Fundusze inwestycyjne
Fundusze inwestycyjne to majątek tworzony z wpłat inwestorów zarządzany przez towarzystwo funduszy inwestycyjnych. Jest to podmiot gospodarczy, który zarządza posiadanymi środkami finansowymi. Jego cechą charakterystyczną, na która zwracają uwagę ekonomiści, jest to towarzystwo gromadzi środki od inwestorów, które później inwestuje na rynku kapitałowym. Towarzystwa te mogą inwestować posiadane środki w różne przedsięwzięcia, począwszy od nieruchomości, obligacje, akcje a kończąc na instrumentach pochodnych.
Rodzaje funduszy inwestycyjnych
Typy funduszy inwestycyjnych :
ze względu na rodzaj inwestycji :
- papierów wartościowych : w tym akcji, obligacji, mieszane (inwestujące zarówno w akcje jak i obligacje),
- pozostałe - np. inwestujące w nieruchomości czy na rynku pieniężnym,
ze względu na dostępność :
- specjalistyczne - dostępne dla określonych inwestorów np. bankom, firmom ubezpieczeniowym,
- powszechne - dostępne wszystkim podmiotom, także osobom fizycznym,
fundusze otwarte :
- występuje zmienna ilość jednostek uczestnictwa - inwestor może w każdym momencie przystąpić do funduszu, jak i z niego wystąpić (umorzyć jednostkę),
- zamknięte - o stałej liczbie jednostek.
Jednostka uczestnictwa
Przy przedstawianiu typów funduszy pojawiło się sformułowanie jednostka uczestnictwa. Otóż jest ona tytułem współwłasności w majątku funduszu. Jej wartość może się zmieniać w zależności od skuteczności inwestycji funduszu, wyraża ona majątek funduszu przypadający na jedną jednostkę. Wzrost jej wartości jest dochodem dla inwestora powierzającego środki funduszowi. Bardo ważne jest podkreślenie, że w Polsce jednostka uczestnictwa nie jest papierem wartościowym, a jej nabywca nie jest akcjonariuszem funduszu, lecz jego uczestnikiem.
Kryteria i ograniczenia ustawowe dla funduszy inwestycyjnych
Fundusze inwestycyjne działają w Polsce na podstawie Ustawy o publicznym obrocie papierami wartościowymi i funduszach inwestycyjnych. Ustawa ta przewiduje szereg ograniczeń i wymogów nakładanych na fundusz i na towarzystwo funduszy inwestycyjnych :
towarzystwo musi być jednoosobową (tylko jeden akcjonariusz) spółką akcyjną, emitującą akcje imienne,
towarzystwo może prowadzić fundusze inwestycyjne, na prowadzenie każdego z nich zgodę wydaje Komisja Papierów Wartościowych i Giełd,
towarzystwo może kupować papiery wartościowe, ale tylko do takiego poziomu, aby nie stało się podmiotem dominującym,
ograniczenia, co do kierunków inwestycji :
- co najmniej 90% środków w pap. wart. dopuszczone do obrotu,
- nie więcej niż 5% w papiery wartościowe jednego emitenta,
- co najmniej 10% środków musi być środkami płynnymi,
obowiązek posiadania przez towarzystwo minimalnego kapitału, ustalanego przez KPWiG,
obowiązek systematycznego publikowania informacji o wartości jednostki uczestnictwa i o stanie funduszu,
środki finansowe i papiery wartościowe muszą być powierzone bankowi powiernikowi, który wykonuje techniczne czynności jak regulowanie zobowiązań czy obliczanie wartości jednostki uczestnictwa. Ustawa określa, jaki podmiot może być bankiem powiernikiem, np. nie związany kapitałowo z towarzystwem funduszy inwestycyjnych.
Korzyści z inwestowania w fundusze inwestycyjne
Korzyści płynące dla inwestora z inwestycji w fundusz inwestycyjny :
profesjonalne zarządzanie środkami - fundusz jest zarządzany przez specjalistów, których wynagrodzenie zależy w dużej mierze od osiąganych efektów,
wysoki poziom bezpieczeństwa - zainwestowane środki są zabezpieczone przed defraudacją (bank powiernik) a istniejące zabezpieczenia prawne minimalizują ryzyko niepowodzenia długoterminowej inwestycji,
dywersyfikacja - fundusz inwestuje w różne papiery wartościowe, co minimalizuje ryzyko, budowa takiego portfela inwestycyjnego jest dla indywidualnego inwestora utrudniona,
płynność inwestycji - inwestor może w każdej chwili umorzyć swoje jednostki uczestnictwa otrzymując przypadające na nie środki finansowe,
inwestor może sam wybrać typ funduszu odpowiadający akceptowanemu przez niego ryzyku.
Dochody funduszy inwestycyjnych
Dochodem towarzystwa funduszy inwestycyjnych jest :
- opłata za przystąpienie do funduszy - procent obliczany od wartości jednostki uczestnictwa,
- opłata za umorzenie jednostki uczestnictwa,
- opłata za zarządzanie.
Poszczególne towarzystwa określają wysokość pobieranych przez nich opłat, a niektóre z nich z pobierania części z nich rezygnują. Towarzystwa mają obowiązek ogłaszania wysokości tych opłat, a inwestor przed podjęciem inwestycji powinien zwrócić uwagę na :
wysokość opłat,
prestiż i doświadczenie towarzystwa,
dotychczasowe wyniki - choć mogą się one zmienić w przyszłości.
Rola funduszy inwestycyjnych w gospodarce
Fundusze inwestycyjne odgrywają bardzo ważna rolę w gospodarce, pomagają one przesłać oszczędności ludności na rynek kapitałowy gdzie środki te są efektywnie wykorzystywane. Jednak fundusze inwestycyjne rozwijają się w Polsce niezbyt dynamicznie. Polacy boją się nim powierzać swoje oszczędności, wolą je trzymać w banku. Jednak jak wykazała praktyka fundusze inwestycyjne są bezpieczne, a inwestycja w nie przynosi przyzwoite dochody. Są ono bardzo interesujące alternatywą dla osób nie mających czasu grać samodzielnie na giełdzie. Warto jednak pamiętać, żeby inwestycje w fundusze inwestycyjne traktować długoterminowo, z takiej perspektywy prawie zawsze przynoszą znacznie wyższe dochody niż odsetki bankowe. Na Zachodzie są one bardzo popularnym sposobem oszczędzania, w USA istnieje ich ponad 3.000, a jako ciekawostkę można przytoczyć, że popularne są tam także fundusze inwestycyjne inwestujące w jednostki innych funduszy inwestycyjnych.
Fundusze emerytalne i korzyści z ich istnienia
Wraz z reformą emerytalną powstały w Polsce Powszechne Towarzystwa Emerytalne, których zadaniem jest zarządzanie majątkiem Otwartych Funduszy Emerytalnych, do których trafia część naszej składki przekazywanej na ubezpieczenia społeczne. Szerzej Fundusze Emerytalne opisujemy w artykule Emerytura, ale w tym miejscu warto zwrócić uwagę na rolę tych funduszy w gospodarce. Poza korzyściami, które uzyskują płatnicy składek istnienie funduszy wpływa na gospodarkę. Bardzo duże środki finansowe, które otrzymują te instytucje muszą zostać zainwestowane, aby przyniosły korzyść ubezpieczonym i Towarzystwom Emerytalnym. Fundusz Emerytalny stanie się, więc dużym inwestorem kupującym obligacje i akcje. Przyczyni się to, więc do wzrostu wartości tych papierów wartościowych, a zasilające gospodarkę pieniądze przyniosą jej większą korzyść niż ich dotychczasowa konsumpcja w ramach ZUS. Istnienie funduszy emerytalnych i konieczność wyboru jednego z nich zmusza społeczeństwo do zainteresowania się swoimi pieniędzmi, mechanizmami gospodarki kapitalistycznej i rynków kapitałowych. Możemy stwierdzić, że powstanie Funduszy Emerytalnych było przełomowym wydarzeniem dla Polski, które powinno przynieś nam wszystkim bardzo duże długoterminowe korzyści.