Rozwój fizyczny i poznawczy w wieku od 6-12 lat, s.274-283
Podsumowanie sposobów myślenia we wczesnym okresie szkolnym.
8-latek wykazuje zupełnie inny sposób myślenia niż 4-latek - wykorzysta bardziej złożone strategie. Nowe strategie poznawcze nie powstają z ogólnej reorganizacji schematów. Wbrew temu poglądowi : proces rozwojowy jest zarówno stopniowy, jak i wpływa na niego ma ilość doświadczeń, jakie dziecko ma w danej dziedzinie.
Przetwarzanie informacji: pogląd dotyczący rozwoju poznawczego.
Przetwarzanie informacji jest pewnym podejściem do badań nad myśleniem i zapamiętywaniem - zestawem kwestii i metod analizy. Umysł ludzki funkcjonuje jak komputer („hardware” poznawczy [fizjologia mózgu] i „software” poznania [zestaw strategii lub „programów” obsługi podstawowego hardware'u] )
Zmiany w zdolnościach przetwarzania.
Wraz z rozwojem mózgu i całego układu nerwowego w pierwszych latach życia, powstawaniem synaps i późniejszym zanikiem zbędnych połączeń, wzrastają jego (mózgu) możliwości.
Skuteczność przetwarzania informacji wzrasta wraz z wiekiem - jest to zmiana uznana za podstawowy przejaw rozwoju poznawczego.
Skuteczność przetwarzania.
Z biegiem lat układ fizyczny ulega fundamentalnej przebudowie, umożliwiając coraz większą prędkość reakcji i procesów umysłowych. Przyczyną tej zmiany jest „przycinanie” połączeń synaptycznych- skutek: usprawnienie, czyli zwiększenie skuteczności działania „sieci okablowania”.
Dziecko z wiekiem przyswaja nowe strategie rozwiązywania problemów i przypomina sobie wiadomości - gdy już raz zaistnieją (nowe strategie), jeszcze bardziej podnoszą efektywność całego systemu. /np. eksperci w danej dziedzinie wykonują pewne zadania z niebywałą szybkością i sprawnością/
Reguły rozwiązywania problemów.
Nowe strategie (wg Siegler'a) wyrastają bezpośrednio z doświadczenia. Wg Siegler'a rozwój poznawczy polega na przyswajaniu podstawowych reguł i później , na zasadzie doświadczenia, stosowaniu ich do coraz szerszego zakresu problemów.
/Siegler zauważył, że prawie wszystkie dzieci przechodzą tę samą drogę w rozwiązywaniu danego zadania. Przeprowadził doświadczenie: miał specjalna wagę z umieszczonymi po obu jej stronach kołami. Pytał dzieci: która jej strona opadnie przy uwzględnieniu zależności umiejscowienia i liczby metalowych obręczy. Rozwiązanie końcowe wymagało od dziecka uwzględnienia zarówno liczby krążków po obu stronach, jak i ich odległości od środka wagi.
Dzieci rozwijają 4 reguły w dochodzeniu do odpowiedzi:
Reguła „przedoperacyjna” - uwzględnia tylko jeden wymiar, liczbę odważników (upadnie ta strona, po której jest więcej odważników, bez względu na to, gdzie są umieszczone)
Reguła przejściowa - sytuacja nadal jest oceniana pod względem liczby odważników, chyba że jest ich tyle samo, wtedy bierze pod uwagę także ich odległość
Reguła operacji konkretnych - dziecko równocześnie bierze pod uwagę odległość i ilość ciężarków (gdy inf. są sprzeczne po prostu zgaduje)
Reguła IV zakłada zrozumienie właściwego wzoru przewidywanego skutku na podstawie łącznego ujmowania wagi i odległości (waga razy odległość krążków od środka)/
Siegler postęp rozwojowy wiąże nie tyle z wiekiem, ile z konkretnym doświadczeniem w danej dziedzinie.
Metapoznanie i procesy wykonawcze.
Metapamięć (wiedza o zapamiętywaniu) i metapoznanie (wiedza o wiedzy) są częścią większej kategorii - procesów wykonawczych: planowania działań i rozważania strategii alternatywnych. (Nie obserwuje się tych procesów u dzieci poniżej 4-5 r.ż.)
Podsumowanie zmian rozwojowych w zakresie przetwarzania informacji.
Wzrost skuteczności, z jaką system (hardware) jest wykorzystywany powoduje stały wzrost prędkości przetwarzania informacji.
W wyniku badań, poszukiwań i eksperymentów dziecko poszerza swoją wiedzę, co sprawia, że wzrasta jego „profesjonalność” w podejściu do zapamiętywania i rozwiązywania problemów, a to poprawia skuteczność jego systemu przetwarzania informacji.
Całkowicie nowe strategie przyswajania są prawdopodobnie w pewnego rodzaju porządku (zwłaszcza u dzieci w wieku szkolnym - dziecko wie, że wie i potrafi „zaplanować” strategię)
Posiadane przez dziecko strategie wykorzystywane są w coraz nowszych dziedzinach i coraz bardziej umiejętnie. (Dzieci poniżej 5-6 r. ż. nie potrafią uogólnić strategii)
Wraz z wiekiem rozszerza się liczba strategii, z jakich można skorzystać podczas rozwiązywania tego samego problemu, jeśli jedna zawiedzie, zawsze można skorzystać z innej.
EDUKACJA SZKOLNA I JEJ ZNACZENIA
Edukacja szkolna a rozwój poznawczy
Szkoła poddaje dziecko działaniu wielu określonych typów umiejętności i rodzajów wiedzy; stymuluje rozwój większej liczby elastycznych, ogólnych strategii zapamiętywania i rozwiązywania problemów.
Dzieci nieuczęszczające do szkół nie nabywają pewnych złożonych pojęć i strategii a także niezbyt dobrze radzą sobie z dostosowywaniem przyswojonych pojęć i zasad do nowych sytuacji.
Dostosowanie się do wymogów szkoły
Nauka czytania.
Wpływ na prędkość lub łatwość czytania nie ma wcale iloraz inteligencji, ale sposób opanowania przez dziecko struktury i brzmienia języka.
Fonem - poszczególny dźwięk mowy
Świadomość fonologiczna - zrozumienie, że wyrazy składają się z ciągu dźwięków (fonemów) - jest niezbędna, by nauczyć się czytać.
Regularne czytanie na głos i prowokowanie reakcji, nauka wierszyków, zabawy z literkami, rozmowy, wypowiadanie dźwięków reprezentowanych przez daną literę już od okresu niemowlęcego powoduje wczesne i poprawne wytworzenie się u dzieci świadomości językowej.
Dopasowanie i dostosowanie.
Zaangażowanie rodziców w życie szkoły (przychodzenie na wywiadówki, udział w szkolnych imprezach, nadzorowanie pracy domowej dziecka) wpływa na:
silniejsze umotywowanie dziecka
dziecko jest bardziej kompetentne
łatwiej się przystosowuje
łatwiej uczy się czytać
ma lepsze stopnie w szkole podstawowej
nie rezygnuje tak szybko z kształcenia się
Pierwsze doświadczenia dziecka, gdy rozpoczyna ono naukę szkolną, będą miały wpływ na dalsze jego przeżycia i sukcesy edukacyjne ( „Bogaci się bogacą” )
Samoocena osiągnięć szkolnych.
Dzieci z przedszkola i pierwszej klasy oceniają siebie i własne zdolności głównie na podstawie bezpośrednich wiadomości o swoich sukcesach lub niepowodzeniach - nie przywiązują uwagi do tego jak inni sobie radzą.
Już w trzeciej klasie szkoły podstawowej zaczynają porównywać się z innymi i oceniać siebie bardziej obiektywnie.
Od szóstej klasy nauczyciele porównują uczniów nie tylko ze sobą, ale także z ustalonymi standardami.
Jeśli nauczyciel wierzy w możliwości ucznia - radzi sobie on coraz lepiej
Dziewczynki częściej otrzymują lepsze oceny od chłopców, ale trudniej im jest ocenić swoje możliwości (jeśli idzie im dobrze, przypisują to raczej ciężkiej pracy niż zdolnościom; jeśli się im nie wiedzie, niepowodzenie przypisują własnym zaniedbaniom)