Politechnika Częstochowska

Wydział Zarządzania

Zarządzanie ryzykiem kredytowym

Kredyt bankowy

Wykonały:

Małgorzata Sinkiewicz

Kamila Rogulka

Justyna Gawędzka

KREDYT I OGÓLNE ZASADY KREDYTOWANIA

Definicja kredytu

Działalność kredytowa jest jednym z głównych obszarów działalności banków ( obok gromadzenia wkładów pieniężnych i świadczenia usług rozliczeniowych), zaś kredyt odgrywa podstawową rolę w finansowaniu bieżącej i inwestycyjnej działalności przedsiębiorców. Jest także jednym z istotnych źródeł finansowania potrzeb konsumpcyjnych i inwestycyjnych(w szczególności mieszkaniowych) osób fizycznych nie prowadzących działalności gospodarczej.

Polskie ustawodawstwo nie wypracowało normatywnej definicji kredytu. Najogólniej kredyt bankowy można zdefiniować jako stosunek ekonomiczny pomiędzy bankiem a kredytobiorcą, którego istotą jest dostarczenie przez bank określonej kwoty środków pieniężnych dla kredytobiorcy, pod warunkiem jej późniejszego zwrotu, wraz z wynagrodzeniem banku w postaci odsetek i prowizji.

Do najważniejszych cech kredytu bankowego, pozwalających na odróżnienie kredytu od innych form pożyczania pieniędzy, należą:

• Celowość- kredyt udzielany jest na dokładnie określony cel, którego realizację bank może sprawdzać w trakcie spłacania kredytu,

• Odpłatność- kredytobiorca jest zobowiązany do zapłacenia odsetek, prowizji od udzielonej kwoty kredytu,

• Kredytodawcą (udzielającym kredytu) może być jedynie bank (lub instytucja kredytowa, ewentualnie inne podmioty uprawnione do tego na podstawie odrębnych ustaw- np. spółdzielcze kasy oszczędnościowo- kredytowe).

Kredyt w aspekcie prawnym to umowa, która charakteryzuje się tym, że:

• jest dobrowolna

• jest dwustronnym zobowiązaniem

• jest odpłatna

• jest zawarta na piśmie

• określa prawa i obowiązki stron

W aspekcie ekonomicznym kredyt:

• z punktu widzenia banku- jest elementem aktywów i zgodnie z zasadą pieniądz to towar, bank wyznacza cenę za jaką sprzedaje kredyt, z tego tytułu bank ma dochód w postaci odsetek.

• Z punkty widzenia podmiotu gospodarczego- kredyt jest elementem pasywów, źródłem zewnętrznego zasilania finansowego, tworzy koszt i jest to koszt uzyskania przychodów.

Kredyt	Pożyczka
- udzielają go tylko banki, - umowa jest zawarta w formie pisemnej, - musi być określony cel, - udzielany jest odpłatnie (prowizje, odsetki), - operacje są bezgotówkowe	- każdy może pożyczyć innej osobie, - forma pisemna przy kwocie powyżej 500 zł, - cel nieokreślony, - można pożyczać nieodpłatnie, - gotówka do ręki

Funkcje kredytu

- każdy kredyt bankowy pełni trzy podstawowe funkcje

Funkcja emisyjna kredytu polega na wprowadzeniu pieniądza do obiegu przez kredytowy mechanizm emisji pieniądza. Funkcję emisyjną realizuje każdy kredyt bankowy, gdyż każde udzielenie pożyczki wprowadza do cyrkulacji nowy pieniądz, a każda spłata pożyczki prowadzi do wycofania pieniądza z obiegu.

Funkcja dochodowa kredytu oznacza wykorzystanie kredytu przez kredytobiorcę w taki sposób, że może on pokryć część swoich wydatków nie dzięki otrzymaniu odpowiednich przychodów, wynikających z jego działalności, ale w wyniku otrzymania kredytu.

Funkcja rozdzielcza kredytu oznacza wykorzystanie kredytu do stworzenia dodatkowego popytu pieniężnego. Kredyt ten powinien być udzielany w granicach przyrostu oszczędności o stałym charakterze. Funkcja rozdzielcza kredytu obsługuje więc zakup towarów przez ostatecznych odbiorców. Kredyt wpływa na wzrost dochodu w danym regionie, branży oraz zwiększa popyt w określonym segmencie rynku.

Przedmiot umowy kredytowej

Przedmiotem kredytu mogą być:

• przedsięwzięcia rozwojowe o charakterze inwestycyjnym,

• zapasy o charakterze stałym, przejściowym oraz związane z rozwojem prowadzonej działalności lub też warunkujące podjęcie działalności,

• należności za wykonane roboty, dostawy i usługi,

• wymagalne zobowiązania z różnych tytułów (w sytuacji przejściowego braku środków),

• inne potrzeby związane z prowadzeniem działalności gospodarczej.

Cechy umowy kredytowej

Umowa kredytowa jest:

• konsensualna, czyli dochodzi do skutku z momentem jej podpisania,

• dwustronnie zobowiązująca, bank zobowiązuje się do udostępnienia kredytobiorcy określonej kwoty pieniędzy, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z tej kwoty na określonych warunkach i do jej zwrotu wraz z odsetkami w oznaczonym terminie,

• odpłatna; bank za udostępnione kredytobiorcy środki pobiera zapłatę w postaci odsetek, prowizji, a w przypadku opóźnienia w spłacie kredytu - odsetek za zwłokę,

• terminowa; musi być określony termin, na jaki umowa została zawarta,

• celowa; w umowie jest zawsze określony cel, na jaki mają być przeznaczone środki z kredytu,

• pieniężna; bank stawia do dyspozycji kredytobiorcy kwotę pieniędzy, a kredytobiorca jest zobowiązany do jej zwrotu na określonych warunkach,

• zastrzeżona do wyłącznej kompetencji banków; działalnością kredytową mogą zajmować się jedynie banki.

Elementy umowy kredytowej

Każda umowa kredytowa (niezależnie od kwoty udzielonego kredytu) powinna być zawarta na piśmie i zawierać następujące logicznie uporządkowane elementy:

• strony umowy,

• kwotę i walutę kredytu,

• cel, na który kredyt został udzielony,

• zasady i termin spłaty kredytu,

• wysokość oprocentowania kredytu i warunki jego zmiany,

• sposób zabezpieczenia spłaty kredytu,

• zakres uprawnień banku związanych z kontrolą wykorzystania spłaty kredytu,

• terminy i sposób postawienia do dyspozycji kredytobiorcy środków pieniężnych,

• wysokość prowizji, jeżeli umowa ją przewiduje,

• warunki dokonywania zmian i rozwiązania umowy

Stronami umowy są bank czyli kredytodawca oraz kredytobiorca. Na pierwszym miejscu zazwyczaj występuje bank - pełna nazwa, ad­res, osoby reprezentujące i podpisujące umowę oraz ich funkcje. Na drugim miejscu zaś kredytobiorca, nazwany swoją pełną nazwą, z podaniem adresu oraz osób działających w jego imieniu i na jego rzecz, jak również ich funkcji. Kredytobiorcą może być osoba prawna, osoba fizyczna, a także jednostki organizacyjna nie posiadające osobowości prawnej, jeżeli mają zdolność prawną, kredytobiorcą może być przedsiębiorca, spółka jawna, spółka komandytowa, wspólnota mieszkaniowa.

Etapy procedury kredytowej

Możemy wyróżnić następujące etapy procedur kredytowych:

• przyjęcie wniosku kredytowego od ewentualnego kredytobiorcy wraz z wymaganymi dokumentami (tzw. wniosek kompletny),

• wstępna ocena wniosku (kompletność danych i wiarygodność dokumentów, wstępna ocena ekonomiczno-finansowa, ocena możliwości i preferencji banku),

• analiza i określenie zdolności kredytowej,

• podjęcie decyzji,

• negocjowanie warunków kredytowania,

• zawarcie umowy kredytowej,

• monitoring kredytobiorcy

Ocena zdolności kredytowej podmiotu gospodarczego:

• Analiza ekonomiczna- jej celem jest określenie wewnętrznych warunków funkcjonowania oraz rozpoznania jego otoczenia zewnętrznego.

• Analiza finansowa- ma za zadanie ocenę sytuacji majątkowej, kapitałowej, rentowności i zarządzania środkami pieniężnymi. Jest ona podstawą do analizy wskaźnikowej.

• Ocena ryzyka kredytowego- w odniesieniu do analizowanego podmiotu gospodarczego, dająca możliwość oszacowania skali zagrożeń w powiązaniu z realizacją przedsięwzięcia inwestycyjnego.

Schemat umowy kredytowej:

Odnosząc się do kryteriów podziału i klasyfikacji kredytu, należy zaznaczyć, że podziały te są dokonywane w różny sposób przez różnych autorów opracowań z dziedziny bankowości i prawa bankowego. Przepisy prawa, ani literatura bankowa, nie ustaliły jednolitych i ścisłych kryteriów podziału kredytu. Najczęściej spotykanymi kryteriami klasyfikacji kredytu są:

1. Przedmiot (przeznaczenie) kredytu

• Kredyty gospodarcze- są to kredyty udzielane osobą prawnym i przedsiębiorcą, którzy zajmują się działalnością gospodarczą np. banki świadczą usługi kredytowe na finansowanie celów eksploatacyjnych (kredyty obrotowe), celów inwestycyjnych (kredyty inwestycyjne) oraz na inne potrzeby zgodne z polityką kredytową danego banku.

• Kredyty konsumpcyjne- są to kredyty przeznaczone dla osób indywidualnych na finansowanie bieżącej konsumpcji. Specyficznym rodzajem tych kredytów jest system sprzedaży ratalnej.

• Kredyty budowlano-mieszkaniowe- jest to kredyt który zaspokaja potrzeby finansowe kredytobiorców na rynku budowlano-mieszkaniowym.

2. Forma realizacji kredytu

• Kredyty gotówkowe

• Kredyty bezgotówkowe (przelewy, faktury itp.)

3. Sposób wykorzystania i spłaty kredytu

• Kredyty docelowe- przeznaczone zgodnie z umową kredytową

• Kredyty w formie linii kredytowej

• Kredyty rolowane- kredyt w odczuciu banku jest wielokrotnie przedłużany termin spłaty

• Pomostowe- dają podstawy do uzyskania kredytu docelowego, udzielane są one wówczas gdy klient ma uzyskać kredyt docelowy, najpierw uzyskuje kredyt pomostowy

4. Okres kredytowania

• Kredyty krótkoterminowe (udzielane na okres do 1 roku)

• Kredyty średnioterminowe (z terminem spłaty od 1 roku do 5lat)

• Kredyty długoterminowe (z terminem spłaty powyżej 5 lat nawet do 35 lat)

5. waluta kredytu

• Kredyty złotowe (wyrażają wartość udzielonego kredytu wyłącznie w złotych polskich)

• Kredyty walutowe ( nominowane w walutach obcych, ale wypłacane w złotych polskich zgodnie z płatnością naliczaną wg kursu danej waluty w dniach spłaty danego kredytu)

6. Sposób zabezpieczenia kredytu

• Zabezpieczane osobiście- występuje gwarant np. poręczenie wekslowe

• Zabezpieczone rzeczowo- umowne upoważnienie banku przez kredytobiorcę do pokrycia zobowiązań ze sprzedaży przedmiotu będącego zabezpieczeniem np. zastaw, hipoteka, kaucja.

7. Formy kredytowania

• Kredyty w rachunku bieżącym- klient może zadłużyć rachunek bieżący w postaci salda debetowego, które powstaje na skutek dyspozycji płatniczych, realizowanych w ciężar rachunku bieżącego.

• Kredyty w rachunku kredytowym- to kredyt którego uruchomienie następuje poprzez otwarcie dla kredytobiorcy rachunku kredytowego.

• Kredyty dyskontowe- udzielany w operacji dyskontowania weksli przez banki, dyskonto to zakup weksla przed terminem jego płatności, a potrąceniem przez bank dyskontowania jego płatności ,oprocentowania.

D=

Kredyty akceptacyjne- związane pośrednio z operacją dyskontowania; akcept wekslowy „ręcze, poręczam, gwarantuje”; w formie akceptanta może być bank; umowa na mocy której bank zobowiązuje się do akceptowania zaciągniętych na niego weksli przez osobę do tego uprawnioną, przy zachowaniu innych warunków umowy.

8. częstotliwość wykorzystania

• jednorazowo

• w transzach ( długoterminowe kredyty w transzach jakby ratach)

9. częstotliwość spłat

• jednorazowo

• w ratach

10. podział kredytów wg kryterium ryzyka spłat:

• kredyty w sytuacji normalnej

• kredyty poniżej standardu- opóźnienie w spłacie powyżej 1-3 miesięcy, bank tworzy rezerwę celową, nie więcej niż 20% należności odsetek.

• Kredyty wątpliwe- zalicza się kredyty których opóźnienie w spłacie odsetek powyżej 3000 nie przekracza 6miesięcy. Bank tworzy rezerwę celową nie mniejszą niż 50% wartości należnej.

• Kredyty stracone- stanowią kredyty, które opóźnienie w spłacie kapitału lub odsetek przekracza 6 miesięcy i dla tych należności bank tworzy rezerwę celową w wysokości 100% wartości należności.

11. Podział kredytów wg kryterium stawek opodatkowania

• Kredyty komercyjne - powinny pokryć pełne koszty banku, które wynikają z kosztu pieniądza na rynku międzybankowym i konkurencyjnych banków.

• Kredyty preferencyjne- to kredyty naliczane na korzystniejszych warunkach niż kredyty komercyjne. Obejmują one znacznym zakresie realizacje polityki gospodarczej i społecznej rządu.

PROWIZJA

Na podstawie art. 110 prawa bankowego, banki mnogą pobierać przewidziane w umowie prowizję i opłaty z tytułu wykonywanych czynności bankowych, z kolei art. 111 prawa bankowego nakłada na banki obowiązek ogłaszania w miejscu wykonywania czynności, w sposób ogólnie dostępny, stosowanych stawek prowizji i wysokości pobieranych opłat. Zgodnie z art. 69 Ust. 2 pkt. 9 prawa bankowego obowiązek zapłaty prowizji bankowi powstaje wyłącznie w przypadku, kiedy umowa kredytu tak stanowi.

W polskim ustawodawstwie nie ma definicji prowizji. Zgodnie z definicją słownikową prowizja to „procentowe wynagrodzenie za pośrednictwo w jakiejś transakcji handlowej”. W doktrynie prawa wyróżnia się tzw. Prowizję przygotowawczą, pobieraną na podstawie art. 110 prawa bankowego, prowizją od zaangażowania, pobierana na podstawie art. 77 prawa bankowego, zgodnie z którym umowa kredytu może określać, że od kredytu postawionego do dyspozycji kredytobiorcy i przez niego niewykorzystanego przysługuje bankowi odrębna prowizja. Używany jest również termin „prowizja rekompensacyjna”- na określenie prowizji pobieranej za dokonanie wcześniejszej spłaty kredytu, czy „prowizja administracyjna”- za administrowanie kredytem.

BANK	PROWIZJA ZA PRZYZNANIE KREDYTU	PROWIZJA ZA WCZEŚNIEJSZĄ SPŁATĘ	PROWIZJA ZA ZMIANĘ WALUTY
Millenium Bank	Od 0% - 1%	0% - 2%	0%na PLN 0% na inne waluty
PEKAO SA	od 0,75%	0% - 2,5%	Brak
Bank BPH	od 0,5% - 3,5%	1,5% - min 200PLN	0% na PLN 0,75% min 200PLN Na inną walutę
ING Bank Śląski	0,5% - 1,5% Min 300 PLN	0% - 2% Min 20 PLN	0% - 1%
mBank	0% - 3%	0% - 2% do 3 roku kredytu	0%
PKO BP	0% - 3,5%	0% - 2% min 200PLN	Min 0,8%
Bank Zachodni WBK	Do 2%	0% - 3%	1%

1

Analiza działalności kredytobiorcy:
- sytuacja i struktura finansowa,

- zdolność kredytowa,

- efektywność kredytowanego przedsięwzięcia

WSTĘPNA OCENA WNIOSKU KREDYTOBIORCY

(INFORMACJE OGÓLNE)

OCENA MOŻLIWOŚCI I PREFERENCJI BANKU

WNIOSEK O KREDYT

DECYZJA

TAK

NIE (ODMOWA UDZIELENIA KREDYTU)

DECYZJA

TAK

NIE (ODRZUCENIE WNIOSKU KREDYTOWEGO)

DECYZJA

NIE (ODRZUCENIE WNIOSKU KREDYTOWEGO)

TAK

Uzgodnienie szczegółowych warunków umowy kredytowej

(negocjacje)

UMOWA KREDYTOWA

---