Rola państwa w gospodarce Państwa,
ja to rozumiem na zasadzie jakie funkcję spełnia państwo. Dodatkowo niżej opisane są cele jakie stoją przed państwem.
Funkcja alokacyjna :: Funkcja redystrybucyjna :: Funkcja stabilizacyjna
Funkcja alokacyjna państwa - polega na podejmowaniu działań sprzyjających optymalnej alokacji zasobów gospodarczych. Ogólnie biorąc w gospodarce rynkowej chodzi przede wszystkim o ochronę własności prywatnej oraz o wspomaganie i uzupełnianie, a w pewnych sytuacjach także o korygowanie lub zastępowanie mechanizmu rynkowego. Alokacja - jest to podział i przeniesienie ograniczonych zasobów między różne dziedziny zastosowania. Alokacja odbywa się przy pomocy mechanizmu rynkowego.
Do istotnych zadań państwa należy m.in.
określanie niezbędnego zakresu własności publicznej, a w ramach tej formy własności poszukiwanie takich rozwiązań instytucjonalno-prawnych, które pozwalają na precyzyjne rozgraniczenie praw własności do poszczególnych zasobów między różne społeczności i instytucje, aby w przypadku niekontrolowania własności nie dochodziło do marnotrawstwa zasobów.
innym ważnym zadaniem jest wprowadzenie rozwiązań instytucjonalno-prawnych sprzyjających nieustannej wymianie praw własności, która stwarza szanse na to, że zasoby gospodarcze trafiają do tych, którzy potrafią je najlepiej wykorzystać.
Ważnym zadaniem jest także wspieranie konkurencji przez działania zbliżające rzeczywiste warunki do założeń konkurencji doskonałej - zwalczanie struktur i praktyk monopolistycznych, eliminowanie barier wejścia na rynek.
Następnym problemem zmuszającym do ingerencji państwo jest występowanie negatywnych efektów zewnętrznych, dóbr publicznych oraz dóbr szczególnie niekorzystnych lub szczególnie korzystnych, np. konsekwencje decyzji ekonomicznych jednostek lub przedsiębiorstw wpływające na sytuację innych, lecz nie konsumowane przez poziom cen np. decyzja o budowie autostrady.
Niewątpliwą zasługą państwa jest też udział w walce z zanieczyszczeniami środowiska naturalnego, wyrażający się nie tylko w ustalaniu norm zanieczyszczeń, nakładaniu kar, czy egzekwowaniu administracyjnych nakazów i zakazów lecz np. przez tworzenie odpowiednich bodĽców do działania w zakresie ochrony środowiska - zniżki podatkowe.
Funkcja redystrubucyjna - polega przede wszystkim na działaniach zmierzających do niwelowania zbyt dużych nie akceptowanych społecznie różnic dochodowych i majątkowych oraz pomocy ludziom starym, upośledzonym i chorym, którzy nie są w stanie radzić sobie sami.
Państwo przejmuje część dochodów i poprzez transfery pieniężne przekazuje je tym osobom, które mają niskie dochody.
Głównymi instrumentami realizacji tej funkcji są: system podatkowy, wydatki budżetowe, składki na ubezpieczenia społeczne oraz systemy różnego typu opłat i cen.
Głównymi formami pomocy ze strony państwa są więc różnego typu świadczenia pieniężne (transfery), w tym:
dofinansowywane przez państwo (emerytury i renty, zasiłki inwalidzkie i chorobowe, zasiłki dla bezrobotnych),
w całości finansowane przed państwo (zasiłki dla osób o niskich dochodach, dodatki rodzinne, dodatki mieszkaniowe)
świadczenia w naturze (powszechna służba zdrowia i oświata)
Negatywne zjawiska:
wszystkie zjawiska trzeba finansować (poziom tych świadczeń będzie wysoki).
sposób realizacji funkcji redystrybucyjnej prowadzi często do sprzeczności między tzw. sprawiedliwością społeczną a efektywnością ekonomiczną,
Ľle skonstruowany oraz zbyt rozbudowany system ubezpieczeń i świadczeń socjalnych podcina system motywacji do pracy i wywołuje problemy z jego dalszym finansowaniem, same świadczenia niejednokrotnie nie trafiają do tych, którzy ich najbardziej potrzebują.
sztywne płatności - pewna część budżetu jest przypisana na określone cele.
Funkcja stabilizacyjna - polega na podejmowaniu przez państwo działań stabilizujących gospodarkę przez realizację głównie takich celów jak: osiągniecie i utrzymywanie w dłuższym okresie wysokiego tempa wzrostu gospodarczego, ograniczenie do minimum inflacji i bezrobocia, stabilizację rynku pieniężnego (aby stopa% kredytu nie była zbyt wysoka), możliwie najlepsze wykorzystanie rzeczowych czynników produkcji. Są to najważniejsze cele makroekonomicznej polityki państwa.
Istnieją dwa zasadnicze rodzaje polityki makroekonomicznej państwa: polityka fiskalna (manipulowanie poziomem podatków i wydatków państwa) i polityka monetarna (manipulowanie przez bank centralny stopą wzrostu podaży pieniądza)
Polityka podatkowa powinna zwalniać od podatku, uwzględniać ulgi. Podatki nadmiernie zmniejszają możliwość wydatków domowych, wpływają na inwestycje, potencjalną produkcję i zatrudnienie. Fiskalizm - wysoki poziom podatku.
Polityka regulacji cen i płac - aby ceny nie wpływały na obniżenie popytu na towary. Wydatki Państwowe stwarzają określony popyt na produkt społeczny, na jego wytworzenie, wpływają na wielkość konsumpcji zbiorowej.
Z kolei zmiany w podaży pieniądza wpływają na zmiany stóp procentowych, a pośrednia na inwestycje, budownictwo mieszkaniowe oraz eksport i import.
Cele polityki ekonomicznej Państwa
Przed polityką ekonomiczną zazwyczaj stawiane są 4 podstawowe cele:
wzrost PKB i polepszenie poziomu życia ludności, co umożliwia wzrost gospodarczy,
równowaga w obrocie z zagranicą,
stabilność cen, aby zapewnić silną i stabilną walutę,
pełne zatrudnienie, aby zapewnić równowagę społeczną.
Niektóre cele nie zawsze dają się realizować jednocześnie.
Jednoczesne dążenie do wzrostu gospodarczego i do stabilności cen.
Wzrost gospodarczy może być stymulowany (osiągany) przez takie posunięcia jak obniżka podatków, stóp procentowych, czy też rozszerzenie usług społecznych. W efekcie uzyskuje się wzrost konsumpcji, któremu towarzyszy wzrost popytu i co za tym idzie cen. W drastycznych wypadkach proces ten może doprowadzić do postępującej inflacji.
Jednoczesna walka z bezrobociem i inflacją.
Zwalczanie inflacji wymaga prowadzenia rygorystycznej, obniżającej popyt, polityki płacowej oraz utrzymywania wysokich stóp procentowych. Posunięcia te ograniczają inwestycje i zatrudnienie w przedsiębiorstwach, utrudniając walkę z bezrobociem. W niesprzyjających warunkach mogą wręcz powodować bezrobocie (mechanizm ten opisuje krzywa Phillpisa).
Koniunkturalne narzędzia polityki ekonomicznej
Polityka pieniężna - jest ukierunkowana przede wszystkim na walkę z inflacją. Najważniejszym jej elementem jest stopa procentowa. W Polsce politykę pieniężną realizuje Rada Polityki Pieniężnej - organ niezależny od rządu. Najważniejszym zadaniem jest zapewnienie odpowiedniej regulacji dopływu pieniądza do obiegu i odpływu z obiegu, aby nie występował on ani w nadmiarze, ani w niedostatku. Nadmiar pieniądza w stosunku do podaży dóbr i usług powoduje inflację, zaś niedostatek deflację (kurczenie się podaży pieniądza i drenowanie rynku pieniężnego).
Polityka budżetowa - budżet państwa jest zestawieniem dochodów i wydatków państwa na różne cele publiczne. Obrazuje on, jakie dobra i usługi rząd chce kupić w danym roku i jakich płatności transferowych zamierza dokonać. Jeżeli wydatki rządu w danym roku budżetowym są wyższe niż jego dochody powstaje deficyt budżetowy, który wymaga pokrycia (obecnie najczęściej poprzez emisję papierów wartościowych). Jeżeli wydatki państwa są niższe od dochodów, to w danym roku budżetowym pojawia się nadwyżka budżetowa. Sytuacja taka jest niezmiernie rzadka w państwach gospodarki rynkowej, chociaż podejmowane są starania rządów o utrzymanie równowagi budżetowej, czyli sytuacji, gdy wydatki budżetu są równe dochodom budżetu.
Polityka dochodowa - czyli polityka dyscypliny dotycząca wzrostu płac, tak aby wzrost płac nie przekraczał wzrostu cen. Wzrost płac realnych powinien być możliwy tylko dzięki wzrostowi wydajności pracy. Polityka dochodowa może też polegać na wprowadzeniu progresywnego opodatkowania przedsiębiorstw, jeśli pozwoli ono na szybszy wzrost płac nominalnych ponad ustalony pułap.
Strukturalne narzędzia polityki ekonomicznej
Polityka przemysłowa - ma zazwyczaj bardzo duży wpływ na to, co się dzieje na giełdzie.
Polityka finansowa - głównymi instrumentami są tu przede wszystkim cła i akcyza. Ich rolą jest:
- pozyskiwanie środków finansowych do budżetu państwa,
- sterowanie koniunkturą w danych sektorach gospodarki lub ochrona przed niepożądaną konkurencją wybranych obszarów działalności.
Narzędzia ożywienia gospodarczego
Chcąc ożywić gospodarkę państwo może:
Zwiększać deficyt budżetowy, aby w ten sposób zdobyć środki na inwestycje (na przykład na budowę autostrad). Należy jasno powiedzieć, że, aby ożywić gospodarkę, wpływy budżetowe wynikające ze zwiększania deficytu powinny być kierowane na nowe inwestycje, a nie na pokrycie kosztów np. administracji.
Obniżać stopy procentowe.
Zwiększać dochody podmiotów gospodarczych poprzez zmniejszenie ich obciążeń finansowych. W przedsiębiorstwach można obniżyć podatki bądź inne opłaty i obciążenia finansowe. W sferze budżetowej można podnieść płace, w tym poziom płacy minimalnej, oraz zwiększyć wydatki budżetowe na świadczenia rodzinne.
Narzędzia chłodzenia gospodarki
Państwo, chcąc ograniczyć inflację w przypadku przegrzania gospodarki, usiłuje ją schłodzić poprzez:
zmniejszenie deficytu budżetowego, czyli ograniczenie wydatków,
podniesienie stóp procentowych, co prowadzi do zmniejszenia zainteresowania przedsiębiorców kredytami, a tym samym zmniejsza poziom inwestycji,
zamrożenie płac (głównie w sferze budżetowej),
utrzymanie siły nabywczej pieniądza poprzez ograniczenia w podaży pieniądza gotówkowego i kredytowego.
Źródło: Portal edukacji Kapitałowej