIĘ: obraz agresywnego zachowania- jeżeli oglądamy przemoc to część odbiorców uczy się jak ja stosować.
Desensytywizacja (odwrażliwienie)- oglądając sceny przemocy z czasem stajemy się mniej wrażliwi na agresje, przemoc.
PROPAGANDA
Funkcje:
Integracyjna- celem propagandy jest stabilizacja istniejącego systemu politycznego i społecznego. P. wzmacnia istniejące struktury
Adaptacyjna- z takimi momentami mamy do czynienia, gdy nadawca chce poderwać np. do jakiegoś czynu. Takie komunikaty kierują np. te partie, które obecnie nie rządzą. Chcą zaadaptować nowych odbiorców. Operuje technikami psychologiczno-socjologicznymi
Dezinformująca i demaskatorska- obiektem oddziaływań komunikatu o tej funkcji jest np. przeciwnik polityczny.
Podział propagandy wg:
Kryterium treści:
P. społeczna (socjologiczna)- integruje maksymalna liczbę jednostek. Chcą zunifikować działalność społeczną. Komunikaty tego typu działają powoli. Zazwyczaj tego rodzaju komunikaty nie SA odgórnie sterowane. Wychodzą czasami od każdego z członków społeczność
P. polityczna- techniki wpływania na obywateli przez konkretne instytucje. Celem jest modyfikacja zachowań konkretnej grupy społecznej. Jest przemyślana, z góry opracowania strategia.
Kryterium stopnia zafałszowania treści
P. biała- komunikat, kiedy nadawca nie ukrywa swego pochodzenia, charakteru, , celu, który chce osiągnąć. Np. Radio Wolna Europa
P. szara- źródło przekazu może, ale nie musi być poprawnie zidentyfikowane. Celem jest wprowadzenie wroga w zakłopotanie. Np. propaganda radziecka w czasie wojny w Afganistanie.
P. czarna- wielkie kłamstwo. komunikat operujący celowo tylko nieprawdziwą informacją.
Ze wzgl. na kierunek oddziaływania
P. zewnętrzna- kierowana do członków społeczeństwa, z którego nie rekrutuje się nadawca komunikatu
P. wewnętrzna- kierowana na członków społeczeństwa, z którego wywodzi się nadawca komunikatu.
Środki:
- perswazja
- zmuszanie
- kontrola
Ze wzgl. na przebieg procesu propagandowego
P. horyzontalna- ma charakter bieżący, odnosi się do aktualnych zjawisk, ma charakter integrujący, działa wewnątrz, nie wybijają się liderzy
P. wertykalna- klasyczna propaganda polityczna. Występowanie struktur z liderami. Wykorzystuje środki masowego komunikowania.
Ze wzgl. na zależności w czasie między wydarzeniem a przekazem o nim
P. poprzedzająca- zapowiada wydarzenie
P. towarzysząca- towarzyszy aktualnemu wydarzeniu
P. następcza- kiedy post fatum przekazuje się komunikat o jakimś wydarzeniu
Ze wzgl. na sposób rozpowszechniania
P. bezpośrednia- kontakt osobisty nadawcy i odbiorcy
P. pośrednia- z wykorzystaniem środków masowego komunikowania:
-wizualna
-audytywna (dźwięk)
-audiowizualna (obraz + dźwięk)