ROZDZIAŁ 5
PROCES PIELĘGNOWANIA W SALI PORODOWEJ
Małgorzata Kazimierczak
Ważne pojęcia
proces pielęgnowania
obserwacja
wywiad
pomiar
analiza dokumentacji
partogram
komunikacja interpersonalna
psychoprofilaktyka
błędne koło bólowe
funkcje zawodowe
Wprowadzenie
Aby wyjaśnić znaczenie procesu pielęgnowania należy rozumieć proces jako świadome, planowane dążenie do wyznaczonego celu. Wyklucza to działania przypadkowe,
niezamierzone, chaotyczne. W procesie wyraźne jest pokonywanie poszczególnych etapów. Cechuje go logiczność, systematyczność oraz następstwo czasowe.
Etapy procesu pielęgnowania:
Etap I- rozpoznawanie- polega na gromadzeniu danych o pacjencie i środowisku
Etap II- planowanie- jest decydowaniem o tym, co i w jaki sposób powinno być zrobione dla pacjenta. Jednoznacznie określony cel działania staje się zadaniem do wykonania.
Etap III- realizowanie, czyli zastosowanie w praktyce planu pielęgnowania.
Etap IV- ocenianie- porównywanie stanu wyjściowego z efektami planowych i celowych działań.
Struktura,, Historii pielęgnowania rodzącej” uwzględnia:
Zebranie danych o rodzącej i środowisku.
Metody pozyskiwania danych:
Obserwacja: świadome, systematyczne gromadzenie danych poprzez spostrzeganie(np. wzrost i budowa kośćca, typ owłosienia, stan higieniczny, obrzęki, żylaki).
Wywiad: ukierunkowana rozmowa ( np. data pierwszych ruchów płodu, przebieg ciąży, uczulenia, data ostatniej miesiączki, nietolerancja pokarmowa).
Pomiar: konkretna czynność mająca na celu dostarczenie niezbędnych danych ilościowych( słuchanie tętna płodu, pomiar ciśnienia tętniczego, pomiar miednicy kostnej).
Analiza dokumentacji: (zapisy w ,,Karcie ciąży”, wyniki badań
diagnostycznych: Wa, Hbs, odczyn Coombsa, USG, KTG.)
Prowadzenie partogramu- graficznego zapisu przebiegu porodu wymaga systematycznej oceny postępu porodu z uwzględnieniem w/w metod oraz badań i pomiarów położniczych specyficznych dla przebiegu porodu(ocena akcji skurczowej, badanie wewnętrzne, słuchanie tętna płodu).
Sformułowanie diagnozy położniczej i pielęgniarskiej- ma podstawową wartość dla celowego i indywidualnego postępowania w toku prowadzenia porodu.
Realizacja procesu:
Problem: rozumiany jako trudność wynikająca ze stanu rodzącej i wymagający interwencji położnej.
Cel działania: rozumiany jako zadanie dla położnej- osiągnięcie danego stanu rzeczy -wyraźny, określony jednoznacznie, realny, uwzględniający miejsce i warunki.
Planowane działanie: specyficzne dla celu, konkretne, bezpieczne, znane rodzącej, możliwe do oceny.
Realizacja działań: osiągnięcie zmian istotnych w sensie położniczymi pielęgnacyjnym z uwzględnieniem: gotowości położnej, gotowości i współpracy rodzącej, warunków.
-Ocena i wnioski: racjonalna ocena wskazuje to, co w zakresie opieki nad rodzącą i rodziną zostało już dokonane. Wnioski podsumowują osiągnięcie celów.
Edukacja zdrowotna rodzącej i rodziny.
Uwagi i zalecenia dla położnej przejmującej opiekę nad rodzącą.
Celem położnej jest prowadzenie zindywidualizowanej, całościowej i ciągłej opieki nad rodzącą i rodziną. Położna pełni funkcje wynikające z jej roli w Sali Porodowej. Funkcja to zestaw złożonych zadań i czynności wynikających z roli zawodowej, mający wspólny cel.
Funkcje położnej w Sali Porodowej:
Funkcja opiekuńcza- rozpoznawanie stanu zapotrzebowania na opiekę, pomoc w rozpoznawaniu problemów,
Funkcja terapeutyczna- współpraca z członkami zespołu terapeutycznego,
Funkcja promowania zdrowia- promowanie zachowań prozdrowotnych.
Potrzeby wypełnienia zadań wynikających z realizowania funkcji zawodowych położnej w Sali Porodowej narzucają ustalenie zakresu i poziomu umiejętności intelektualnych, praktycznych oraz cech osobowości położnej. Pracując w sposób ukierunkowany, celowy i planowy położna spełnia wszystkie przynależne jej funkcje wynikające z podjęcia opieki nad rodzącą.
Właściwe prowadzenie wywiadu:
umożliwia skierowanie konkretnych pytań do rodzącej,
pomaga zebrać informacje ważne do postawienia diagnozy,
zapobiega powielaniu wywiadu lekarskiego.
Założenie i prowadzenie dokumentacji służy nie tylko do prawidłowego gromadzenia informacji, ale także sprzyja nawiązaniu i utrzymaniu kontaktu z rodzącą i rodziną,
z wykorzystaniem zasad właściwej komunikacji interpersonalnej. Przeprowadzenie wywiadu jest okazją do nawiązania właściwych stosunków z rodzącą i rodziną w trudnym okresie przyjęcia rodzącej na Salę Porodową. Umiejętne przeprowadzenie wywiadu pomaga
w podjęciu funkcji opiekuńczej. W trakcie przeprowadzania wywiadu należy przestrzegać zasad komunikowania: organizacji warunków intymności, przedstawienia się i określenia swojej roli, zwracania się twarzą do rodzącej, utrzymania kontaktu wzrokowego. Ważna jest umiejętność nawiązania bliskiego kontaktu pozawerbalnego, tam gdzie jest on wskazany dla okazania bliskości i wsparcia. Podstawą są zasady psychoprofilaktyki i metody rozwiązywania ,,błędnego koła bólowego”.
.Faza ta pozwala osiągnięcie celów I etapu procesu pielęgnowania: uzyskania odpowiedniej liczby informacji, ich analizy i syntezy, oraz postawienia na ich podstawie właściwego rozpoznania położniczego i diagnozy pielęgniarskiej. Uzyskuje się odpowiedź na pytanie: w jakim zakresie rodząca wymaga pomocy położnej. Zebranie danych o rodzącej pozwala na prawidłowe sformułowanie diagnozy położniczo- pielęgnacyjnej. Na podstawie diagnozy położna przystępuje do zaplanowania indywidualnej opieki nad rodzącą. Ułatwia to podejmowanie decyzji, co do charakteru i zakresu działań.
Prowadząc poród położna systematycznie nanosi zasadnicze dane na partogram oraz na właściwe rubryki arkuszy. Ważne jest wykorzystanie wiedzy teoretycznej w praktyce, systematyczność działań zapisów, planowanie pracy, ciągłość, analiza zebranych danych w aspekcie położniczym. Prowadzenie partogramu umożliwia szybkie wprowadzanie dodatkowych informacji, korygowanie błędów, wczesne wykrycie objawów patologii ich właściwą interpretację. Systematyczne śledzenie zmian w dynamice przebiegu porodu ułatwia dokonanie analizy sytuacji położniczej.
Kolejnym etapem procesu jest formułowanie problemów. Podstawa jest tu prawidłowo postawiona diagnoza i poznanie zapotrzebowania na opiekę. Należy dokonać właściwej oceny i hierarchizacji problemów, wyłonić trudności, których rozwiązanie wymaga natychmiastowej reakcji i szybkiego podjęcia działań. Formułowanie problemów jest jednym z trudniejszych elementów procesu pielęgnowania. Problem rozumiany jest jako pierwszoplanowa trudność wymagająca podjęcia działań przez położną.
W przebiegu porodu pojawia się wiele problemów pielęgnacyjnych specyficznych dla każdego okresu porodu, wymagających profesjonalnych zachowań. W toku prowadzenia porodu należy dostrzegać wszystkie problemy położnicze. Jest to niezbędne dla wczesnego wykrycia patologii i niedopuszczenia do powstania powikłań zagrażających zdrowiu i życiu matki i dziecka.
Obecna sytuacja w położnictwie wymaga podejmowania działań zgodnych z zasadami prowadzenia porodu naturalnego, rodzinnego, przyjaznego dziecku, co zwiększa wymagania zgodności z najnowszymi trendami w opiece perinatalnej. Należy wyznaczyć cel i ułożyć plan stanowiący wytyczne działań zmierzających do tego celu. Realizowanie planu opieki wymaga podjęcia działań położniczych adekwatnych do przebiegu porodu z włączeniem nieplanowanych, których potrzeba zaistniała w jego toku. Poród jest aktem dynamicznym, a jego okresy różnią się znacznie i wymagają zmiennych zachowań. Realizując zaplanowane działania u rodzącej, a następnie położnicy i noworodka położna musi ocenić warunki oraz dostosować się do stopnia przygotowania do porodu oraz motywacji rodzącej i rodziny do współpracy. Działania podlegają ocenie. Należy obiektywnie ocenić stopień osiągnięcia celów oraz sformułować wnioski.
Oprócz operatywności i dobrej organizacji pracy położna musi pełnić funkcje wynikające z pełnionej przez nią roli. To niezależny zakres działania położnej w Sali Porodowej. Konieczne jest ułatwienie kobiecie wejścia w bardzo trudną rolę rodzącej, stosowanie elementów psychoprofilaktyki, pomoc w wykonywaniu czynności I-IV okresu porodu, udzielania informacji rodzinie, ułatwienia rodzącej kontaktu z lekarzem (położnik, pediatra). Ważne jest dostrzeganie problemów emocjonalnych i rozwiązywanie ich(funkcja łagodząca).Rozpoznanie stanu zapotrzebowania na opiekę, asysta i pomoc w czynnościach przebiegu porodu wykracza poza podstawowy obowiązek prowadzenia porodu, sfery biologicznej.
Funkcja terapeutyczna wymaga umiejętności pracy w zespole terapeutycznym. Położna wykonuje zlecenia lekarskie i asystuje przy zabiegach. Należy znać ich cel, działanie, reakcje rodzącej.
Funkcja edukacyjna ma na celu wzmocnienie rodzącej, aby była zdolna do zadawania pytań, zrozumienia przebiegu porodu i do wzięcia udziału w decyzjach dotyczących sprawowanej nad nią opieki. Wypełnianie zadań edukacyjnych stanowi stały element występujący podczas wykonywania zadań zawodowych przez położną w trakcie opieki okołoporodowej. Okoliczności przebiegu porodu stwarzają warunki do dostrzeżenia problemów wymagających podjęcia funkcji promującej zdrowie. Kształtowanie zachowań zdrowotnych łączy się z realizacją działań zmierzających do rozwiązania problemów związanych między innymi z nałogami matki (palenie papierosów), nieprawidłowym odżywianiem, psychoprofilaktyką, karmieniem piersią, higieną połogu.
Specyfika pracy w Sali Porodowej wymaga konieczności przejęcia opieki nad rodzącą w trudnym do przewidzenia okresie porodu. Konieczne jest przekazanie uwag i zaleceń położnej, która przejmuje opiekę. Umiejętne prowadzenie procesu pielęgnowania wraz z systematycznymi zapisami w dokumentacji służy utrzymaniu ciągłości opieki położniczej. Ułatwia to ustalenie wstępnej diagnozy oraz dalsze prowadzenie procesu pielęgnowania.
Po odbyciu porodu i zakończeniu prowadzenia dokumentacji zalecenia te dotyczą opieki w okresie połogu. Przebieg porodu i towarzyszące mu problemy w zasadniczy sposób rzutują na połóg. Położna osobiście przekazuje położnicę i noworodka wraz z dokumentacją na oddział położniczo-noworodkowy.
W Sali Porodowej położna wypełnia swoje obowiązki zawodowe ze świadomością swych kompetencji, odpowiedzialności, praw i obowiązków, podejmuje niezależne decyzje, otaczając opieką matkę i jej dziecko.
Piśmiennictwo
[1] Aleksander J., Levy V., Roch S. Nowoczesne położnictwo. Tom II. PZWL 1995
[2] Balaskas J. Poród aktywny. NOW Warszawa 1997 [3] Butrym Z. Podstawy naukowe diagnozy pielęgniarskiej. Lublin 1986 [4] Friesner A., Raff B. Pielęgniarstwo położnictwie. PZWL Warszawa 1980 [5] Górajek-Jóźwik J. Proces pielęgnowania. CDN. Warszawa 1993 [6] Kitzinger S. Szkoła Rodzenia. Warszawa 1996 [7] Szembis B. Przewodnik po prowadzeniu dokumentacji pielęgniarskiej w oddziałach szpitalnych. ORPiP Katowice 1995.
68
Wyszukiwarka