FIZYKOTERAPIA - wykład IV, 11.03.2013

Światłolecznictwo - dział fizykoterapii, w którym do celów leczniczych jest wykorzystywane promieniowanie elektromagnetycznie w zakresie widma promieniowania podczerwonego, widzialnego i nadfioletowego.

Światło - energia o naturze falowej i cząsteczkowej, wytwarzane przez źródła światła. Rozchodzi się w postaci fali elektromagnetycznej w próżni z szybkością 300 000 km/s.
- największym źródłem promieniowania elektromagnetycznego jest Słońce
- do Ziemi dociera 27% promieniowania słonecznego (40% widzialne, 59-56% podczerwone, 1-2% ultrafioletowe

Zjawiska, jakim ulegają fale:
- odbicie
- załamanie
- pochłonięcie
- rozproszenie
- przenikanie
- ugięcie

Prawo Grotthusa-Drepera - przemiany biologiczne i fotochemiczne w tkankach wywołuje tylko promieniowanie pochłonięte. Na szereg reakcji nie ma wpływu promieniowanie odbite, przepuszczone lub rozproszone.

(W tym miejscu była tabelka zawierająca rodzaje promieniowań <tj. gamma; RTG; Schumanna; UVc,b,a; widzialne; IRa,b,c; mikrofale; fale radiowe> i odpowiadające im długości fal, ale ponoć jest w każdej książce, więc nie było sensu przepisywać. Niestety warto ją odszukać, bo nas obowiązuje.)

Absorpcja promieniowania świetlnego w tkankach:
	UV-C	UV-B	UV-A	Widzialne	IR-A	IR-B	IR-C
Warstwa rogowa	+	+	+	+	+	+	+
Warstwa rozrodcza (naskórek)		+	+	+	+	+	+
Skóra właściwa			+	+	+	+
Tkanka podskórna					+	+

Źródła promieniowania
- naturalne (ciała o wysokiej temperaturze tj. Słońce i inne gwiazdy -> helioterapia)
- sztuczne (lampy, lasery, wyładowania elektryczne)

Terapie:
- światło słoneczne (helioterapia)
- światło widzialne = kolorowe (chromoterapia)
- promieniowanie podczerwone (IR = Infrared)
- promieniowanie nadfioletowe (UV)
- światło spolaryzowane (PILER)
- laser

Prawo Viena - długość fali promieniowania elektromagnetycznego przez ogrzane ciało jest odwrotnie proporcjonalne do jego temperatury bezwzględnej.

Prawo Lamberta - natężenie promieniowania padającego na skórę zależy od kąta padania i jest odwrotnie proporcjonalne do kwadratu odległości między źródłem promieniowania a ciałem.

1.Światło widzialne (termiczne)

380-450nm	fiolet	Światło chłodne (działanie uspokajające, nasenne, przeciwbólowe, przeciwzapalne, przeciwgorączkowe)
450-500nm	niebieski
500-575nm	zielony
575-585nm	żółty	Stymulacja dla układu nerwowego
585-620nm	pomarańczowy	Stymulacja przemiany materii (stosowane przy braku łaknienia) oraz pobudza układ oddechowy
620-780nm	czerwony	Silnie stymulujące/rozgrzewające (rozszerzenie naczyń krwionośnych)

2.Promieniowanie podczerwone, IR (termiczne, niewidzialne dla oka ludzkiego)
- krótkofalowe - A - 780-1500nm
- średniofalowe - B - 1500-4000nm
- długofalowe - C - 4000-15000nm

- IR A - wnika na głębokość30mm, pochłanianie jest głównie w warstwie do 10mm
- IR C - tzw. promieniowanie ciemne, osiąga głębokość 0,5-3mm (nie dotrze do stawu biodrowego, więc trzeba wówczas wykonać zabieg z ciepłem endogennym)

Wpływ IR na organizm:
- działanie miejscowe (rumień cieplny)
- działanie ogólne (tak jak ciepło lecznicze)

Wskazania:
- zapalenia zatok, ucha środkowego i zewnętrznego, stawów żuchwy, jamy nosowej
- urazy (naciągnięcia, zerwania itp.) - nie wcześniej niż 48-72godz po urazie, bo wcześniej postępujemy zgodnie z zasadą PRICE!
- nerwobóle
- choroby reumatyczne
- zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa i stawów obwodowych
- odnowa biologiczna
- przykurcze, blizny

Przeciwwskazania (tak jak do ciepła + uczulenie na światło)
- stany ostre
- ciąża
- nowotwory
- przerwanie ciągłości skóry
- gorączka
- zaburzenia czucia i termoregulacji
- miażdżyca
- nadciśnienie
- zakrzepica
- zapalenie żył
- zaburzenia tarczycy
- hemofilia
- nadwrażliwość na światło

Metodyka zabiegu:

- generatory nieświetlne - wyłącznie IR (lampa Emita)
- generatory świetlne - IR i widzialne (lampa Solux)

- odległość miejsca naświetlania od źródła
-> miejscowo 40-50cm
-> ogólnie 100cm

- czas 10-30min

- filtry

-> czerwony (przepuszcza IR i czerwone widzialne, intensywniejsze działanie i przekrwienie, stosowane w naświetlaniu stanów zapalnych, tkanek miękkich i trudno gojących się ran - faza przewlekła)

-> niebieski (słabe działanie cieplne, uśmierza ból, przepuszcza światło UV i niebieskie widzialne)

- okulary ochronne

3. Promieniowanie nadfioletowe, UV (atermiczne)

- niewidzialne
- długość 200-400nm
- obecnie wykorzystywane tylko w leczeniu łuszczycy (kiedyś stosowane do stymulowania syntezy aktywnej formy witaminy D3 u dzieci)

- UV C, UV B, UV A, promieniowanie Schumanna (UV C - mutagenne, stosowane o sterylizacji pomieszczeń)

1. UV-A

- wnika do warstwy rogowej, rozrodczej i skóry właściwej

- wywołuje reakcje fotochemiczne

- w dużych dawkach powoduje melanogenezę

- przenika przez światło okienne

- stanowi 95% promieni UV

- pasma bliskie - A1 - (280-400nm) - bliżej światła widzialnego, działanie przeciwkrzywicze, pigmentotwórcze, fale o długości 360nm wykorzystywane w metodzie PUVA (metoda PUVA = fotouczulacz + UV-A)

- pasma dalekie - A2 - (160-290nm) - wywołują głównie rumień fotochemiczny

Ten podkreślony tekst to te bzdury z wykładu, które prostowała nam doktor na ostatnich ćwiczeniach. Wówczas podała że długość fali UVA to 315-380nm!

b) UV-B

- przenika przez szkło kwarcowe
- działanie przeciwkrzywicze - powoduje syntezę witaminy D3 (290-300nm)

- wywołuje melanogenezę

c) UV-C

- w normalnych warunkach nie dociera do Ziemi (zatrzymywane jest przez warstwę ozonową)

- szkodliwe biologicznie

- do wyjaławiania pomieszczeń i sprzętu

Reakcje fotochemiczne - reakcje chemiczne zachodzące pod wpływem światła
- fotosynteza, utlenianie, redukcja - powstanie nowych związków
- fotoliza - rozpad związków

- fotoizomeryzacja

Działanie biologiczne UV:

- przemiana materii
-> wzrost przemiany materii

-> wzrost rozpadu białek
-> wzrost przemiany purynowej
-> spadek stężenia glukozy w surowicy krwi
-> spadek stężenia kwasu mlekowego w surowicy krwi
-> wpływ na przemianę cholesterolu

- gruczoły wewnątrzwydzielnicze
- układ oddechowy

-> wzrost wykorzystania tlenu

- układ krążenia
-> spadek ciśnienia krwi
-> wzrost wyrzutu histaminy
-> pobudzenie naczynioruchowe

- krew i układ krwiotwórczy

-> wzrost liczby erytrocytów

-> wzrost liczby leukocytów

Przemiany witaminy D3 w organizmie pod wpływem UV
D3 hydroksylacja w wątrobie 25(OH)D3 hydroksylacja w nerkach 1,25(OH)₂D3

Melanogeneza - tworzenie pigmentu w skórze (zależy od zawartości pigmentu w skórze, grubości naskórka, unaczynienia skóry)

UV tyrozyna, tyrozynaza, DOPA-oksydaza, Cu DOPA melanina

Ewolucja rumienia fotochemicznego

- okres utajenia (1-6godz.) - im krótszy tym skóra schodzi bardziej, poparzenie skóry
- okres narastania (6-24godz.)

- okres ustępowania (w zależności od dawki: od kilku godzin do kilku dni)

Cechy rumienia fotochemicznego

- powstaje w wyniku naświetlania promieniami UV

- wykazuje ewolucję

- jest jednolity
- ograniczony do miejsca zabiegowego

- zastosowanie IR po UV powoduje szybsze ustępowanie

- zastosowanie IR przed UV nasila rumień

Wskazania:

- choroby skóry (łuszczyca)
- krzywica, stany niedoboru wapnia i fosforu

- gruźlica

- miejscowe owrzodzenia

- choroby górnych dróg oddechowych (np. przeziębienie)

Przeciwwskazania

- silna gruźlica płuc

- toczeń rumieniowaty

- poważne zaburzenia serca i układu sercowo-naczyniowego, układu oddechowego

- ciężka cukrzyca

- ostre podrażnienia skóry

- nadwrażliwość na światło

- przyjmowane leki uczulające (np. hormonalne tj. antykoncepcja)

Działania niepożądane
- fotodermatozy - schorzenia skóry powstałe po naświetlaniu promieniami UV, np. toczeń rumieniowaty, dermatozy pokrzywkowe, dermatozy wypryskowe, chłoniak skóry z limfocytów T

Fotouczulacze

- zioła (dziurawiec)
- niektóre słodziki (cyklamat)

- barwniki chemiczne

- leki (barbiturany, niesteroidowe leki przeciwzapalne, przeciwbólowe, przeciwreumatyczne, moczopędne, tetracykliny, uspokajające, przeciwdepresyjne, hormonalne, na serce)

- kosmetyki, dezodoranty, środki przeciwbakteryjne w mydłach

- niektóre substancje zapachowe np. piżmo, olejek lawendowy

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Moje luźne notatki na marginesie:

- UV przyspiesza mineralizację kości

- IR jest ciepłem, więc nie jest stosowany w stanach ostrych (IR ma takie przeciwwskazania jak do ciepła)

- UV wywołuje rumień fotochemiczny
- IR wywołuje rumień cieplny

- terapia ogólna - powyżej 50% powierzchni ciała

- terapia miejscowa - poniżej 50% powierzchni ciała

- cechy rumienia cieplnego (nierównomierny, plamisty, nie ogranicza Siudo miejsca zabiegu, powstaje w trakcie zabiegu, ustępuje w parę godzin po zabiegu)

- IR -> dawki subiektywne ( dopasowane do odczuć pacjenta), dawka zależy od siły promieniowania, odległości źródła od miejsca naświetlania, czasu naświetlania, kąta padania promieni, wielkości obszaru naświetlania

---