notatki chrzescijanstwo pierwotne, Chrześcijańskie ćwiczenia z Przybył, Chrześcijaństwo ćwiczenia z Przybył


?

Chrześcijaństwo ćwiczenia z Przybył

Ku chwale Drabiny

  1. Nowy Testament

51-125 - spisywanie

1 Tes

ok. 52 r.

2 Tes

Flm

55 r.

Mk

Rzym

65-75 r. (ale raczej przed zburzeniem świątyni)

Mt

Syria

80-90 r.

Łk

Antiochia

ok. 90 r.

Dz

ok. 90 r.

J

ok. 100 r.

Ap

100-120 r.

Teoria 2 źródeł:

0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
Źródło Q = logia Jesu (j. aramejski) Marek

Mateusz Łukasz

  1. Ewangelia Marka

  2. Ewangelia Mateusza

  3. Ewangelia Łukasza

  4. Ewangelia Jana

  5. Corpus Paulinum

14 listów:

->Do Hebrajczyków (nie jego)

->3 pastoralne (nie jego, bo za młode) = 2 do Tymoteusza, 1 do Tytusa

->3 Pawłowe (dyskutowane) = drugi do Tessaloniczan, do Efezjan, do Kolosan

->7 Pawła = pierwszy do Tessaloniczan, 1 i 2 do Koryntian, do Galatów, do Filipian, do Filemona, do Rzymian.

Historia kanonu:

140-160 - Marcjon, pierwszy zbiera kanon, ale swój, więc odpowiedź

ok. 200 - tzw. Kanon Muratoriego. NT: 4 Ewangelie, Dziejów Apostolskich, 13 Listów św. Pawła, 3 (z 7) Listów powszechnych (1 i 2 J, Jud) oraz Apokalipsy : św. Jana i św. Piotra.

230 - Orygenes wymienia List do Hebrajczyków i List św. Jakuba

367 - Atanazego kanon, przyjęty do dziś

904 - Damazego kolejność do dziś

1442 - we Florencji, kościół potwierdza kanoniczność 27 ksiąg NT ale jeszcze nie niezmienny

1546 - Trydent - kanon niezmienny

  1. Organizacja za Apostołów

  1. Prześladowania

Pocz. II w., Pliniusz Młodszy do Trajana:

co robić z chrześcijanami,

Trajan: Tych co złożą ofiary bogom, wypuścić

Postawy:

+co z nimi później - stanowiska:

  1. Gnostycyzm

  1. Początki gnostycyzmu

Ugrupowania wg Ireneusza w Adversus haereses

0x08 graphic
gnostyckie sensu largo ->gnostyckie sensu stricte

0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
Setianie

Ebionici Elkazaici Nikolaici Grupa Cerynta Szymonianie

Menander Satornil z Antiochii

Barbelognostycy

Ebionici - heterodoksja judeochrześcijańska, powstała po upadku Jerozolimy; „ewangelia Ebionitów”, „podróże Piotra”.

teoria, że to Esseńczycy z Qumran zbiegnięci, bo podobne doktryny (ezoteryczność np.. że wędrówka dusz, praktyki żydowskie, niechęć do świątyni). Nie są gnostykami, bo świat stworzył Bóg.

Elkazaici - heterodoksja judeochrześcijańska, twórcą Elkasaj, dostał księgę od anioła, mają żyć wg Prawa, modlić w kierunku jerozolimy, Chrystus to prorok, powybierali z NT i ST, własny chrzest.

Nikolaici - odrzucili prawa noachickie, głoszą wolność, za Balaamem dualizm i zło Boga ST.

Cerynt - Palestyna, Azja Mn., za Domicjana; Cerynt: był judeochrześcijaninem, oczekiwał materialnego królestwa bożego, świat stworzyła jakaś odległa siła nie znająca Boga (pierwszy, który powiedział to jasno) , Jezus wybitnym człowiekiem, chrystus zstąpił na niego podczas chrztu (gołębica), a przed męką wrócił z powrotem skąd przyszedł. Cerynt pojechał szerzyć nauki do Aleksandrii

Szymonianie - Szymon Mag z Samarii, jest Bogiem najwyższym, a jego Pierwszą Myślą Helena, a Anioły stworzyły świat i natchnęły spisujących ST, Szymon przybył bo anioły zjebały stworzenie. Wg Dziejów że Szymon chciał odkupić od apostołów dar udzielania ducha świętego (stąd symonia), jeszcze legenda że w Rzymie zabił go Piotr kamieniem, bo Szymon się popisywał i uniósł się w powietrze, a Piotr sprowadził go na ziemię (wg historii kościoła PAXu, to metafora konfliktów chrześcijaństo-gnostyckich)

Menander - też Samarytanin, uczeń Szymona, rozprzestrzenił gnostycyzm w Syrii zach., jak wszyscy gnostycy z samarii uprawiał magię, TEURGIA, nadzieje mesjanistyczne i że on mesjaszem (ze kto za nim pójdzie nie umrze), dzięki chrztowi człowiek wznosi się ponad anioły-stwórców.

Satornil z Antiochii - coś pomiędzy gnostykami właściwymi, a mesjanizmem Szymona. 7 aniołów-stwórców na czele z Bogiem Żydów, dualizm - ludzie mający udział w światłości niebiańskiej i nie mający.

małżeństwo pochodzi od szatana, niektórzy z uczniów są wegetarianami.

Barbelognostycy - objawienie Jana na górze oliwnej - `apokryf Jana'(1 poł. II w.): genealogia pleromy i 7 archontów chce ukształtować czł. Na podobieństwo Boga, Mądrość (Sophia) daje mu moc, dzięki której wznosi się ponad archontów - budzi zazdrość, najbardziej u Jahwe.

Setianie - kontynuacja barbelognostyków. Najwyższe eony po ojcu to syn, duch św., chrystus i kościół. One wyłaniają z siebie Sophię, ta z `niższymi wodami' tworzy 7 synów (archonci, tak jak wyżej mają imiona Jahwego ze ST - Elohim, Astafens, Adonai, Jadalbaoth, Sabbaoth, Horajos, Jao). Oni kształtują człowieka. 7 wartw niebios. Dużo z teologii judeochrześć., Księga Wielkiego Seta

Karpokrates - rozwinięcie Cerynta chyba bo też w Egipcie, Jezus zrodzony, a później zstąpiła na niego Moc. świat stworzyły anioły. Kto ma udział w Mocy jest równy Jezusowi i może gardzić archontami, i czynić cuda. AMORALIZM Archonci rządzą występkami, jeśli się im nie podda, nigdy się od nich nie uwolni i trzeba będzie się reinkarnować. Odejscie od mesjanizmu (on zostaje w Azji)

Bazylides - tez Aleksandryjczyk, uczeń Menandra?, doktryna typowo syryjska - aniołowie stwórcy, ale 365 niebios, każde ma anioły. W duszy są też demony występków. Bazylides sam o sobie: `ogniwo m. Chrześc, a Żyd.'.

Podsumowując - bóg ukryty w jezusie =/= anioły stwórcy świata z Jahwe

- spekulacje nt. Ks. Rodzaju, 7 aniołów, sakralny kalendarz, demony występków - pochodzą z apokaliptyki żydowskiej

- Ruch od 70 roku

  1. cechy

II w. ne, wg TRADYCJI: Szymon Mag (Samaria), biblioteka w Nag Hammadi z V w.,

Prolog ew. św Jana ->słowo jako demiurg etc ->w rzeczywistości użył tych el. żeby gnostycyzm zwalczać (przełamuje przeciwieństwa)

Natomiast krytyka Pawła

- poznanie - -p. Boga = poznanie siebie,

-wiedza pochodzi z objawienia (oświecony wie „kim byliśmy i kim się staliśmy, gdzie byliśmy i gdzie zostaliśmy rzuceni, do jakiego celu spieszymy i skąd zostaliśmy wykupieni, co to jest rodzenie się i odradzanie”),

-daje pewność zbawienia, jest zbawieniem,

-wyzwala od złej zmysłowości,

- dualizm - -pesymistyczna wizja świata

-przepaść między światami duchowym i materialnym

-typy:

      1. irański: światło-ciemność, Bóg-materia

      2. syryjsko-egipski: wynik procesu w bóstwie, teoria emanacji zakłada degradacje światła we wszechświecie

- zło - wg a) zło było od początku, wg b) wyewoluowało

- synkretyzm - hellenistyczna filozofia rel.+dualizm irański+kulty misteryjne +judaizm+chrześcijaństwo

(odrzucenie Starego Testamentu i jego Boga ->zły demiurg)

- koncepcja duszy - przebywa w świecie niebiańskim,

zostaje uwięziona w materii, Bóg jej współczuje, posyła zbawiciela, przybiera ludzką postać ale nie wciela się, żeby się nie zmieszać, wyjawia duszom ich pochodzenie (GNOSIS), więc już wie gdzie wrócić

- suma dusz indywidualnych tworzy duszę świata, którą odkupuje Zbawiciel (->utożsamiony z Chrystusem)

jak wszystkie wrócą do nieba, świat pogrąży się w chaosie

- materia - asceza jest dobra, bo im ciało słabsze tym duch mocniejszy

stosunek do prześladowań:

-męczeństwo to samobójstwo, wiec złe

-nie wolno wyjawiać gnozy, więc można się zaprzeć wiary

-Chrystus pozornie cierpiał, to po co samemu

-nie należy sugerować, że Bóg pragnie krwi

  1. Marcjon

II - IV w. (wchłonięty przez manicheizm),

Antytezy, -prawo=/=ewangelia

-sprawiedliwość=/=miłość

-Bóg sprawiedliwy w ST=/=Bóg najwyższy w NT

-Bóg najwyższy bogiem nieznanym, więc objawia się, ale nie przez proroków, ale przez Chrystusa

-Ciało Zbawiciela, ciałem pozornie materialnym(eteryczne)-DOKETYZM

-Chrystus nie narodził się, a zstąpił jako zwarty i gotowy do nauczania

(inni że jako gołębica podczas chrztu jezusa, albo nie było wcielenia, i że nie on, tylko Jezus cierpiał na krzyżu, albo że Szymon)

-Chrystus mimo swego zwiewnego ciałka cierpiał, bo tak mógł uwolnić ludzi spod panowania Jahwe

Marcjon uznaje tylko Pawła (10 listów z 14 Corpus Paulinum ->te dziś uznawane za pewne(7)+dyskutowane(3)) i ewangelię Łukasza (odczyszczoną przez siebie z żydologii)

  1. Reakcja ortodoksji

Kościół się spiął: umocnił w `katolicyzmie',

usprawnił organizację, instytucje,

sprecyzował doktrynę,

KANON (kryterium: apostolskość),

Ireneusz z Lyonu: zgodność z tradycją apostolską gwarantuje zgoda z bp Rzymu i ustalenie sukcesji Kościoła rzymskiego. ->charyzmat prawdy u bp Rzymu na razie tylko przekonaniem

Credo ->tworzy się od początku III w., początkowo binarne - O. i S.

  1. Ojcowie Kościoła

greccy:

Ojcowie Apostolscy - znali osobiście świadków Apostołów i Apostołów: Barnaba (ale już opuścił zacną listę), Klemens Rzymski, Ignacy z Antiochii, Polikarp, Hermas (nominowany do opuszczenia domu), Papiasz z Hierapolis i Kwadratus (nazwę tak syna)

, Justyn, Ireneusz z Lyonu, Hipolit Rzymski, Klemens z Aleksandrii,

Orygenes - II/ III w., Aleksandria, filozof, dobry nauczyciel -> szkoła w cezarei Palestyńskiej (jak już go wygnano), objaśnia biblie (jedność NT i ST, 3 warstwy) samo kastracja -> nie może przyjąć święceń, przeciw celsusowi, pogłębiać wiarę należy stopniowo, nie podobała mu się antropomorfizacja Boga, w trójcy nadrzędną rolę przyznaje Bogu Ojcu, który działa przez syna, a pierwsze co przez niego stworzył to duch św., wzór dla ojców kapadockich jeśli chodzi o monastycyzm i ascezę

Grzegorz Cudotwórca, Euzebiusz z Cezarei,

Atanazy Wielki - II/III w., ,

Dydym Ślepy,

Cyryl Jerozolimski,

Bazyli Wielki - IV w., opracował liturgię zwaną od jego imienia Liturgią św. Bazylego, a w niej anaforę, czyli modlitwę eucharystyczną; reguła monastyczna

Grzegorz z Nazjanzu - IV w., przyjaciel Bazyliego the Great, dużo pisał, teologie uprawiać można tylko po oczyszczającym poście i modlitwie, stworzył terminy teologiczne m.in. o Trójcy, bronił nauki ortodoksyjnej o jedności natury Boga przy roztrojeniu osób i jedności osoby Jezusa przy rozdwojeniu natur, bronił maryi theotokos,

Grzegorz z Nyssy - IV w., Brat Bazyliego,

Epifaniusz z Salaminy,

Jan Chryzostom - IV/V w. z 19 lat miał podczas chrztu, złotousty! Jako biskup hciał reformować kościół, uporządkował życie zakonne, napisał liturgię (gł. Prawosławna), bardzo dbał o biedotę, misje, głosił rzeczywistą obecność Chrystusa w eucharystii -> Doktor Eucharystii!, grzech pierworodny. Eudoksja obrażona bo ją nazwał `Izebel', a potem `Ewą-kusicielką' podczas kazania w Hagia Sophia, i seksistowskie teksty, spisek Teofila, wreszcie, Herodiada, doprowadziła do usunięcia z biskupstwa w Konstantynopolu i wygnania

Cyryl Aleksandryjski, Teodoret z Cyru, Pseudo-Dionizy, Maksym Wyznawca, Jan z Damaszku;

łacińscy:

Tertulian - II/III w., Rzymianin z Kartaginy, lakonicznie pisze, zdycyplinowany i krytyczny, O modlitwie, do pogan, apologetyka; `wierzę bo to niedorzeczne'. Pierwszy użył `trójca'

, Cyprian z Kartaginy, Laktancjusz, Hilary z Poitiers,

Ambroży - IV w.,

Rufin,

Hieronim ze Strydonu - IV/V w., Wulgata, egzegeza biblijna, patron biblistów, polemizował z pelagianizmem, osiadł jako mnich w Betlejem, tam umarł

Augustyn z Hippony - IV/V w.,

Jan Kasjan, Wincenty z Lerynu, Leon I Wielki, Benedykt, Boecjusz, Grzegorz I Wielki, Izydor z Sewilli, Beda Czcigodny;

wschodni: Efrem Syryjczyk, Jakub z Sarug (pochodzenia syryjskiego), Mesrob (pochodzenia ormiańskiego)

  1. Monastycyzm

-Kontynuacja kultu męczeństwa w okresie prześladowań, w aspekcie ideologicznym i chronologicznym też

-Męczeństwo czerwone i białe

-prekursorami anachoreci w Egipcie, wyszli na pustynię pod koniec III w.

-potem rywalizacja: pustynie egipskie vs. Pustynia syryjska

-ucieczka przed światem

- I mniej masz tym mniej ci zostaje - a ze biedni mnisi egipscy, to asceza była hardcore'owa

-Asceza ma przygotowywać do doświadczeń mistycznych

Antoni

-On to wszystko wymyślił

-Sprzedał wszystko co miał i poszedł do mistrza uczyć się ascezy

-Dwa razy opuścił pustynię - z okazji prześladowań Dioklecjana (bo chciał umrzeć jako męczennik) i sporu z arianami (w obronie ortodoksji)

-przyciągał tłumy ale od nich uciekal

odmiany instytucji monastycznych

-zgromadzenie anachoretów - eremicka /Antoni/

-zespołowa - cenobitalna /Pachomiusz/

  1. Pachomiusza

-Kładzie nacisk na życie współne - `koinos bios' (cenobityzm)

-323 r. w Tabennisi pierwsza wspólnota

-194 artykuły -

nie muszą być wyświęceni!(jeszcze)

ubóstwo indywidualne, ale klasztor ma na `waciki' dla wszystkich,

czystość,

wspólna modlitwa,

klauzura,

dyscyplina - posłuszeństwo przełożonym

praca ręczna ku chwale boga i posileniu ciała

odejście od ascezy indywidualnej na jej^ korzyść

wszyscy powinni służyć ci pomocą, ty powinieneś wszystkim być użyteczny.

trzeba znać trochę Pisma na pamięć, uczyć się czytać

-40 (?) domków po 20-40 mnichów, kaplica, jakaś tam kuchnia, piekarnia, biblioteka, warsztat etc, wszystko otoczone murem

-domki po parę - w tribus, a nad całością (domki+budynki użyteczności publicznej) superior

-poszczególne domki miały dyżury kuchenne itd.

-takich klasztorów 11 (2 żeńskie w tym) ->wszystkie tworzą kongregacją z przełożonym generalnym na czele, siedziba w Tabennisi, potem w Pebow

-przełożony generalny mianuje przełożonych poszczególnych klasztorów, ci gromadzą się u generalnego 2 razy w roku i zdają mu relację

->przydali się rolnictwu egipskiemu

  1. Bazylego

-klasztor w górach Pontu - Annesis

-być jak pierwsi chrześcijanie

-Reguły monastyczne (większa i mniejsza),IV w.

więcej dyscypliny

mniej ascezy zewnętrznej (pokuta dostosowana do wieku i zdrowia)

Najważniejsze posłuszeństwo

Nacisk na wspólne życie (wspólny dach, stół, modlitwa, praca, wypoczynek)

Dużo pracy ręcznej, służba bliźnim

gościnność

Czytanie biblii

-Nie ma tylu mnichów co Pachomiusz, żeby opat mógł wszystkich znać

-BAZYLIADA - osiedle klasztor+gospoda+szpital+dom dla ubogich+warsztaty pracy

  1. Augustyna - koniec IV w.,

-w Tagaście klasztor dla intelektualistów

-wspólnota dóbr,

-duch ubóstwa,

-później za biskupstwa - klasztor dla myślących DUCHOWNYCH!

  1. Benedykta z Nursji

„Reguła”, VI w.

12 małych klasztorów, dla siebie 13ty

  1. Doktryna

Trójca

0x08 graphic

0x08 graphic
Bóg

0x08 graphic
Syn Duch Św.

0x08 graphic
Jezus u katolików: pomiędzy nie ma nic

u prawosław: niestworzona energia

Człowiek Stworzenie

  1. Trójca

Jedna z `tajemnic wiary';]

Termin dopiero w 140 r. - Teofil z Antiochii, Tertulian

Najpierw jako część chrztu - u Mt, potem pozdrowienie

- współistotność = każdy w pełni uczestniczy w idei boskości

= homouzja - od 325 r. (Nicea)

- perychoreza - całkowicie się przenikają

*do Nicei (kwestia Syna) i Konstantynopola (kwestia Ducha)

- subordynacjonizm (Orygens)- Syn i Duch Św. są boskimi siłami (a nie Bogiem), za pomocą których Bóg kieruje światem; Chrystus ma niższą pozycję (jest podporządkowany) w stosunku do Boga Ojca, a Duch Święty do Ojca i do Syna

-arianizm - Syn i Duch stworzeni przez Ojca

-modalizm - Syn i Duch przejawami Ojca

-tryteizm -politeizm, w Trójcy 3 bogów (dopatrywali się go muzułmanie i żydzi)

0x08 graphic

Relacje w obrębie Trójcy - Syn zrodzony, a nie stworzony z Ojca

Tylk on wciela się w człowieka

Duch `od Ojca /filio que/ pochodzi'

Ojciec (Syn też?) zsyła Ducha

(ingerencja w stworzenie)

wszystkie ustalenia zebrano w Credo nicejsko-konstantynopolitańskim (381)

najbardziej zasłużyli się św. Atanazy, Ojcowie kapadoccy (św. Bazyli, Grzegorz z Nazjanzu, Grzegorz z Nyssy) oraz św. Jan z Damaszku, który podsumował ją scholastycznie, na Zachodzie natomiast — św. Hilary z Poitiers (ustalenie terminologii), Mariusz Wiktoryn i św. Augustyn

wyobrażenia- mimo, że nie wolno w prawosławiu Boga Ojca przedstawiać (a już na pewno nie jako starca z brodą), jest ikona przedstawiająca Trójcę, ale zatytułowana `Gościnność Abrahama'. Inny popularny symbol (chrześć.) to narysuję:

0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic

  1. Relacja `człowiek - Bóg' w Jezusie

0x08 graphic

Dwie natury (boska i ludzka, od 451 r.)

Dwie wole

Dwa rozumy

(ludzkie podporządkowane boskim) unia hipostatyczna

od chwili wcielenia/POCZĘCIA

Niezmieszane

Nieoddzielne

0x08 graphic
+Synergizm - współdziałanie natur ( u prawosławnych, że współpraca w każdym człwoieku wolnej woli i łaski bożej, ale tam to każdy jest potencjalnym Jezusem)

z tym, że Jezus uległ przebóstwieniu niby,

ale tu pierwszy zadziałał Bóg, a każdy inny

potencjalny Jezus musi zadziałać sam.

=/= semipelagianizm (pomniejszanie nadrzędnej roli Boga

w procesie zbawienia człowieka)

Jezus = ciało+dusza+wola+duch boski+wola boska

*do Efezu - nestorianizm - dwie natury w Jezusie, ale nie ma unii hipostatycznej (Bóg mieszka w człowieku i kieruje nim, zatem Maria urodziła człowieka, więc Nestoriusz zaproponował nazywanie jej Matką Chrystusa, a nie Boga, za co został potępiony i zginął w nędzy

do Chalcedonu - próbowano nestorianizm zwalczyć monofizytyzmem - dwie natury, ale boska całkowicie wchłonęła ludzką

  1. Transubstancjacja/metabole

-Jest trwała

-Na wschodzie - metabole, bez rozróżniania przypadłości i istoty

-zachodzi kiedy przychodzi Duch

-Na zachodzie - transsubstancjacja/przeistoczenie, przemiana substancji/istoty, bez zmiany akcydensu/przypadłości/postaci (1215-laterański IV)

-zachodzi podczas `w górę serca'

Od IV w. w zachodniej tradycji, od VI w. - w credo, od XI w. oficjalnie u katolików

Theosis/przebóstwienie - można je osiągnąć na drodze ascezy+medytacji i podczas komunii



Wyszukiwarka