ORGANIZACJE MIĘDZYNARODOWE

• rządowe - tworzone przez państwa i działają na podstawie umów międzynarodowych - członkami państwa

organizacja międzynarodowa (rządowa)

• forma współpracy państw

• wielostronna umowa

• stały zakres uczestników

• stałe organy,

• określone kompetencje,

• realizacja wspólnych celów

• pozarządowe - członkami są związki, instytucje, osoby prawne i fizyczne z różnych państw.

Rada Gospodarcza i Społeczna może nawiązać stosunki z NGO, które zajmują się sprawami wchodzącymi w zakres jej właściwości, w celu przeprowadzenie z nimi konsultacji - status konsultacyjny.

• członkostwo:

• powszechne

• regionalne

• kompetencje:

• wszechstronne (ogólne)

• specjalne (wyspecjalizowane)

• stopień władzy:

• koordynacyjne

• ponadpaństwowe (ponadnarodowe)

funkcje organizacji międzynarodowych

1. regulacyjne - ustanawianie norm i wzorców o charakterze moralnym, politycznym, prawnym

2. kontrolne - ustalanie stanu faktycznego i konfrontowanie go z treścią norm i wzorców

3. operacyjne - bezpośrednie świadczenie różnych usług zgodnie z własnymi decyzjami za pomocą ludzi i zasobów materialnych znajdującymi się w jej dyspozycji,

4. rozjemcze i arbitrażowe - załatwianie sporów międzynarodowych

5. administracyjne

organy i struktura organizacji międzynarodowych

1. zgromadzenie ogólne (typ parlamentarny)

2. rada (organ wykonawczy)

3. sekretariat lub biuro (czynności techniczne i biurowe)

1. skład organów

• organy składające się z państw - państwa reprezentowane przez swoich przedstawicieli:

• plenarne

• o ograniczonym składzie

• organy składające się z osób fizycznych

2. rola w organizacji:

• organy główne,

• organy pomocnicze

3. okres powołania

• organy stałe

• organy pomocnicze

4. funkcja

• organy polityczne - decydujące o wszystkich ważniejszych sprawach

• organy wykonawcze - zarządzające organizacją w oparciu o decyzje o charakterze ogólnym podjęte przez organ naczelny

• organy administracyjne

• organy kontrolne

• organy pokojowego załatwiania sporów

• organy konsultacyjne i doradcze

uchwały organizacji

1. pro foro externo

2. pro foro interno

1. prawnie wiążące

2. prawnie niewiążące

sposoby podejmowania decyzji

1. jednomyślność

2. większość głosów

3. głosowanie ważone

4. consensus

funkcjonariusze międzynarodowi:

• znajdują się w służbie organizacji międzynarodowej

• charakter stały i wyłączny pełnionej służby

• wykonywana w interesie organizacji

• lojalność wobec organizacji

• niezależność od władz państwowych

• przywileje i immunitety - mają charakter funkcyjny, odnoszą się tylko do ich działalności urzędowej

• w zakresie swoich stosunków z organizacją nie powinni podlegać sądom ani prawu żadnego państwa

Organizacja Narodów Zjednoczonych

1. Karta Narodów Zjednoczonych

w razie sprzeczności między zobowiązaniami wynikającymi z KNZ a zobowiązaniami z jakiejkolwiek innej umowy międzynarodowej, zobowiązania wynikające z KNZ przeważają

• poprawki - 2/3 ZO wszystkich członków, ratyfikowane przez 2/3 wszystkich członków, w tym wszystkich stałych członków RB

• rewizja - komisja rewizyjna 2/3 głosów + ratyfikacja przez 2/3 wszystkich członków, w tym wszystkich stałych członków RB

ONZ jest podmiotem prawa międzynarodowego:

• ius contrahendi

• bierne prawo legacji

• przywileje i immunitety

2. członkostwo w ONZ

• członkowie pierwotni - państwa, które uczestniczyły w konferencji założycielskiej w San Francisco, pod uprzednio podpisały deklarację NZ z 1 stycznia 1942 r oraz podpisały i ratyfikowały KNZ

• członkowie wtórni - państwa przyjęte na innych warunkach:

• państwo miłujące pokój,

• przyjmie zobowiązania zawarte w KNZ,

• zdolne i zdecydowane wykonywać zobowiązania wynikające z KNZ

• przyjmuje ZO 2/3 głosów obecnych i głosujących

• każde państwo powinno być reprezentowane w ONZ przez rząd, który sprawuje efektywną władzę na jego terytorium (jest w stanie realizować prawa i obowiązki wynikające z KNZ)

• utrata członkostwa:

• wykluczenie - RB ZO, uporczywe łamanie zasad KNZ

• wystąpienie - brak postanowień w Karcie, ale wydaje się, że jest to dopuszczalne (Indonezja)

• zawieszenie w prawach:

• RB ZO, państwo przeciwko któremu RB podjęła akcję zapobiegawczą lub przymusową, RB może przywrócić to państwo do praw i obowiązków,

• ZO - jeżeli członek zalega z zapłatą składek za co najmniej 2 lata, jeżeli ZO że wynika to z jego winy

3. cele i zasady ONZ

1. utrzymanie międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa:

1. skuteczne środki dla zapobieżenie zagrożenia pokoju

2. tłumienie ataków agresji

3. załatwiania sporów międzynarodowych pokojowo, zasady sprawiedliwości i prawa międzynarodowego

2. rozwijanie przyjaznych stosunków między państwami

3. popieranie współpracy międzynarodowej w dziedzinie:

1. gospodarczej,

2. kulturalnej

3. humanitarnej

4. społecznej

5. poszanowania praw człowieka

4. utworzenia ośrodka działań międzynarodowych

• zasada suwerennej równości państw

• pacta sunt servanda

• zasada wyrzeczenia się siły

• zasada rozwiązywania sporów pokojowo

• zasada nieinterwencji

• zasada bezpieczeństwa zbiorowego (obowiązek wszystkich członków ONZ udzielania wszelkiej pomocy organizacji w każdej akcji, podjętej zgodnie z Kartą + obowiązek powstrzymania się od udzielenia pomocy państwu przeciw któremu organizacja podjęła akcje zapobiegawczą lub przymusową)

4. Zgromadzenie Ogólne

• wszyscy członkowie ONZ,

• raz do roku sesja zwyczajna, sesja nadzwyczajna zwołana przez Sekretarza Generalnego na żądanie RB, lub większości członków

• przewodniczący i komisje (7)

• uchwały bezpośrednio albo na podstawie sprawozdania komisji

2. komptetencje ZO

1. omawianie wszelkich zagadnień lub spraw wchodzących w zakres KNZ,

2. omawianie wszelkich zagadnień lub spraw dotyczących kompetencji i funkcji organów ONZ

3. udzielanie zaleceń członkom ONZ lub RB

4. inicjowanie badań i wydawanie zaleceń w celu rozwoju:

• współpracy międzynarodowej w dziedzinie polityczne

• popierania rozwoju prawa międzynarodowego i jego kodyfikacji

• popierania współpracy w dziedzinie gospodarczej, społecznej, kulturalnej, zdrowotnej, humanitarnej,

• przyczynienie się do realizacji praw człowieka i podstawowych wolności

5. badanie i zatwierdzanie budżetu

6. analiza sprawozdań organów ONZ

7. rozważanie ogólnych zasad współpracy nad utrzymanie międzynarodowego bezpieczeństwa i pokoju

8. omawianie konkretnych spraw dotyczących ww.

9. współdziałanie w załatwianiu sporów międzynarodowych

10. przekazywanie RB spraw w których konieczne jest podjecie akcji

gdy RB wykonuje w związku z jakimkolwiek sporem swoje kompetencje ZO nie może w związku z tym sporem udzielać żadnych zaleceń

3. sposoby głosowania

1. większością głosów obecnych i głosujących

2. 2/3 obecnych i głosujących (sprawy ważne)

3. 2/3 wszystkich członków (poprawki)

4. bezwzględną większością głosów (wybór sędziów MTS)

5. Rada Bezpieczeństwa

• 15 członków: 5 stałych (Rosja, USA, Chiny, UK, Francja) i 10 niestałych (wybierani przez ZO na 2 lata)

• musi pełnić funkcje bez przerwy - zasada permanencji

4. kompetencje

1. główna odpowiedzialność za utrzymanie bezpieczeństwa i pokoju międzynarodowego

2. podejmowanie akcji w razie zagrożenia pokoju , naruszenia pokoju, agresji

3. opracowanie planów systemu regulowania zbrojeń

4. inne

5. sposoby głosowania

1. większością 9 głosów - sprawy proceduralne

2. większością 9 głosów w tym zgodne głosy stałych członków - sprawy merytoryczne

3. bezwzględną większością głosów - wybór sędziów MTS

moc wiążącą mają decyzję RB:

• akcje w razie zagrożenie pokoju

• naruszenia pokoju

• ataków agresji

uchwały i zalecenia RB nie mają mocy wiążącej

6. Rada Społeczno-Gospodarcza

• 54 państwa - 3 lata

• co roku wymiana 1/3 członków

1. zagadnienia gospodarcze, kulturalne, wychowawcze, zdrowia publicznego, poszanowania i przestrzegania praw człowieka

2. zalecenia do ZO, członków ONZ, organizacji wyspecjalizowanych,

3. opracowywanie projektów umów międzynarodowych

4. zwoływanie konferencji międzynarodowych

5. zawieranie z organizacjami wyspecjalizowanymi umowy współpracy

6. koordynacja działalności organizacji wyspecjalizowanych

7. przyznawania statusu konsultacyjnego dla NGO

7. Sekretariat (Sekretarz Generalny)

• najwyższy urzędnik ONZ

• przywileje i immunitety dyplomatyczne

• wybiera ZO na zlecenie RB, 5 lat

• sprawuje funkcje niezależnie, w interesie ONZ

• mianuje personel Sekretariatu

• może zwracać uwagę Rady Bezpieczeństwa na każdą sprawę, która zagraża utrzymaniu międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa

• uprawnienia dodatkowe przyznane przez organy ONZ

8. organizacje wyspecjalizowane

• międzynarodowe

• powszechne

• szerokie kompetencje w dziedzinach gospodarczej, społecznej, kulturalnej, wychowawczej, zdrowia, innych pokrewnych

Międzynarodowe Prawo Morza

• określa sytuację prawną obszarów morskich i statków

• źródłem prawa morza jest przede wszystkim zwyczaj

6. statki morskie

statkiem morskim jest każde urządzenie pływające przeznaczone lub używane do żeglugi po morzach i wodach z nimi połączonych, a uczęszczanych przez statki morskie (Kodeks Morski art. 3 § 2 Dz. U. Nr 58/1961 poz. 318)

statek powinien posiadać przynależność państwową (tylko jedną), nabywa się ją przez rejestrację w określonym państwie - podnoszenie bandery państwa rejestracji, dodatkowo musi istnieć rzeczywista wieź pomiędzy statkiem a państwem bandery

zwierzchnictwo okrętowe - na morzu pełnym statki znajdują się pod wyłączną władzą i jurysdykcją państwa bandery, stosuje się do nich prawo tego państwa

• okręt wojenny

• okręt należący do marynarki wojennej państwa

• noszący zewnętrzne znaki państwa

• dowódca jest oficerem w służbie państwowej, nazwisko wpisane na listę oficerów marynarki wojennej

• załoga podporządkowana dyscyplinie wojskowej

• nie mogą zawijać do obcych portów bez zezwolenia państwa nadbrzeżnego

• pełny immunitet

• nie podlegają jurysdykcji karnej i cywilnej

• kiedy narusza interesy państwa nadbrzeżnego, może ono jedynie zażądać opuszczenia portu

• statki handlowe

• mogą zawijać do obcych portów handlowych otwartych bez zezwolenia

• w porcie podlega jurysdykcji karnej:

• skutki przestępstwa rozciągają się na obszar państwa nadbrzeżnego,

• przestępstwo zakłóca spokój lub porządek w porcie,

• władze zostały wezwane przez kapitana lub konsula państwa bandery

• statki morskie będące w służbie państwowej

• statki sportowe lub naukowe

7. wody wewnętrzne

• stanowią część terytorium państwa nadbrzeżnego

• podlegają władzy suwerennej

• ta część wód morskich znajdujących się między lądem a morzem terytorialnym

1. zatoki

• jeżeli odległość między punktami wytyczającymi naturalne wejście zatoki przy najdalszym odpływie nie przekracza 24 mil morskich, linię zamykającą zatokę można wytyczyć między punktami najdalszego odpływu, wody zamknięte tą linią uważane są za wody wewnętrzne

• jeżeli odległość między punktami wytyczającymi naturalne wejście zatoki przy najdalszym odpływie przekracza 24 mile, wytycza się linię prostą długości 24 mil morskich poprzez zatokę w taki sposób, aby zamknąć nią jak największą powierzchnię wód, jaką da się zamknąć linią o takiej długości

2. zatoki i wody historyczne - jeżeli nawet nie spełniają wymogów, mogą być uznane za wody wewnętrzne jeżeli państwo ma do nich tytuł historyczny

3. porty

• otwarte

• zamknięte

• wojenne (zawsze zamknięte)

4. redy - obszar wodny leżący przed wejściem do portu, który służy do postoju statków oczekujących na wejście do portu, niektóre państwa włączają do wód wewnętrznych (niejednolita praktyka)

3. wody archipelagowe

• prawo do ustanawiania tych wód maja tylko państwa archipelagowe:

• linie proste podstawowe łączące najbardziej wysunięte w morze punkty zewnętrzne wysp

• wody leżące wewnątrz linii podstawowych - wody archipelagowe

• prawo nieszkodliwego przepływu

• prawo przejścia archipelagowym szlakiem morskim:

• nie może być zawieszone

• podwodne okręty mogą przepływać zanurzone

• mogą korzystać cywilne i wojskowe samoloty

• państwo ma obowiązek wytyczyć szlaki morskie nadające się do nieprzerwanego, szybkiego i niezakłóconego przejścia statków przez jego wody archipelagowe, jeśli nie wyznaczy tras - trasy normalnie używane w żegludze

4. morze terytorialne

• pas wód morskich stanowiących część terytorium państwa nadbrzeżnego, który jest położony między morzem pełnym (wyłączną strefą ekonomiczną) a wybrzeżem (wodami wewnętrznymi / archipelagowymi)

• władza suwerenna i pełna jurysdykcja państwa nadbrzeżnego

• państwo może zarezerwować eksploatacje zasobów biologicznych i mineralnych dla własnych obywateli

• szerokość: 12 mil morskich:

• linie podstawowe: linia nadbrzeża, zewnętrzna granica wód wewnętrznych / archipelagowych

• proste linie podstawowe: łączenie za pomocą kilka odcinków linii prostych najdalej wysuniętych w morze odcinków lądu lub wysp, rzeźba wybrzeża bardzo zróżnicowana

prawo nieszkodliwego przepływu

• nie może zagrażać pokojowi, porządkowi, bezpieczeństwu państwa nabrzeżnego,

• statek musi przestrzegać prawa państwa nadbrzeżnego

1. przepływ boczny - przez morze terytorialne bez wpływania na wody wewnętrzne

2. przepływ w celu wpłynięcia na wody wewnętrzne

3. przepływ w celu wypłynięcia z wód wewnętrznych

• okręty wojenne - pełny immunitet, państwo nadbrzeżne może jedynie zażądać, aby okręt opuścił wody terytorialne

• statki handlowe - podlegają władzy i jurysdykcji państwa nadbrzeżnego, nie powinna ona być wykonywana w sposób utrudniający żeglugę

• jurysdykcja karna:

• skutki przestępstwa rozciągają się na obszar państwa nadbrzeżnego,

• przestępstwo zakłóca spokój państwa lub porządek na morzu terytorialnym

• władze wezwane przez kapitana lub konsula

• konieczna dla zwalczania handlu narkotykami

• nie może być wykonywana w celu aresztowania osoby lub przeprowadzenia dochodzenia w związku z popełnionym przestępstwem popełnionym przestępstwem (wyjątki wyżej wymienione)

• wyjątki nie mają zastosowania do statku, który poprzednio przebywał na wodach wewnętrznych

• jurysdykcja cywilna

• niedopuszczalna

• wyjątek: zobowiązania powstałe podczas danego przepływu

• ograniczenia nie mają zastosowania do statku, który poprzednio przebywał na wodach wewnętrznych

5. morska strefa przyległa

• nie stanowi morza terytorialnego

• część morza pełnego

• państwo posiada uprawnienia ściśle określone i służące do specjalnych celów:

• zapobieganie naruszeń przepisów celnych, skarbowych, imigracyjnych, sanitarnych,

• karanie naruszeń tych przepisów popełnionych na terytorium lub morzy terytorialnym

• 24 mile morskie od linii podstawowych

6. strefa wyłącznego rybołóstwa

obszar na którym państw nadbrzeżne ma odnośnie rybołówstwa takie same uprawnienia jak na morzu terytorialnym:

• możliwość zastrzeżenia wyłączności rybołówstwa,

• połów możliwy za zgodą państwa

• 200 milowe strefy wyłącznego rybołówstwa

7. szelf kontynentalny

norma zwyczajowa rezerwuje dla każdego państwa nadbrzeżnego ipso iure bez potrzeby jakiejkolwiek deklaracji z jego strony wyłączne prawo badania i eksploatacji dna morskiego i jego podziemia, przyległych do jego dna morskiego - charakter wyłączny

minimalna szerokość szelfu - 200 mil morskich od linii podstawowej, można sięgać dalej aż do zewnętrznej krawędzi obrzeża kontynentu, tam gdzie obrzeże kontynentu sięga poza 200 mil morskich

3. wyłączna strefa ekonomiczna

• obszar rozciągający się poza morze terytorialne

• państwo posiada suwerenne prawo w celu:

• poszukiwania,

• eksploatacji

• ochrony,

• gospodarowania zasobami naturalnymi żywymi i mineralnymi

• wody morskie, dno morskie, podziemie dna

• szerokość nie może przekraczać 200 mil morskich od linii podstawowej

• prawa państwa nadbrzeżnego mają charakter funkcjonalny, nie terytorialny, nie jest to morze terytorialne ani morze pełne:

• prawa mają charakter gospodarczy

• zasoby nieożywione - charakter wyłączny

• zasoby żywe - prawo optymalnego wykorzystania, jeśli państwo nie jest w stanie wykorzystać całego dopuszczalnego limitu, powinno dopuścić inne państw do uzyskania nadwyżki połowowej

• wolności:

• żeglugi,

• przelotu,

• układania kabli morskich i rurociągów (uwzględnienie prawa państwa nadbrzeżnego)

4. morze pełne

• nie podlega suwerenności żadnego państwa,

• korzystanie wolne dla każdego państwa i jego obywateli

wolności:

1. żeglugi

2. przelotu

3. układania kabli podmorskich i rurociągów

4. budowania sztucznych wysp i innych instalacji

5. rybołówstwa

6. badań naukowych

ograniczenia:

1. prawo powszechnej represji piractwa

• każde państwo może zatrzymać statek piracki, schwytać piratów i ukarać ich wedle swego prawa wewnętrznego lub wydać władzy ojczystej

2. prawo pościgu

• gorący - rozpoczęty w chwili, gdy obcy statek lub jedna z jego łodzi znajdowała się na wodach wewnętrznych, morzu terytorialnym, strefie przybrzeżnej,

• ciągły - nieprzerwany, przerwa w pościgu to: wpłynięcie na morze terytorialne własnego państwa lub państwa trzeciego,

• prawo może być wykonywane przez okręty wojenne, samoloty wojskowe, inne statki pozostające w służbie państwowej i do tego upoważnione

• początek pościgu - sygnał optyczny lub dźwiękowy nakazujący zatrzymanie się

5. dno morskie poza jurysdykcją państwową

• granicą władzy i jurysdykcji państwowej na dnie mórz i oceanów jest zewnętrzna granica szelfu kontynentalnego

• dno morskie nie podlega jurysdykcji żadnego państwa i nie może być zawłaszczone

• wspólne dziedzictwo ludzkości

Organizacja Dna Morskiego:

• organ nadzorujący,

• upoważniona do eksploatacji dna morskiego, ze szczególnym uwzględnieniem interesów i potrzeb państw rozwijających się :

• przez samą ODM za pośrednictwem przedsiębiorstwa międzynarodowego

• w stowarzyszeniu z ODM na podstawie kontraktu, przez państwa i upoważnione przez nie przedsiębiorstwa i osoby

6. cieśniny i kanały morskie

1. cieśniny

• naturalne wąskie połączenia dwóch rozleglejszych obszarów morskich

• jeżeli szerokość cieśniny przekracza podwójna szerokość morza terytorialnego państwa nadbrzeżnego / państw nadbrzeżnych - cieśnina znajduje się poza granicami morza terytorialnego, wolność żeglugi

• jeżeli szerokość cieśniny jest mniejsza niż podwójna szerokość morza terytorialnego państwa nadbrzeżnego / państw nadbrzeżnych, wówczas przepływa się przez morze terytorialne:

• prawo przejścia tranzytowego:

• wolność żeglugi i przelotu

• wykonywane w sposób ciągły,

• bez zwłoki,

• jednostki przepływające nie mogą wykonywać żadnej działalności

• sytuacja prawna jednostek jest taka jak na morzu pełnym

• nie może zagrażać bezpieczeństwu lub suwerenności państw nadbrzeżnych mogą wydawać przepisy regulujące korzystanie z tranzytu, przepisy te nie mogą naruszać zasady swobody przejścia tranzytowego

2. kanały

• sztuczne połączenia dwóch otwartych dla żeglugi obszarów morskich,

• są otwartą drogą morską, jeżeli tak stanowi umowa międzynarodowa

• Międzynarodowa Organizacja Morska,

• Międzyrządowa Morska Organizacja Doradcza

• zderzenia statków - w razie zderzenia (wypadku) na morzu pełnym, które pociąga za sobą odpowiedzialność karną lub dyscyplinarną kapitana (osoby załogi), można wszcząć postępowanie przeciw osobie, jedynie przed władzami państwa bandery lub obywatelstwa

• pomoc, ratownictwo - każdy kapitan zobowiązany, z zachowaniem warunków bezpieczeństwa własnego statku, do udzielenia pomocy każdej osobie, nawet wrogiej, którą znaleziono na morzu i która znajduje się w niebezpieczeństwie zaginięcia; za pomoc i ratownictwo należy się słuszne wynagrodzenie, nie powinno przewyższać wartości przedmiotów uratowanych; nie ma prawa do wynagrodzenia osoba, która brała udział w pomocy mimo wyraźnego i rozważnego zakazu statku wspomaganego

1

---