|
|
|
Daty: listopad 1830, 1846, 1848, styczeń 1863 - 1865
Postaci zasłużone dla walki o polskość: Piotr Wysocki, Ludwik Mierosławski, Romuald Traugutt,
|
Cele polityki zaborców wobec Polaków.
Metody represji stosowane przez zaborców oraz formy oporu.
Pojęcia: wynaradawianie, rusyfikacja, germanizacja, tajne nauczanie.
|
Zlokalizować na mapie ziemie zaboru pruskiego, rosyjskiego i austriackiego.
Dostrzec różnice i podobieństwa w położeniu Polaków w poszczególnych zaborach.
|
- podręcznik programowy „Moje otoczenie. Historia i społeczeństwo 5” Jarosław Machnicki, Grzegorz Liebrecht, Jacek Wołowiec, Wydawnictwo MAC, Kielce 2001,
|
|
Powitanie, czynności porządkowe, sprawdzenie obecności. [ok. 5 min.]
Zadanie domowe: ćw. 4, s.76 z zeszytu ćwiczeń.
|
Uczniowie przygotowują się do lekcji: wyjmują podręczniki, przygotowują się do sprawdzenia zadań domowych
Uczniowie zgłaszają się do odpowiedzi. Wybrany uczeń odczytuje zadanie, wspólnie wyjaśniamy wątpliwości.
|
Rekapitulacja wtórna [ok. 5 - 7 min.]:
Pytanie do klasy: jakie były przyczyny Wiosny Ludów w Europie?
|
Uczniowie zgłaszają się do odpowiedzi.
|
Zdanie wiążące [ok. 2 min.]:
W większości krajów europejskich nastąpiło duże ożywienie aktywności społecznej. Po 1815 roku, kiedy rozpadło się Księstwo Warszawskie, większość jego ziem przeszła pod władanie cara Rosji. Utworzył on z tych terenów Królestwo Polskie i ogłosił się jego władcą.
Państwo to posiadało własną armię, własne paszporty, urzędnikami byli Polacy.
Państwo to miało własną konstytucję, dość nowoczesną i postępową, ale tylko od cara zależało, czy będzie jej przestrzegał.
|
Wybrany uczeń z pomocą nauczyciela wskazuje na mapie terytorium Królestwa Polskiego.
|
Lekcja właściwa [ok. 25 min.]:
Proszę jednego ucznia o zapisanie tematu lekcji na tablicy.
Pytanie do uczniów: Jak mogli postąpić Polacy w sytuacji, gdy car notorycznie nie przestrzegał prawa, które zostało zapisane w konstytucji?
Wybrano te drugą opcję. W listopadzie 1830 roku wybuchło powstanie, którego celem była pełna niepodległość Polski. Jako pierwsi do walki ruszyli uczniowie Szkoły Podchorążych Piechoty w Warszawie pod wodzą Piotra Wysockiego.
Liczyli oni na to, że wyżsi rangą i bardziej doświadczeni Polacy przejmą nad nimi dowodzenie. Tak się jednak nie stało. Na szczęście Warszawiacy zareagowali na hasło do walki i w ten sposób cywile zdobyli tzw. Arsenał - skład broni, który wykorzystano do uzbrojenia powstańców.
Początkowo sytuacja układała się pomyślnie dla Polaków. Udało się oswobodzić z niewoli rosyjskiej, ale po 10 miesiącach walk nie udało się utrzymać tej wolności.
Jak można było się spodziewać, car surowo ukarał Polaków. Zlikwidowano polską armię, zamknięto uniwersytety w Warszawie i Wilnie, wielu ludzi zostało zamkniętych w więzieniach lub wywiezionych na Syberię.
Ci którym udało się uniknąć represji, wyjechali za granicę.
W kolejnych latach miały miejsce jeszcze 2 nieudane powstania. W 1846 r. w Krakowie i w 1848 roku w Wielkopolsce - dowodził nim Ludwik Mierosławski.
W owym czasie na czele rządu polskiego stał margrabia Aleksander Wielopolski. Był on przeciwnikiem wszelkich zbrojnych działań, chciał układać się z carem na drodze dyplomacji. Społeczeństwo nie popierało tej opinii.
Car - widząc niechęć polskiego społeczeństwa i obawiając się kolejnego powstania - postanowił przymusowo wcielić do rosyjskiego wojska młodych mężczyzn. Wszystko po to, by pozbawić sił polską armię, która mogła się uformować. Skutek był jednak odmienny od założonego - Polacy szybko przygotowali następne powstanie.
W styczniu 1863 roku rozpoczęła się walka, która trwała 15 miesięcy. W 1865 roku zakończyło się klęską, mimo wielkiego zaangażowania społeczeństwa i mimo działań ostatniego dyktatora powstania, Romualda Traugutta.
Tak jak poprzednim razem, uczestników powstania spotkały liczne represje: wywózki na Syberię, konfiskaty majątków.
Do tego doszła próba likwidacji polskiej kultury. Językiem urzędowym stał się rosyjski, zwalczano kościół katolicki, naród rusyfikowano.
Podobnie postępowano w zaborze pruskim - język polski zastąpiono niemieckim, naród germanizowano.
Jedyne w zaborze austriackim Polacy zachowali więcej swobód i nie niszczono tam polskiej kultury.
Działania zaborców spotykały się z mniej lub bardziej jawnym sprzeciwem Polaków. Na przykład w 1901 roku w szkole podstawowej we Wrześni dzieci rozpoczęły strajk i żądały przywrócenia nauczania w języku polskim. To zainspirowało Marię Konopnicką do napisania „Roty”.
|
Uczeń zapisuje: „Na trudnej drodze do wolności i niepodległości w XIX wieku.”
Uczniowie zgłaszają się do odpowiedzi: Polacy mogli się z tym pogodzić lub zbuntować się przeciwko carowi.
|
Rekapitulacja pierwotna [ok. 5 min]:
Praca w grupach - ćw. 5, s.79 z zeszytu ćwiczeń.
Pytanie do klasy: czy którekolwiek z powstań mogło zakończyć się sukcesem Polaków?
|
Uczniowie rozwiązują zadania, wspólnie czytamy i sprawdzamy poprawność odpowiedzi.
Uczniowie podnoszą ręce, by udzielić odpowiedzi. Przeprowadzamy krótką dyskusję.
|
Zadanie domowe: ćw. 1, s.77 i ćw.3, s.78 z zeszytu ćwiczeń.
Czynności końcowe - uporządkowanie klasy, pożegnanie z uczniami.
|
Uczniowie porządkują swoje miejsca.
|