Funkcjonalizm R.B.
Tzw funkcjonalizm strukturalny. Życie społeczne to dynamiczny system współzależnych elementów, funkcjonalnie harmonizujących ze sobą. Pojęcie struktury społecznej jest centralną kategorią, wokół której Radcliffe-Brown zbudował cały program analizy funkcjonalno strukturalnej. Struktura społeczna jest to układ trwałych stosunków interpersonalnych będących konsekwencją zróżnicowania społecznego. Jednostki tworzą grupy wyznaczone „złożonym układem stosunków społecznych”. Ten układ stosunków społecznych to właśnie struktura społeczna. Jest ona „ogólna sumą wszystkich stosunków społecznych wszystkich jednostek w danym momencie” albo inaczej „siecią stosunków społecznych, wiążących ze sobą jednostki w uporządkowane życie”, przy czym stosunki te określane i kontrolowane są przez instytucje, czyli zestandaryzowane wzory zachowania się. Struktura społeczna w jego rozumieniu nie jest z pewnością modelem, czyli interpretacją stosunków społecznych. Jest samymi stosunkami społecznymi, jest zatem sposobem konstrukcji społeczeństwa czy lepiej systemu społecznego. Jej trwanie jest warunkiem tożsamości społeczeństwa. Utrzymanie ciągłości struktury zależy od zachowania „formy strukturalnej”.
Funkcja to sposób, w jaki działania ludzkie przyczyniają się do utrzymania ciągłości struktury systemu społecznego. System społeczny charakteryzuje się więc tym, że jego struktura, a także forma strukturalna, określana i utrzymywana jest przez funkcje działań elementów systemu, a z kolei same działania społeczne determinowane są istniejącym układem stosunków społecznych i kontrolujących je instytucji.
Kluczową rolę w rozważaniach Radcliffe-Browna nad funkcjonowaniem struktury społecznej odgrywała koncepcja kooptacji, czyli wzajemnego przystosowania. Jest to podstawowe prawo statyki społecznej, orzekające o wymogach, jakie muszą być spełnione, aby zarówno struktura, jak i forma strukturalna mogły zaistnieć i być utrzymywane. Koaptacja to przede wszystkim wzajemne przystosowanie interesów i wartości, gdyż one głownie wyznaczają determinanty struktury społecznej a więc formę strukturalna. To przystosowanie interesów i wartości odbywa się „… poprzez ich konwergencję lub przez ograniczenie konfliktów, które mogą powstać na skutek rozbieżności interesów”. Radcliff-Brown zaproponował listę warunków koniecznych do istnienia społeczeństwa. W myśl tej propozcji pierwszym takim warunkiem jes istnienie „pewnego stopnia funkcjonalnej zgodności”, czyli odpowiedniej solidarności między członkami społeczeństwa, w więc właśnie kooptacji. Po drugie normy społeczne muszą być skonstruowane w taki sposób, aby formułowane przez nie uprawnienia i obowiązki członków społeczeństwa nie wywoływały nierozwiązalnych konfliktów społecznych. Po trzecie, muszą zachodzić wnikające z drugiego działania społeczne utrzymujące ciągłość strukturalną systemu.
Morfologia społeczna - badania strukturalne sensu stricte, badania budowy systemu społecznego, studia podobieństw i zróżnicowania typów struktury społecznej, klasyfikacja różnych struktur, mająca zdać sprawę z możliwości konstrukcji systemów społecznych
Fizjologia społeczna - badania działania systemu społecznego, zagadnienia możliwości istnienia systemu, problemy działania mechanizmów utrzymujących ciągłość układu stosunków społecznych
Badania zmiany struktury społecznej - pytania o transformacje systemów społecznych, o zmianę typu społeczeństwa, o warunki i mechanizmy powstawania typów nowych, o ogólne prawidłowości określające procesy przeobrażeń
Wyróżniał typ zmiany egzogennej i endogennej i nawiązując do myśli Spencera przyjmował pogląd, że zmiana społeczna polega na trzech rodzajach adaptacji: 1 ekologicznej - do zmieniającego się środowiska, 2 instytucjonalnej - do zmieniających się wzorów zachowania i 3 kulturowej - do zmieniających się norm i wartości.
Szamanizm
— zespół praktyk i wierzeń opierających swe pojmowanie relacji świata namacalnego do świata duchowego na fundamentalnej roli szamana jako osoby zdolnej do podróży ekstatycznych w zaświaty dla dobra swojej wspólnoty bądź jej poszczególnych członków.
Szamanizmem właściwym nazywamy szamanizm wystepujący w społecznościach plemiennych Syberii i środkowej Azji, w któych szamanizm stanowi fundamentalny czynnik życia religijnego. Ślady szamanizmu, obecne są bardziej lub mniej w religiach tradycyjnych na wszystkich kontynentach świata, co skłania badaczy do przyjęcia tezy o archaicznym pochodzeniu tych wierzeń, opartych na dwóch rzeczywistosciach (namacalnej i duchowej) oraz na trzech piętrach organizacji świata (kosmologia): duchowy świat dolny, świat ziemski i wysoki, niebieski świat duchowy.
Miejsce szamana w grupie
Szaman jest centralną postacią w każdej społeczności uznającej ryty szamańskie. Słowo to pochodzi od rdzenia "sza" oznaczającego w języku Ewenków wiedzę; szaman to więc ten, który wie. Osoba ta ma ambiwalentną pozycję w społeczności: darzona jest zwykle wielkim szacunkiem i bywa bardzo hojnie obdarowywana, jednak posiadane przez nią moce oraz jej bliskie stosunki z potężnymi siłami natury każą również zachowywać rezerwę i dystans. O ile w Ameryce Południowej szamani bywają pełnoprawnymi członkami grupy, to częste u mieszkańców Syberii jest izolowanie szamana, który nierzadko zamieszkuje w odosobnieniu, nie uczestniczy w polowaniach i pracach gospodarczych. Jego całkowite uzależnienie od społeczności można wiązać również ze szczególnymi cechami charakteru, które uniemożliwiają normalne funkcjonowanie; więcej na ten temat poniżej.
Szaman, jako "ten, który wie", jest darzony wielkim autorytetem. Jego bogata wiedza na temat roślin często prowadzi do przejęcia roli lekarza lub - szerzej - "opiekuna medycznego". Szaman potrafi leczyć ciężkie obrażenia i choroby oraz codzienne niedomagania, potrafi również przyspieszyć rozwiązanie lub złagodzić bóle porodowe, jest wzywany do osób opętanych przez demony lub złe duchy; można z przymrużeniem oka powiedzieć, że pełni jednocześnie role - odpowiednio - chirurga, lekarza pierwszego kontaktu, akuszera, anestezjologa, psychologa i psychiatry. Największą umiejętnością szamana jest jednak bezpośrednie kontaktowanie się ze światem duchów; szamani nierzadko proszeni są o radę lub przestrogę dotyczącą przyszłości.
Ze względu na swoje niezwykłe doświadczenia szaman potrafi skupić uwagę grupy przy wieczornym ognisku swoimi niezwykłymi opowieściami o duchach, przyrodzie i historii oraz półimprowizowanymi pieśniami na te tematy. Zależy już od indywidualnych umiejętności narratorskich i osobowości danego szamana, czy jego opowieści i pieśni staną się stałym elementem kultury danej społeczności i zaczną żyć własnym życiem jako samodzielna kosmogonia i mitologia, czy też będą towarzyszyć wyłącznie rytualnym spotkaniom starszych, rytom inicjacyjnym i innym rzadkim okazjom, jak święta astronomiczne.
Szaman a świat duchów
Szamanizm rozkwitł na tle wierzeń animistycznych; zakładają one ciągłą obecność świata duchowego we wszystkich przejawach natury. Wiele kultur animistycznych przedstawia sobie świat jako kosmos trzypoziomowy: pośrodku znajduje się płaski dysk Ziemi, pod spodem świat duchów złych czy nieżyczliwych, a nad Ziemią świat duchów dobrych, pomocnych. O ile każdy człowiek doświadcza obecności duchów pod postacią sprzyjających zdarzeń, choroby, leczniczej rośliny itp., to właśnie szaman jest osobą wybraną do bezpośredniej styczności z tymi istotami. Warto podkreślić słowo "wybrany"; nie można samemu upoważnić się do kontaktów ze światem duchów: inicjatywa zawsze pochodzi "z góry" (lub "z dołu"' więcej na ten temat poniżej).
Kontakt z duchami następuje w transie; szaman wprowadza się w trans najczęściej poprzez rytmiczne bębnienie, monotonny śpiew oraz spożycie "roślin wizyjnych" (halucynogennych). W czasie rytuału traci częściowo przytomność, podczas gdy jego dusza wędruje swobodnie po świecie duchów, korzystając z pomocy sprzyjającego ducha (por. totem). Podczas wędrówki szaman może ujrzeć rzeczy niedostępne dla reszty społeczności; stąd przekonanie, że w mocy szamana jest widzieć przyszłość i przeszłość. Jednym z najbardziej znanych rytuałów szamańskich uwzględniających zażywanie środków halucynogennych jest ceremonia ayahuasca z Ameryki Południowej. W innych kulturach szamańskich zażywane są najrozmaitsze rośliny lub grzyby zawierające związki psychoaktywne; u Indian Warao w Wenezueli funkcję tę pełni zwykły tytoń. Roślina wizyjna jest albo zupełnie zarezerwowana do spożycia dla szamana, albo jest medykamentem stosowanym powszechnie w społeczności. Najpowszechniejszą używką stosowaną przez szamanów syberyjskich był muchomor czerwony amanita muscaria, chociaż stosowano także inne środki halucynogenne takie jak wywary z kory cedrowej i jagód. Pito także krew pochodzącą z renifera bądź świni (zależnie od zamieszkania danej grupy etnicznej).
Dodajmy, że choć najczęstszy w szamanizmie jest motyw duszy opuszczającej ciało w swoich wędrówkach, czasem w transie aktywną rolę odgrywa ciało, oddając się duchom i ulegając czasowemu "opętaniu". Szaman zdolny do takiej formy kontaktu z duchami mówi ich głosem, wieszczy, wreszcie w formie improwizowanej dramy przedstawia w tańcu i śpiewie to, co każą mu przekazać władające nim moce.
Ważnymi punktami styczności z zaświatami są dla każdego człowieka narodziny i śmierć; szaman asystuje więc przy porodzie i odprowadza umierających, pełniąc rolę tzw. psychopompa. Gdy więc dusza wstępuje w nowonarodzone dziecko, zadaniem szamana jest dobrze ją w tym ciele "ulokować", by uniknąć "niedopasowania", skutkującego w późniejszych zaburzeniach duchowych; również energie opuszczające zmarłego dzięki zręcznej asyście psychopompa łączą się z zaświatami we właściwej harmonii.
Osobowość szamana, inicjacja, atrybuty
Nie zostaje się szamanem z własnej woli. W wielu kulturach podaje się, że małe dziecko, które kiedyś zostanie łącznikiem ze światem duchów, nosi od narodzin fizyczne ślady swojej inności: dodatkowe kości wewnątrz ciała, szósty palec, deformacje. Inicjacja następuje zwykle w wieku młodzieńczym: chłopiec odczuwa narastające napięcie, zachowuje się nietypowo, agresywnie, szuka izolacji - są to pierwsze widoczne objawy szczególnie bliskiego kontaktu z duchami. Gdy młodzieniec poczuje właściwy "zew", opór psychiczny powoduje narastanie niepokojących objawów. Słowami "Gdybym nie został szamanem, zginąłbym" określił tę konieczność szaman z plemienia Niwchów (Giliaków) z Syberii[1]. Wspomniany zespół syndromów psychologicznych kazał niektórym europejskim badaczom poszukiwać korzeni szamanizmu w zaburzeniach psychicznych.
Kluczowym momentem jest tak zwana "choroba szamańska". W pewnym momencie przyszłego szamana odprowadza się w odosobnienie, nierzadko wiele kilometrów od osady, i zostawia w szałasie, napojonego specjalnym wywarem sporządzonym z roślin sprowadzających wizje. Następuje potem utrata przytomności, trwająca od wielu godzin do wielu dni; traktuje się ją jako pierwszy "prawdziwy" kontakt ze światem duchów. W niektórych kulturach uważa się, że w tym czasie przyszły szaman jest cięty na kawałki przez duchy, które chcą w ten sposób odnaleźć dodatkowe kości lub w inny sposób potwierdzić "odpowiedniość", "autentyczność" tej osoby. W kulturach o bardziej totemistycznym zabarwieniu, wtedy właśnie odchodzący szaman przekazuje młodemu adeptowi swój totem; przekazane zostaje mu wsparcie określonego ducha-zwierzęcia. Niektórzy nie przeżywają tej próby; ci, którzy przeżyją, zostają szamanami.
W czasie pierwszego okresu szaman uczy się swoich powinności; w kulturach, w których pierwsze znaczenie ma bęben, wtedy właśnie jest odpowiedni czas na jego skonstruowanie. Ponieważ to właśnie dźwięki wydawane przez bęben sprowadzają duchy, naciąg musi zostać nierzadko wykonany ze skóry określonego - totemicznego - zwierzęcia. Szaman zaczyna odbywać swoje pierwsze wyprawy w zaświaty, podczas których nawiązuje kontakt z swoim duchem przewodnim (ang. guiding spirit) - jest on tym przedstawicielem zaświatów, który będzie wspierał i kierował duszę ludzką w czasie podróży. W niektórych kulturach te pierwsze spotkania determinują charakter szamana, który może trafić pod opiekę dobrego lub złego ducha; w swoich wędrówkach będzie więc on odpowiednio wznosił się do świata jasności lub opadał w ciemność. W innych tradycjach nie akcentuje się tak bardzo charakteru danego szamana i jest on zdolny do wszechstronnych podróży.
W każdej społeczności istnieje określony zestaw atrybutów, którymi tradycyjnie charakteryzuje się szaman. Uwzględnia to przede wszystkim strój; np. tylko szamanowi wolno nosić określone kości zwierząt albo określoną ich ilość. Jak wspomniano powyżej, szaman jest też blisko związany ze swoim bębnem; czasem tylko on może przygotowywać halucynogenny wywar, jest więc posiadaczem odpowiednich narzędzi i naczyń lub samych roślin.
Szamanizm współcześnie
Wciąż istnieją kultury oparte rdzennie na szamanizmie, głównie w Ameryce Południowej oraz Azji Północnej, ilość ich jednak dramatycznie spada z powodu postępującego pochodu współczesnej cywilizacji. Na fali odrodzenia dawnych wierzeń (neopaganizm, neodruidyzm itp.), zwiększa się również zainteresowanie szamanizmem; spotyka się rzecz jasna określenie "neoszamanizm". Osoby propagujące powrót do szamanizmu upowszechniają wiedzę o tym jednym z najstarszych przejawów ludzkiej religijności; organizowane są warsztaty, a nawet "kursy szamanizmu".
Folklor
Sposoby zawierania małżeństw
Wszystkie społeczeństwa przewidują jakieś, choćby najprostsze, obrzędy związane z zawarciem małżeństwa. Nawet wśród Pueblo, którzy nie mają Obrzędu zaślubin w ścisłym sensie, występują pewne gesty o charakterze symbolicznym wyrażające owo uznanie ze strony społeczności. Umycie chłopcu głowy przez dziewczynę po wspólnie spędzonej nocy u jej matki jest publicznym gestem świadczącym o zawarciu małżeństwa. W niektórych zbiorowościach obrzędy małżeńskie są bardzo rozwinięte i wieloetapowe. W wielu występuje instytucja narzeczeństwa i zaręczyn. Gdy zaręczyny dotyczą dzieci - już żyjących albo nienarodzonych - okres narzeczeństwa trwa co najmniej kilka, a czasem kilkanaście lat. Czasem obrzęd zaślubin stanowi okazję do serii obrzędów, które są traktowane jako jeden z rytuałów przejścia. Wtedy to zmiana jednego statusu społecznego na drugi jest szczególnie widoczna.
W większości społeczeństw obrzędom zaślubin towarzyszy wymiana darów między rodzinami nowo poślubionych . Dary bywaja czasem wielostopniowe i ofiarowywane są zarówno przed zaślubinami, w ich trakcie, jak i nawet długo potem. Dary są wzajemne, ale te od rodziny narzeczonego dla rodziny narzeczonej są bardzo obfite i częściej traktowane jako niezbędne. Ten obligatoryjny dar został nazwany „cena za narzeczoną”. W światowej próbie etnograficznej Murdocha ponad połowa kultur zna pojęcie opłaty za narzeczoną. Nie znaczy to jednak, że kobieta jest traktowana jako przedmiot materialny. Do pewnego stopnia opłata ta może być uznawana za rekompensatę nakładów poniesionych przez rodzinę narzeczonej. Przy ustalaniu wysokości opłaty ważne jest miejsce zamieszkania po ślubie, patrylokalizm - opłata wyższa. Inną regułą jest zasada, że gdy żona po upływie określonego czasu nie daje potomka, część daru musi być zwrócona.
Strauss
Zgodnie z koncepcją Levi-Straussa, małżeństwo jest jednym z podstawowych elementów wymiany społecznej, mającej na celu utrzymywanie równowagi w zbiorowości. „Globalny stosunek wymiany, który ustanawia malżeństwo, nie zachodzi między mężczyzną a kobietą, lecz między dwoma grupami mężczyzn; kobieta występuje tam jako jeden z przedmiotów wymiany, a nie jako jeden z partnerów między którymi dokonuje się wymiana. Cykl wzajemności otwiera między mężczyzną a kobietą stanowi bowiem jedynie wtórny przejaw rozleglejszego cyklu wzajemności, który gwarantuje związek mężczyzny z kobietą, czyjąś córką lub siostrą, przez związek córki albo siostry tego czy innego mężczyzny z tym, kto jest jej ojcem lub bratem.”
Stopień nacisku na normę regulującą zawieranie określonych małżeństw w danej kulturze pozwala na wyodrębnienie małżeństw preferencyjnych, czyli takich, które są w niej dobrze widziane, oraz preskrypcyjnych, czyli nakazowych.
Klasyfikacyjny system pokrewieństwa dzieli zbiorowość na grupy, wyznaczając osoby, z którymi wolno zawrzeć związek małżeński. Zachowanie równowagi w zbiorowości wymaga wymiany kobiet między grupami. W ramach jednego pokolenia do tej samej grupy należą bracia i siostry oraz kuzyni równolegli, czyli dzieci siostry matki lub brata ojca, a do drugiej kuzyni przeciwlegli, czyli dzieci bratamatki lub siostry ojca. W zbiorowości o matrylinearnej strukturze pokrewieństwa kobieta przechodzi do grupy swojego męża, a więc jej grupa ponosi stratę. Jej córka powinna zatem zasilić dawną grupę, co może się odbyć przez małżeństwo z mężczyzną z grupy swej matki. W ten sposób w drugim pokoleniu zostaje przywrócona równowaga.
Ludy prymitywne wg Kroemera
Grupy rodowe i etniczne
Ród u Malinowskiego
Ród - nie tyle jako substytut rodziny i gospodarstwa domowego, ile jako rezultat bardziej rozbudowanej współpracy w innych niż sex i wychowanie dzieci dziedzinach
Działalność rodu przejawia się zasadniczo w sferze ekonomicznej, prawnej i obrzędowej. Jest ściśle związany z grupami wiekowymi, tajnymi stowarzyszeniami i związkami mężczyzn tam gdzie one istnieją.
Ród stanowi zatem niesexualne i niegenetyczne rozszerzenie pokrewieństwa poza gospodarstwo domowe i funkcje rodziny
Szczególne znaczenie ma ród jako łącznik między pojedynczą rodziną a szerszymi zbiorowościami o lokalnym lub politycznym charakterze.
Ród przedstawia się zatem jako rezultat dwóch procesów: ciągłości tradycji i rozszerzenia zakresu współdziałania - umożliwia stworzenie silniejszych więzi w ramach każdego pokolenia i między pokoleniami następującymi po sobie
Grupa etniczna
- w dużej mierze biologicznie samowystarczalna i samozachowawcza
- składa się z ludzi, którzy sami identyfikują się i są identyfikowani przez innych jako tworzący kulturę, która jest wyróżnialna
- członkowie podzielają pewien system wartości i realizują go przez działania
Kultura jako źródło cierpień (Freud)
Kultura jest głównym źródłem cierpień. Bylibyśmy znacznie szczęśliwsi, gdybyśmy się jej wyrzekli i znaleźli powrotem w warunkach pierwotnych. Wszystkie środki, za pomocą których próbujemy się chronić przed zagrożeniem płynącym ze źródeł cierpienia, biorą się właśnie z tej kultury.
Człowiek staje się neurotyczny, ponieważ nie może znieść różnych wyrzeczeń jakie nakłada na niego społeczeństwo, zaprzęgając go w służbę swych ideałów kulturowych. Dodatkowo - czynniki rozczarowania - bo choć postępy w nauce i technice, to wcale nie przyczynilo się to do wzrostu zaspokojenia rozkoszy i nie sprawiła, że człowiek jest szczęśliwszy. Nie jest jednak prawdą, że postęp techniczny jest bezwartościowy dla ludzkiego szczęścia. Może się to jednak sprowadzać to taniej wiedzy.
Wolność indywidualna nie jest dobrem kultury. Zostaje ona poddana ograniczeniom, dotyczy wszystkich ludzi. Pęd do wlności zwraca się przeciwko pewnym formom i wymogom kultury lub przeciwko kulturze w ogóle.
Za sprawą tabu, prawa i moralności pojawiaja się nowe ograniczenia dotyczące mężczyzn i kobiet. Kultura odbiera seksualności duży potencjał energii psychicznej i sama ją zużywa. Wymaga poza tym jednakowego zycia seksualnego dla wszystkich pomijając jednostkowe gusty i wymagania. Dopuszcza stosunki seksualne jedynie na bazie nierozerwalnej więzi kobiety i mężczyzny, nie lubi seksualności jako autonomicznego źródła rozkoszy i że skłonna jest je tolerować jako nie zastąpione źródło rozmnażania ludzi. Przez to życie seksualne człowieka cywilizowanego doznaje poważnego uszczerbku, sprawia wrażenie funkcji w zaniku.
Człowiekowi trudno znaleźć w kulturze poczucie szczęścia, gdyż nakłada ona tak wielkie ofiary na seksualność i agresję. Człowiek pierwotny miał w tej kwestii łatwiej, ale za to człowiek cywilizowany może cieszyć się większą dozą bezpieczeństwa.
Czy naród jest pojęciem uniwersalnym?
egzogamia
inspiracje oświeceniowe dla rozwoju antropologii
co to jest pokrewieństwo
Społeczeństwo składa się z osób płci męskiej i żeńskiej, których dowolna dójka może, z biologicznego punktu widzenia, połączyć się ze sobą w parę. W żadnym społeczeństwie ludzie nie łączą się ze sobą w pary na chybił trafił. Rzeczywiste związki są podklasą biologicznie możliwych związków.
Struktura pokrewieństwa oznacza szczegółowe przedstawienie, jak owa podklasa jest selekcjonowana, które rodzaje związków faktycznie występują.
Struktura pokrewieństwa jest korelacją ról społecznych (które nie są logicznym następstwem biologicznie zdefiniowanych związków) z rolami pokrewieństwa zdefiniowanymi zgodnie z pierwszym znaczeniem tego typu.
Samo nazwisko umieszcza jednostkę w jej biologicznej przestrzeni logicznej.
Mężczyzn nazywa się za pomocą wyrażeń np.: ”Jan, syn Piotra” - wymieniając przodków w nazwie
Struktura pokrewieństwa są to związki społeczne będące funkcją związków pokrewieństwa fizycznego, choć owa funkcja (tj. reguła określająca szczegółowo, które relacje pokrewieństwa odpowiadają określonym relacjom społecznym) nie musi być prosta
Relacje pokrewieństwa społecznego nie są funkcją każdego bez wyjątku związku pokrewieństwa fizycznego istniejącego w społeczeństwie
Systemy pokrewieństwa społecznego nie są identyczne z rzeczywistością pokrewieństwa fizycznego, lecz systematycznie tworzą dodatek do tej rzeczywistości, pomijają je i zniekształcają.
Struktura pokrewieństwa czy system pochodzenia są systemem takich związków społecznych, które są funkcjami pokrewieństwa fizycznego, przy czym pamiętać należy, iż ta funkcja nie jest identycznością
Struktura pokrewieństwa oznacza sposób, w jaki wzór związków fizycznych jest wykorzystany do celów społecznych. (geller)
wkład Freudyzmu do antropologii kulturowej
Kroemer: Potem przyszedł Freud z Totemem i tabu - za jednym zamachem zagarniając i rozwiązując zasadniczy problem kultury przez wykrycie jej źródła
postać czarownika u Levi-Straussa
nałożenie klątwy na jednostkę
-jednostka postrzega siebie jako skazaną, krewni też
- inni ludzie oddalają się od tej osoby - wykluczenie
- pojawia się bardzo silny strach - gwałtowne zmiany fizjologiczne - śmierć
Aspekty skuteczności magii:
- wiara czarownika w skuteczność technik
- wiara we władze czarownika u ofiary
- zaufanie zbiorowości w możliwość stosowania magii
Dwa rodzaje wyjaśnień odnośnie magii: - magia - coś ziemskiego
- współegzystują w świadomości
- nie wykluczają się wzajemnie
- czarownik potrafii w pełni kontrolować magię
Procesy a magia u Zuni:
- czary jako element świadomości - wiadomo, że istnieją
- działania czarownika pozwalają realnie doświadczyć je - wpisują się w nieświadomoe pragnienia
- czarownik staje się prawdziwym szamanem - swoją wiedzę czerpie z doświadczenia i wiedzy
Wiedza szamana:
- choroby mają swoją osiągalną i namacalna przyczynę
- system interpretowania tego co się dzieje
1 doświadczenie szamana
2. doświadczenie chorego czy czuje się lepiej
3. opinia i działanie publiczności
Wiara - szaman - publiczność - determinuje skuteczność, to doświadczenie publiczności gwarantuje skuteczność
Rozróżnienie doświadczenia - magicznego - zmysłowego
Magia to psychoanaliza
pojęcie rasy
- pewna liczba wspólnych cech bilologicznych, wynikła ze wspólnoty gatunkowej
- ogólnie negatywne konotacje
- biologiczne zróżnicowanie człowieka
- im mniejsze i bardziej izolowane społeczeństwa tym większe prawdopodobieństwo krzyżowania biologicznego - utrwalenia pewnych cech kulturowych - endogamia
- z biologicznego punktu widzenia nie ma ras czystych biologicznie
W antropologii fizycznej mamy 2 antagonistyczne koncepcje:
k. typologiczna
- bada wyłącznie mierzalne cechy anatomiczne: kształt czaszki, ciała, barwa i kształt włosów
- cechy biologiczne SA przekazywane kompleksowo
4 rasy we współczesnej Europie:
Nordycka, śródziemnomorska, amenoidalna, lipoidalna
koncepcja populacyjna
rasy - biologiczne populacje, które powstały na skutek realnego krzyżowania się i nie stanowią żadnych typów idealnych czy statystycznych
- dysponują własną pulą genową i z powodu izolacji geograficznej, społecznej są w pewnej mierze oddzielone
antropogeografia
dział geografii zajmujący się rozmieszczeniem człowieka na Ziemi i jego działalnością społeczno-gospodarczą.
fakt społeczny
antropologia postmodernistyczna
kontakt/dyfuzja u Malinowskiego
antropologia stosowana
ewolucjonizm - założenie
podział rodzin ze względu na liczbę
definicja kultury wg Malinowskiego
Kultura jest w sposób oczywisty integralną częścią, na którą składają się narzędzia i dobra konsumpcyjne, konstytucyjne statuty różnorakich społecznych ugrupowań, ludzkie idee i rzemiosła, wierzenia i zwyczaje.
Teoria kultury musi się oprzeć na biologicznych faktach. Ludzie są gatunkiem zwierzęcym. Podlegają elementarnym warunkom, które należy spełnić, aby jednostki ludzkie mogły przeżyć. Dzięki temu zespołowi artefaktów oraz umiejętności ich wytwarzania i korzystania z nich człowiek tworzy wtórne środowisko.
Należy sprostać problemom, które narzucają ludzkie potrzeby odżywiania, rozmnażania i higieny. Są one rozwiązywane przez zbudowanie nowego, wtórnego czy sztucznego środowiska. To środowisko, które jest ni mniej ni więcej tylko samą kulturą, należy ciągle odnawiać, podtrzymywać i organizować. Jednakże kulturowa jakość życia oznacza, że pojawiają się nowe potrzeby i nowe imperatywy czy determinanty, które zostają narzucone ludzkiemu zachowaniu.
Tak więc człowiek musi przede wszystkim zaspokoić wszystkie potrzeby swojego organizmu.
Funkcji nie można określić w żaden inny sposób niż jako zaspokajanie potrzeb przez działanie, w których ludzie współpracują, używają artefaktów i konsumują dobra. Ale ta definicja wprowadza też inną zasadę, dzięki której możemy dokonać integracji każdej fazy kulturowego zachowania. Tutaj istotnym pojęciem jest pojęcie organizacji. Ludzie muszą się organizować dla zrealizowania każdego zamiaru, osiągnięcia każdego celu. Jak wykażemy, organizacja wprowadza ściśle określony schemat czy strukturę, a jej główne czynniki są uniwersalne w tym sensie, że można je zastosować dp wszystkich zorganizowanych grup, które z kolei, w swej typowej formie, są uniwersalne dla całego rodzaju ludzkiego.
Kultura jest całością złożoną z instytucji, częściowo autonomicznych, częściowo współdziałających ze sobą. Jest ona zintegrowana na podstawie kilku zasad, takich jak wspólnota krwi poprzez prokreację, kontakt przestrzenny związany ze współdziałaniem, specjalizacją w wykonywaniu czynności i w końcu stosowanie siły w organizacji politycznej. Każda kultura zawdzięcza swoją pełnię i niezależność faktowi, że zaspokaja całą gamę podstawowych, instrumentalnych i zintegrowanych potrzeb.
Podstawowy fakt kultury, jaki przeżywamy, jakiego doświadczamy i jaki możemy zbadać naukowo, to zorganizowanie się ludzkich istot w trwałe grupy.
Organizacja każdego systemu działań zakłada przyjęcie pewnych podstawowych wartości i praw. Jest to zawsze organizacja ludzi powołana w kontekstowych wartości i praw. Jest to zawsze organizacja ludzi powołana w konkretnym celu przez nich zaakceptowanym i uznanym przez społeczność.
Statut jest ideą instytucji, tk jak ją pojmują jej członkowie i jak definiuje ją społeczność. Funkcja jest rolą tej instytucji w ramach całego systemu kulturowego, tak jak ją definiują socjologowie badający tę kulturę, czy to pierwotną, czy to rozwiniętą.
Zarówno w pierwotnych, jak i w cywilizowanych społecznościach widzimy przede wszystkim, że wszelkie skuteczne ludzkie działania prowadzą do zorganizowanych zachowań. Zaczynamy dostrzegać, że zorganizowane zachowanie można poddać określonemu schematowi analitycznemu. Zauważyliśmy już zapewne, że rodzaj tych instytucji, lub elementów zorganizowanego zachowania, wskazuje na pewne podstawowe podobieństwa w całym szerokim zakresie różnorodności kulturowych.
Kultura to przede wszystkim „ogromna rzeczywistość instrumentalna - zespół narzędzi i dóbr, wzorców organizacji społecznej, idei, obyczajów, wierzeń i wartości - które umożliwiają człowiekowi zaspokajanie jego biologicznych wymogów […], jednakże sam organizm ludzki ulega w tym procesie przekształceniu i dostosowuje się do rodzaju sytuacji wytworzonej przez kulturę.
magia i jej typy
Malinowski:
Funkcje magii:
Często uważa się ją za prymitywną formęabberacji umysłowej i za typowy objaw dzikości.
Tylor określił magię jako mocno spaczony rodzaj filozofii animistycznej.
Frazer przedstawiał magię jako skażoną formę pseudoreligii.
Freud widzi w magii typowe omamy paranoiczne i przypisuje ją wierze człowieka pierwotnego we wszechmoc myśli.
W rzeczywistości magia jest czymś zupełnie innym, magia sprawia, że ludzie czują się bezpieczniej, łatwiej zapanować nad plemieniem, by słuchali rozkazów wodza.
Magia pod względem psychologicznym prowadzi do scalenia psychologicznego, do optymizmu i zaufania w obliczu niebezpieczeństwa
Społeczeństwo oddając kierownictwo w ręce jednego człowieka, magia ustanawia organizację w momentach, kiedy zorganizowana i skuteczna działalność ma największe znaczenie.
Magię odprawia się zawsze wg zasady: „Magia temu pomaga, ktto sobie sam nie radzi”
Aby zwięźle określić religię wystarczy powiedzieć, że różni się ona od magii tym, że nie dąży do praktycznych celów w zakresie życia codziennego, le jej przedmiotem są zagadnienia bytu ludzkiego.
funkcjonalizm a ewolucjonizm
Język i społeczeństwo wg Levi-Straussa
W jego antropologii strukturalnej język nie jest interpretatorem kultury, ale jest jej warunkiem:
1. jest środkiem transmisji kultury w procesie filo i ontogenetycznego rozwoju człowieka
2. inne systemy kulturowe, np. mitologia, religia, sztuka, „nadbudowują” się nad językiem i posiadają analogiczną lub zbliżoną budowę strukturalną
„Z wielu powodów uważam język za najbardziej zasadniczy fakt kulturowy”
język jest częścią kultury - przekazywany w tradycji
język jest zasadniczym celem, dzięki któremu przyswajamy kulturę naszej grupy, bo dziecko się chwali, karci, mówi mu się wszystko za pomocą słów
język jest najdoskonalszym ze wszystkich przejawów porządku kulturowego
To co jest prawdziwe w odniesieniu do języka, jest także prawdą w odniesieniu do całej kultury symbolicznej.
przyczyny wymierania kultur
integracja kultur u Benedict
Pojmowała kulturę jako konfigurację wzorów. Każdy nowy sposób postępowania, obyczaj czy prawo na drodze ewolucji i asymilacji przystosowuje się do dominującego standardu danej kultury określonego jej wzorem podstawowym, który wyraża charakter tej kultury, jej zasadniczą tożsamość.
Nie da się wyjaśnić zdarzeń danej kultury poprzez powszechne wzorce wyjaśniania, bo każda kultura jest specyficzna i tworzy konstytutywne dla niej wzory.
Ruth Benedict podjęła się klasyfikacji poszczególnych kultur, przyjmując, że każda z nich jest określoną ponadindywidualną całością sui generis. Wyjaśnia je za pomocą odtwarzania konfiguracji na podstawie potępowania opisowo-rozumiejącego
Poszczególne jednostki od dzieciństwa przyjmują jej cechy, są jej reprezentantami, w nich odbija się podstawowy wzór tej kultury
Między jedną a drugą społecznością nie ma antagonizmów, bo wszystko musi być wcześniej zaakceptowane przez społeczeństwo i tylko jeśli zostanie uznane za zgodne z danym wzorem kulturowym może zaistnieć.
Jednostka uległa pełnej socjalizacji poprzez kary i nagrody, poprzez co ostatecznie zinternalizuje tradycyjnie utrwalony wzór kulturowy.
strukturalizm
Postawa badawcza, która kładzie nacisk na badania powtarzalnych struktur, a nie na ich genezę czy funkcje.
Występuje zwłaszcza w językoznawstwie, w nauce o literaturze, w antropologii kulturowej, w religioznawstwie.
Levi Strauss/ Strukturalizm prowadzi do poznania rzeczywistości sui generis, którą stanowi nieświadoma działalność ludzkiego umysłu, kładzie on nacisk na badanie formy, którą traktuje jako najgłębszy wyraz treści, a poznanie rzeczywistości prowadzi do poznania formy,
Rzeczywistość społeczna stanowi zewnętrzny przejaw „rzeczywistości ludzkiej” - znacznie istotniejszy niż społeczna, bo kierujący ludzkim umysłem
Przeniknąć w głąb „rzeczywistości ludzkiej” można na drodze analizy języka, badania jego struktury. Językoznawstwo prowadzi do zrozumienia pojęcia struktury, ponieważ wskazuje sposób przechodzenia od analizy elementów do analizy systemu semantycznego, wskazując jak jest on zbudowany z tychże elementów.
Struktura ma charakter systemu. Składa się ona z takich elementów, że zmiana jednego z nich pociąga za sobą zmianywszystkich pozostałych.
Każdy model należy do pewnej grupy transformacji, odpowiada jednemu modelowi tej samej rodziny, tak, że całość transformacji stanowi grupę modeli
Wskazane wyżej właściwości pozwalają przewidzieć zachowanie się modelu w przypadku zmiany jednego z tych elementów.
Modle musi być zbudowany w taki sposób, by jego funkcjonowanie mogło zdać sprawę ze wszystkich dostrzeżonych faktów.
tabu u Freuda
Tabu ma dwa przeciwstawne znaczenia:
1.coś świętego
2. coś niesamowitego, niebezpiecznego, zakazanego i nieczystego
Tabu wiąże się z czymś w rodzaju powściągliwości, wyraża się ono w zakazach i ograniczeniach; „święta bojaźń” = tabu
Zakazów tabu nie da się uzasadnić, nie znamy ich genezy.
Wg Wundta - tabu to najstarszy niepisany kodeks prawny ludzkości … za dużo do pisania :P Tabu i ambiwalencja
pojęcie „emik etik”
ojciec biologiczny i ojciec społeczny (przykłady w różnych kulturach)
asymilacja kulturowa
mit (?) u Straussa
- etnologia religii - problemy psychologiczne
Różne interpretacje mitów:
marzenia zbiorowe
odwzorowanie struktury społecznej
Mity są do siebie bardzo podobne
De Saussure - język - czas odwracalny (statyka) i mowa jednostkowa - czas nieodwracalny (dynamika)
Jeśli mit jest tworem językowym:
- składa się z mniejszych elementów
- mniejsze elementy składają się z „podzespołów”
By zbadać mit musimy poznać elementy podstawowe
Analiza:
- wybieramy jeden mit który badamy
- rozbijamy go na elementy
- wybrane elementy grupujemy w kategorie - tak by trafiły tam takie same
- porównujemy kategorie
Inne wersje mitu są elementem tego jednego mitu:
Mity Zuni o pochodzeniu, badane przez wielu badaczy
- analizując i badając poszczególne mity jesteśmy w stanie odnaleźć rdzeń mitu oraz te elementy, które się zmieniają (permutacje)
- w trakcie analizy pojawiają się ostre opozycje np. Zycie - smieć
- tak naprawdę to mity są takie same: podobne relacje
wymiana kobiet
podejście dyfuzjonistyczne i ewolucjonistyczne do antropologii
dylematy etyczne
funkcja u Malinowskiego
Funkcjonalna analiza kultury:
Ten typ teorii dąży do wyjaśnienia faktów kulturowych na wszystkich poziomach poprzez ich funkcję, rolę jaką odgrywają w całościowym systemie kulturowym, w jaki są ze sobą powiązane w ramach systemu, przez sposoby powiązania tego systemu z otoczeniem fizycznym
2 fakty, które przyczyniły się do rozwoju funkcjonalnego punktu widzenia:
- badacze uświadomili sobie, że do dostrzeżenia faktów tubylczego życia konieczne jest zrozumienie istoty procesu kulturowego
+ opisu nie można oddzielić od wyjaśnienia
- współcześnie badania empiryczne wymagają czysto empirycznej teorii
+ badacz widzi, że kultura, przede wszystkim wyposaża człowieka pierwotnego w środki służące zaspokajaniu jego potrzeb i opanowaniu jego otoczenia
Funkcjonalny pogląd na kulturę kładzie naciska na …, zgodnie z którą w każdym etapie cywilizacji, każdy zwyczaj, przedmiot materialny, idea i wierzenia pełni pewną istotną funkcję
Człowiek tworząc kulturę przekracza swe biologiczne wyposażenie. Wiedza wyposaża człowieka w reakcje wykraczające daleko poza wszystko to, co zawarte jest w instynkcie. Biologia nie wystarcza do wyjaśnienia dokonujących się dzięki kulturze procesów przystosowawczych człowieka, ale sama psychologia też nie wystarcza.
struktura u Levi-Straussa
historyczne definicje kultury [słowa kluczowe: dziedzictwo, tradycja]
antropologia a kolonializm [9. tom Malinowskiego]
kultura postfiguratywna
funkcje rodziny
Rodzina jest grupą skądającą się z męża, żony, rodziców i dzieci. Opiera się na statucie kontaktu małżeńskiego zawartego zgodnie z prawem małżeńskim i religijnym charakterem tego związku, tak jak są one konkretnei formułowane w każdej poszczególnej kulturze. Kontakt tam zakłada nie tylko definicję związku między małżonkami, określa on też prawowitość oraz status dzieci.
Rodzina pełni wiele funkcji: reprodukcyjną, edukacyjną, ekonomiczną, prawną, często religijną i magiczną. (Malinowski)
wpływ Durkheima na antropologię
Durkheim podzielił zbiorowości ludzkie na:
proste społeczeństwa wielosegmentowe (np. związki klanów)
społeczeństwa wielosegmentowe pojedynczo złożone (np. federacja plemion)
społeczeństwa wielosegmentowe podwójnie złożone
Durkheim uznał, że podstawowym celem socjologii jest porównawcza analiza zjawisk społecznych. Do tej idei nawiązywał Radcliffe-Brown, kiedy definiował antropologię jako socjologię porównawczą albo jako socjologię społeczeństw prymitywnych
„Antropologia społeczna może być zdefiniowana jako badanie istoty społeczeństwa ludzkiego poprzez systematyczne porównanie społeczeństw rozbieżnych typów, ze szczególnym uwzględnieniem prostszych form społeczeństwa prymitywnego dzikich lub nieliterackich ludów” (r-b)
3 etapowa koncepcja badań antropologicznych:
1. Badania terenowe i zbieranie materiału empirycznego
2 porówniania między kulturowe - „metoda logiki indukcyjnej”
3. Porównanie wszelkich typów społeczeństw zmierzające do wykrycia ogólnych tendencji i stosunków funkcjonalnych, które wspólne są dla społeczeństw ludzkich jako całości
Durkheim pisał: Odkąd uznano, że ponad jednostką znajduje się społeczeństwo, będące nie bytem nominalnym i …, lecz systemem działających sił, możliwy stał się nowy sposób wyjaśniania człowieka”. Ten nowy sposób jest widoczny w pracach R-B.
tabu (ogólnie)
tabu kazirodztwa
jednostka w kulturze u Malinowskiego
(grupa i jednostka w analizie funkcjonalnej)
Co to jest lewirat
Mężczyzna poślubia wdowę po zmarłym bracie i wychowuje potomków w imieniu brata
normatywne definicje kultury w antropologii
osobowość i kultura u Clintona
Wprowadza pojęcie osobowości modalnej jako kategorii statystycznej, skupiającej pewne cechy psychiczne oraz ich częstotliwość wystepowania. Pojęcie to nie wyklucza istnienia w obrębie określonej kultury różnych typów osobowości, odnosi się do każdej zbiorowości i nie wiąże z określoną teorią psychologiczną.
Podstawową funkcją osobowości jest umożliwienie jednostce:
- rozwinięcia adekwatnych behawioralnych reakcji na różne sytuacje
- redukowanie tych relakcji do nawyków
- wytwarzanie ustalonych już nawyków reakcji
Jednostki są skłonne do naśladowania wzorów kulturowych swojego społeczeństwa, gdy spotykają nowe sytuacje, gdy sytuacja powtarza się, starają się przemyśleć i dostosować nowe wzory do swych indywidualnych potrzeb
Kultura podstawowym czynnikiem ustalania wzorów osobowości podstawowej, a także ustalenia osobowości statusowych
- są to odwrotne stwierdzenia do funkcjonalistów, dla których osobowość ukształtowana kulturowo jest czymś wtórnym
metody badawcze w antropologii - omówić jedną
status społeczny a kultura u Lintona
egzogenna a endogenna zmiana kulturowa
kultura Dobu
antropogeneza - proces powstawania człowieka
religia w kulturach pierwotnych
„coś z wyspą, kurwa, nie wiem…” (relacja Zerusa)
„ jakieś z dupy, coś z kulturą konfi… coś tam, ja pierdole” (j.w.)
antropologia idiograficzna a nomotetyczna
antropologia a historia u Kroemera
Podejście historyczne wyróżnia dążenie do opisowej integracji danych. A nauki ahistoryczne zaczynają od dekompozycji zjawisk w celu uchwycenia procesów jako takich. Historia nie pomija oczywiście procesu, ale stanowczo sprzeciwia się uznaniu go za pierwszy cel poszukiwań. Proces w historii jest splotem zjawisk traktowanych jako zjawiska, a nie rzeczą, którą trzeba wyszukiwać i wydobywać ze zjawisk. Badanie historyczne jest w samej wej istocie procedurą polegającą na integracji zjawisk; działalność naukowa bez względu na to, do jakich syntez ostatecznie prowadzi, jest zasadniczo postępowaniem polegającym na analizie, na rozkładaniu zjawisk w celu przekształcenia ich w sformułowania dotyczące procesu.
Podejście historyczne było stosowane najwcześniej i okazało się wysoce produktywne w dziedzinie ludzkich społeczności, natomiast spotyka rosnące trudności, im bardziej zbliżamy się do sfery nieorganicznej.
Zagadnienia historii naturalnej przebiegają w wielu punktach prawie równolegledo zagadnień historii człowieka czy historii kultury. Z punktu widzenia nauki historycznej, historii, względnie historycznego podejścia do zjawisk świata, analogie te mają istotne znaczenie metodologiczne, gdyż podobne cele badawcze wymagają podobnych metod.
Jeśli chodzi o sprawę następstwa czasowego, to jeśli mój pogląd, że zasadniczą właściwością historycznego podejścia jest integracja zjawisk, a tym samym ostatecznie integracja z punktu widzenia całości zjawisk, jest prawidłowy, to jasne jest, że muszą być brane pod uwagę czasowe relacje zjawisk. Nie pomniejszam wcale znaczenia czynnika czasu. Obstaję tylko przy twierdzeniy, że nie stanowi on najbardziej istotnego kryterium wyróżniającego podejście historyczne. Stosunki przestrzenne mogą i niekiedy muszą zająć miejsce relacji czasowych.
Jeśli takie stanowisko jest prawidłowe, to nie tylko Boas ale i funkcjonaliści mylili się co do tego, że historia jest nauką w pełni prawomocną, lecz jej rekonstrukcja historyczna musi być wadliwa i bezpłodna. Gotów jestem utrzymywać, że historia i rekonstrukcja historyczna mają identyczne cele, stosują identyczne podejcie badawcze, a także wymagają tych samych umiejętności umysłowych.
Sądzi się, że historia mówi o tym „co rzeczywiście się zdarzylo”, ale jest to oczywiście niemożliwe: „rzeczywista relacja trwałaby tak długo, jak same zdarzenia i byłaby zupełnie nieużyteczna dla jakiegokolwiek dającego się wyobrazić ludzkiego celu.
kolonializm u Malinowskiego
co to jest zderzenie kulturowe
czyli akulturacja. W warunkach zderzenia kultur pojawia się konieczność oceny kultury własnej i obcej. Są one sobie przeciwstawne. Zarówno postawa wobec kultury własnej, jak i postawawobec kultury obcej może być pozytywna, akceptująca lub negatywna, odrzucająca. Natywistyczne ruchy społeczne Ralph Linton definiował następująco: „Ruch natywistyczny to każde świadome dążenie członków społeczeństwa do odnowy lub uwiecznienia wybranych aspektów własnej kultury”.
Marian W.Smith wprowadził pojęcie witalizmu jako określenie postawy sprzyjającej akulturacji. Jest to świadome, zorganizowane usiłowanie członków społeczeństwa przyswojenia swojej kulturze wybranych cech innej kultury, która pozostaje z nią w kontakcie. Jako uzupełnieie proponuję tu pojęcie utonegatywizmu, które oznacza odrzucenie wybranych lub wszystkich elementów własnej kultury.
Połączenie natywizmu z witalizmem = syntetyzm, Smith zdefiniował to jako: każde świadome, zorganizowane dążenie ze strony członków danego społeczeństwa do połączenia wybranych aspektów dwu kultur.
małżeństwo monogamiczne
Analizy socjologiczne potwierdzają, że pojedyncza rodzina oparta na małżeństwie monogamicznym stanowi najlepszą możliwość skutecznego doboru seksualnego
funkcje społeczne języka
-pełni rolę uniwersalnego środka informacji i porozumiewania się ludzi, a ponadto kształtuje myślenie
-dzięki znakom możliwe jest porozumiewanie się ludzi w sposób bezpośredni i pośredni w czasie i przestrzeni
- służą utrwalaniu, przekazywaniu i konstruowaniu kultury, określają jej tożsamość i trwałość
koncepcja ewolucjonistyczna wg Kroemera
Wczesne prace szkoły klasycznej miały charakter pseudohistoryczny, ewolucjonistyczny, porównawczy; były udokumentowane, ale materiał dowodowy był bardzo wybrany. Dawały na ogół odpowiedzi całościowe. Były bardzo śmiałe w przypisywaniu czynników przyczynowych ale mniej interesowały je bezpośrednie przyczyny niż ostateczne źródła - zupełnie pewny wskaźnik naiwności, która towarzyszyła zapałowi intelektualnemu. Ale co najważniejsze, klasyczne prace ewolucjonistyczne zdawały ważne i sprecyzowane pytania, nawet jeżeli nie czynily tego w całkiem nowoczesny sposób. Słyna „metoda porównawcza” okazała się niepowodzeniem, ponieważ - jak możemy to dziś dostrzec - zapominała o kontekście. Prowadziła do porównań oderwanych, a powinna było prowadzić do porównań bliskich i systematycznych. Ale mimo to jej najważniejszym walorem było odrzucenie etnocentryzmu, zmierzanie ku czemuś na zewnątrz i stąd wysunięcie, przynajmniej implicite, idei kultury i relatywistycznego podejścia badawczego. W istocie Tylor - najmądrzejszy i najbardziej zrównoważony z omawianej grupy, ustalił już w 1871 roku nie tylko nazwę i definicję kultury, ale także charakterystyczną, antropologiczną postawę badawczą.
Można zauważyc, że z czasem przywiązanie do klasycznego ewolucjonizmu stało się typowe dla Brytyjczyków, przeradzając się w coś w rodzaju manieryzmu właściwego mocno zakorzenionego w szkole naukowej. Jądro intelektualne także ulega rozmiękczeniu: w porównianiu z Tylorem twórczość Frazera - młodszego od niego o dwadzieścia dwa lata - jest pod względem metodologicznym wyraźnym krokiem wstecz. Może to dzięki temu właśnie był bardziej popularny w wpływowy poza terenem antropologii, wśród psychoanalityków, laików i literatów.
Mead a struktura
antropologia społeczna wg R.B.
Nowy sposób uprawiania antropologii polegał na uznaniu jej za naukę:
holistyczną - wbrew postulatom dyfuzjonistu, oznacza traktowanie kultury jako całości z uporządkowanych w pewien sposób elementów
synchroniczną - wbrew postulatom ewolucjonizmu, odrzucenie perspektywy historycznej, przedmiot antropologii stanowią społeczeństwa pierwotne, społeczeństwa nie posiadają pisanych źródeł historycznych. Dlatego antropolog jest zatem skazany na synchroniczną analizę stosunków społ. Zachodzących w teraźniejszości lub na spekulacje w stylu ewolucjonistów, na pseudowyjaśnienia w kategoriach przyczynowo skutkowych
empiryczną - w opozycji zarówno do dyfuzjonizmu jak i ewolucjonizmu, to całkowita negacja wcześniejszych teorii, w których materiał empiryczny spełniał tylko rolę ilustracyjną
nomotetyczną - wbrew postulatom szkoły historycznej Franza Boasa, celem antropologii jest dostarczenie wiarygodnych generalizacji lub ustanowienie praw
rozumiejącą - w opozycji do wszystkich poprzednich kierunków i orientacji, rozumienie faktów kulturowych polega na określeniu ich funkcji, ich roli odgrywanej w obrębie całościowego systemu. Jest to rozumienie „odsubiektyzowane” - poszukujące sensu określonych zjawisk nie w ich relacji do świadomie działających jednostek, lecz w relacji do całościowego systemu społecznego
Funkcjonalizm jest przede wszystkim poszukiwaniem związków przyczynowych między różnymi instytucjami i działaniami.
„Antropologię społeczną pojmuję jako teoretyczną naukę przyrodniczą o społeczeństwie ludzkim, tj. jako badającą zjawiska społeczne za pomocą metod zasadniczo podobnych do tych, które są używane w warunkach fizycznych i biologicznych.”
Termin „przyrodnicza nauka o społeczeństwie oznacza”:
stosowanie tych samych metod logicznych, którymi posługują się nauki przyrodnicze
sam produkt operacji poznawczych: twierdzenia nomotetyczne: twierdzenia, ktryh przedmiotem są pewne regularności, procesy powtarzające się, a nie zjawiska indywidualne, przypadkowe i odosobnione
„Stosunki społeczne mogą być obserwowane i opisywane jedynie wówczas, gdy uwzględnimy wzajemne zachowania osób znajdujących się w określonych relacjach.”
Struktura nigdy nie jest dana w bezpośrednich aktach poznawczych.
„System społeczny utrzymuje się dopóki istnieje dynamiczna ciągłość struktury społecznej”
Tym co decyduje o zachowaniu ciągłości strukturalnej jest „forma strukturalna” - czyli zbiór norm, wzorów zachowania utrzymujących określone stosunki społeczne. A ponieważ normy i wzory zachowań to tyle, co instytucje, formę struktury społecznej można również utożsamić z systemem instytucji istniejącym w danej zbiorowości.
rola antropologii
antropologia polityczna
typy więzi
procesy dziedziczenia obyczajów u Kroemera
Wśród ludów prymitywnych społeczność kształtuje się głównie na bazie pokrewieństwa, a natomiast wśród narodów cywilizowanych jej forma uzależniona jest przeważnie od czynników ekonomicznych i politycznych. Zbiorowa grupa prawie na pewno zawiera osobniki związane z pokrewieństwem krwi i w wypadku idealnym może składać się całkowicie z członków jednej, biologicznej rodziny, a więc rodziców i rodzeństwa, tak jak u wszystkich, najbardziej uspołecznionych owadów. Wszystkie społeczności ludzkie nie tylko uznają samo pokrewieństwo, ale także przestrzegają ściśle tabu kazirodztwa. Osiągnięciem wielu ludów przedpiśmiennych i w zasadzie ich wyłącznym osiągnięciem było eksperymentowanie z czynnikiem pokrewieństwa i przez to wypracowanie jego różnorodnych form. Pierwszym jest rozszerzenie pokrewieństwa na wszystkie istoty ludzkie, z którymi jednostka pozostaje w osobistych kontaktach. Pociąga to za sobą oczywiście konieczność zawierania małżeństw z krewnymi. Druga główna wypracowana forma pokrewieństwa wśród ludów pierwotnych polega na rozszerzeniu go nie na cały znany świat ludzi, lecz tylko na jego wydzieloną część. Ta inklinacja znajduje swój wyraz w rodach, klanach itp. Rozszerzona rodzina lub klan są czasme trudne do odróżnienia przy pomocy samej definicji i takie rodziny lub lineale często bywały łącznie określane jako „klany”. Wydaje się, że istnieją zasadnicze dwa kryteria odróżniające klan i lineaż: po pierwsze, klan prawie zawsze ma nazwę totemiczną, klan może być na tyle wielki, że może obejmować osoby, którym nie da się udowodnić genealogicznie, że są krewnymi. Jednym słowem klan zawiera faktyczne lub potencjalnie sztuczne rozszerzenia rzeczywistego pokrewieństwa krwi i to może być przyczyną nadawaia nazwy. Rodzina lineażowa i klan posiadają dwie wspólne cechy. Są egzogamiczne, gdyż są zespołami rzeczywistych lub przybranych krewnych. Obie te grupy są unilateralne, jeśli chodzi o pochodzenie, gdyż w przeciwnym wypadku w przeciągu jednego lub dwuch pokoleń rozpadłaby się z powrotem tworząc nieskończoną siatkę pokrewieństw dwustronnych.
jednostka i kultura u Clintona
Kultura jako zjawisko socjopsychologiczne stanowi płaszczyznę do spotkań jednostki i społeczeństwa które wnoszą tu swój wkład. W kształtowaniu osobowości szczególna rola przypada wczesnym fazom socjalizacji. Jednostka, ograniczając się głównie do subkultur klasowych, nie zna w całości kultury, w jakiej uczestniczy i nie wyraża w swym postępowaniu jej wzorów.
Jednostka stanowi podstawę wszystkich zjawisk społecznych i kulturowych a jej potrzeby tworzą motywy zachowań.
Kultura jest konfiguracją wyuczonych zachowań i ich rezultatów, których elementy składowe są podzielone i pokazywane przez członków danego społeczeństwa, a na rzeczywisty jej obraz składa się suma zachowań wyuczonych i podzielanych w społeczeństwie
cechy antropologii Boasa
małżeństwo a pozycja społeczna osoby
czym różnią się ewolucja równoległa, ewolucja różnicująca i konwergencja kulturowa
definicja rodziny w sposób antropologiczny
Rodzina jest pomostem między wyposażeniem instynktownym a przejmowaniem dziedzictwa kulturowego, tym samym umożliwia ona przekształcenie biologicznych związków między rodzicami i dziećmi w więź społeczną. Eliminuje sporą liczbę niebezpieczeństw spowodowanych niszczycielską siłą popędu seksualnego (gellner)
nauka społeczna u Kroebera
neoewolucjonizm L.A. White'a
Wg niego w świecie występują zjawiska fizyczne, biologiczne i kulturowe. Szczególną cechą człowieka jest jego zdolność posługiwania się symbolami. Symbole umożliwiają przekaz i gromadzenie doświadczeń czyli tradycji a więc kultury. Kultura jest instrumentem adaptacji gatunku ludzkiego do środowiska - im więcej energii tym lepsza adaptacja.
Wyróżnia 4 poziomy: techniczny, społeczny, ideologiczny i psychologiczny
Kultura rządzi się własnymi, ponadindywidualnymi prawami i ostatecznie determinuje zachowanie ludzkie - skrajny relatywizm kulturowy który prowadzi do:
skrajnego antyindywidualizmu w imię skrajnego holizmu
antywoluntaryzm w imię skrajnego determinizmu (fatalizm)
pankulturalizm - antyhistoryzm
„Wartość kultury jako narzędzia opanowania przyrody jest obiektywnie mierzalna i postawy członków społeczeństwa nie mają tu nic do rzeczy”
Rozwój kultury determinuje ewolucję niezależnie od środowiska geograficznego
Swoistość kultury człowieka wynika z symbolizmu - człowiek to homo symbolicus. Kultura, człowiek i symbol pojawiają się spontanicznie i nie mają sensu próby poszukiwania między tymi elementami jakichkolwiek związków przyczynowych. Zdolnośc symbolizacji różni człowieka od zwierząt, jest źródłem, tworem kultury.
Kultura to klasa zjawisk obejmująca przedmioty, działania, ide, postawy uzależnione od użycia symboli. Kultura jest pozasomatycznym continuum rzeczy i zdarzeń zaliczanych do symboli.
W skład systemu kulturowego wchodzą 4 rodzaje komponentów:
- ideologiczny - wierzenia
- socjologiczny - obyczaje, instytucje, wzory zachowań
- psychologiczny - uczucia i postawy
- technologiczny - narzędzia i sposoby posługiwania się nimi
Każdy element ma swój wymiar symboliczny, który decyduje o zaliczaniu ich do sfery kultury.
Wszystkie komponenty kultury oddziałują na siebie wzajemnie i tworzą coraz to nowe konstelacje stające się niekiedy źródłem nowych cech zwanych wynalazkami.
White dostrzega dyfuzję, ale nadaje jej raczej historyczne znaczenie. Jedynie ewolucja jest procesem koniecznym i niepowtarzalnym.
Zasada ewolucji jest jego zdaniem zawarta w materializmie , symbolizmie, interakcjonizmie elementów systemu kulturowego.
Na czym polega postęp? - określenie obiektywnej miary postępu wynika z ludzkiej biologii, jeżeli życie organizmu zależy od procesów chemicznych, biologicznych - to zależy od technologii, a ponieważ symbolika i kultura to nierozerwalna całość wszystko zalicza do tehcnologii
dar u Maussa i Levi-Straussa
jak byś scharakteryzował kulturę postmodernistyczną
więź etniczna a inne więzi
cechy kultury wg antropologii
co mówił Kroeber w swoich pismach o rozwoju antropologii
totemizm w koncepcji Freuda
Wg Freuda totemizm jest systemem, który u pierwotnych plemion Australii, Ameryki i Afryki zajmuje miejsce religii oraz tworzy podstawę ich organizacji społecznej. Mc Lennaan wysnul przypuszczenie, że wiele obyczajów i zwyczajów społeczeństw - dawnych i współczesnych - należy uznaź za relikty epoki totemicznej.
System totemiczny wywodzi się z warunków leżących u podłoża kompleksu Edypa.
Zwierzę totemiczne tak naprawdę zastępuje ojca. Zwyczaj nie wolno zabijać zwierzęcia totemicznego, ale zabicie go daje początek świętu, i zwierzę to jest opłakiwane. Ambiwalentna postawa uczuciowa, która jeszcze dziś charakteryzuje występujący u dzieci kompleks ojca i tak często rozciąga się na życie dorosłych, rozciąga się również na substytut ojca, jakim jest zwierzę totemiczne. Pierwotny stan społeczeństwa - darwinowska koncepcja hordy pierwotnej nie ma tu miejsca dla wyjaśnienia początków totemizmu. Koncepcja ta mówi jedynie o gwałtownym zazdrosnym ojcu, który zachowuje wszystkie samice u siebie i wypędza dojrzewających synów. Freud łączy ją z wiedzą na temat obchodu uczty totemicznej. Otóż pewnego dnia wygniani bracia połączyli swe siły i zabili i zjedli ojca, a w ten sposób położyli kres hordzie ojcowskiej. Razem wykonali to, co w pojedynke byloby niemożliwe. Nie tylko go zabili, ale też zjedli swą ofiarę. Pierwotny ojciec był niewątpliwie budzącym zazdrość i lek wzorem dla każdego z braci. Teraz utożsamili się z nim, spożywając go, przy czym każdy z nich przyswoił sobie część jego siły. Uczta totemiczna, która jest zapewne pierwszym świętem ludzkości, bylaby więc powtórzeniem i upamiętnieniem tego przestępstwa, od którego zaczęła się organizacja społeczna, ograniczenia moralne i religia.
Oznajmiając, że zabijanie substytutu ojca - totemu jest niedozwolone, odwołali swój czyn, a odmawiając sobie uwolnionych kobiet, wyrzekli się jego owoców. W ten sposób ze świadomości winy syna stworzyli dwa podstawowe tabu totemizmu:
Oszczędzanie zwierzęcia totemicznego i zakaz kazirodztwa.
Religia totemiczna zrodziła się ze świadomości winy i synów jako próba złagodzenia jej i - przez późniejsze posłuszeństwo - zjednania skrzywdzonego ojca. Jak się okazało, wszystkie późniejsze religie stanowiły próby rozwiązania tego samego problemu, różniły się jedynie co do stanu kultury, w którym były podejmowane, i co do wybranych metod; ale wszystkie te religie stanowią zmierzające do tego samego celu eakcje na to samo wydarzenie, od którego bierze początek kultura, które zaś dotąd nigdy nie dało się spocząć ludzkości.
klasyfikacja małżeństw ze względu na miejsce zamieszkania
rozwój rodziny u Morgana
jak zmiana kultury wpływa na zmianę systemu
rodzina ze względu na prestiż
czym powinna zajmować się antropologia wg Malinowskiego
nadesłane przez koleżankę Dominikę:
klasyfikacja genetyczna jezykow,
roznice-przeciwienstwa kultur,
antropologia "nauka o zwyczajach",
cechy spoleczenstw pierwotnych,
cechy kultury ludowej,
autorytet etnograficzny wg Clifforda
Etnografia jest, od początku do końca, uwikłana w pisanie. Pisanie to zakłada, co najmniej, przełożenie doświadczenia na formę tekstową. Proces ten jest komplikowany przez działanie licznych subiektywnych i politycznych ograniczeń znajdujących się poza kontroloą piszącego.
Zgodnie z nowym rozumieniem autorytetu piszący nie jest już zafascynowany transcendentnymi postaciami.
Pod koniec XIX w wytworzył się szczególny rodzaj autorytetu: autorytet zarówno uprawomocniony naukowo, jak też oparty na unikalnym doświadczeniu osobistym.
To co wyłoniło się po sukcesie profesjonalnych badań terenowych w I poł XX w było rezultatem ogólnej teorii badań opartych na doświadczeniu, analizy kulturowej z opisem etnograficznym.
Badacz terenowy - teoretyk zastąpił dawniejszego „człowieka na miejscu” i socjologa lub antropologa w metropolii. Ten podział pracy był różny w różnych tradycjach zawodowych.
Prawie do ostatnich lat XIX w. etnograf i antropolog, pierwszy opisując i tłumacząc obyczaje, drugi budując ogólne teorie na temat ludzkości, działali odrębnie. Malinowski ukazuje nam obraz nowego antropologa: kucającego przy obozowym ognisku, patrzącego, słuchającego, pytającego, zapisującego i interpretującego życie na Wyspach Triobranda.
W latach 20tych nowy badacz terenowy - teoretyk ustalił silnie oddziałujący naukowy i literacki gatunek - pisarstwo etnograficzne, syntetyczny opis kulturowy oparty na obserwacji uczestniczącej. Nowy styl przedstawiania opiera się na instytucjonalnych i metodopisanych innowacjach pozwalających na pokonanie przeszkód napotykanych na drodze do szybkiego poznania innych kultur.
Po pierwsze postać badacza terenowego zyskała uznaie zarówno w sferze publicznej, jak i zawodowej. Zawodowy etnograf był wykształcony w zakresie najnowszych technik analitycznych i naukowych sposobów wyjaśniania. Zalecany relatywizm kulturowy odróżniał badacza od misjonarzy.
Po drugie tubylczy język, by unikać pośrednictwa i móc się komunikować i uzyskiwać informacje od tubylców
Po trzecie, nowy etnograf charakteryzował zwiększony nacisk na wage obserwacji. Kultura rozumiana była jako wzór charakterystycznych zachowań
Po czwarte przekonujące teoretyczne uogólnienia miały pomóc akademickim etnografom „dotrzeć do sedna” kultury szybciej, niż może to osiągnąć ktoś, kto np. statycznie kolekcjonuje zwyczaje i wierzenia
Po piąte, ponieważ kultury postrzeganej jako złożona całość nie da się opanować w krótkim czasie prowadzenia badań, nowy etnograf starał się koncentrować tematycznie na wybranych instytucjach. Celem nei było doprowadzenie do pełnej inwentaryzacji czy opisu obyczajów, lecz raczej dotarcie do całości poprzez jedną czy kilka części.
Po szóste etnograf prowadzący intensywne badania terenowe mógł wiarygodnie naszkicować zarysy „teraźniejszości etnograficznej” - cykliczny szereg rytualny, wzór typowych zachowań
Podstawą autorytetu opartego na doświadczeniu jest wyczucie obcego kontekstu, pewien rodzaj nagromadzonej mądrości i wyczucie charakteru ludzi czy miejsca. Tego rodzaju odwołanie jest często wyraźne w tekstach pierwszych profesjonalnych obserwatorów uczestniczących.
Autorytet - doświadczalny, interpretacyjny (tekstualizacja), dialogiczny, polifoniczny
akulturacja
Termin akulturacja odnosi się do procesu kulturowych przeobrażeń spowodowanych przepływem treści między odmiennymi kulturowo zbiorowościami. Akulturacja jest rodzajem procesu kompleksowej dyfuzji. Zachodzi w warunkach bliskiego, wielostronnego, trwałego kontaktu między względnie autonomicznymi zbiorowościami głęboko różniącymi się między sobą kulturowo.
Akulturacja polega na całościowej zmianie systemu kulturowego; dotyczy zarówno zachowań ekonomicznych, struktur społecznych jaki i sfery symbolicznej. Sięga podstawowych wartości, norm moralnych, zasad współżycia międzyludzkiego, zachowań, a nawet sfery psychiki indywidualnej. Jest procesem który prowadzi do destrukcji tradycyjnej kultury - wartości, reguł życia, zachowań i przeżyć dotychczas uznawanych za oczywiste. Akulturacja polega zarazem na selektywnym przejęciu elementów kultury obcej. Na ogół proces destrukcji zachodzi szybciej niż proces przejmowania obcych elementw kulturowych, stąd pojawianie się obszarów kulturowej próżni w obrębie kultury zbiorowości podlegającej procesowi akulturacji. Życie społeczne charakteryzuje wówczas rozchwianie dotychczasowych wartości i reguł postępowania - anomia.
Nazywana akulturacją zmiana kultury ma charakter stosunkowo szybki a nawet gwałtowny; często odbywa się w ciągu życia jednego pokolenia.
Akulturacja zawsze pojawia się w warunkach kontaktu kultur, a ściślej - całych systemów społeczno kulturowych o odmiennej genealogii, historii, często ukształtowanych w zupełnej lub znacznej od siebie izolacji.
Stosuki zbiorowości , między którymi następuje przepływ elementów kulturowych, mają swoiste źródło. U podłoża kontaktu między nimi leży zwykle ekspansja jednej grupy na terytorium drugiej lub wręcz podbój.
Akulturacja nie jest procesem mechanicznym, nei polega na przejmowaniu gotowych elementów czy treści kulturowych. Najczęściej treści pochodzące z obcej kultury ulegają w różnym stopniu przetworzeniu pod wpływem kultury rodzimej. Ten proces nazywamy synkretyzacją, a jego efekty synkretycznymi elementami kulturowymi. + zderzenie kultur
dystrybutywne teorie kultury,
cos o lingwistyce u Malinowskiego
analiza języka dzikich prowadzi od językoznawstwa do psychologii społecznej - takie połączone badania lingwistyczne wymagają przewodnictwa teorii symboli
nie możemy zrozumieć obcego języka keśli będziemy tłumaczyć go słowo w słowo bez zrozumienia jego symboliki, która może być inna niż w naszym kręgu kulturowym
język jest zakorzeniony w tradycji kulturowej
język trzeba badać w jego kontekście sytuacyjnym
wypowiedź nigdy Ne jest oderwana od sytuacji w jakiej ją wyrażono
jest zasadnicza różnica nad badaniami języków martwych i żywych
nie można na podstawie badań nad językami martwymi definiować znaczenia jakiś słów lub opisywać gramatyczne lub leksykalne cechy języka
język w swojej pierwotnej funkcji powinien być rozumiany raczej za sposób działania a nie znak świadczący o mysli. Podstawowe i pierwotne zastosowanie języka odbywało się wraz z dzialaniem w stosunkach społecznych
u niecywilizowanych, dzikich ludów język nigdy nie był używany jako odbicie ludzkich mysli - zawsze był ogniwem łączącym konkretną działalność
milczenie dla człowieka to nie forma odpoczynku a raczej alarmującego i niebezpiecznego, np. jeśli antropolog nie potrafi się porozumieć z tubylcami
„współistnienie faktyczne” - to takie użycie mowy, które przez same mówienie tworzy jednoczące więzi. Mogą to być plotki, rozmowa o pogodzie byle o czymś mówić. Jest to inne użycie mowy, które różni się od tego które jest ściśle związane z działaniem
wczesne dźwięki artykulacyjne niemowlaka mają charakter adaptacyjny ponieważ zwracają uwagę na jego osobę jeśli jakaś jego potrzeba nie została zaspokojona
słowa dla dzieci nie tylko są środkami wyrazu, ale i sposobami działania
znaczenie jakiegokolwiek słowa dla tubylca polega na robieniu właściwego użytku z tego co to słowo oznacza
słowo ma swoją moc, jest środkiem powodowania czegoś
ci członkowie cywilizowanych społeczeństw którzy SA analfabetami, traktują słowa podobnie do dzikich - jako mocno związane z rzeczywistością działań
każdy język ma swoją określoną, sobie właściwą naturę
język nie kierje się ani logiką ani autonomicznymi regułami gramatyki
czysto logiczne lub czysto gramatyczne spojrzenie na język jest bezcelowe
język służy określonym zamiarom i funkcjonuje jako narzędzie używane i dostosowywane do wyznaczonych celów
język odzwierciedla rzeczywisty stosunek człowieka do rzeczywistości go otaczającej. Gramatyka zawdzięcza swoje kontury najbardziej pierwotnym zastosowaniom języka. Dlatego istnieją podstawowe, wspólne wszystkim językom ludzkim kategorie gramatyczne
człowiek pierwotny interesuje się światem zewnętrznym jeżli przynosi mu coś pożytecznego lub na niego jakoś wpływa. Jełki przedmiot jest użyteczny to zostanie on nazwany. Dla niektórych jabłoń to zwykły gąszcz a dla innych drzewo owocowe przynoszące jakieś tam korzyści i dlatego nazwane jabłonią
język ma swoje źródło w praktycznym zainteresowaniu człowieka rzeczami i osobami
wiezi rodzinne i wplyw innych wiezi na nie,
Clifford-cos zwiazane z kolekcjonowaniem
Tożsamość, czy to kulturowa, czy indywidualna, zakłada z góry konieczność kolekcjonowania, gromadzenia dóbr wg wartości i znaczenia
Pewien rodzaj gromadzenia wokół jednostki i wokół grupy - wprowadzenie materialnego święta, oznaczenie subiektywnego obszaru, który nie jest innym - jest prawdopodobnie uniwersalny. Wszelkie takie kolekcje pociągają za sobą hierarchizację wartości, wyłączeń, określenie podlegających terytoriów jednostki. Jednak wyobrażenie, że to zbieractwo łączy się z gromadzeniem dóbr, ide, że tożsamość jest rodzajem bogactwa (pod postacią przedmiotów, wiedzy, wpomnień, doświadczeń) z pewnością nie jest uniwersalne.
Elementy wszystkich kolekcji są odbiciem szerszych reguł kultury, racjonalnej taksonomii, rodzaju i estetyki.
Kolekcjonowane przedmioty pochodzenia niezachodniego klasyfikowane są w dwóch głównych kategoriach: jako atrybuty kulturowe lub dzieła sztuki.
Ze wstępnego przeciwstawienia wyprowadzono przez negację cztery pojęcia. Wyznaczają one dwie osie, poziomą i pionową oraz 4 strefy semantyczne między nimi.
1 strefa autentycznych arcydzieł
2 strefa autentycznych artefaktów
3 strefa nieautentycznych arcydzieł
4 strefa nieautentycznych artefaktów
Większość przedmiotów można umieścić w jednej z tych stref lub na granicy.
System ten klasyfikuje przedmioty i przypisuje im względną wartość. Określa konteksty do których przedmioty prawidłowo należą i w obrębie których się poruszają z dolu do góry, od prawej do lewej następuje stały ich ruch w kierunku pozytywnych wartości. Ruch ten selekcjonuje artefakty o rosnącej wartości lub unikatowości, których cenność jest zwykle zagwarantowana przynależnością do „zanikającej” kultury lub też przez cenowe i selekcyjne mechanizmy rynkowe.
Często przedmioty przechodzą od kultury antropograficznej do sztuki pięknej.
kultura mieszczanska,
szkola historyczna(austriacko-niemiecka),
malzenstwo poligamiczne,
uprawianie antropologii a kontekst pol. i spol. kogos tam,
rodzina jako grupa przyjacielska,
sakrum,
interpretacja "smutkow tropikow",
mauss-dar i wymiana u niego,
jezyk a pismo,
Jack Goody zapoczątkował nowy nurt Bad. W ramach którego rozpatruje się pismo + umiejętności czytania i pisania jako istotne czynniki mające wpływ na zmiany w sposobach ludzkiego myślenia
W języku współistnieją 2 normy: pisana i mówiona
Mówiona: charakteryzuje się dynamicznością i odzwierciedla zarówno komunikacyjny jak i emocjonalny aspekt języka
Pisana: to system elementów graficznych - jest styczna i podkreśla jedynie jego walor komunikacyjny
Są 3 możliwe warianty syt. Językowej:
język posiada wyłącznie formę oralną
istnieje forma mówiona i pisana, którą albo posługują się wszyscy, albo wyspecjalizowana grupa ludzi
język ma tylko formę pisaną, bo forma oralna zanikła lub nigdy nie istniała
Pismo posiada kilka niezwykle istotnych funkcji mających wpływ na „styl myślenia ludzi”
Skoro pod wpływem pisma zmieniają się w sposób oczywisty przekazywanie treści, temu procesowi muszą towarzyszyć zmiany w procesach myślowych.
Odmienność społeczna prymitywnych i nowożytnych wynika z innych sposobów i możliwości komunikowania. Poprzez fakt, że pismo przenosi język ze sfery słuchowej do wizualnej, nadaje ono komunikacji ustnej ustaloną formę materialną, sprawiając tym samym, że człowiek osiąga dystans wobec swoich aktów werbalnych. Można być wobec własnego języka bardziej krytycznym, racjonalnym, sceptycznym, panować nad logiczną strukturą wypowiedzi.
Słowo utrwalone na piśmie przestaje być bezpośrednio związane z rzeczywistością, w której osadzone są działania. Mało tego samo staje się obiektem jego działań.
Dekontekstualizacja mowy za pośrednictwem pisma zmienia nie tylko sam środek komunikacji, ale powoduje zmianę samego komunikatu. Zatem pismo depersonalizuje również przekazywaną treść i może jej nadawać charakter ponadczasowy.
Pewne myśli niegdyś posiadające indywidualnego autora stają się zbiorowymi, anonimowymi formułami językowymi.
definicje kultury w podejsciu psychologicznym.
Kardiner
Odrzucił model ewolucyjny, kompleks Edypa, dominację popędu seksualnego i stadialny podział rozwoju dziecka
Interesował go homeostatyczny model kultury, stosunek między kulturą a osobowością, mechanizm socjalizacji i charakter ludzkich działań.
Chodziło o wyjaśnienie kultury i cech osobowości poprzez biologiczną naturę charakteru jednostek wtłoczonych w dana kulturę, z którą muszą sobie jakoś poradzić… później
Ja u Freuda
Poczucie ja przechodzi proces ewolucji w życiu człowieka: od wieku niemowlęcego do dorosłości. Na początku musi pojawić się świadomość rozróżnienia „ja” od świata zewnętrznego - przez poczucie rozkoszy i jej braku (bólu). Tendecja do utworzenia „ja” nastawionego wyłącznie na działanie rozkoszy (ale jest to prymitywne „ja”). Nastepuje ustanowienie zasady rzeczywistości, która dominuje dalszy rozwój człowieka.
„Ja” odrywa się od świata zewnętrznego i staje się skarlałą resztką uczucia bardziej rozległego, które odpowiadało ścisłemu związkowi „ja” z otoczeniem. Można jednak założyć, że pierwotne „ja” zachowało się, a wówczas przeciwstawiłoby się ono węższemu i ostrzej zakreślonemu poczuciu „ja” okresu dojrzałości, przylegające zaś do niego treści wyobrażeniowe byłyby właśnie treściami nieograniczoności i powiązania z wszechświatem - bylyby to te same treści, za pomocą których R.Rolland wyjaśnia OCEANICZNE uczucie.
Czy jednak prawidłowe jest założenie, że to, co pierwotne, przeżylo na równi z tym, co przeszła później na drodze przekształceń.
W życiu psychicznym nie może zniknąć nic, co już zostało ukształtowane, że wszystko w jakiś sposób zostaje zachowane i w korzystnych warukach może być ponownie ujawnione. To co przeszłe może być zachowane w życiu psychicznym.
Surrealizm etnograficzny
Andre Bleton twierdził wielokrotnie, że surrealizm to nie sama doktryna, jakaś dająca się zdefiniować idea, lecz pewna aktywność.
Surrealiści byli żywo zainteresowani światami egzotycznymi.
- możliwość istnienia pod nudnym pozorem tego, co rzeczywiste, innego, bardziej cudownego świata, opartego na skrajnie odmiennych zasadach klasyfikacji
- branie na poważnie kultury jako rzeczywistości kontestowanej, zakładające ośmieszanie i przetasowywanie jej porządku
- surrealizm jest cichym wspólnikiem etnografii - na dobre i złe - w opisie, analizie i przenoszeniu obszaru dwudziestowiecznej ekspresji
cechy antropologicznego rozumienia kultury
kultura ludowa
mniejszości etniczne w Polsce
kultura w ujęciu Levi - Straussa
koncepcja rozwoju kultury Morgana
zwizek osobowasci i kultury wedlug sapira
Funkcje społeczne religii
Gellnera rozważania o pokrewieństwie
co to jest sororat
co to jest sororat
wg Gellnera jakieś oczekiwania czy wymagania wobec antropologii jakoś tak
Krytyka wczesnych kierunkow antropologicznych u Malinowskiego
pozycję i korelację w strukturalizmie
zasadę wzajemnosći w strukturalizmie