STAROŻYTNOŚĆ
OGRÓD RZYMSKI
-ogród rzymski hortus
-ogród praktyczny
Uprawiano w nim rośliny, warzywa, kwiaty, wykorzystywane w gospodarstwie i życiu całej rodziny.
1) VILLAE RUSTICAE
-gospodarstwo wiejskie
-z hortusem (ogrodem warzywnym)
-winnice, ogrody oliwne
-ogromne liczby drzew i krzewów owocowych
-komercyjna produkcja kwiatów
-przez środek plantacji pszenicy czy innych roślin szła główna oś prowadząca do siedziby mieszkalnej,
-ścieżka była obsadzona drzewami i planatanami
Część willi była rezerwowana na skład produktów rolnych i na warsztaty winiarskie czy olejarskie
-mały ogródek warzywny
-winnice miejskie służyły jako miejsc spotkan, uczt
-w ogrodach tych były elementy architektury:
*portyki
*kryptoportyki
*eksedry
*peripetrosy
*monopterosy
*hippodromus
*gimnazjony lub palestry
*ambulatories
*termy
*pawilony ogrodowe
2) REZYDENCJE CESARSKIE
-otoczone licznymi ogrodami
-ogrody perystylowe
-ogrody dziedzińcowe
-park przylegający do kompleksu mieszkalnego
-niektóre ogrody otoczone portykami udekorowanymi malunkami o tematyce ogrodowej
-duży basen kąpielowy wśród drzew, krzewów, rzeźb itp.
-z głównych okien willi mieszkalnej było widać pejzaż parku i brzeg morski
-drogi i aleje do wilii były obsadzane okazałymi drzewami.
3) VILLAE URBANAE i ogrody perystylowe
-ogrody miejskie
-ogrody mieszczan były małe, urządzane w perystylach ogrodzonych portykami -domus.
-w starszych domach znajdowały się 2 ogrody jeden przed i drugi za warzywny, owocowy, winny
-w małych domach był tylko jeden ogród
-ogrody towarzyszyły wszystkiemu gospodom, sklepom, szkołom
-świątynie, palestry, teatry były wznoszone w otoczeniu ogrodów
-baseny w palestrach obsadzano plantanami
-przy świątyniach sadzono pergole, winnice, drzewa
-za murami miast powstawały sady z cmentarzami
-domowe ogrody miały układ symetralny z elementami centralnymi -np. fontanna.
-ogrody były przecinane prostymi ścieżkami
Roślinność:
-drzewa sadzoe według wielkości:
cyprysy, jodła, dąb różne gat., pinie, topole, platan, plama, oliwka
Drzewa owocowe
Sadzone były na wzgórzach większych ogrodów, w małych centralnym miejscu, obok gaju i winnicy:
figi, wiśnie, grusze, jabłoń, leszczyna, oliwki, drzewa cytrusowe
Krzewy ozdobne
bukszpan, bluszcz, róże, chryzantemy, lilie, fiołki
Zwierzęta
pawie, czaple, kaczki ogółem dzikie
Ptaki
drozd, sójka, jaskółki, turkawki
WODA
-strumienie
-kanały
-fontanny
-baseny
-stawy
-studnie
Elementy ogrodu starożytnego:
-początek to westybul rodzaj sieni, potem atrium nieduży dziedziniec, basenem w centralnym pkt, , tablinum, dla gości, perystyl dziedziniec otoczony kolumnadą portyku, w którym był ogród, przejście przez ozdobną eskeder do perystylu gdzie był duży ogród w dużych willach miejskich,
Ulokowanie-Na miejscu dominującym, atrakcyjnym, na szczytach pagórków, z pięknym widokiem.
Gimnazjony-Rozbudowany obiekt użyteczności publicznej, o bogatym wyposażeniu, były to plan prostych figur geometrycznych kwadrat lub prostokąt., wszystko było podporządkowane głównej os kompozycyjnej, westybul potem palestra tam gromadzili się nauczyciele z uczniami
ŚREDNIOWIECZE
Teocentryzm- Czyli wzornikiem dla ogrodników była biblia i wszystko z nią wiązali wszelkie znaki itp.
Raj- miejsce gdzie wszyscy zyli bez konfliktów, dlatego ogrodnicy dążą do tego aby ich ogrody były rajem
Natura-była reprezentowana jako dzika, ogród z jednej strony był wzornikiem tej natury a z drugiej był odmienny.
Ogrodzenie:
W średniowieczu ogrody były zróżnicowane ogrodzeniem, były one ogrodami, przeważnie zamkniętymi Hortus conclusus
A ogród zamkniety był symbolem poczęcia Marii
Typy ogrodów
klasztory
dworskie
protoogrody publiczne
Klasztory
ogród w wirydarzu, zamknięta kompozycja w 90% był to kwadrat, symbolika 4 rzek w raju, 4 cnoty główne, 4 ewangelistów, 4 boki przecinające się pod kątem prostym, 2 gł drogi które wyznaczały punkt centralny, ścieżki przecinały się tworząc jakby krzyż, w punkcie centralnym stała woda która była źródłem mądrości, były też drzewa i krzew. Obsadzony trawą albo wysypany piaskiem, ścieżki żwirem. Ukryta symbolika, był źródłem natchnienia, modlitw, mieli kontakt wzrokowy.
-benedyktyni
-franciszkanie
-cystersi
Założenia eremickie:
ogrody klasztorne nie posiadały dróg komunika., tylko były wyznaczone tzw. ereny czyli małe ogródki przeznacz jeden dla klasztornego był pielęgnowany i uprawiany tylko przez niego, była to jego pustelnia.
Benedyktynie prowadzili gospodarkę agrarną wiec ich ogrody były najbogatsze
DWORSKI-
wykształcił się w XIII w wiązał się z tworzeniem klasy rycerstwa, kultura rycerska wiązała się z pojawieniem świeckiej muzyki, literatury miłosnej, ogród dworski jest zamknięty, ma inne wypełnienie, nawiązuje do raju ale w inny sposób, jest bardziej swobodny, wypełnieniem była łąka kwietna, były również rabaty o znaczeniu ozdobnym, drzewa sadzone nieregularnie
Ogrody protopubliczne
Inaczej ogrody łąkowe przeznaczone do użytku mieszczanom, były zakładane za miastem na miejscach pastwisk i łąk. Uroczystości związane z zaślubinami, turnieje rycerskie, egzekucje.
RENESANS
ogrody humanistów były one zgeometryzowane, miały porządek kwater, ogrody były kultywacją roślin, rozumu i umysłu.
Wygląd ogrodów renesansowych:
ogrody kwiatowe lub ozdobne potem partery
ogród parterowy był rozwinięciem ogrodu rabatowego
parter był podzielony krzyżem na 4 kwadraty które dzielone na 4 kwatery
kwatery- były urządzane w 2 rodzajach
a)rabatowym- służył do wysadzania roślinami ozdobnymi do robienia bukietów itp.
b)ornamentalny- służył do jako ozdoba obsadzane były roślinami wznosząc kompozycje herbów, znaków czy napisów.
Ogrody łąkowe w renesansie
Zakładane były na granicy miast lub willi
miały łąkowy wiraż jak w średniowieczu
-miejsce plenerowych rozrywek
ogród ten był przeciwstawiony geometrycznemu parkowi
ogród alternatywny
był to inny kąt widzenia ogrodu
Parki w renesansie
był to tzw. Gaj
część geometrycznego ogrodu
ogromny z wielkimi zagadkami
klarowność parterów i dzikości
Ogrody wiedzy i nauki:
Były to ogrody botaników, zakładane w celach naukowych, badania nad tulipanem, roślinami cebulkowatymi, lekarze mieli własne ogrody naukowe w których były spotkania wykładowe, w kwaterach botanicznych ogrodów można było odczytać astronomiczne schematy.
Villa D'este wiek XVI
Jest to dom mieszkalny albo z jednej strony związany z miastem albo villa podmiejska.
Była to chęć stworzenia utopijnego założenia, stworzenia takiego makroświata, zakładano ze villa to majątek nie tylko składający się tylko z villi i samego ogrodu ale też z gospodarstwa, i nie tylko ogród ma być kształtowany ale i sady, pastwiska, winnice i swaty. Większość ogrodów była zakładana na falistych terenach
Kompozycja jest zróżnicowana, wieloosiowa ,ścieżki służą komunikacji, przejście z tarasu do kwater.
Villa Lane XVI
Ogród zamknięty, w środku wolnostojące pawilony, człowiek dąży do opanowania chaosu,
Początek tulipanowania, zaczęto kolekcjonerstwo. Nasilenie do manieryzmu, dążenie do uzyskania piękna, zaczęto malować jaskrawymi kolorami, tworzyć kompozycje które nie miały prawa istnieć. Pojawiły się szpalery, przycinanie arkad, zaczęto budować altany, pokryte roślinnością, rozwinięcie techniki,
BAROKU
-kontynuacja renesansu
-dalszy podział na kwatery
-oddziaływanie za pomocą emocji
Labirynt
forma, symbol, mit
zabawa
związek z rytuałem religijnym
miejsce prawdziwego błądzenia
droga życia
droga pełna szatańskich zasadzek na drodze cnoty
zawiła ścieżka gry miłosnej
pachnący ziołami ogród zamknięty
przypowieść o ludzkim losie
Filozofia Kartezjusza
Zakładał ze wszechświat jest wielką machiną której tryby zostały uruchomione przez stwórcę. Pozycja człowieka w tej machinie zależy od urodzenia- trybiku.
Typy ogrodów barokowych:
*włoski
*francuski( Andre Le Notre)
OŚWIECENIE
Ogrody rokokowe
Zaistniały we Francji, w ogrodach tych rządziła tendencja rozpadu kompozycji, kształtu, koloru Przykładem jest wersal. Malowanie alei, arkad. Wprowadzenie malarstwa, pałac stanowił Malce element w stosunku do całości. Ogród stawał się labiryntem, a o jego wyrazie decydował rozpad na wiele lokalnych środków, wiele osi, wiele świtaów. Miały swoja oryginalną formą na ich kształt wpływały nowe znaczenia w pojmowaniu obecność natury w ogrodzie, jest to inny ty ogrodu niż barokowy, jest to spojrzenie przez szkło powiększające, na estetykę, kolory, kształty. W ogrodach tych pokazane jest wyważenie między poszukiwaniem natury a kultem geometrii.
wyznaczniki królewskości:
1)uznanie niebiańskiego pochodzenia króla, czyli był wybrany przez Boga, który zaprosił go do swojego ogrody, potem król na ziemi komponował swój ogród na wzór boskiego ogrodu. Zakład je przy świątyniach, na skałach itp.
2)Jest to stworzenie ogrodu w którym odbywa się sprawdzanie króla, zakładano zwierzyńce w których polowano z królem.
3)Jest to robienie ogrodów wbrew naturze pokazywanie króli ze maja silę, i mogą stworzyć ogród jaki chcą i gdzie chcą, przenoszą źródła w ody w miejsc gdzie jej nie było, sprowadzają roślinność z innych kontynentów. Itp.
4)Jest to powinność obrony swoich poddanych przez króla, w ogrodach były odtwarzane bitwy w których brał udział król, na głównym czele, w ogrodach wprowadzano gloryfikacje króla.