ŹRÓDŁA INFORMACJI O STANIE ZDROWIA POPULACJI:

DANE O ZGONACH:

• Karta zgonu jest podstawowym dokumentem, na którym opiera się statystyka umieralności.
  Karta zgonu obowiązująca w Polsce wzorowana jest na międzynarodowej lekarskiej karcie zgonów.

KARTA ZGONU:

• Wystawia ją lekarz sprawujący bezpośrednią opiekę nad chorym przed zgonem (lekarz rodzinny)

• Jest dokumentem:

• potwierdzającym zgon

• ustalającym przyczynę zgonu

• stwierdzającym tożsamość osoby badanej

• stwierdzającym, że nie zachodzi podejrzenie przestępstwa jako przyczyny zgonu

• Składa się z 2 części:

• potrzebnej dla celów statystycznych

• przeznaczonej dla władz administracyjnych w celu pochowania zwłok

DANE O CHOROBACH:

Badanie zachorowalności i chorobowości jest oparte na tzw. wtórnych materiałach statystycznych lub specjalnie organizowanych badaniach epidemiologicznych stanu zdrowia ludności.

PIERWOTNE MATERIAŁY EPIDEMIOLOGICZNE:

• Dane z badań epidemiologicznych:

• Opisowych

• Analitycznych

• ekologiczne

• przekrojowe

• kliniczno-kontrolne

• kohortowe

• Eksperymentalnych

WTÓRNE MATERIAŁY EPIDEMIOLOGICZNE:

• zgłaszanie chorób zakaźnych

• zgłaszanie zatruć i chorób zawodowych

• zgłaszanie chorób nowotworowych

• rejestry chorób

• dane o tymczasowej niezdolności do pracy

• statystyki szpitalne

• statystyki lecznictwa otwartego

• dane z masowych badań profilaktycznych

CHOROBY ZAKAŹNE:

• ZGŁASZANIE:

• W Polsce podlegają obowiązkowemu zgłoszeniu od 1919 roku.

• Istnieje obowiązek zgłaszania chorób zakaźnych, spośród których cześć podlega przymusowej hospitalizacji a cześć przymusowego leczenia w zakładach otwartej opieki zdrowotnej.

• Obowiązek zgłaszania chorób zakaźnych lub ich podejrzenia mają wszystkie placówki i fachowi pracownicy ochrony zdrowia, zakłady pracy, szkoły, hotele, organy policji, naczelnicy gmin, kapitanowie statków morskich, śródlądowych i powietrznych.

• Zgłoszenia o chorobie zakaźnej zostają przesłane na odpowiednim druku do przychodni rejonowej, odpowiedniej do miejsca zamieszkania chorego i Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej.

• Zgłoszenia te stanowią podstawy do bieżącej oceny chorobowości w zakresie chorób zakaźnych.

• Powiatowe Stacje Sanitarno-Epidemiologiczne przekazują tygodniowe i okresowe sprawozdania do Departamentu Zdrowia Publicznego Ministerstwa Zdrowia.

• Dane te analizowane są także w Państwowym Zakładzie Higieny w Warszawie.

• Niezależnie od zgłaszalności wewnątrzkrajowej poszczególne państwa mają obowiązek zgłaszania zachorowań na niektóre choroby (ospa naturalna, dżuma, cholera, żółta febra) Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), która informuje o tym inne państwa członkowskie.

• Obliczanie współczynników zapadalności na podstawie zgłoszeń chorób zakaźnych nie jest trudne, ponieważ choroby zakaźne przechodzi się najczęściej tylko raz w życiu, w związku z czym nie zachodzi potrzeba podwójnej analizy, tzn. dla osób i zachorowań.

• Poprawne obliczenie współczynników zapadalności zależy od prawidłowej i pełnej zgłaszalności tych chorób.

• Kompletna zgłaszalność wymaga spełnienia następujących warunków:

1. chory zostanie zbadany przez lekarza

2. lekarz ustalił prawidłowe rozpoznanie choroby

3. lekarz wie, że choroba jest objęta obowiązkiem zgłaszania

4. zostanie dopełniony obowiązek zgłoszenia choroby

• OBOWIĄZKOWA HOSPITALIZACJA:

• Obowiązkowej hospitalizacji podlegają:

1. osoby chore na gruźlicę płuc w okresie prątkowania oraz osoby z uzasadnionym podejrzeniem prątkowania

2. osoby chore i podejrzane o zachorowanie na:

• błonicę

• cholerę

• dur brzuszny

• dury rzekome A, B, C

• dżumę

• nagminne porażenie dziecięce oraz inne porażenia wiotkie, w tym zespół Guilliana-Barrego

• tularemię

• zapalenie mózgu

• zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych

• żółtą gorączkę i wirusowe gorączki krwotoczne

CHOROBY I ZATRUCIA ZAWODOWE:

• Choroby zawodowe - zarówno choroby ostre jak i przewlekłe powstające wskutek wykonywania zawodu, wynikające z charakteru danej pracy lub z powodu warunków, w których się ona odbywa.

• Lekarz po stwierdzeniu choroby zawoodowej ma obowiązek zgłoszenia jej na odpowiednim formularzu do Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej (Dział Higieny Pracy).

• Stacje Sanitarno-Epidemiologiczne w każdym przypadku zgłoszenia choroby zawodowej są zobowiązane do wszczęcia dochodzenia w celu potwierdzenia lub wykluczenia choroby związanej z wykonywaniem zawodu.

• W ocenie chorobowości zawodowej występują duże trudności przy obliczaniu współczynników zapadalności i chorobowości z powodu braku dokładnych danych o liczbie ludności narażonej na ryzyko zachorowania.

• Informacje o liczbie tych osób, ich strukturze wiekowej, okresie zatrudnienia i narażenia na czynniki szkodliwe są trudne do ustalenia.

• Przez osobę narażoną na chorobę zawodową rozumiemy takiego pracownika, który ma ciągły bezpośredni kontakt z czynnikami szkodliwymi (pył, benzen, tlenek węgla itp.).

ABSENCJA CHOROBOWA:

• Statystyczne analizy absencji chorobowej obejmują nie tylko zagadnienia zdrowotne (zasadnicze przyczyny choroby, liczba chorych), ale także ekonomiczne (liczba dni zwolnienia lekarskiego).

• Analiza absencji chorobowej może być również wykorzystana do oceny zdrowia ludności; w Polsce jest ona przeprowadzana na podstawie wypełnianych przez lekarza formularzy absencji.

• Na podstawie materiałów statystycznych dotyczących absencji chorobowej można obliczyć:

• średnią liczbę dni zwolnień (na 100 zatrudnionych)

• średnią liczbę okresów (epizodów) niezdolności do pracy na 100 zatrudnionych

• średni czas trwania jednego epizodu niezdolności do pracy (iloraz poprzednich średnich)

• stosunek liczby dni opuszczonych z powodu danej choroby w odniesieniu do ogólnej liczby dni niezdolności do pracy

• Dane o absencji chorobowej nie dostarczają informacji o całej ludności, ponieważ dotyczą tylko osób ubezpieczonych i aktualnie legalnie zatrudnionych

• Nie obejmuje takich grup ludnościowych jak np.

• dzieci i młodzież,

• osoby bezrobotne

• pracujący nielegalnie

• osoby w wieku poprodukcyjnym.

NOWOTWORY ZŁOŚLIWE:

• Podlegają obowiązkowemu zgłoszeniu.

• Kartę zgłoszenia nowotwory wypełnia lekarz wtedy, gdy istnieje uzasadniona podstawa do wstępnego rozpoznania nowotworu.

• Powinny być także zgłaszane te przypadki nowotworów, które zostały rozpoznane przy okazji leczenia innej choroby oraz wykryte podczas badania sekcyjnego.

• Rejestry nowotworów zapoczątkowały niektóre szpitale już w XIX wieku lecz powszechną rejestrację tych chorób prowadzi się stosunkowo od niedawna.

• Pierwszym na świecie rejestrem nowotworów był duński Rejestr Nowotworów założony w 1942 roku.

• W Polsce istnieją rejestry nowotworów złośliwych w Instytutach Onkologii w Warszawie, Krakowie, Gliwicach.

• Celem rejestru nowotworów jest:

• gromadzenie danych o rozpoznanych przypadkach chorób nowotworowych sklasyfikowanych według lokalizacji narządowej, cech demograficznych itp.

• określenie zapadalności na nowotwory

• ciągła obserwacja losów chorych w celu oszacowania chorobowości, czasu przeżycia i określenia szansy wyleczenia

• określenie czasu jaki upływa między wystąpieniem pierwszych objawów a diagnozą i podjęciem leczenia chorego

STATYSTYKI SZPITALNE:

• Obejmują dane o:

• ruchu chorych (przyjęci, leczeni, wypisani, zmarli),

• liczbie niektórych zabiegów,

• liczbie łóżek,

• liczbie personelu zatrudnionego w szpitalu.

• Każdemu choremu wypisanemu ze szpitala zakłada się tzw. indywidualną kartę statystyczną (zawiera dane personalne - imię, nazwisko, płeć, stosunek do pracy zawodowej, miejsce zamieszkania oraz informacje o czasie pobytu w szpitalu; szczegółowe rozpoznanie choroby lub w przypadku zgonu - wynik badania sekcyjnego).

• Statystyki szpitalne prowadzi się zgodnie z organizacją szpitala, w związku z tym za chorobę zasadniczą należy uważać tę chorobę, którą lekarz leczący na danym oddziale uznał za najważniejszą (np. na oddziale wewnętrznym .... to choroba wewnętrzna).

• Ograniczenie przydatności statystyk szpitalnych do oceny stanu zdrowia ogółu ludności wynika z faktu, że nie wszytskie choroby wymagają leczenia szpitalnego.

• Ograniczeniem jest także trudności w dokładnym zdefiniowaniu populacji, z której pochodzi chory (zniesienie rejonizacji szpitali).

• Chorzy z chorobami przewlekłymi w ciągu badanego okresu mogą być hospitalizowani kilkakrotnie i za każdym razem wystawiane są im karty statystyczne.

• Dużą wartość statystyk szpitalnych stanowią dokładne informacje dotyczące rozpoznania choroby, opartej na zadaniach specjalistycznych i laboratoryjnych.

STATYSTYKI LECZNICTWA OTWARTEGO:

• Roczne sprawozdanie o działalności i zatrudnieniu w podstawowej ambulatoryjnej opiece zdrowotnej

• Roczne sprawozdanie o działalności i zatrudnieniu w specjalistycznej ambulatoryjnej opiece zdrowotnej

• Roczne sprawozdanie o leczonych w poradni gruźlicy i chorób płuc

• Roczne sprawozdanie o leczonych w poradni skórno-wenerologicznej

• Roczne sprawozdanie z działalności jednostki lecznictwa ambulatoryjnego dla osób z zaburzeniami psychicznymi

• Roczne sprawozdanie z działalności jednostki lecznictwa ambulatoryjnego dla osób uzależnionych od alkoholu i innych środków psychoaktywnych

• Roczne sprawozdanie z działalności zespołu/oddziału leczenia środowiskowego/domowego

DANE O INWALIDZTWIE:

• zbierane są przez Zakład Ubezpieczeń społecznych (ZUS)

• dotyczą one liczby inwalidów oraz chorób i wypadków, które spowodowały kalectwo

Przydatne:

• na stronie WHO - wpisać hasło: Health for All Database

• w bazie IARC - dane o nowotworach

3

---