NASIENNICTWO, WYKŁAD PIERWSZY

Zagadnienia:

odnawianie materiału siewnego; wyradzanie się materiału siewnego; kontraktacja; organizacja produkcji nasiennej; cechy gospodarstw nasiennych; polskie firmy hodowlano - nasienne

Nasiennictwo:

Dział produkcji roślinnej, której celem jest wytwarzanie materiału siewnego roślin uprawnych tj. nasion przeznaczonych do siewy, których jakość odpowiada wymaganiom norm ustawowych zawartych w Dzienniku Ustaw.

Materiał siewny:

To rośliny lub ich części (nasiona, owoce, cebule, kłęby, rozłogi, korzenie, sadzonki) przeznaczone do siewu, sadzenia, szczepienia, okulizacji, rozmnażania.

Zadania nasiennictwa

Pośredniczy pomiędzy hodowlą a produkcją roślinną na konsumpcję. Polega na rozmnożeniu odmian wcześniej wyhodowanych (produkcja nasion)

• aktualnie zalecanych do produkcji

• wysokowartościowych genetycznie

• o wysokiej wartości siewnej

Zakres zagadnień związanych z nasiennictwem obejmuje:

• produkcję polową nasion

• uszlachetnienie metodami agrotechnicznymi, technologicznymi i fizjologicznymi

• kontrolę jakości materiału siewnego

• przechowywanie nasion

• organizację produkcji nasiennej

• zaopatrzenie rynku

Większość zagadnień związanych z nasiennictwem jest regulowana przez ustawę:

„Ustawa o nasiennictwie”

Dziennik Ustaw z dn. 26.06.2003.

Nr 137, poz. 1299

Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi

z dnia 01.02.2007r.

w sprawie szczególnych wymagań dotyczących wytwarzania i jakości materiału siewnego

Odnawianie materiału siewnego:

1. Materiał siewny jest cyklicznie reprodukowany i przekazywany do produkcji, na konsumpcję (wymiana nasion do siewu powinna być częsta)

2. Konieczność odnawiania materiału siewnego wynika ze zjawiska „wyradzania się” odmian (utrata pierwotnych cech i zmiana plenności)

3. Przeciwdziałanie „wyradzaniu się” poprzez częstą wymianę nasion (w możliwie wysokim stopniu odsiewu: elita, oryginał)

4. W przypadku roślin ogrodniczych „wyradzanie się” to nie tylko obniżka plonu, ale także pogorszenie cech jakościowych (smak, pokrój, barwa)

5. Zanikanie tych cech eliminuje odmianę z rynku zbytu (poprawa wymaga długiej i żmudnej pracy hodowcy)

Przyczyny wyradzania się:

1. samozapylanie u roślin obcopylnych (nagromadzają się homozygoty)

2. spontaniczne krzyżówki roślin samopylnych z roślinami dzikimi lub uprawnymi (powstanie heterozygot)

3. naturalne mutacje - wprowadzające do populacji nowe allele

4. nacisk selekcji sztucznej - genotypy preferowane przez człowieka na ogół są słabsze i wydają mało nasion (selekcja naturalna idzie w kierunku przetrwania, więc preferowane są typy silne i wydające dużo nasion)

5. występowanie chorób (szczególnie wirusowych)

6. domieszki nasion obcych roślin (w czasie omłotu, czyszczenia, przechowywania)

7. złe warunki uprawy (przyspieszają wyradzanie się odmian)

Kontraktacja:

Produkcja nasion prowadzona jest w oparciu o kontraktację w gospodarstwach nasiennych u plantatorów (dotyczy nasion, cebul i kłączy, sadzonek)

Kontraktacja - dwustronna umowa produkcyjna między firmą nasienną a producentem (plantatorem)

Umowa dotyczy kupna-sprzedaży określonej ilości nasion o określonej jakości. Umowa zawiera cenę ustaloną przed podjęciem produkcji oraz termin i warunki dostawy nasion.

Organizacja produkcji nasiennej:

• firma nasienna dostarcza nasiona potrzebne do założenia plantacji nasiennej

• plantacja musi być poddana kwalifikacji polowej przez Inspekcję Nasienną

• firma prowadzi nadzór nad plantacjami - inspektorzy wizytują plantatorów

• firmy prowadzą instruktaż i szkolenie plantatorów

• wyprodukowane zgodnie z umową nasiona dostarczane są przez producenta w ustalonym terminie do magazynu depozytowego firmy (nadal są własnością producenta, aż do momentu uzyskania świadectwa wartości siewnej)

• ocena laboratoryjna nasion w firmie

• po ocenie laboratoryjnej:

• partia nasion uzyskuje świadectwo wartości siewnej

• plantator otrzymuje zapłatę za nasiona

• nasiona są przekazywane do magazynu towarów własnych firmy

• w magazynach nasiona są suszone, czyszczone i uszlachetniane

• część nasion przekazywana jest do sprzedaży, a część jest magazynowana

• firmy posiadają własną bazę magazynowo-techniczną oraz laboratoria nasienne, ale ostatecznie jakość nasion jest sprawdzana w laboratoriach Inspekcji Nasiennej, która jest organem Ministerstwa Rolnictwa

• firma nasienna paczkuje nasiona (opis torebki: data ważności [przydatności], logo firmy, nazwa i adres firmy, opis postępowania przy wysiewie, nazwa gatunku i odmiany, waga nasion)

• torebki papierowe dla indywidualnych odbiorców

• worki papierowe, jutowe dla większych odbiorców

• firmy nasienne prowadzą sprzedaż detaliczną i hurtową

Cechy gospodarstw nasiennych:

Gospodarstwa nasienne, w których zakłada się plantacje nasienne, muszą spełniać następujące warunki

1. odpowiedni warsztat gwarantujący prawidłową reprodukcję nasion

• odpowiednio duża powierzchnia (optymalnie pod uprawy nasienne powinno być zajęte 25 - 30% gospodarstwa)

• lokalizacja gospodarstwa nasiennego w odpowiednich warunkach glebowo-klimatycznych dla gatunku, a najlepiej dla odmiany

• gospodarstwo nasienne musi reprezentować wysoki poziom agrotechniki

• właściwe zaplecze: park maszynowy, budynki gospodarcze

1. fachowe kierownictwo (materiał siewny jest cenny, praca wymaga dużego zaangażowania i uczciwości)

2. odpowiedni surowiec do reprodukcji (o gwarantowanej jakości, pochodzący ze stacji hodowlanej lub od firmy kontraktującej)

Polskie firmy hodowlano-nasienne:

• POLAN Sp. z o. o Krakowska Hodowla i Nasiennictwo Ogrodnicze - Spółka zawiązana w 1994 roku; w jej skład weszły: Krakowska Hodowla Roślin Ogrodniczych (ul. Lubicz) i Przedsiębiorstwo Nasiennictwa Ogrodniczego i Szkółkarstwa (ul. Rydla).

Działalność obejmuje hodowlę twórczą i zachowawczą roślin ogrodniczych; produkcję materiału siewnego i nasadzeniowego; sprzedaż materiału siewnego w kraju i na eksport - skup nasion, przerób technologiczny oraz ocena laboratoryjna i konfekcjonowanie nasion. Firma ta wyprodukowała 87 własnych odmian warzyw i 117 odmian kwiatów. Plantacje nasienne zajmują areał około 500 ha. Produkcja prowadzona jest w trzech bazach: Krzczonów - gospodarstwo Krzczonów, Podolany; Dziekanowice - gospodarstwo Dziekanowice, Igołomia; Bronowice - gospodarstwo Bronowice, Grębałów

• PlantiCo Zielonki Sp. z o. o Hodowla i Nasiennictwo Ogrodnicze Zielonki

• PlantiCo Gołębiew Sp. z o. o Hodowla i Nasiennictwo Ogrodnicze Gołębiew

• SPÓJNIA Hodowla i Nasiennictwo Ogrodnicze w Nochowie

• PHRO Krzeszowice Produkcja i Hodowla Roślin Ogrodniczych Sp. z o. o

Rejonizacja produkcji nasiennej:

Na rejonizację mają wpływ:

• Czynniki klimatyczne (gleba, temp., opady)

• Rozkład temperatury i opadów są istotne w fazach:

• Kwitnienia

• Zawiązywania i dojrzewania nasion

• Sprzętu nasienników

• Opady i wilgotność powietrza kształtują wartość siewną nasion ponieważ:

• Stanowią źródło wody dla roślin

• Ułatwiają rozwój chorób

• Utrudniają zbiór

• Utrudniają przerób (suszenie)

• Czynniki ekonomiczne

• Ważną rolę pełni odległość gospodarstwa nasiennego od ośrodka pełniącego funkcje:

• Skupu

• Czyszczenia

• Suszenia dostarczonych nasion

• Gospodarstwa nasienne mogą być położone z dala od miast

• Gatunki warzyw zajmujące największe powierzchnie:




• Kapusta

• Marchew

• Burak

• Cebula

• Ogórek

• Pomidor

• Fasola

• Groch




Rejony produkcji nasiennej w Polsce:

• Rejon Bałtycki 8% (głównie kapustne)

• Rejon Kujawski 15%

• Rejon Wielkopolski 50%

• Rejon Śląski 50%

• Rejon Lubelsko - Sandomierski 15%

Zasady rejonizacji:

• Oparta jest na wieloletnich doświadczeniach

• Wyodrębniono naturalne rejony uprawy ważniejszych gatunków roślin warzywnych (bez uwzględnienia odmian)

• Trwają prace nad ustaleniem mikrorejonizacji

Trudności związane z rejonizacją:

Największe trudności są z rejonizacją warzyw ciepłolubnych (melon, kawon, pomidor, papryka)

• Najcieplejsze rejony Polski (lipiec 19°C)

• Legnicke

• Opolskie

• Poznańskie

• Najchłodniejsze rejony Polski (lipiec 16°C)

• Koszalińskie

• Rejon północno - wschodni

Kategorie i stopnie kwalifikacji materiału siewnego roślin rolniczych i warzywnych, z wyłączeniem sadzeniaków ziemniaka

Materiał hodowcy (materiał mateczny)

• elitarny

• przedbazowy (PB/III- trzecie pokolenie; PB/II- drugie pokolenie)

• bazowy (B)

• kwalifikowany

• pierwszego rozmnażania C/1

• drugiego rozmnażania C/2

• trzeciego rozmnażania C/3

• standard ST

• handlowy H

Elitarny Przedbazowy PB/III

Materiał siewny, który:

1. został uznany w urzędowej ocenie jako spełniający wymagania dotyczące wytwarzania i jakości określone dla kategorii elitarny

2. stanowi trzecie pokolenie poprzedzające materiał siewny kategorii kwalifikowany i został wytworzony przez hodowcę z materiału hodowcy

3. może być przeznaczony

1. do wytworzenia materiału siewnego kategorii elitarny, w stopniu przedbazowy drugiego pokolenia (PB/II), poprzedzającego materiał siewny kategorii kwalifikowany, albo

2. do wytwarzania materiału siewnego kategorii elitarny w stopniu bazowy (B), albo

3. przez hodowcę do wytworzenia materiału siewnego kategorii kwalifikowany

Elitarny Przedbazowy PB/II

Materiał siewny, który

1. został uznany w urzędowej ocenie jako spełniający wymagania dotyczące wytwarzania i jakości określone dla kategorii elitarny

2. stanowi drugie pokolenie poprzedzające materiał siewny kategorii kwalifikowany i został wytworzony z materiału siewnego uznanego po urzędowej ocenie w stopniu PB/III albo został wytworzony przez hodowcę z materiału hodowcy

3. może być przeznaczony do wytworzenia materiału siewnego kategorii kwalifikowany

Elitarny bazowy B

Materiał siewny, który

1. został uznany w urzędowej ocenie jako spełniający wymagania dotyczące wytwarzania i jakości określone dla kategorii elitarny

2. został wytworzony z materiału siewnego uznanego po urzędowej ocenie w stopniu przedbazowy (PB/III albo PB/II), albo

3. został wytworzony przez hodowcę z materiału hodowcy, albo

4. w przypadku odmiany miejscowej wpisanej do krajowego rejestru został wytworzony przez zachowującego odmianę, zgodnie z działaniami zapewniającymi zachowanie właściwych cech tej odmiany

5. w przypadku odmian innych niż mieszańcowe może być przeznaczony do produkcji materiału siewnego kategorii kwalifikowany

6. w przypadku odmiany mieszańcowej może być przeznaczony do produkcji materiału siewnego tej odmiany jako składnik rodzicielski, którym w szczególności mogą być:

1. linie wsobne - składnik mieszańca prostego

2. mieszaniec prosty - składnik mieszańca podwójnego

3. linia wsobna oraz mieszaniec prosty - składniki mieszańca trójliniowego

4. linia wsobna oraz odmiana ustalona lub mieszaniec prosty - składniki mieszańca top-cross

5. mieszaniec męskosterylny

6. odmiany obcopylne

NASIENNICTWO, WYKŁAD DRUGI

Kwalifikowany Pierwszego Rozmnożenia C/1

Materiał siewny, który

1. został uznany w urzędowej ocenie lub w ocenie pod urzędowym nadzorem jako spełniający wymagania dla materiału siewnego kategorii kwalifikowany pierwszego rozmnożenia (C/1)

2. został wytworzony z materiału siewnego kategorii elitarny stopnia bazowy (B), albo

3. został wytworzony przez hodowcę z materiału siewnego kategorii elitarny, stopnia przedbazowy (PB/III albo PB/II), albo

4. został wytworzony przez bezpośrednie krzyżowanie składników rodzicielskich odmiany mieszańcowej i jest przeznaczony na cele inne niż produkcja materiału siewnego

5. może być przeznaczony do produkcji materiału siewnego kategorii kwalifikowany drugiego rozmnożenia (C/2)

Kwalifikowany Drugiego Rozmnożenia C/2

Materiał siewny, który

1. został uznany w urzędowej ocenie lub w ocenie pod urzędowym nadzorem jako spełniający wymagania dla materiału siewnego kategorii kwalifikowany drugiego rozmnożenia (C/2)

2. został utworzony z materiału siewnego kategorii kwalifikowany pierwszego rozmnożenia (C/1), oraz

3. jest przeznaczony na cele inne niż produkcja materiału siewnego

4. dla określonych gatunków jest przeznaczony do produkcji materiału siewnego kategorii kwalifikowany trzeciego rozmnożenia (C/3)

Kwalifikowany Trzeciego Rozmnożenia C/3

Materiał siewny, który

1. został uznany w urzędowej ocenie lub w ocenie pod urzędowym nadzorem jako spełniający wymagania dla materiału siewnego kategorii kwalifikowany trzeciego rozmnożenia (C/3)

2. został wytworzony z materiału siewnego kategorii kwalifikowany drugiego rozmnożenia (C/2) i jest przeznaczony wyłącznie na cele inne niż produkcja materiału siewnego

Standard ST

Materiał siewny roślin warzywnych odmian własnych hodowcy, który:

1. został wytworzony oraz oceniony przez hodowcę i na jego odpowiedzialność zgodnie z działaniami zapewniającymi zachowanie właściwych cech odmiany

2. spełnia wymagania dla materiału siewnego kategorii standard

3. może być wytworzony z:

1. materiału hodowcy, albo

2. materiału siewnego uznanego w urzędowej ocenie w kategorii elitarny albo kategorii kwalifikowany

Handlowy (H)

Materiał siewny określonych gatunków roślin rolniczych (w tym ogrodniczych).

Pochodzi z plantacji nie nadzorowanych polowo lub zdyskwalifikowanych, którego tożsamość gatunków oraz spełnianie wymagań jakościowych dla materiału siewnego kategorii handlowy zostały uznane urzędowej ocenie lub w ocenie pod urzędowym nadzorem

Ciągłość kwalifikacyjna:

Oznacza, że materiał siewny:

• pochodzi z prostej linii z hodowli zachowawczej

• we wszystkich poprzednich pokoleniach był kwalifikowany polowo i uzyskiwał kolejny stopień kwalifikacji

Nasiona w obrocie handlowym:

1. nasiona kategorii kwalifikowany

2. nasiona kategorii standard

3. nasiona kategorii handlowe

Zmiana stopnia kwalifikacji:

Rośliny jednoroczne: w każdym pokoleniu obniżenie kwalifikacji o jeden stopień

Rośliny dwuletnie: w jesieni zbieramy wysadki w stopniu tym samym , na wiosnę wysadzamy , a w jesieni drugiego roku zbieramy nasiona o stopień niższe

Rośliny wieloletnie: w każdym roku, w którym zbierane są nasiona, zbierane są w stopniu o jeden niższy w stosunku do wysianego

Kwalifikacja urzędowa materiału siewnego:

urzędowa kontrola reprodukowanych odmian

Rodzaje kwalifikacji materiału siewnego:

1. polowa

2. laboratoryjna

Cel kwalifikacji - określenie cech materiału siewnego:

• tożsamości odmianowej

• czystości odmianowej

• stopnia porażenia przez choroby i szkodniki

• zdolności kiełkowania nasion

• wilgotności

• czystości nasion

• stopnia zanieczyszczenia

1. nasionami innych roślin uprawnych

2. nasionami chwastów

Polowa kwalifikacja materiału siewnego:

Zagadnienia związane z kwalifikacją polową regulują:

Dziennik Ustaw z dn. 26.06.2003.

Nr 137, pozycja 1299

Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 1.02.2007.

Dziennik Ustaw Nr 29, pozycja 189

w sprawie szczegółowych wymagań dotyczących wytwarzania i jakości materiału siewnego.

Przedmiotem kwalifikacji są :

• Wszystkie plantacje nasienne począwszy od tej której wysiany jest materiał hodowcy

• Zachowanie odpowiednich warunków w czasie wegetacji gwarantuje wyprodukowanie materiału siewnego wysokiej jakości ( i jego zakwalifikowanie)

• Wyeliminowanie upraw , które nie dają takiej gwarancji to czynność urzędowa

Kwalifikację polową plantacji nasiennych:

1. Organizują i nadzorują:

Wojewódzkie Inspektoraty Ochrony Roślin i Nasiennictwa.

2. Przeprowadzają :

Kwalifikatorzy: specjaliści o fachowym przygotowaniu z zakresu ogrodnictwa lub rolnictwa.

(Kwalifikację polową nasion kategorii standard prowadzi hodowca reprodukujący własną odmianę)

Terminy zakładania plantacji do kwalifikacji polowej :

Zgłoszenie plantacji do kwalifikacji polowej odbywa się na specjalnych blankietach

1. rośliny jednoroczne - w każdym roku

2. rośliny 2- letnie - w pierwszym roku

3. rośliny wieloletnie - w każdym roku zbioru nasion

- wieloletnie - do 25 lutego

- groch, sałata, szpinak, rzodkiewka - do 30 kwietnia

- pozostałe - do 15 maja

- wyjątek - korzeniowe- do 15 lipca

Terminy lustracji - przykłady :

1 roczne :

groch - 1 x

faza kwitnienia do zawiązywania strąków

pomidor - 2x

pełnia kwitnienia

faza dojrzewania owoców

ogórek - 2 x

kwitnienie do zawiązywania pierwszych owoców

dojrzewanie nasienników

sałata i szpinak - 2x

dojrzałość konsumpcyjna

dojrzałość nasion

2 letnie :

cebula

warzywa kapustne

1. szy rok - 1x

VIII/IX - plantacja wysadników

Wiosna lustracja wysadników przed wysadzeniem

2-gi rok - 1x

plantacja nasienników faza kwitnienia do początków dojrzewania nasion

wieloletnie :

1x w każdym roku zbioru nasion

rabarbar- faza pełnego wykształcenia ogonków liściowych

kminek - faza zawiązywania nasion

Jednostki kwalifikacyjne :

Szczegółową ocenę plantacji nasiennych przeprowadza się na małych powierzchniach kontrolnych tzw. Jednostkach kwalifikacyjnych :

1. dla roślin uprawianych w łanie - powierzchnia 10 m²

2. dla roślin uprawianych pojedynczo - 100 kolejnych roślin uprawianych w jednym rzędzie lub po 50 roślin w dwóch sąsiednich rzędach

Cechy plantacji nasiennej :

Jest to zasiew roślin :

1. uprawianych na jednym polu

2. po tym samym przedplonie

3. obsiany (obsadzony) w jednym terminie

4. tym samym materiałem siewnym (odmiana, stopień kwalifikacji)

5. przeznaczony do zbioru nasion lub wysadków

Przyczyny dyskwalifikacji plantacji nasiennej :

1. niewłaściwy przedplon

2. niewłaściwy materiał siewny

3. nadmierne zachwaszczenie lub porażenie

4. deformacja roślin

5. wylegnięcie roślin

6. można zdyskwalifikować tylko część plantacji nasiennej

Czynności kwalifikatora :

1. Zawiadomienie o terminie lustracji

2. Sprawdzenie dokumentów dotyczących zakupu materiału siewnego oraz jego ciągłości kwalifikacyjnej.

3. Sprawdzenie dokumentów dotyczących przedplonu

4. Kwalifikacja ogólna stanu plantacji :

1. Sprawdzenie zgodności powierzchni zgłoszonej do oceny polowej ze stanem faktycznym oraz ilością wysianego (wysadzonego) materiału siewnego

2. Ocena ogólnego stanu plantacji

• Ocena rozwoju roślin, ich wyrównania i zagęszczenia

• Zachwaszczenie

• Porażenie przez choroby i szkodniki

3. Ocena czystości gatunkowej i odmianowej w różnych miejscach plantacji

4. Sprawdzenie wymaganej izolacji przestrzennej

Izolacja przestrzenna :

Minimalna odległość chroniąca plantacje przed :

1. przepyleniem - niekorzystnym u roślin obcopylnych

2. przenoszeniem chorób i szkodników z innych upraw lub skupisk chwastów

3. mechanicznymi domieszkami nasion (trudnych do doczyszczenia)

Przykłady :

1 roczne :

sałata 200m (od innych odmian)

kalafior 1000m (od innych odmian)

ogórek 500 m (od innych odmian)

2 letnie :

cebula

1-szy rok 2 m (od innych cebulowych)

2-gi rok 500 m (od innych cebulowych)

Negatywna ocena ogólna podczas kwalifikacji polowej -> powoduje dyskwalifikacje plantacji

Pozytywna ocena ogólna podczas kwalifikacji polowej -> rozpoczęcie lustracji szczegółowej

Kwalifikacja szczegółowa :

1. wyznaczenie jednostek kwalifikacyjnych

2. liczenie wad występujących na danej jednostce :

1. ilość roślin innych gatunków

2. ilość roślin innych odmian

3. ilość chwastów

4. % porażenia przez choroby i szkodniki

3. obliczenie średnich ze wszystkich jednostek

4. porównanie średnich wartości z wartościami dopuszczalnymi (w przepisach szczegółowych)

5. jeżeli żadna wada nie przekracza wartości dopuszczalnych więcej niż 10% - plantację można zakwalifikować polowo gdy przekracza 10% zdyskwalifikować

6. ocena wysokości spodziewanego plonu (kg/ha lub t/ha)

7. wyniki wpisywane są do protokołu

Kwalifikacja wysadków :

1. termin - wiosna

2. jednostki kwalifikacyjne 100 szt. wysadków

3. ilość jednostek kwalifikacyjnych :

4t 1 jednostka

4 -10 t 2 jednostki

powyżej 10t 2 + 1 jednostka na każde 10t

4. liczy się :

1. ilość wypadków innych gatunków lub odmian

2. ilość wysadków porażonych przez choroby i szkodniki

3. ilość wypadków z innymi wadami

5. obliczenie średnich

6. porównanie średnich z wartościami dopuszczalnymi (w przepisach szczegółowych)

7. protokół oceny wysadków

Protokół - Świadectwo :

Na podstawie sporządzonego

Protokołu Oceny Polowej Plantacji Nasiennej

Kwalifikator wystawia

Świadectwo Oceny Polowej Plantacji Nasiennej

z podawaniem powierzchni, stopnia kwalifikacji , oraz przewidywanych plonem

Odwołanie od decyzji kwalifikatora :

• Gdy producent nie zgadza się z oceną polową plantacji (lub ocena partii wysadków) ma prawo odwołania do inspektoratu w terminie 3 dni od daty otrzymania świadectwa

• Inspektorat powołuje komisję która wydaje orzeczenie komisji odwoławczej , jest ona ostateczna i nie podlega dalszemu kwestionowaniu .

Dalsze (pozbiorcze) postępowanie z zakwalifikowanym materiałem siewnym :

1. wstępnie czyszczenie i suszenie u plantatora

2. wstępne magazynowanie nasion u plantatora

3. dostarczenie nasion do magazynu depozytowego instytucji kontraktujących

4. oczekiwanie na wynik kwalifikacji laboratoryjnej

Izolacja przestrzenna:

• specyficzny wymóg w produkcji nasiennej, nie występujący zwykle w uprawach towarowych

• jest podstawowym warunkiem zachowania:

• czystości gatunkowej i odmianowej

• zdrowotności

Na wielkość izolacji przestrzennej mają wpływ:

• gatunek

• rośliny obcopylne - większa niż przy samopylnych

• rośliny wiatropylne - większa niż przy owadopylnych

• miejscowe warunki

• naturalna osłona (zwarte zadrzewienia, wzgórze, budynki) stanowią przeszkodę w przenoszeniu pyłku roślin lub zarodników grzybów i przelotu owadów między plantacją nasienną a inną uprawą = mniejsza izolacja

• etap produkcji nasiennej

• materiał elitarny - zwykle większa izolacja

• materiał kwalifikowany i standardowy - zwykle mniejsza izolacja

• rok uprawy roślin dwuletnich

• izolacja dla produkcji wysadków ogranicza się do pasa technicznego o szerokości nie mniej niż 2 m chroniącego przed zmieszaniem mechanicznym podczas zbioru (cebula - rozmnażanie wegetatywne - 500 m)

• forma odmiany

• odmiany mieszańcowe - większa izolacja (groźniejsze następstwa przekrzyżowań) niż dla odmian populacyjnych

Warzywa samopylne:

• fasola zwykła

• groch

• pomidor

• sałata

• endywia

Warzywa samopylne ze skłonnością do obcopylności:

• bób

• papryka

• oberżyna

• kalafior

Warzywa obcopylne, wiatropylne:

• burak ćwikłowy

• szpinak

• kukurydza

Warzywa obcopylne, owadopylne:




• marchew

• kapusta

• cebula

• seler

• koper

• ogórek

• brukiew

• cykoria

• dynia

• fasola wielokwiatowa

• pietruszka

• pasternak

• por

• rzodkiewka

• rabarbar

• szczaw

• szparag




Szkodliwość przekrzyżowań między:

• różnymi stopniami kwalifikacji tej samej odmiany - niska

• różnymi odmianami (utrata tożsamości odmianowej) - wysoka

• różnymi gatunkami (rzadko, ale np. u kapustowatych bardzo często, utrata tożsamości gatunkowej) - bardzo wysoka

Izolacja przestrzenna zabezpiecza przed:

• mechanicznymi zanieczyszczeniami nasionami obcych gatunków powinna wynosić 2 m.

Rodzaje izolacji roślin:

• przestrzenna (odległość, naturalne bariery)

• czasowa , zróżnicowanie terminu kwitnienia (opóźnienie terminu siewu, wysiew co drugi rok)

• sztuczna - w produkcji nasiennej prowadzonej pod osłonami (szklarnie, tunele) lub w pracach handlowo - nasiennych (izolatory wykonane z siatki, pergaminu)




---