STANOWISKO PRACY STOLARZA, Obciążenie fizyczne podczas pracy zawodowej i jego ocena


CENTRUM KSZTAŁCENIA INŻYNIERSKIEGO

POLITECHNIKI ŚLĄSKIEJ

WYDZIAŁ ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

W RYBNIKU

STANOWISKO PRACY STOLARZA

SPIS TREŚCI

  1. CHARAKTERYSTYKA PRACY STOLARZA..................................................................3

  2. POWIERZCHNIE STOLARNI...........................................................................................4

  3. ZASADY POMIARU CIĘŻKOŚCI PRACY NA STANOWISKU PRACY......................5

  4. CHRONOMETRAŻ CZASU PRACY STOLARZA...........................................................6

  5. OBCIĄŻENIE FIZYCZNE NA STANOWISKU PRACY..................................................7

  6. OCENA PRACY WG STOPNIA OBCIĄŻENIA FIZYCZNEGO....................................9

  7. STANOWISKO MIEJSCA PRACY STOLARZA............................................................11

  8. KARTA PRZEBIEGU MATERIAŁU...............................................................................12

  9. KARTA CZYNNOŚCI OBU RĄK....................................................................................13

  10. WARTOŚCIOWANIE PRACY (METODA CTG - BELGIA).........................................14

  11. WARUNKI PRACY STOLARZA.....................................................................................15

  1. OŚWIETLENIE................................................................................................15

  2. MIKROKLIMAT .............................................................................................16

  3. ZAPYLENIE ....................................................................................................17

  4. HAŁAS .............................................................................................................18

  1. WYMIARY CIAŁA LUDZKIEGO W PROJEKTOWANIU
    PRZESTRZENI PRACY....................................................................................................19

  2. PARAMETRY PRZESTRZENI WIDZENIA....................................................................21

  3. EKONOMIA RUCHU I SIŁY............................................................................................23

  4. STANOWISKO PRACY W POZYCJI STOJĄCEJ.........................................................23

  5. WYSOKOŚĆ POLA PRACY............................................................................................24

  1. OPTYMALNA WYSOKOŚĆ POLA PRACY.................................................24

  2. OPTYMALNY OBSZAR PRACY...................................................................24

  1. CHARAKTERYSTYKA PRACY STOLARZA

Stolarz całą swoją dniówkę pracuje przyjmując przy niej przeważnie pozycje stojącą. Przy konserwacji drewna i porządkowaniu miejsca pracy (150 minut) większość czasu spędza w pozycji stojącej, aczkolwiek zajmuje także pozycję w kucki, na kolanach lub też przemieszcza się,. Najczęściej jednak pojawia się pozycja stojąca pochylona, przy której pracownik wykonuje cięcie i heblowanie desek, toczenie i wygładzanie drewna (285 minut). Pracownik siedzi tylko przy śniadaniu i w czasie przerwy obiadowej (45 minut).
Stolarz wykonuje z różnych gatunków drewna i tworzyw drzewnych wyroby galanterii dekoracyjnej (np. ramy), wyroby galanterii użytkowej (np. krzesła, szafki, laski, ) lub wyroby galanterii technicznej (np. uchwyty, klamki, rączki czy rękojeści narzędzi), posługując się narzędziami ręcznymi, elektronarzędziami, obrabiarkami stolarskimi
i specjalistycznymi.

Jego zadania obejmują:

  1. POWIERZCHNIE STOLARNI

Na każdego z pracowników musi wypadać co najmniej 13 m³ wolnej objętości pomieszczenia oraz co najmniej 2 m² wolnej powierzchni podłogi, tj. nie zajętej przez strugnicę, narzędzia i urządzenia pomocnicze. Wysokość stolarni nie powinna być mniejsza niż 3,2 m. Okna w stolarni powinny zapewnić dostateczne oświetlenie naturalne oraz prawidłowe przewietrzenie. Szerokość drzwi w stolarni nie może nie może byś mniejsza niż 1,2 m, a wysokość mniejsza niż 2 m. Z powodów pożarowych drzwi powinny otwierać się w kierunku wyjść ogólnych. Dojścia do drzwi muszą być stale wolne. Pomiędzy poszczególnymi pomieszczeniami nie może być progów. Stanowisko robocze stolarza jest to wydzielone miejsce w zakładzie produkcyjnym, wyposażone w strugnicę, służącą do mocowania obrabianych materiałów i szafkę narzędziową, a także inne urządzenia potrzebne do wykonania właściwych wyrobów.

Określiłam przestrzeń roboczą dla stolarza wykonującego szafkę do łazienki. Pracownik zajmuje pozycję stojącą pochyloną. Jest mężczyzną o wzroście 177 cm, co według danych antropometrycznych odpowiada 95 centyli. Wysokość płaszczyzny widzenia 171 (95 centyli). Pracownik w czasie pracy przenosi ze składu drewna deski do cięcia.

W związku z tym przestrzeń robocza powinna być na tyle duża, aby mógł on swobodnie poruszać się z nimi między stanowiskiem pracy a składem. Należy wziąć pod uwagę również to, że stolarz wykonuje czynności z obciążeniem. W takim przypadku przestrzeń robocza musi być większa.

  1. ZASADY POMIARU CIĘŻKOŚCI PRACY NA STANOWISKU

W celu dokonania ergonomicznej oceny ciężkości pracy fizycznej na stanowisku powinny być przedstawione następujące elementy:

- chronometraż czynności podczas zmiany roboczej
(czas wykonywania poszczególnych czynności)

- wydatek energetyczny dla poszczególnych czynności

- pozycja zajmowana przy pracy

- zakres ruchów roboczych

- stopień zaangażowania grup mięśni

- siła potrzebna do wykonywania poszczególnych czynności

- stopień monotypowości ruchów

Podstawą oceny obciążenia w ciągu całej zmiany roboczej jest prawidłowe WYKONANIE CHRONOMETRAŻU pracy (tzw. Fotografii dnia roboczego) polegającego na pomiarze
i zapisie czasu trwania poszczególnych czynności roboczych. Chronometraż powinien być prowadzony w dniach o przeciętnym rytmie pracy i obejmować typowe czynności związane z obsługą stanowiska pracy, przeciętny rytm, który kierownictwo z wieloletnim doświadczeniem potrafi określić. Tempo pracy jest odwrotnością rytmu pracy.

W dokumentacji wszystkie rodzaje czynności roboczych jak również czynności pomocnicze i przerwy w pracy powinny być pogrupowane w cykle o podobnym obciążeniu pracy. Pomiar czasu trwania poszczególnych czynności (wyrażony w minutach, a niekiedy w ułamku godziny) powinien być wykonywany kilkakrotnie różnym osobom i przy różnej intensywności pracy. Aby można było uzyskać charakterystyczną uśrednioną fotografię dnia roboczego okr. stanowiska. Po wykonaniu chronometrażu należy przeprowadzić obliczenia wynikającego np. z pozycji przy pracy, wydatku energetycznego, obciążenia wynikającego statycznego podczas poszcz. czynności, monotypowości itd.

Potrzeba kosztu energet. lub zapotrzebowania tlenowego (chociaż stanowi bezwzgl. miarę intensywności wysiłku) nie określa w sposób wystarczający obciążenia osoby wykonującej pracę. Tolerancja wysiłku i stopień jego uciążliwości zależą od cech indywidualnych (wydolności fizycznej), udziału obciążeń stat. które przyczynią się do szybszego rozwoju zmęczenia pomimo stosunkowo małego wydatku energetycznego lub inna praca w pozycji stojącej pomimo małego obciążenia fizycznego w warunkach mikroklimatu i innych czynników materialnego stanowiska pracy z różną tolerancją czynników psychospołecznych.

Przed zakwalifikowaniem ciężkości pracy na stanowisku należy uwzględnić w jej ocenie pozostałe elementy obciążenia tj. monotypię ruchów oraz wysiłek stat. związany z pozycją ciała, wielością czy dźwiganiem ciężarów.

Stosuje się też w praktyce programy komputerowe do oceny sumarycznego obciążenia wysiłku fizycznego. Do pełnej ocreny obciążenia pracownika należy dodać obciążenie psychiczne i społeczne

  1. CHRONOMETRAŻ CZASU PRACY STOLARZA

Dzień pracy stolarza

T1 8:00 - 10:00 - praca ręczna maszynowa ( trasowanie, piłowanie )

T2 10:00 - 10:15 - przerwa śniadaniowa,

T3 10:15 - 13:00 - praca ręczna z użyciem narzędzi, ( struganie wąskich

powierzchni, przyklejanie doklejek, wykonywanie otworów do kołków)

T4 13:00 - 13:30 - przerwa obiadowa,

T5 13:30 - 16:00 - praca ręczna z użyciem narzędzi, praca ręczna maszynowa

(szlifowanie, okuwanie drzwi, malowanie, uporządkowanie miejsca pracy)

Tabela nr 1: Chronometraż

Czynność wykonywana na stanowisku roboczym

symbol

Czas (min)

Przygotowanie stanowiska roboczego

25

Trasowanie

o

45

Piłowanie

50

przerwa śniadaniowa

D

15

Struganie

o

70

Przyklejanie doklejek

65

Wyk.otworów do kołków

30

przerwa obiadowa

D

30

Szlifowanie

o

50

Okuwanie drzwi

35

Malowanie

50

Kontrola techniczna

15

  1. OBCIĄŻENIE FIZYCZNE NA STANOWISKU PRACY

Aktywność rozwijana przez człowieka w procesie pracy zawsze jest związana z pokonywaniem trudności określonego obciążenia fizycznego, np. podnoszenie ciężarów, posługiwanie się narzędziami, uruchamianie mechanizmów, utrzymywanie wymaganej pozycji ciała przy pracy, chodzenia, itp.

W miarę rozwoju mechanizacji i automatyzacji procesów produkcyjnych w przemyśle i rolnictwie, ciężki wysiłek mięśniowy ulega coraz większemu ograniczeniu. Mimo to formy obciążenia fizycznego nadal stanowią jedno z podstawowych kryteriów oceny ciężkości pracy zawodowej.

Dokonanie metody obciążenia fizycznego wymaga oddzielnego zanalizowania poszczególnych jej elementów:

Tablica nr 2

Normatywy cząstkowe wydatku energetycznego w zależności od pozycji ciała i rodzaju wykonywanej pracy

Pozycja ciała

Wydatek energetyczny KJ / min

Siedząca

1,2

Na kolanach

2,1

W kucki

2,1

Stojąca

2,5

Stojąca pochylona

3,3

Tabela nr 3

Stopień ciężkości pracy określony na podstawie wydatku energetycznego

Rodzaj pracy

Rodzaj pracy

Wydatek energetyczny

KJ / min.

Praca palców, dłoni i przedramienia

Lekka

Średnia

Ciężka

1,3 - 2,5

2,5 - 3,8

3,8 -5,0

Praca jednego ramienia

Lekka

Średnia

Ciężka

2,9 - 5,0

5,0 - 7,1

7,1 - 9,2

Praca obu ramion

Lekka

Średnia

Ciężka

6,3 - 8,4

8,4 - 10,5

10,5 - 12,6

Praca mięśni kończyn i tułowia

Lekka

Średnia

Ciężka

10,5 - 16,7

16,7 - 25,1

25,1 - 35,6

35,6 - 43,1

Tablica nr 4

Ocena stopnia ciężkości pracy na podstawie wydatku energetycznego.

Wielkość wydatku energetycznego podczas pracy zawodowej

W kJ / 8h

Ocena słowna

Przedział punktowy

0 - 2090

2091 - 4184

4185 - 6276

6277 - 8368

8369 - 10460

10461 - 12552

12553 - 14650

Lekka

Umiarkowana

Średnia

Ciężka

Bardzo ciężka

Niezmiernie ciężka

Wyczerpująca

0

1 - 25

26 - 50

51 - 75

76 - 100

101 - 125

126 - 150

Metoda wydatku energetycznego wg Lehmana.

Metoda ta polega na uwzględnieniu zajmowanej przy pracy pozycji ciała oraz określonego przez rodzaj pracy stopnia zaangażowania układu mięśniowego.

Ocena wydatku energetycznego na podstawie mechanicznego efektu pracy. Ten sposób oceny możliwy jest tam, gdzie mechaniczny efekt pracy może być łatwo wymierzony w kilogramometrach. W warunkach produkcyjnych ma to miejsce wtedy, kiedy mięśnie dynamiczne przeciwdziałają sile ciężkości ( ładowanie, przenoszenie ciężarów na pewną wysokość ). Ocena wydatku energetycznego na podstawie zachodzących w czasie pracy zmian fizjologicznych.

Do oceny natężenia wysiłku fizycznego pracownika wykorzystujemy następujące wskaźniki fizjologiczne :

Oceny wydatku energetycznego na podstawie pomiarów częstości tętna nie można stosować w warunkach działania wysokiej temperatury.

Tablica nr 5

Zmiany fizjologiczne zachodzące w organiźmie człowieka podczas pracy w zależności od natężenia wysiłku fizycznego.

Natężenie wysiłku fizycznego

Wydatek energetyczny

KJ / minutę

Wentylacja płuc

1 / minutę

Częstość tętna na minutę

Temperatura ciała

C

Bardzo lekki

Lekki

Średni

Ciężki

Bardzo ciężki

Krańcowo ciężki

0 - 2090

2091 - 4184

4185 - 6276

6277 - 8368

8369 - 10460

10461 - 12552

< 10

10 - 20

20 - 35

35 - 50

50 - 65

> 65

< 75

75 - 100

100 - 125

125 - 150

150 - 175

  • 175

< 37,5

37,5 - 38

38 - 38,5

38,5 - 39

  • 39

Dokonanie obciążenia fizycznego wymaga oddzielnego zanalizowania poszczególnych jego elementów :

- wielkości wydatku energetycznego

  1. OCENA PRACY WG STOPNIA OBCIĄŻENIA FIZYCZNEGO

Do oceny natężenia wysiłku fizycznego pracownika wykorzystujemy wskaźniki fizjologiczne

Tablica nr 6: Ocena wydatku energetycznego

Rodzaj pracy

Pozycja ciała

Faza robocza

Czas trwania czynności (minuty)

Wydatek energetyczny

w kJ / min

w kacl / min

praca średnia w pozycji stojącej pochylonej , przy pracy jednego ramienia podczas pierwszej fazy roboczej

120

120x(3,3 + 5)

996 kJ

120x(0,8 + 1,2)

240 kacl

praca ciężka w pozycji stojącej pochylonej przy pracy ciężkiej obu ramion podczas drugiej fazy roboczej

165

165x(3,3 + 10,5)

2277 kJ

165x(0,8 + 2,5)

544,5 kacl

praca średnia w pozycji stojącej pochylonej przy pracy średniej obu ramion podczas trzeciej fazy roboczej

150

150x(3,3 + 8,4)

1755 kJ

150x(0,8 + 2,0)

420 kacl

Przerwa w pracy w pozycji siedzącej lekka praca dłoni palców i przedramienia

45

45x(1,2 + 1,2)

108 kJ

45x(0,3 + 0,3)

27 kacl

Wydatek energetyczny podczas pracy

480 min

5136 kJ

1231,5 kacl

Źródło: opracowanie własne

Średni stopień ciężkości pracy stolarza (5136 kJ)

Ocena stopnia ciężkości 30 punktów - średnia

Ocena stopnia obciążenia statycznego 15 punktów - mała

Stopień monotypowości ruchów 40 punktów - średni

Tablica nr 7: Zestawienie wyników kompleksowej oceny obciążenia organizmu stolarza

Obciążenie fizyczne

Liczba

wydatek energetyczny

obciążenie statyczne

monotypowość ruchów

30

15

40

Razem

85

Na podstawie powyższych danych stwierdzam , że ocena pracy wg stopnia obciążenia fizycznego jest umiarkowana.

  1. STANOWISKO MIEJSCA PRACY STOLARZA.

A - szafa na narzędzia (młotki, siekiery, śrubokręty, śruby, gwoździe, heble,papier ścierny )

B - skład drewna ( drewno przeznaczone do obróbki, gotowe wyroby )

C - stół z imadłem, przyrządy do wymiarowania

D - szafa na narzędzia ( wiertarka, wiertła, wkręty, puszki z farbami, drewnochron, lakier
do drewna, pędzle, piły do drewna, poziomica )

E - tokarka

F - szlifierka

0x08 graphic
G - piła tarczowa

H - okno

  1. KARTA PRZEBIEGU MATERIAŁU

KARTA PRZEBIEGU MATERIAŁU

KPM

Karta nr 1

Arkusz 1

Arkusz 2

Przedmiot pracy: Płyty wiórowe

Zestawienie

Czynność: trasowanie, struganie,

szlifowanie

symbol

Metoda dotychczasowa

Metoda proponowana

Oszczęd

Miejsce: zakład stolarski

Ο

7

Wykonawca:

stolarz

2

Metoda: dotychczasowa

*

2

Początek obserwacji: magazyn składowania drewna

Razem:

Czas(min)

11

162

Koniec obserwacji: magazyn składowania wyrobów gotowych

□ □

□ □ □

O - stolarz
A - szafa

B - skład drewna

C - stół z imadłem

D - szafa

E - tokarka

F - szlifierka

Sporządziła:

Anna

Królewicz

Data:

Cykl obserwowany:

Czas (min)

symbol

Opis operacji

Nazwa narzędzi

10

3

22

30

35

10

8

15

24

5

5

*

*

*

*

*

*

*

*

*

Dobór materiałów

Przeniesienie materiałów na stół

Trasowanie

Struganie wąskich powierzchni

Przyklejanie doklejek

Wyrównywanie doklejek

Trasowanie wręgu

Wykonywanie wręgu

Szlifowanie

Kontrola techniczna

Oddanie do magazynu

Przyrządy traserskie

-

Piła tarczowa

Strugi

Zwornice

Strugi

Przyrządy tokarskie

Strug wpustnik

Papier ścierny i klocek

-

-

Źródło: opracowanie własne

  1. KARTA CZYNNOŚCI OBU RĄK

KARTA CZYNNOŚCI OBU RĄK

KCOR

Nr 1

Arkusz 1

Arkusz 2

Przedmiot pracy: płyty wiórowe

Zestawienie

Czynności: trasowanie

Symbol

M. dotychczasowa

Metoda proponowana

Oszczędn

Lr

Pr

Miejsce: zakład stolarski

Ο

3

4

Wykonawca: stolarz

*

1

1

*

1

0

Metoda: dotychczasowa

1

2

Początek obserwacji:

Lewa ręka: sięgnięcie po płytę wiórową

Prawa ręka: sięgnięcie po płytę wiórową

razem

6

7

□ A - szafa narzędziowa

□ O - stolarz

□ B - stół

Koniec obserwacji:

Lewa ręka: odłożenie taśmy mierniczej

Prawa ręka: zaznaczone miejsca do cięcia

Sporządziła: Anna Królewicz

Opis - lewa ręka

Czas (s)

symbol

symbol

Czas (s)

Opis - prawa ręka

Po płytę wiórową

Uchwycić płytę

Przenieś płytę

Ustawić płytę na stole

Chwycić taśmę mierniczą

Odłożyć taśmę mierniczą

35

5

40

20

8

7

*

*

*

*

*

*

*

35

5

50

5

5

5

10

Po płytę wiórową

Uchwycić płytę

trzymać płytę

odstawić płytę

puścić płytę wiórową

chwycić znacznik

zaznaczyć miejsca zwymiarowane

Źródło: opracowanie własne

  1. Wartościowanie pracy (Metoda CTG - Belgia)

  2. cecha

    Określenie stopnia i punkty dla stanowiska pracy (stolarz)

    punkty

    Określenie stopnia

    A. Umiejętności zawodowe

    1) wykształcenie

    70

    Wymagane ukończenie szkoły podstawowej oraz kursu przysposobienia zawodowego

    2) wykształcenie praktyczne

    45

    Dla dobrego wykonania prac prostych wystarcza przyuczenie na stanowisku w granicach od 1-6 miesięcy

    B. Wymagania zmysłowe

    1) wzrok

    3

    Do wykonywania prac stolarskich wysiłek zmysłowy jest wystarczający w stopniu normalnym

    2) dotyk

    3

    3) słuch

    3

    4) powonienie

    3

    5) smak

    3

    C. Wymagania zdolności ruchów

    1) szybkość ruchów

    6

    Prace wymagają normalnej szybkości ruchów

    2) dokładność ruchów

    12

    Prace wymagają ponad normalnej dokładności ruchów

    3) kombinacja lub koordynacja ruch

    6

    Prace wymagają normalnej koordynacji ruchów

    4) szybkość reakcji

    10

    Prace wymagają normalnej reakcji ruchowej

    5) zręczność

    10

    Prace wymagające normalnej zręczności fizycznej

    D. Wysiłek mięsni

    1) Natężenie siły

    80

    Prace średnio ciężkie, wymagające okresowego operowania przedmiotami od 10 do 15 kg

    2) pozycja przy pracy

    18

    Praca wykonywana okresowo w niewygodnej pozycji

    E. Wymagania intelektualne

    1) koncentracja

    63

    Prace wymagają zwiększonej koncentracji uwagi przez część dnia pracy

    2) zdolność oceniania

    65

    Prace wymagają samodzielnego wyboru wariantu realizacyjnego

    3) pamięć

    6

    Prace wymagają normalnego nasilenia procesów myślenia, bez obciążenia pamięci

    4) inwencja

    15

    Prace wymagają dużego stopnia inwencji twórczej

    5) zmysł

    12

    Pracownik powinien charaktery. się dobrym poczuciem piękna

    F. Wymagania moralne i odpowiedzialność zawodowa

    1) autorytet

    18

    Stanowisko pracy stolarza wymaga znacznego autorytetu

    2) opanowanie

    11

    Prace wymagają znacznego opanowania

    3) porządek i czystość

    18

    Prace wymagają umiarkowanego stopnia czystości

    4) wygląd zewnętrzny

    10

    Pracownik nie wymaga szczególnego wyglądu

    5) odpowiedz. za materiały

    63

    Technologia pracy stwarza średnie prawdopodobieństwo uszkodzenia materiałów o małej wartości

    6) odpowiedzialność za bezpieczeństwo innych

    63

    Praca wymaga znacznej odpowiedzialności za bezpieczeństwo innych

    7) odpowiedzialność za wyniki przedsiębiorstwa

    95

    Istnieje bardzo dużo odpowiedzialność za proces wytwórczy

    G. Uciążliwość warunków pracy

    1) wpływ otoczenia

    0

    Nie występuje

    2) niebezpieczeństwo wypadku

    36

    Istnieje pewne ryzyko spowodowania wypadku zagrażającego innym osobom

    3) narażenie na zachorowanie

    32

    Na stanowisku istnieje znaczne prawdopodobieństwo narażenia na zachorowania

    Suma punktów
    (
    Σ p. możliwych do otrzymania)

    779

    (1715)

    Stanowisko pracy stolarza zostało wartościowane na 45% w śród możliwych do osiągnięcia punktów

    Źródło: opracowanie własne

    1. WARUNKI PRACY STOLARZA

    Wyposażenie stanowiska pracy oraz sposób rozmieszczenia elementów tego wyposażenia nie może powodować podczas pracy nadmiernego obciążenia układu mięśniowo-szkieletowego i (lub) wzroku oraz być źródłem zagrożeń dla pracownika.

    1. OŚWIETLENIE
      Dla prac przy maszynach do obróbki drewna, (toczenie, żłobienie, wyrównywanie strugiem, wyrównywanie boków, cięcie, piłowanie, czy frezowanie) najmniejsze dopuszczalne średnie natężenie oświetlenia (Eśr) wynosi 300 lx. Jeżeli chodzi o prace związane z uszlachetnianiem drewna (fornirowanie, polerowanie, lakierowane, intarsjowanie, stolarnie modelowe) to najmniejsze dopuszczalne średnie natężenie oświetlenia wynosi 500 lx.

    Oświetlenie miejsca pracy ma duży wpływ na jej prawidłowe wykonywanie. Niewłaściwy stan oświetlenie może powodować:

    Ilość światła naturalnego dochodzącego do wnętrza pomieszczenia zależy od wielkości otworów okiennych, jakości i rodzaju szyb. W naszej szerokości geograficznej oświetlenie naturalne musi być uzupełniane oświetleniem sztucznym, elektrycznym. Jakość i wielkość oświetlenia sztucznego zależy od niezbędnego poziomu oświetlenia na stanowisku pracy związanego z:

    1. MIKROKLIMAT
      Wg rozporządzenia MPiOS - w pomieszczeniach zakładów pracy przy pracy lekkiej temperatura winna być na poziomie, co najmniej +18°C, a przy pracy ciężkiej +14°C. Komfort cieplny w warunkach pracy stolarza kształtuje się na poziomie od 16°C ÷ 19°C, wówczas samopoczucie pracownika jest dobre. Temperatura ta została określona przy 50% wilgotności względnej i ruchu powietrza 0,5 m/sek.


    Instalacje i urządzenia grzewcze powinny umożliwić utrzymanie w pomieszczeniu odpowiedniej temperatury i wilgotności. Sposób oceny przedstawiają szczegółowo polskie normy. Pomieszczenia ze stanowiskami, gdzie występują zagrożenia czynnikami szkodliwymi np. pyłowymi lub chemicznymi powinny być wyposażone w ogólną wentylację mechaniczną - wywiewną lub nawiewno-wywiewną, umożliwiającą dotrzymanie warunków sanitarno-higienicznych. Niektóre stanowiska winny być wyposażone również w wentylację miejscową lub szafy wyciągowe - dygestoria i zamknięte wentylowane (szczególnie przydatne w laboratoriach chemicznych).

    Powyższe wymagania związane są ciągłą wymianą ciepła między organizmem człowieka
    a otoczeniem. Wymiana ta następuje na drodze promieniowania, konwekcji, przewodzenia, parowania potu na skórze i przez układ oddechowy. Organizm ludzki jest stałocieplny. Temperatura wnętrza ciała wynosi około 37°C, niezależnie od temperatury otoczenia lub stanu fizjologicznego organizmu. Stabilne środowisko termiczne ciała ma podstawowe znaczenie dla prawidłowego przebiegu procesów przemiany materii. Tolerancja termiczna organizmu nie przekracza 42°C, a wyższa wewnętrzna temperatura prowadzi do uszkodzenia aktywnych struktur białkowych i śmierci. Zimno wzmaga aktywność ruchową i poprawia łaknienie, co nasila procesy metaboliczne organizmu, a tym samym również produkcję ciepła. Skóra pod wpływem zimna blednie. Ochłodzenie skóry przeważnie łączy się z odruchowym zwężeniem naczyń skórnych i skierowaniem krwi do żył głębokich.
    Komfortem cieplnym subiektywnie określa się warunki mikroklimatu, w którym nie odczuwa się ani ciepła ani chłodu. Temperatura wewnętrzna ciała wynosi 37,0+/-0,3°C, średnia temperatura powierzchni skóry mieści się w granicach 32-34°C, a ilość ciepła utraconego przez parowanie potu nie przekracza 20% maksymalnej zdolności utraty ciepła przez parowanie wydzielonego potu.

    1. ZAPYLENIE

    Dla stanowiska pracy stolarza najmniejsze średnie dopuszczalne w ciągu dnia roboczego (8 h) wynosi 6 mg/m³

    Szkodliwe oddziaływanie pyłu przemysłowego na organizm ludzki zależy od:

    Pyły w zależności od działania na organizm ludzki można podzielić na: pylicotwórcze, alergiczne, toksyczne, rakotwórcze. O przedostaniu się pyłu do płuc decyduje wielkość pyłu. Pyły powyżej 5x10-6 m prawie w całości zatrzymywane są w nozdrzach, nosogardzieli, krtani, przełyku, oskrzelach, oskrzelikach (górnych drogach oddechowych), które są wyposażone w nabłonek migawkowy i wraz z procesem fagocytozy chronią nasze płuca przed pyłem. Cząstki pyłu osadzone w tym obszarze są przenoszone wraz ze śluzem w ciągu kilku godzin w kierunku krtani. Po przeniknięciu do krtani, cząstki trafiają do przełyku, a następnie do układu pokarmowego. Do pęcherzyków płucnych, nie posiadających nabłonka migawkowego, docierają pyły o średnicy 1÷3x10-6 m, powodując określone działanie biologiczne. W obszarze tym pyły osadzone przez sedymentację i dyfuzję usuwane są powoli z półokresem rzędu miesiąca i dłuższym.

    Pyły pylicotwórcze - z punktu widzenia medycznego, pylicą nazywamy nagromadzenie pyłu w płucach i reakcję tkanki płucnej na jego obecność. W zależności od rodzaju zmian anatomopatologicznych rozróżniamy pylice:

    Pyły drażniące oddziaływują na zewnętrzne części ciała jak spojówki oczu, błony śluzowe górnych dróg oddechowych.

    Pyły alergiczne to najczęściej pyły bawełny, wełny, lnu, drewna, pyłki kwiatowe, żywotnika, iroco czy sosny.

    Pyły toksyczne to pyły związków chemicznych, które mogą być rozpuszczalne w płynach ustrojowych i powodują zatrucia np. pyły związków ołowiu, miedzi, cynku, manganu, niklu lub pyły zawierające olejki eteryczne jałowca, żywotnika, cynamonowca, drewna kamforowego.

    Pyły rakotwórcze to pyły o udowodnionym działaniu kancerogennym np. pyły drewna twardego dębu, buku, drzewa mahoniowego, orzecha, akacji, kasztana, palisandru.

    1. HAŁAS

    Dopuszczalne wartości hałasu odniesionego do 8-godzinnego dnia pracy, ze względu na ochronę słuchu są na poziomie 85 dB. Jednakże hałas niektórych urządzeń przemysłowych przekracza przekracza 85 dB, uznawanych przez PN - 84/ N-01307 za dopuszczalny poziom hałasu w czasie pracy trwającej nie dłużej niż 8 godzin. Do takich urządzeń zaliczają się: automaty tokarskie (80 - 90 dB), szlifierki ( 100 - 105 dB),
    piły tarczowe (100 - 110 dB).


    W potocznym rozumieniu pod określeniem hałas rozumiemy nieskoordynowane dźwięki, głośną, zakłócającą spokój rozmowę lub muzykę, krzyki, głośny stuk, trzask, odgłosy pracujących maszyn itp. Hałas utrudnia porozumiewanie się, przeszkadza w pracy, zwiększa ryzyko wypadkowe.

    Przebywanie w hałasie o zbyt dużej intensywności jest szkodliwe dla zdrowia, przyśpiesza zmęczenie, oddziaływuje ujemnie na cały organizm, może spowodować uszkodzenie, a nawet utratę słuchu. Efekt działania hałasu na narząd słuchu jest proporcjonalny do wartości całkowitej pochłoniętej energii akustycznej, która zależy od kwadratu ciśnienia akustycznego i efektywnego czasu narażenia. Obowiązuje tu zasada równej energii, zgodnie, z którą zmniejszenie jednego z parametrów, od którego zależy oddziaływanie hałasu na organizm człowieka, czyli poziomu dźwięku lub czasu narażenia, i zwiększenie drugiego, wywołuje takie same skutki biologiczne w odniesieniu do uszkodzenia słuchu.

    Skutkiem działanie nadmiernego hałasu jest niedosłuch odbiorczy. Hałas może również oddziaływać na:

    1. WYMIARY CIAŁA LUDZKIEGO W PROJEKTOWANIU PRZESTRZENI PRACY

    Projektowanie przestrzeni pracy i środków pracy powinno się rozpoczynać od uwzględnienia uwarunkowań wynikających z wymiarów ciała ludzkiego w powiązaniu z procesem pracy. Przestrzeń pracy powinna być dostosowana do operatora. Wykorzystanie danych antropometrycznych umożliwia dostosowanie:

    uchwytów do biochemicznych parametrów czynności ręki.

    Tabeli nr 8 Główne dane antropometryczne mężczyzn i kobiet w Polsce
    (podane są one w centylach).

    Nr wymiaru

    Centyl

    Mężczyzna

    Cecha

    5

    50

    95

    1

    Wysokość ciała w pozycji wyprostowanej

    1623

    1741

    1862

    2

    wysokość płaszczyzny widzenia

    1494

    1620

    1745

    3

    wysokość wyrostka barkowego

    1334

    1436

    1547

    4

    wysokość talii

    1004

    1092

    1199

    5

    długość kończyny dolnej mierzona od krocza

    717

    807

    904

    6

    wysokość łonowa

    819

    907

    1001

    7

    długość uda

    336

    402

    469

    8

    długość całkowita podudzia ze stopą

    454

    506

    574

    9

    odległość od stawu skokowego do stawu kolanowego

    362

    423

    475

    10

    zasięg dolny przy ręce opuszczonej

    688

    757

    838

    11

    długość kończyny górnej przy zwiniętych palcach

    615

    673

    736

    12

    długość kończyny górnej

    720

    783

    841

    13

    długość ramienia

    310

    349

    383

    14

    długość przedramienia

    204

    235

    273

    15

    długość dłoni

    63

    77

    99

    16

    zasięg dolnej ręki - wysokość palcowa

    573

    632

    695

    17

    długość głowy

    175

    195

    314

    18

    szerokość głowy

    150

    167

    194

    19

    największa szerokość ramion przy rękach opuszczonych wzdłuż tułowia

    403

    457

    505

    20

    głębokość klatki piersiowej na wysokości brodawek piersiowych

    216

    260

    302

    21

    maksymalna szerokość ciała w pozycji stojącej ze swobodnie opuszczonymi rękami

    454

    514

    585

    22

    szerokość

    swobodnie rozstawionych stóp w pozycji stojącej

    173

    208

    307

    23

    szerokość stopy

    80

    93

    106

    24

    długość stopy

    236

    257

    278

    25

    kąt powstały między stopą a golenią przy stopie podniesionej do góry

    50

    59

    70

    26

    kąt powstały między stopą a golenią przy stopie swobodnie opuszczonej w dół

    114

    126

    136

    1. PARAMETRY PRZESTRZENI WIDZENIA

    Dla stanowiska pracy stolarza, kiedy to praca wymaga pozycji na ogół stojącej odległość przedmiotu od oczu powinna wynosić ponad 500 (mm). Istotne jest także zachowanie odległości bezpiecznego widzenia zgodnie z normą PN - LN/249. Naturalna linia widzenia pochylona w stosunku do płaszczyzny horyzontalnej w pozycji stojącej swobodnej wynosi 15° ÷ 30°.

    W kształtowaniu struktury przestrzennej stanowisk pracy należy brać pod uwagę wszystkie kryteria ergonomiczne odnoszące się do danego przypadku. Jednak za podstawowe należy uznać kryteria antropometryczne i biomechaniczne, a w szczególności cechy somatyczne (wysokość, szerokość, długość obwodu) oraz cechy funkcjonalne( zakresy kątowe różnych pochyleń, widzenia, obrotów oraz dystanse ruchów). Podstawowy zestaw danych antropometrycznych dorosłej populacji zawiera norma PN-N-08000 1990. określono w niej główne cechy somatyczne, zasięgowe dorosłej populacji Polski w układzie centylowych miar ograniczających. Wymiary takiego człowieka, które podaje norma, a także wiele naukowych opracowań należy skorygować stosownie do:

    Do bardziej precyzyjnego wyznaczania przestrzennych cech pracy stosuje się kryteria definiowane jako:

    Istotne jest także zachowanie odległości bezpieczeństwa zgodnie z normą
    PN-EN-294(odległość między maszyną, elementami biorącymi udział w pracy a stanów Pracy) prawie wszystkim czynnościom człowieka na stanowisku pracy towarzyszy spostrzeżenie wzrokowe.

    W celu zapewnienia prawidłowych warunków pracy koniecznej jest dostosowanie struktury stanowiska pracy i jego elementów do cech wzroków.

    PARAMETRY PRZESTRZENI WIDZENIA-określają zakresy spostrzegania obiektów, znaków, sygnałów wizualnych, barwy. Zakresy te są sformułowane jako kąty i odległości przedstawione w płaszczyźnie strzałkowej oraz poziomej lub jako stożek widzenia. Można tu wyróżnić następujące pojęcia:

    W źródłach literaturowych są podawane kątowe zakresy normalnego widzenia, rozróżniania barw, symboli, znaków, sygnałów, granic pola widzenia. Informacje te tworzą podstawowy statyczny model przestrzeni widzenia przydatny przy projektowaniu wizualnych elementów informacyjnych. model ten może być uzupełniony kątowymi zakresami łatwego ruchu gałki ocznej i głowy traktowanymi jako dopuszczalne poszerzenie jego obszaru. Badania wykazują, że ruch głową jest niemal 5 - krotnie wolniejszy niż ruch gałek ocznych zwłaszcza bardzo powolne ruchy głową w górę i w dół. Możliwe są nawet przypadki nienadążania za szybko przemieszczającym się przedmiotem. Jeśli będzie to szczególnie istotne ze względów bezpieczeństwa lub z uwagi na wykonywane czynności sytuacja ta może pociągać za sobą poważne następstwa.

    Struktura przestrzenna stanowiska pracy powinna także zapewnić właściwe warunki kontroli dotykiem, zwłaszcza tych elementów, dla których nie można zapewnić kontroli wzrokiem(ruchy ślepe). Aby uzyskać ten efekt mający istotne znaczenie przy sterowaniu ręcznym jednoznaczny sygnał dotykowy powinien trafiać we właściwą strefę receptorów dłoni(reguły biomechaniczne).

    1. RUCHY I SIŁY

    Ruchy rozwijane przez pracownika w przestrzeni pracy powinny odpowiadać naturalnym klarektoriom (formom) i rytmom oraz możliwościom 5-go centyla. W szczególności pracownik nie powinien wykonywać częstych lub dłużej trwających ruchów w pobliżu ekstremalnych wartości kątowych. Z drugiej str. zaś nie należy zmuszać pracownika do pozostawania bez ruchóu (zjawisko HIPOKINEZJI).

    Przy projektowaniu lokalizacji elementów manipulacyjnych oraz uruchamiających nogą, których zadziałanie wymaga użycia siły należy:

    1. STANOWISKO PRACY W POZYCJI STOJĄCEJ

    Najczęściej wykonywane są prace wymagające rozległego pola operacyjnego oraz wywierania znacznych sił. Obowiązują reguły maksymalizasji obciążenia tzw. punktów kontaktowych, zapewnienia swobody ruchów, unikania dłuższego przebywania w niewygodnej lub wymuszonej pozycji (najlepiej przez indywidualne dopasowanie regulowanej wysokości roboczej) jak również przewidzenia stosownych zabezpieczeń oraz regulacji.

    By dostosować stanowisko pracy w pozycji stojącej do charakterystyki wymiarowej populacji użytkowników i rodzaju pracy należy już w procesie projektowania ustalić odpowiednie dla użytkowników wymiary lub przewidzieć możliwość podstaw regulacji elementów.

    1. WYSOKOŚĆ POLA PRACY

    W pozycji stojącej zazwyczaj jest ustalana na podstawie wysokości łokciowej. Najkorzystniejszą wysokość pola pracy tzw. Normalnej (pracy ręcznej nie wymagającej szczegółowej precyzji) wyznacza dla danego pracownika poziom, przy którym dłonie sięgają ok. 75 mm poniżej swobodnego płożenia łokci.

    Wysokość pola pracy powinna być ustalona tak, aby osoba wykonująca pracę nie była zmuszona do podnoszenia łokci powyżej 100 mm od ich swobodnego położenia przy tułowiu, gdyż na to istotny wpływ ma sprawność manipulacyjna.

    Jeśli wysokość robocza nie może być regulowana, to dla pracy w pozycji stojącej dobiera się ją podobnie jak dla prac w pozycji siedzącej-wg pracownika 95-centylowego. Osobom niższym należy zapewnić wygodną pozycję przez stosowanie podestów lub podnóżków o odpowiedniej wysokości.

    1. OPTYMALNA WYSOKOŚĆ POLA PRACY

    Optymalna wysokość pracy jest uzależniona też od rodzaju pracy. Dla czynności dokładnych wymagających szczegółowej kontroli wzrokowej stosuje się wyższe w stosunku do normalnego położenie płaszczyzny pracy. Dla pracy ręcznej z operowaniem dużymi przedmiotami i użyciem siły zaleca się jego obniżenie. Przedział wysokości dla pola pracy zawiera się pomiędzy wysokością wyrostka barkowego z wys. Łokciową (lub poniżej do 100 mm). Praca rąk powyżej tej strefy jest niewskazana ze względów fizjologicznych. Zalecane wys. płaszczyzny pracy w pozycji stojącej dla prac precyzyjnych, lekkich
    i ciężkich oraz z zakresem regulacji niezbędnym do dostosowania do kobiet i mężczyzn
    (5 centyli i 95). W przypadku prac stolarskich wymiary zasięgu rąk określiłam dla warstwicy -200 (mm). Wymiary tych wysokości można również ustalić za pomocą opracowanych G L i B Wincka nomogramów podobnie jak dla pozycji siedzącej.

    1. OPTYMALNY OBSZAR PRACY

    W poziomej płaszczyźnie roboczej wyznacza głębokość ok. 300-350 mm od przedniej krawędzi oraz wymiar ok. 250-300 mm w kierunkach bocznych odpowiednio.

    BIBLIOGRAFIA

    Arwida Hansena „Ergonomiczna analiza uciążliwości pracy”

    Włodzimierz Prądka „ Technologia meblarstwa”

    Zygmunt Mirski „ Kształtowanie wnętrz produkcyjnych”

    Janusz Prażmo „Stolarstwo”

    Robert Trzeciecki „Stolarz ręczny”

    Zbigniew Martyniak „ Metody organizowania procesów pracy”

    Henryk Mreła „ Jak usprawni* pracę ”

    Henryk Mreła „Technika organizowania pracy”

    Jerzy Sołtysiak „ Pracujemy zdrowsi ”

    Stanisław Czajka „ Człowiek i jego potrzeby w procesie pracy”

    www.student.e-tools.pl

    1

    1



    Wyszukiwarka