Planowanie pracy dydaktycznej w kształceniu zintegrowanym. Konspekt zajęć zintegrowanych.
w procesie planowania oficjalny program nauczania ulega przetworzeniu i przystosowaniu. Nauczyciel decyduje tu o kolejność i o tempie nauczanych treści o tym na co zostanie położony nacisk. W Planowaniu w klasach początkowych nauczyciel odpowiada za cały zakres nauczania, nie planuje poszczególnych lekcji przedmiotowych, lecz bloki tematyczne w oparciu do których układa zadania edukacyjne.
Postać planu dydaktycznego (arends)
dwia postacie planu dydaktycznego:
Tradycyjną - liniowy model planowania
[Podstawę teoretyczna tego modelu zawdzięczamy m.in Ralphowi Tylerowy (1950) Magierowi]
oparty jest o skonkretyzowane cele które są pierwszym ogniwem sekwencyjnego procesu, potem wybiera się sposoby działania nauczyciela które prowadzą do osiągnięcia tych celów
a wiec założonych wyników
Schemat to celedziałaniawyniki
Zachodzi ścisły związek miedzy tymi którzy ustalają cele a tymi którzy odpowiadają za ich osiągniecie.
Alternatywna postać planowania - nieliniowy model planowania rozpoczyna się od działań, które przynoszą rezultaty niektóre przewidywane inne nie, by na koniec podsumować i wytłumaczyć swoje działania przypisując do nich cele.
Schemat Działaniawynikicele
Planowanie przez doświadczonych nauczycieli nie tworzy prostej linii zatacza raczej kolo , godzą oni oba modele nauczania
Fazy planowania
Proces planowania ma więc postać cyklu: planowanie poprzedzające nauczanie, naucznie, kontrola osiągnięć - informacje uzyskane w trakcie kontroli będą wpływać na kolejny plan. W tym cyklu zawierają się wiec trzy fazy planowania i podejmowania decyzji:
Faza przed lekcyjna - gdzie w planowaniu np. dziennym powinno się uwzględnić: wybór celów, wybór treści , wybór sposobu nauczania, gospodarowanie czasem i przestrzenia, sposoby motywowania (co i przez jaki czas będzie przedmiotem nauczania)
faza śródlekcyjna- w planowaniu dziennym będzie to np. prezentacja, odpytywanie, pomaganie, ćw. praktyczne, zmiany metodyczne, utrzymywanie ładu (dotyczy kierowaniem wydarzeniami związanymi z wprowadzaniem przedmiotu nauczania)
faza zamykająca- sprawdzanie zrozumienia podanych treści, informacja zwrotna, kontrola, wystawianie stopni, opisywanie wyników.(dotyczy tego jak ocenić postępy uczniów, jak dostarczyć informacji zwrotnej)
Etapy planowania dydaktycznego (B. Niemierko 1999)
PLANOWANIE KIERUNKOWE - Ma szeroki zasięg, obejmuje cały wybrany szczebel szkoły ( np. gimnazjum), rok szkolny lub semestr. Planowanie to ukierunkowuje czynności uczniów i nauczyciela na ustalone cele, stanowi strategiczny etap planowania dydaktycznego, najwcześniejszy i najogólniejszy, decydujący o sensie i powodzeniu dalszych etapów tego planowania, daje wstępną orientację co do podziału czasu potrzebnego uczniom do osiągnięcia tych celów
PLANOWANIE WYNIKOWE - to uporządkowany wykaz oczekiwanych wyników uczenia się ucznia, dotyczy działu programowego lub dłuższej jednostki, dotyczy zagadnień podstawowych i ponad podstawowych.
Plan wynikowy jest indywidualnym dokumentem tematycznej Planowanie wynikowe określa wymagania programowe w związku z kolejnymi tematami zajęć.
PLANOWANIE METODYCZNE- dotyczące pojedynczej lekcji, wytycza jej przebieg - Jest to jest np. konspekt lekcji w którym nauczyciel przetwarza treść kształcenia w sytuacje dydaktyczne, które skłaniają uczniów do wykonywania przewidzianych czynności.
W dobrym planie metodycznym można zwykle wyróżnić trzy części:
część wstępna- uzgodnienie celów lekcji, podniesienie motywacji do uczenia się, organizacja zajęć, nawiązanie do wcześniejszej wiedzy
część główna- obserwacje, wypowiedzi uczniów, słuchanie, czytanie, pisanie, ćwiczenia, prace praktyczne
część końcowa- podsumowanie, wnioski, oceny, plany na przyszłość
Rodzaje planów, okresy planistyczne: planowanie roczne, semestralne, tygodniowe, dzienne, jednostki tematycznej.
Planowanie roczne - zwany także rozkładem materiału,
-podstawę opracowania tego planu stanowi program nauczania odpowiedniego przedmiotu
- hasłom programowym nadaje się szczegółowy charakter, uwzględniając: warunki pracy w danej klasie, stopień zaawansowania uczniów w nauce, środki dydaktyczne, zawarcie haseł programu w podręczniku, przewidziane wycieczki, powtórzenie przerabianego materiału, kontrola i ocena
Plan roczny cechuje sie cyklicznością polegającą na dostosowaniu tematów do czasu nauczania, biorąc pod uwagę święta, weekendy, ferie, dni tygodnia, pory roku.
-Skuteczność planów rocznych zleży od tego czy nauczyciel dobrze skonstruuje myśl przewodnia planu, , cele i idee w które chce wyposażyć swoich uczniów [np. tolerancja. Postawę taka wyrobi się stosując wiele starannie zaplanowanych działań i skoordynowanych sytuacji w które w ciągu roku wprowadzi uczniom nauczyciel.]
Planowanie semestralne - cele planowania semestralnego to szczegółowy dobór treści , ustalenie celów na dany semestr. Forma planu to dopracowanie odpowiedniego fragmentu z planu rocznego.
Kontrola i ocena okresowych i rocznych planów dydaktycznych polega na stosowaniu najczęściej sprawdzianów czy testów o charakterze zarówno praktycznym i teoretycznym które obejmują obszerniejszy zakres materiału.
Planowanie tygodniowe - konspekt zajęć zintegrowanych! plan tygodniowy musi być zgodny z tygodniowym rozkładem zajęć, plan może mieć formę harmonogramu czynności, powinien uwzględniać osiągnięcia uczniów z poprzednich dni, materiały dydaktyczne, powinien być przystosowany do okoliczności. W planowaniu tygodniowym powinna być utrzymana ciągłość i regularność pracy,
plan tygodniowy zawiera:
datę, osobę prowadzącą, klase1. krąg tematyczny - temat tygodnia, 2. Dominujące obszary edukacyjne 2. temat dnia 3. Treści programowe 4. Cele ogólne ( tyle ile obszarów edukacyjnych) 5. Metody nauczania, formy pracy i literaturę, 6. Przebieg zajęć z podziałem na dni oraz na sytuacje edukacyjna, cel operacyjny, środki dydaktyczne i obszar edukacyjny.
planowanie jednostki/bloku tematycznego- Punktem wyjścia do planowania bloku tematycznego jest jednostka tematyczna , zwykle składa się na nią więcej niż jedna lekcja. Nauczyciel planuje sytuacje edukacyjne na różnych obszarach aktywności (polonistycznej, matematycznej itd.). Sytuacja edukacyjna, w którą wprowadzamy dzieci, powinna być bogata w treści i zawierać różnorodne elementy organizacyjne. Założony efekt końcowy musi podlegać ewaluacji. Odbywa się to w różnorodny sposób m in. poprzez obserwację, kontrolę wyników pracy dziecka. Powinno być to podstawą do dalszego etapu planowania. Realizacja każdej integralnej jednostki tematycznej przebiega przy zachowaniu następujących zasad:
1. Ciągłości czasowej - nie stosuje się przerw międzylekcyjnych lecz kieruje się koniecznością ukończenia pewnego działu pracy, wskazaniami higieny pracy umysłowej oraz zmęczeniem i potrzebami dzieci; momenty wypoczynku i odprężenia wkomponowane w tok ciągu tematycznego.
2. Stosuje się urozmaicone formy zajęć, zróżnicowane pod względem trudności i atrakcyjności, kierując się wymogami higieny pracy umysłowej ucznia i jego możliwościami psychicznymi.
3. Płynności zajęć - przechodzenie od jednej formy zajęć do następnej odbywa się w sposób naturalny, uzasadniony i powiązany (Ł. Muszyńska)
Zawiera takie elementy jak:
*temat jednostki tematycznej
*cele ogólne i szczegółowe tej jednostki
*główne zagadnienia do opracowania, treść
*główne czynności i ogólny przebieg lekcji
*potrzebne materiały i wyposażenie
*ważniejsze zadania krótko i długoterminowe
*kontrola i ocena osiągniętych celów
dzienny plan dydaktyczny, plan lekcji konspekt - poświęca się i najwięcej uwagi, zarysowywują treść nauczania, sposoby motywowania uczniów, dokładnie określają czynności uczniów, potrzebne materiały dydaktyczne oraz proces kontroli i oceny. Plany dzienne i rodzaje czynności podstawowych mogą przybierać rozmaite formy zależne od modelu nauczania, powinny zawierać jednak takie elementy jak:
*Temat lekcji
*założone do zrealizowania cele dydaktyczne i wychowawcze, wyrażone najczęściej w kategoriach konkretnych czynności jakie w wyniku lekcji mają być opanowane przez uczniów
*Porządek lekcji , na który składają się przeważnie : czynności przygotowawcze , jak np. Sprawdzenie listy obecności uczniów , kontrola pracy domowej itp. , czynności końcowe , do których należy zwykle utrwalenie przerobionego na lekcji materiału oraz zadanie uczniom pracy domowej .
*wykaz środków dydaktycznych
Cele planowania- przygotowanie klasy do zajęć w następny dniu, uzupełnienie planów dotyczących działań własnych i uczniów, przystosowanie planu do zaistniałych okoliczności, przygotowanie uczniów do przewidzianych na dany dzień działań.
Kontrola i ocena bieżąca stopnia realizacji tego typu planów dydaktycznych jest sprawdzenie i ocena wyników nauczania uzyskiwanych na poszczególnych lekcjach, czyli np. kontrola ustna, wyrywkowa stopnia opanowania przez wybranych uczniów materiału; kartkówka sprawdzenie umiejętności wszystkich uczniów; test dydaktyczny - w którym pytania sa zamknięte lub polega na wyplenianiu luk w tekście, wielokrotnego wyboru; prace mające na celu sprawdzenie umiejętności praktycznych uczniów.