Konflikty społeczno polityczne świata.
Wykłady - dr. M.Nadolski
Wykład czwarty:
***Wykład z 02.02.2014***
Nacjonalizmy i państwa narodowe - narastały od czasów Rewolucji Francuskiej - od XIX wieku mówimy o tworzeniu się państw narodowych
II wojna światowa nie zamknęła konfliktów narodowych, nie osłabiła wzajemnej wrogości do „obcych”, do innych narodowości. Niemcy potrzebują przestrzeni życiowej LEBENSRAUM (sam termin istnieje od pierwszej połowy XIX wieku - już wtedy mieli przeświadczenie, że przestrzeń życiowa im się należy). Hitler twierdził, że wcześniejsze wojny nie dały spodziewanego efektu w kwestii Lebensraum, nie dały przestrzeni życiowej - zwłaszcza w odniesieniu do Rosji, która mając zaledwie 3x większą populację, miała jednocześnie około 50x większe terytorium od Niemiec. Wokoło tego nadbudował ideologię - na zdobytej ziemi trzeba było pozbyć się miejscowej ludności, gdyż nie dało się w hitlerowskiej koncepcji „zgermanizowac ldzi” - dało się jedynie „zgermanizować ziemię” - WYSIEDLENIA
II wojna - apogeum przesiedleń. XX wiek nazywany jest „wiekiem uchodźstwa” - w trakcie tego stulecia wysiedlono 250 mln ludzi ( takie pytanie było na egzaminie!!!)
Na terytorium Turcji w trakcie I wojny żyło około 2 mln Greków - w 1919 zaczęła się wojna grecko-turecka o Trocję i Jonię. Traktat w Lozannie w VII 1923, a wcześniej Konwencja o przemieszczaniu ludności z III 1923 - umożliwiła masowe wysiedlanie ludności. Z Turcji do Grecji mieli być wysiedleni ortodoksyjni chrześcijanie (prawosławni) - około 1,5 mln ludzi, z kolei z Grecji wysiedlono do Turcji 400-800 tys muzułmanów - powodem tych wysiedleń były POWODY RELIGIJNE.
Zgoda międzynarodowa na transfer ludności - element rozwiązywania problemów narodowościowych - wcześniej mówiliśmy o wypędzeniach, teraz o PRZESIEDLENIACH!!!
Przed II wojną na terenie Czechosłowacji mieszkało 3 - 3,5 mln Niemców. 30 IX 1938 - decyzja o oddaniu Sudetów czeskich Niemcom - jednocześnie obok Niemców teren ten zamieszkiwało około 800 tys Czechów.
Polska po II wojnie światowej nie wydała decyzji o przesiedleniach - Anglicy (Churchill) w XII 1944 zdecydowali o powojennych przesiedleniach Niemców w granice ich państwa narodowego - przypieczętowano te decyzję na konferencji w Poczdamie.
Decyzji o przesiedleniu Niemców nie podjęli Polacy czy tez Stalin - zrobili to Anglicy w 1944 przy poparciu Amerykanów
Po II wojnie światowej przesiedlono około 14 mln Niemców (z tego około 6-7 mln uciekło przed wkraczająca Armią Czerwoną)
O wypędzeniach Niemców z terenu Polski można mówić jedynie między kapitulacja w V 1945, a VIII 1945 gdy zapadła decyzja o przesiedleniach.
AKCJA „POWRÓT DO RZESZY” - zapobieganie rozproszeniu Niemców, gromadzenie ich w granicach państwa narodowego - przesiedlano z odległych skupisk osadnictwa niemieckiego (Besarabia, Tyrol) głównie na tereny Wielkopolski - koncepcja Adolfa Hitlera
REŻIMY OKUPACYJNE:
Na terenach okupowanych REŻIM OKUPACYJNY.
REŻIMY SATELICKIE (stare reżimy, nad którymi kontrolę przejął okupant):
Węgry
Rumunia
Bułgaria
Reżim satelicki (Słowacja) - pozwolono go stworzyć, na reszcie obszaru (Czechy) wprowadzono reżim okupacyjny (podobnie jak we Francji)
REŻIMY OKUPACYJNE:
Polska
Dania
Norwegia
3 TYPY REŻIMU OKUPACYJNEGO:
ANEKSYJNY - na zajętych terytoriach okupant ustanawia reżim taki ja kw Niemczech
NADZORCZY - (Belgia, Holandia, Norwegia) - okupant nie likwiduje zastanych władz, ale na miejsce władcy powołuje KOMISARZA, który nadzoruje kraj
KOLONIALNY - nigdy nie udało się go wprowadzić - na terenach miast i wsi okupowanych zamieszkiwać mieli osadnicy niemieccy, reszta ludzi miała służyć im pełniąc funkcję niewolników (plan General-Ost zakładał wysiedlenie 31 mln Słowian w 30 lat za Ural)
RODZAJE KOLABORACJI:
QUISLINGIZM - zdrada, zaprzaństwo (wyrzeczenie się narodu)
KOLABORACJONIZM - współpraca ideologiczna
KOLABORACJA W WĄSKIM TEGO SŁOWA ZNACZENIU - współpraca z okupantem w imię miłości do ojczyzny, którą chciano zbudować wraz z okupantem - działanie na rzecz dobra ojczyzny w ścisłej współpracy z okupantem
RUCH OPORU - sabotaż gospodarczy, sabotaż wojskowy, wywiad
LUDOBÓJSTWO:
narodowe
religijne
etniczne
rasowe
Rafał Lemkin (polski prawnik) - zaproponował termin „ludobójstwo”
W Norymberdze żadnego ze zbrodniarzy wojennych nie skazano za ludobójstwo, gdyż Konwencja o ludobójstwie powstała dopiero w 1948 roku.
W KATYNIU MORDOWANO WROGA KLASOWGO - WIĘC JEST TO RACZEJ ZBRODNIA WOJENNA A NIE LUDOBÓJSTWO
Ludobójstwo jest jednym z rodzajów zbrodni przeciw ludzkości. Bomby atomowe zrzucone na Hiroszimę i Nagasaki nie stanowią przykładu ludobójstwa, gdyż nie miały na celu eksterminacji całego narodu - to również była zbrodnia wojenna
Europa po wojnie - kredyty dla Europy Zachodniej - 15 mld dolarów w ramach planu Marshalla
EUROPA ZACHODNIA OPARŁA SIĘ NA KREDYTACH, ZSRR NA WYZYSKU LUDNOŚCI - kosztem obniżenia poziomu życia postawiono na industrializację. ZSRR stworzył przeciwwagę dla Zachodu ale w przemyśle ciężkim, zbrojeniowym
Europa Zach. - interwencjonizm (manipulowanie stopami procentowymi, podatki). Odbudowa ze zniszczeń wojennych nakręcała gospodarkę (budownictwo, transport) - umiejętne planowanie, przemysł zaawansowany. Na Zachód ściągali robotnicy ze wszystkich stron, także ze Wschodu uciekając przed złymi warunkami życia - to oni tworzyli dobrobyt, podstawy państwa dobrobytu
ZSRR - centralne planowanie