Teoria zmiany społecznej (2) 10.10.2007
W życiu społeczno kulturowym zmiany występują zawsze.
Zmiany odnoszą się do jakiejś rzeczywistości i stanowią pewna całość (układ, system, strukturę). Są zawsze uporządkowane i ukształtowane. Można jednak dostrzec pewne różnice w pojawieniu się lub zaniku niektórych elementów oraz ich relacji zachodzących w czasie. Ważnym zatem elementem jest czas.
Na ogół zmiany nie mają charakteru pojedynczego, tylko łączą się ze sobą i wzajemnie się determinują, ujmuje się wówczas zmiany jako procesy społeczne ( proces- stanowi całość, kompleks pojedynczych sekwencji zmian układających się w pewną trajektorię, czyli łączących się ze sobą). Owe procesy społeczne mogą mieć wówczas różny charakter i formę: demokratyzacja, urbanizacja i globalizacja.
Charakter procesów:
liniowy: - Unilinearny- zmiany przebiegają wg. jednej wytycznej trajektorii
- Multilinearny- zmiany przebiegają wg. wielu trajektorii (dróg)np. kapitalizm
cykliczny (nieliniowy) - może mieć różny przebieg, może być powtarzaniem się pewnych elementów (swego rodzaju cyklem)
skokowy - oznacza wznoszenie się na inny poziom (wyższy lub niższy). Przykładem może być rozwój nauki u Thomas'a. Wg Kuhn'a (struktura rewolucji naukowych) nauka rozwija się w ramach pewnego paradygmatu, który w pewnym momencie ulega wyczerpaniu i skokowi do wyższego paradygmatu (np. przewrót kopernikański).
falujący- oznacza, że każda nowa fala nakłada się na inne, a owe nakładanie się fal na siebie powoduje różne zawirowania, kryzysy. Tendencja ta jest najbardziej powszechna w świecie. Toffler: nowa fala wchłania starą, ale stara się broni, powstają zachwiania.
progresywny- oznacza wywyższanie, wznoszenie pewnych cech, elementów wyższy poziom np. rozwój społeczny (to tendencja która wznosi na wyższy poziom i wzbogaca jakąś ważną cechę).
regresywny- oznacza tendencję do cofania, ubożenia np. destrukcja.
Zakres zmian i procesów społecznych:
Makrostrukturalny - dotyczy całych wielkich społeczności, państwa
Średniego zasięgu- dotyczy średnich grup i rzeczywistości np. partii politycznych, związków zawodowych.
Mikrostrukturalny- dotyczy małych grup
Czynniki zmian społecznych:
materialne- np. wzrost technologii, zmiany w populacjach ze względu na stan posiadania dóbr
ideowe- stymulują przemiany religii i tradycji.
egzogenne (zew)- np. dyfuzja kulturowa, czyli zderzenie jakiś kultur, z których mocniejsza kultura jest zdolna wchłonąć lub zmienić słabszą, np. wojny.
endogenne (wew)- mają wewnętrzny charakter i same dynamizują się w przemianach społecznych, np. nierówności społeczne
Ruchy społeczne- rodzaje:
rewolucyjne- w sposób radykalny starają się doprowadzić do zmiany
reformatorskie- domagają się przeprowadzenia odpowiedniej polityki
ekspresywne- gdy ludzie chcą cos zademonstrować, zainicjować
Czynnik czasu w zmianie. Zmiany zachodzą w czasie. Czas ten może mieć charakter: ilościowy ( porządkuje wydarzenia i pozwala je osadzić w czasie)
jakościowy (społeczny, nasycony treściami symbolicznymi, np. czas zodiakalny).
Funkcje czasu:
konieczność synchronizacji działań
koordynacja i sekwencyjność działań ( oznacza, że działania ludzkie muszą być poukładane w pewne etapy)
pomiar działań
jakościowa alokacja czasu (oznacza podział czasu w określony sposób, np. czas pracy i czas odpoczynku)
Czas, w którym zachodzą zmiany ujmuje sobą pewien określony odcinek rzeczywistości. Odcinek czasu można zatem podzielić na: przeszłość, teraźniejszość i przyszłość ( czas jako cos co było, jest i co dopiero się wydarzy).
To co było ważne określane jest mianem tradycji. Tradycja- to dziedzictwo przeszłości, ważny dorobek dawnych społeczeństw, przekazywany do teraźniejszości ( przekaz jakiś obiektów materialnych, idealnych).
Przeszłość transmitowana jest do teraźniejszości poprzez:
oddalanie- (zjawisko emergencji) spontanicznie, ludzie kultywują pewne wzory wypracowane wcześniej
odgórnie- przywoływanie, przypominanie o pewnych elementach, obiektach ideowych lub kulturowych przez władze
Transmitujemy obiekty:
materialne
ideowe
to co na użytek teraźniejszości jest ważne i przydatne
Tradycja (przeszłość) pełni funkcje:
jest skarbnicą mądrości. Sięgamy do tradycji wierząc, że mądrość naszych przodków pozwoli nam lepiej działać współcześnie.
ma funkcję legitymizacji aktualnych działań, po to by w kontekście tego co dzieje się aktualnie uzasadniać, usprawiedliwiać i odnosić się do tego co było kiedyś
budowanie tożsamości- wpływa na nas jako na wspólnotę ale w sposób jednostkowy
jako ucieczka do miejsca, dnia z przeszłości, która pozwala przeczekać zły moment
Dysfunkcje tradycji:
gdy ludzie uporczywie trzymają się starych wzorów, a rzeczywistość wymaga już nowych (gdy trzymanie się tradycji jest pewnym rodzajem ubezwłasnowolnienia).
gdy stanowi bierność, która kieruje działaniami (np. bezsilność)
ze względu na treści jakie niesie: gdy przywołujemy z przeszłości treści np. nazizmu lub totalitaryzmu
Teorie zmian społecznych ( 3) 24.10.2007
Nowoczesność można opisać:
historycznie-gdy chcemy pisać pewne miejsca, nowoczesność pojawia się w Europie zach., może i północnej w wieku XVI, XVII, niektóre rozciągają się do wieku XVIII, ale zgadzają się autorzy, że nowoczesność pojawia się w tym mniej więcej momencie, po 3 rewolucjach: amerykańskiej i francuskiej ( stworzyły nowy jakościowo klimat polityczny i prawny) oraz angielskiej ( rewolucja techniczna, wprowadza mechanizmy rynkowe nastawione na dynamiczny kształt procesów). Nowoczesność rozpoczyna wielki marsz. Pojawia się socjologia jako dyscyplina naukowa. Ta historyczna perspektywa upowszechnia małą jakość społeczną. Ta wielka forma życia która wypełnia potencję. Niektórzy twierdzą, że świat współczesny to ponowoczesny, a nowoczesność się skończyła.
analityczna-nowoczesność opisuje się poprzez wyróżnianie pewnych cech jakie ona ukształtowała.
Zasadnicze aspekty nowoczesności:
Indywidualizm-triumf jednostki, została ona wyrwana z tych różnorodnych wspólnot. Dziś mówimy o zbyt daleko posuniętej indywidualizacji.
Dyferencjacja-złożoność, kompleksowość. Ukształtowanie nowego stylu życia, pogłębianie specjalizacji (np. zawodów), różnorodność stylów życia, wielorakość możliwości awansu.
Racjonalność-postawa która kładzie nacisk na podejście rozumowe dotyczące wszystkich kwestii związanych z człowiekiem. W aspekcie tym mieści się ogromne zaufanie do nauki i wiedzy.
Ekonomizm-planowanie, wiara, że skomplikowane procesy można rozwiązywać, bo wzrost który się pojawia w sferach życia człowieka daje gwarancję i podporządkowuje się rachunkowi ekonomicznemu.
Ekspansywność- globalizacja, rozszerzanie się zakresów jakie ta nowa formuła obejmuje dotyczące sfery życia człowieka. Sięga ona w głąb sfery kiedyś zamkniętej np. ekspansja wkracza w sferę zachowań intymnych, postaw politycznych, interesuje się aspektami życia człowieka.
Socjologia rodzi się w momencie, gdy staje się wyraźne podejście od świata tradycji do nowoczesności. Próbuje się to opisać poprzez :
wyróżnianie cech (A. Comt - występowanie dużej koncentracji ludzi w mieście, nierówności społecznych).
Na zasadzie dychotomicznej i biegunowej koncepcji, kt. Przedstawicielami są:
(H. Spencer- społ. militarne przeciwstawiał społ. industrialnemu.
M. Weber- pokazuje społ. tradycyjne kontra kapitalistyczne, które staje się nowym społ. i w którym pojawia się racjonalna organizacja pracy i stałe odnawianie, dążenie do zysku, pojawia się kwestia rentowności, ale również na zasadzie racjonalności.
F. Tónnies- przeciwstawia wspólnotę, stowarzyszeniu. Karol Marks jest krytykiem tego społ.
Tocqeville- społ. liberalne demokratyczne przeciwstawia arystokracji.
Człowiek nowoczesny. Cechy charakterystyczne nowoczesnej osobowości:
Człowiek jest otwarty na zmiany, wyraża gotowość w stosunku do innowacji. Gotowość ta daje człowiekowi łatwość w przyswajaniu nowinek.
Człowiek wyraża gotowość do przyjmowania różnorodnego poglądów. Nie jest już przywiązany do swojej grupy.
Człowiek nastawiony na teraźniejszość i przyszłość, a nie na przeszłość.
Człowiek żywi przekonanie w swoje możliwości do opanowywania środowiska naturalnego, politycznego, gospodarczego.
Cecha planowania. Staramy się być punktualni i regularni.
Człowiek nowoczesny ma wiarę w przewidywalność. Wierzy że może przewidywać jej skutki, a więc panować nad swoim życiem.
Większa wiara w sprawiedliwość. Człowiek jest wyczulony i bardzo wrażliwy na sytuacje innych ludzi.
Nastawienie na edukację, kształcenie, doskonalenie. Traktuje edukację jako niezbędny zasób.
Szacunek dla ludzkiej godności, która obok sprawiedliwości staje się ważną kategorią. Człowiek jest skłonny podejmować wysiłek o odzyskanie godności gdy jest zagrożona.
Rozczarowanie nowoczesności:
Zjawisko alienacji-(Marks, Fromm, Merton) zwracali uwagę na to, że człowiek w bardzo różnorodnych wymiarach (politycznym, ekonomicznym, kulturowym) zostaje wkomponowany w rzeczywistość która pozbawia go autonomii.
Masowość-przytłacza jednostkę, schlebia niskim gustom
Anomia- (Durkheim, Merton) nawiązując do więzi wspólnotowych pokazują, że człowiek musi żyć w określonych systemach normatywnych, a brak ich stwarza próżnię aksjo-normatywną, a to powoduje, że jednostka zatraca się w świecie np. samobójstwa.
Człowiek utracił wspólnotę w takim stopniu w jakim go konstytuowały, wykorzeniły go, utrata wspólnot (Tónnis). Stwarzają wówczas rzeczywistość w której człowiek musi sobie radzić z problemami, a świat staje się urzeczowiony ( nie jest dobrym środowiskiem).
Degradacja natury ekonomicznej-wydobycie różnych środowisk i z tym związane problemy.
Wykorzystanie słabszych obszarów i regionów, podporządkowanie ich sobie, ich eksploatacja z pozycji silniejszego, wojny i brutalizacja zachowań.
W jakim jesteśmy momencie.
A. Giddens- uważa, że późna nowoczesność weszła w tezę, która opisuje według 4 kategorii.
Późna nowoczesność charakteryzuje się czterema cechami rzeczywistości:
Ryzyko-wszyscy jesteśmy zagrożeni. Zagrożenie to ma charakter uniwersalny, nie ma ludzi którzy byliby z niego wyłączeni. Zagrożeni jesteśmy np. przez system ekonomiczny (załamania na jednym krańcu globu wywołują skutki na drugiej). To wszystko jest cechą naszego życia i ma charakter instytucjonalny (giełda, ubezpieczenia społeczne). Człowiek dziś ma świadomość.
Potrzeba nowego zaufania- życie stało się coraz bardziej złożone i musimy oprzeć je na zaufaniu, że to będzie miało pozytywne efekty.
Nie przejrzystość- świat zmniejsza poprzez rozwój komunikacji, ale nie znaczy to, że jest zrozumiały. Staje się mało przejrzysty. Ludzie muszą korzystać z ekspertów, pośredników np. funkcjonowanie prawa ->bez adwokata człowiek sam nie jest w stanie nic zrobić ( juryblyzacja- przerost regulacji prawnych); kwestie ekonomiczne-> potrzebni są planiści. Rzeczywistość jest zagmatwana. W niektórych koncepcjach pojawia się redukcja złożoności, oznacza szukanie uproszczeń w celu likwidacji owej nie przejrzystości.
Globalizacja- cały proces rozpoczyna się mniej więcej od XVI, XVII wieku i przybiera coraz to szybsze tempo. Świat staje się jedną formułą.
Strategie zaradcze człowieka. 4 postawy człowieka wg koncepcji Giddensa, które człowiek stosuje w życiu:
pragmatyczna akceptacja-ludzie którzy chcą to zaakceptować (róbmy swoje i tak nie mamy na to wpływu)
konsekwentny optymizm- człowiek jest adaptacyjny, dlatego poradzi sobie, a kryzysy zostaną przełamane. Trzeba w to wierzyć.
Cyniczny pesymizm- są ludzie którzy zdają sobie sprawę, że ten świat stwarza wiele pułapek i chcą się od nich trzymać z daleka, twierdzą , że i tak nic nie poradzą. Powinniśmy jednak korzystać z tego co jest, nawet jeśli ma się to skończyć tragicznie.
Postawa radykalnej walki- nie wolno się poddawać i godzić. Nie można dopuścić do inerkcji, a walczyć jak np. antyglobaliści. Człowiek ma prawo do buntu jeżeli są naruszone jego interesy.
Scenariusze nowoczesnej rzeczywistości:
R. Roberton wyróżnia 4 modele scenariuszy:
Gemainszaft 1- scenariusz który tworzy pewne zamknięte wspólnoty. Przyszłość może organizować się jako zamknięta wspólnota.
Gemainszaft 2- globalna wioska, zlewanie się (amalganacja) procesów, wszystko kształtuje się w luźnej formule.
Gezelszaft 1- świat kształtuje się w formie pewnych państw narodowych. Mozaika państw oddziela od siebie i funkcjonuje na nowych zasadach.
Gezelszaft 2-rząd światowy, złamanie się kwestia federacji państw, państwa tworzą ośrodek centralny- rząd światowy.
W ramach tej nowoczesności pojawia się Immanuel Kant ( idea zjednoczonej Europy, federalizacja państw, idea rządów światowych).
Kant- aspekt historyczny. Myślenie Kanta w 9 tezach:
(Odczytuje wszystko z analizy przyrodniczej).
Pojawia się u niego kategoria oświeceniowa, oznacza wyjście człowieka z niepełnoletności, w którą popadł bo przestał posługiwać się własnym rozumem.
W przyrodzie istnieje pewien ład i logika. Dlaczego człowiek nie miałby podlegać takim samym zasadom? Co jest powołaniem człowieka?
Wszystkie stworzenia charakteryzują się tym, że ich cechom przysługuje to żeby się do końca rozwinęły zadatki, a te w życiu człowieka mogą się rozwinąć w rodzinie, a nie w jednostce. Przyroda przygotowuje się tak aby człowiek mógł rozwinąć zadatki w rodzie ludzkim.
Postęp jest przewidywalny. Człowiek posługuje się rozumem i inteligencją. Historia przygotowała mu możliwość rozwoju wszystkich swoich cech a tym co dynamizuje rozwój człowieka jest towarzyska aspołeczność ( cecha człowieka jako jednostki i gatunku). Człowiek posiada taka cechę bo z jednej strony jest towarzyski, potrzebuje bliskości z innymi osobami, a z drugiej strony ich nie znosi, ma chęć odosobnienia i działania na własny rachunek. Stwarza to sprzeczności, które realizują ten ukryty zamiar przyrody, z której człowiek nie do końca zdaje sobie sprawę.
Powołaniem człowieka jest realizowanie zasady wolności w sposób moralny, aby była wolnością równą dla wszystkich.
Człowiek rozwija kulturę karności. Zmierzanie w stronę, w której wolność ludzi będzie mogła być coraz bardziej i optymalniej realizowana. Zmierzanie do tworzenia społeczeństw obywatelskich, w których będzie realizowana zasada równości wszystkich wobec prawa.
Dzieje człowieka to postęp. Człowiek nie wie jak realizować tę zasadę, ale jest w tym ukryty sens przyrody. Ta idea do której zmierzamy to idea wiecznego pokoju, w którym znikną wojny, ale aby to zlikwidować człowiek może to osiągać doświadczając to. (Kant) -nie wystarczy, że w jakimś społeczeństwie zostanie zrealizowana zasada równości wobec prawa, ona musi się upowszechniać na inne społeczeństwa. Ta droga prowadzi poprzez federację państw, która może doprowadzić do rządu światowego i pokoju na świecie. Dążeniem człowieka jest stworzyć społeczeństwo w którym będzie realizowana ta zasada równości wszystkich wobec prawa. Idea wspólnej Europy.
Powołaniem jest doskonalenie się moralne.
Teorie zmian społecznych (4) 07.11.2007
T: TEORIE KONCEPCJI CYKLICZNYCH.
Koncepcje cykliczne można odnieść do:
Czasu, który jest podobny do koła.
Rytmu biologicznego, ciągle powtarzającego się ( człowiek rodzi się, dorasta, staje się dorosły, starzeje się i umiera).
Polityki, która narzuca koncepcje cykliczne ( układ powtarzających się tendencji).
Cykl oparty jest na pewnych tendencjach, dlatego koncepcje cykliczne nawiązują do pewnego rytmu.
Myśl nowożytna- koncepcja:
GIAMBATTISTO VICO( Włoch, tworzący w Neapolu, zaliczany do Oświecenia francuskiego): koncepcja ta stanowi myśl, którą nazywamy historyzmem.
Pisze książkę „Nauka nowa”, która symbolizuje, że to co autor proponuje jest nowe na owe czasy (prezentuje myślenie zwane prowidencjalizmem).
Okres w którym tworzy Vico to czas pojawienia się myśli kartezjańskiej, która pozwala widzieć więcej, lepiej i dokładniej.
Vico uważa, że prawdę o przyrodzie zna tylko jego stwórca, ludzie jednak chcą zgłębiać początki jej powstania.
Człowiek kreuje i wytwarza życie, tworzy historię. A o świecie człowieka możemy orzekać, posługując się naukami filologicznymi. Człowiek bowiem stworzył to wszystko (prawa, religia, zasady, wartości, obyczaje). Człowiek postrzegany jest jako stwórca własnej historii.
Badania Vico nad rytmem: gdy patrzy się na szeroką kulturę(tradycję) można zauważyć rytm. Patrząc na życie ludzkie (społeczeństwa)można zaobserwować przejście od barbarzyństwa do uspołecznienia i od kolejnego barbarzyństwa do kolejnego uspołecznienia. Etapy te nazywa się kolejno: epoką bogów, bohaterów i ludzi.
Etap I: epoka Bogów to strukturacja w której występują moce sprawcze, których ludzie nie rozumieją do końca dlatego się do nich raczej nie odnoszą. Stwórcą jest człowiek, ale bóg nad tym panuje. Człowiek jest i czuje się pewnie.
Etap II: Epoka bohaterów- przypisywanie sobie przez ludzi pewnych atrybutów, należących do Bogów (wiedza, wyczyny). Jedni są bardziej szlachetni od drugich. Jedni są na górze (ale nie Bogowie), a inni na dole. Pojawia się nowy język. Ludzie zaczynają traktować tą sytuację jako problematyczną, dążąc do równości.
Etap III: epoka ludzi (porównanie do współczesnej demokracji)-wśród ludzi pojawia się dążenie do równości, zaczynają je uspołeczniać (idee), co prowadzi do atomizacji, rozwiązywania wspólnot co w konsekwencji prowadzi do kolejnej formy barbarzyństwa.
Koncepcja Vico ma charakter spirali: każda faza nie zaczyna się od nowa, a wykorzystuje już istniejące doświadczenia, części cyklu poprzedniego. Jest to koncepcja cyklu wzrastającego. Wszystko (sukcesy i porażki) jest rezultatem działających ludzi, a nie Bogów. W wyniku ścierania się realizują pewne tendencje, które powtarzają się i są punktem zaczepnym dla kolejnego cyklu. Istnieje jednak opatrzność, która nad wszystkim czuwa. Opatrzność jest gwarancjom przebiegu tych tendencji.
OSWALD SPENGLER( Niemiec, 1880-1936)
Wszechstronnie uzdolniony( matematyka, filozofia, historia, poezja).
Prywatnie zajmował się pracą badawczą „Zmierzch zachodni”, dzięki której tłumaczy iż w życiu człowieka można zauważyć pewne zamknięte całości, tzw. wysokie kultury, których Spengler wyróżnia osiem: egipska, babilońska, chińska, hinduska, antyczna, zachodnia, arabska, meksykańska oraz dziewiąta prawosławna (rosyjska) rodząca się dopiero, ale która znajduje się w fazie morfozy ( zamrożenia), co oznacza, że dana kultura nie może się w danym momencie dalej rozwijać.
Każda kultura przechodzi przez etapy rozwoju. Każda rodzi się i umiera. To proces nieodwracalny i niemożliwy do zatrzymania. Każda kultura powstając posiada swój pierwiastek (przesłankę metafizyczną, duszę, która organizuje całą kulturę) i trwa ok. 1000 lat.
Kultura posiada swoją duszę: 3 rodzaje dusz:
dusza kultury zachodu ( faustowska)
dusza apolińska (kultura antyczna)
dusza magiczna (której symbolem jest jaskinia, sugerująca grę do wewnątrz pomiędzy światłem a ciemnością).
Dwa rodzaje pojęć:
Istnienie bezwiedne (mówi o tym , że wszystko to co Nitze nazywał życiem jest naturalne. W I-wszym okresie rozwoju kultury jej siły zwrócone są do wewnątrz. Kultura rozwija się i symbolizuje np. wieś, kobietę).
Istnienie wyczekujące (czuwające)-symbolizuje np. wieś, mężczyznę, to II okres rozwoju kultury.
Każda kultura przechodzi w fazę cywilizacji w okresie schyłkowym, co jest jednoznaczne z jej umieraniem. Symptomami tej śmierci jest podział na metropolię i prowincję. Główne funkcje to nastawienie na pieniądz a nie na wartości. Człowiek nie żyje pełnią życia, zadowala się substytutami, które stają się ważniejsze. Człowiek stara się ujarzmiać naturę na zasadzie trwania i czekania. Gdy jedna kultura umiera na jej miejscu powstaje nowa.
ARNOLD TOYNBEE (1889-1975)
(zafascynowany koncepcjami Spenglera, „Studium historii”).
Interesuje go moment powstawania kultury. Bada różne aspekty idąc tropem Spenglera. Kulturę nazywa cywilizacją, których wyróżnia 22 + jeszcze 5 (zachód, Indie, prawosławie, daleki wschód).
Cywilizacje powstają na zasadzie mechanizmu i odpowiedzi. Powstaje jako odpowiedź na wyzwania środowiska. Tam gdzie środowisko jest łagodne czy zbyt srogie cywilizacje nie powstaną nigdy. Powstaną natomiast tam gdzie odpowiedzi na wyzwania są potrzebne ludziom do dalszej egzystencji.
To co konstytuuje cywilizację to elity oraz proletariat (czyli ta część społeczeństwa, która naśladuje elity). Cywilizacja kończy, gdy elity tracą władzę lub gdy społeczeństwo odmawia jej posłuszeństwa.
Każda cywilizacja (tak jak u Spenglera) przechodzi przez fazy i buduje strukturę państwa uniwersalnego, które stanowi schyłek cywilizacji. Gdy cywilizacja umiera następuje próba jej rewitalizacji (odbudowania), bądź sztuczne podtrzymanie życia danej cywilizacji, poprzez pewny rodzaj religii i uduchowienia.
Diagnoza-zachód jest metaforą, oznacza cywilizację w momencie próby, jest wówczas na wyczerpaniu i umiera.
Teorie zmian społecznych (5) 14.11.2007
WILFREDO PARETO.
jego poglądy oscylują od republikańskich po iluzję.
Pareto bardzo dużo pisał, uczestniczył w życiu publicznym. Matematyka to dziedzina wiodąca, wśród tych którymi się posługuje.
w całym dojrzewaniu intelektualnym dochodzi do stwierdzenia, iż ekonomia jest niewystarczająca, dlatego zaczyna interesować się socjologią. Powstaje „traktat o socjologii ogólnej”, który daje wgląd w działanie społeczeństwa.
społeczeństwo to pewien stan społeczny, którego cechą charakterystyczna jest cykliczne naruszanie tego systemu. Stąd podział na elity i klasy. Pareto jest prekursorem jeżeli chodzi o badanie elit i mas.
Elity (wg Pareto) to ludzie, którym w danej dziedzinie otrzymują najwyższe wskaźniki (oceny). Wśród nich znajdują się specyficzne elity: elity władzy (szczególnie ważne elity, dzięki którym można obserwować powstawanie i funkcjonowanie elity władzy- arystokracja).
Pareto uważa, że jeżeli chcemy bobrze zilustrować elity to musimy zrobić to ilościowo.
Podstawą patrzenia na społeczeństwo jest działanie społeczne, wśród których wyróżnia się:
REZIDUŁY- (dyspozycje) w całej konstrukcji człowieka możemy zaobserwować pewne stałe dyspozycje, skłonności mające charakterystyczne jakości, pewne osady 9jako część niezmienna, reszta). Ludzkie działanie jest wywoływane przez stałe dyspozycje, które zakorzenione są w psychice.
Działania ze wzgl. na poziom logiczności dzielimy na:
logiczne- to działanie w którym zostają dobrane odpowiednie środki do zamierzonych celów (adekwatne środki do celów) takim przykładem jest nauka.
pozalogiczne- to takie, które nie opierają się na racjonalności.
Układ rezidułów posiada każdy człowiek, jednak w różnych konfiguracjach.
6 typów idealnych rezidułów:
kombinowania- formułowanie na nowo układu rezidułów (dyspozycji)
konserwacji- występuje u ludzi posiadających duże rezerwy i dystans
uzewnętrzniania uczuć- jedni są bardziej powściągliwi inni otwarci, ci drudzy mają bardziej rozwinięte uzewnętrznianie uczuć
indywidualizmu- odpowiadają działaniami ludzkimi, postrzegając wszystko, przepuszczają przez „ego” i wartościują
uspołecznienia- ludzie skierowani w działaniu na innych widzą innego człowieka (wolontaryzm)
seksualność- seks jako siła motoryczna
Każdy człowiek postępuje tak jak jest psychicznie skonstruowany. Człowiek posiada również rozum, dlatego to co czyni przybiera również w słowa. Stara się swoim działaniom nadać jakiś charakter (tzw. derywacje-słowne fasady, które nadają działaniom logiczny kształt).
4 typy Derywacji:
stwierdzenia (jest tal lub tak, oznacza, że coś jest oczywiste)
odwoływanie się do różnych autorytetów, które nadaje wzmocnienie tego co mówimy
derywacje o ładunku emocjonalnym np. godność, sprawiedliwość, które nadają znaczenia.
Derywacje mętne, nieokreślone
Derywacje-maja charakter zmienny
Reziduły- mają charakter stały
ludzie chcą się dostać do elit. Jednak nie każdy może się do nich przedostać. Mogą to być jedynie osoby, które maja odpowiedni rozkład rezidułów. Czasem potrzeba użycia siły (w tym spryt i demagogia-sposób oddziaływania).
Wspięcie się do elit ma znaczenie takie aby dostać się do władzy.
Zespół rezidułów jest inny dla dostania się do elit oraz inny aby w niej się utrzymać.
przez pewien czas elita stosuje rozbrajanie mas , poprzez dopuszczanie do elit aktywnych jednostek, co z kolei powoduje ich osłabnięcie (elit). W pewnym momencie następuje ich rozpad, poczym ponowne tworzenie się nowych (cyrkulacja elit).
W masach znajdują się spekulanci, którzy chcą szybciej dochodzić do władzy, po pewnym czasie spekulanci zaczynają zamieniać rentierów i na odwrót.
W różnych cyklach możemy zaobserwować wzbijanie i upadki elit, tzw. teoria krążenia elit.
PITIRIN SOROKIN (Rosjanin ur. w 1889 na Uralu wśród nie piśmiennego ludu Piriam.
twórca socjologii amerykańskiej. Podejmuje różne próby rozwoju swoich doświadczeń i umiejętności. Postanowił zostać rewolucjonistą.
przeprowadzał badanie na głodem: „Głód jako czynnik socjologiczny”.
był prezydentem I wydziału Socjologii na Uniwersytecie Harvard. Tam powstaje wielkie dzieło „ Dynamika społeczno- kulturowa”.
.zbudował zasadę rewolucji, każda taka zasada posiada 2 fazy:
faza- masy dochodzą do buntu, po czym zarówno masy jak i elity dokonują restauracji tych mas, z których powstają nowe.
Faza-?????????
pozostawił wielka spóścizne po sobie.
„Dynamika społeczno- kulturowa”- praca w której autor stara się pokazać cykliczność mentalności kulturowej, w której bardzo ważnym czynnikiem jest uduchowienie. Super system społeczno- kulturowy, jest zbiorem zasad konstytuowanych np. wiara, zmysły i rozum. One jednak nie dają w miarę adekwatnego obrazu rzeczywistości.
3 zasadnicze modele mentalności kulturowej:
ideacyjny (duchowy, religijny)- człowiek postępuje w oparciu o wytyczne dyrektywy, zasady
sensualistyczny (zmysłowy)
idealistyczny- próba nierealnego połączenia pierwiastków wiary i zmysłów
Sorokin stara się pokazać, że istnieją różne typy mentalności w różnych epokach. Typem dominującym teraz jest typ sensualistyczny (wszystko to co ma charakter i co kształtuje człowieka).
uważa, że po sensualistycznym typie pojawi się idealistyczna mentalność. A te trzy typy mentalności to trzy czyste typy, które zmieniają się (występują cyklicznie).
Teorie zmian społecznych (6) 28.11.2007
SAMUEL HUNTINGTON ( ur.1927)
zaliczany do socjologów polityki, pełnił wiele funkcji na Uniwersytecie (Harward) i nie tylko (był doradcą do sprawa polityki).
najważniejsze prace:
(1991) „Trzecia fala demokratyzacji”
(1997) „Zderzenie cywilizacji i nowy kształt ładu światowego”
(2004) „Kim jesteśmy? Wyzwania dla amerykańskiej tożsamości narodowej”
„Trzecia fala demokracji”
Wg niego po zakończeniu zimnej wojny pojawia się nowy kształt ładu społecznego na świecie.
Huntington rozumie demokrację proceduralnie na drodze wyborów. Charakteryzuje ją jako typ organizacji politycznej (wyjście z autorytarnego państwa)
mówiąc o demokracji przyjmuje metaforę fali- nie można w świecie wyznaczać linearnie drogi procesom. Metafora fali pokazuje serie zjawisk:
I fala pojawia się jako wielka rozległa fala, która zaczyna się tuż po wszystkich rewolucjach na początku XIX wieku i trwa przez ok. 100 lat. Rozpoczyna się w Stanach Zjednoczonych od wprowadzania demokracji. Poprzez naśladownictwo inne kraje również wybierają demokrację. Zaczyna się jednak przewijać moment powrotu i odejścia od demokracji:
I fala powrotu do demokracji (1828-1926) - posiada pewne cechy demokracji, obejmuje kraje: Stany Zjednoczone, Irlandię, Anglię, Szwajcarię, Argentynę i inne.
I fala odwrotu od demokracji (fala odwrotu) (1922-1942) następuje pierwszy odwrót od demokracji , obejmuje on kraje takie jak: Polska, Litwa, Łotwa, Estonia, Włochy, Hiszpania, Portugalia, Francja, Wielka Brytania.
II fala powrotu do demokracji (1943-1962)
II fala odwrotu od demokracji (1958-1975), kraje: Pakistan, Indie
III fala powrotu do demokracji (1974-?) obejmuje ok. 30 krajów całego świata (Europa środkowo- wschodnia, Ameryka środkowa, Azja.
Obecnie ok. 40 krajów jest w formie demokracji , reszta to kraje autorytarne.
Rozpoczyna się III fala odwrotu od demokracji
„Zderzenie cywilizacji”
Fukuyama uważa, że człowiek poszukuje swojej drogi, która realizowała by podstawowe potrzeby człowieka: wolność i równość.
Huntington uważa, że świat nie rozwija się linearnie, ani kierunkowo. Uważa natomiast, że świat jest wielobiegunowy, wielocywilizacyjny.
Zróżnicowanie kulturowe świata zawsze miało miejsce. Rozpoczęło się od momentu pojawienia się jakichkolwiek kontaktów międzycywilizacyjnych. Zaczęły się one nasilać. Im bardziej następuje poznawanie swojej cywilizacji, tym bardziej występuje poczucie odrębności na tle innych cywilizacji.
cywilizacja to pewna odrębna kultura, pewne zakreślone ramami kulturowymi uniwersum.
Uważa, że odrębność ludzi oraz to co ich różnicuje ma charakter kulturowy a nie ideologiczny.
Huntington próbuje odpowiedzieć na pytanie kim jest?
Sądzi, że świat podzielony jest na odrębne cywilizacje. Mamy obecnie rzeczywistość wielocywilizacyjną, a są to cywilizacje takie jak:
Chińska, japońska, prawosławna, latynoamerykańska, hinduska, zachodnia, islamska, afrykańska, buddyjska.
Rdzeniem każdej cywilizacji jest religia.
Analiza Huntingtona (tezy):
I teza) - obecny świat i polityka są wielokulturowe i wielocywilizacyjne.
Cywilizacja zachodu jest cywilizacją uniwersalną i eksportuje modernizacje do innych krajów.
Dominujące cywilizacje to: zachodnia, chińska, islamska
W tych cywilizacjach zachodzą najbardziej widoczne procesy.
II teza) - zmienia się układ sił między cywilizacjami. Huntington analizuje procesy dynamiki procesów. Uważa, że dynamika gospodarcza słabnie.
Mówi również o dzisiejszej pewności siebie. Chińczycy uważają , iż ich sukces gospodarczy zawdzięczają tylko sobie- wzrasta ich poczucie pewności. Następuje olbrzymi boom demograficzny. Pojawia się zjawisko „rewanżu Boga”, który oznacza wzrost poczucia tożsamości, następuje konsolidacja. Kraje o określonych cechach zwołują się i zaczynają współpracę ze sobą. To co daje siłę na zachodzie osłabia je.
III teza) Kraje o podobnych cechach zwołują się i współpracują ze sobą. Istnieją także kraje rozszczepione.: Meksyk, Turcja, Rosja, Ukraina. Przez Ukrainę przebiega granica cywilizacyjna.
IV teza) nieodwołalne zderzenie cywilizacji następuje wtedy, gdy inne cywilizacje czerpią coś z innych cywilizacji, ale nie identyfikują się z nią. Zachód buduje siłę innych cywilizacji. Konflikt występuje na granicy cywilizacji (najwięcej jest tych na granicy cywilizacji islamskiej). Zderzenie cywilizacji jest nieuniknione.
Tezy dotyczące przyszłości:
cywilizacje wschodnie będą coraz silniejsze, a zachód coraz słabszy. Zachód powinien zrezygnować z aspiracji bycia cywilizacją uniwersalną. Miejsce w cywilizacji zajmą cywilizacja chińska i islamska.
Huntington uważa, że w 2010 dojdzie do starcia między cywilizacjami wschodniej z zachodnią.
„Kim jesteśmy?”
to pogląd na to kim jesteśmy. Odpowiedź na to pytanie możemy szukać poprzez zapytanie siebie kim nie jesteśmy?
Ameryka to kraj białego człowieka (biały protestant). Mówiono popularnie, że Ameryka jest tyglem w którym kraje (przedstawiciele krajów) mieszają się, ale mieszają się również w jej obrębie grupy etniczne.
Ameryka zatem staje się krajem rozszczepionym tzn. krajem dwucywilizacyjnym. Zachód się kończy, osłabia siebie od wewnątrz.
siłą cywilizacji jest jej duchowość- religia, która potrafi łączyć ludzi.
Teorie zmian społecznych (7) 5.12.2007
T: WIDZENIE RZECZYWISTOŚCI JAKO LINEARNĄ (UKIERUNKOWANĄ).
Augustyn prezentował wizję świata, która ma swój początek i koniec. Później ma ona przełożenie w myśli świeckiej . w literaturze natomiast taki rodzaj wizji o rzeczywistości nazywany jest ewolucjonizmem.
Socjologia jako dyscyplina naukowa przejmuje z tym związane idee i metafory
PERSPEKTYWY:
AUGUST COMTE:
czasy w jakich tworzył, to czasy bardzo podobne do naszych czasów. Był to czas w którym pojawiają się kryzysy. Socjologia natomiast ma być ta która poda przyczyny i propozycje ich wyjaśnienia.
Comte diagnozował ówczesną rzeczywistość jako stan anarchii. Głównym czynnikiem jako główna zmienna tego co w historii zachodzi jest umysł ludzki. Człowiek wytwarza nowe metody tworzenia świata.
Comte swoja filozofię prezentuje w „prawie trzech stadium”.
Stadia: ich następstwa maja pokazywać jak zmienia się umysł.
Teleologiczne- człowiek wyobrażał sobie , że przyczyny sprawcze usytuowane są w bóstwach.
Metafizyczne- umysł przechodzi do postrzegania transcendentalnego świata i wyróżnia trzy obrazy rzeczywistości: fetyszyzm, politeizm, monoteizm.
Pozytywne.
Ład, porządek, postęp i pokój, są dla Comte'a podstawą działania człowieka i jest to dla niego coś naturalnego.
Comte szukał formuły, która pozwoliłaby ludziom utożsamić się ze światem zewn.
Stadium teleologiczne przechodzi w metaforyczne poprzez szukanie jakiegoś substytutu. (zastąpienie dawnego świata nowym innym światem).
Płaszczyzną, która miała by stać się rozwiązaniem problemów miała być nauka, rozumiana jako szeroka wiedza.
Comte wpajał ludziom, że wszystkie ich porażki i sukcesy są ich zasługą, wszystko co odbywa się, odbywa się na drodze do nauki ( trajektoria nauki, religia ludzkości). Przyrodoznawcy mieli być tymi, którzy mieli wnieść przekonanie, że owa religia ludzkości to dobra droga.
wizja postępu to wizja postępowości, która opiera się na twierdzeniu, że najważniejsi są ludzie, ale oni są od siebie różni.
Metafora „organizmu i wzrostu” jest zobrazowana w postaci budowli, która ma swój wierzchołek, co oznacza, iż ludźmi należy zarządzać.
uważa, że równość płci jest chimerą. Mężczyźni i kobiety mają różne funkcje do spełnienia. Jedni górują w kwestiach rozumu (mężczyźni), inni w rozwoju emocjonalnym (kobiety). Te dwie cechy są komplementarne.
HERBERT SPENCER
Dla niego ewolucjonizm jawi się jako efekt różnicowania (dyferencjacji). Gdy patrzymy na zmieniający się świat można zauważyć wiele poziomów. Dotyczyć one mogą świata: organicznego, nieorganicznego i poza organicznego.
Ewolucja jest integracją materii. Wszystko redukuje się od stanów prostych do złożonych, od jednorodności do różnorodności.
Spencer używa metafory organicznej- patrzy na społeczeństwo jak na jeden organ (system). Zwraca uwagę na podobieństwo organizmu społecznego (społeczeństwa) do organizmu ludzkiego, ale także na jego fazy strukturalne i funkcjonalne. Gdy społeczeństwo się komplikuje wzrasta, następuje różnicowanie struktury i funkcji jak w organizmie. Obieg tego typu następuje za pomocą języka i symboli, wytworzonych przez człowieka.
w budowie organizmu społecznego wymienia się:
instytucje (domowe, polityczne, przemysłowe, czyli takie , które są niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania człowieka, ale które samoistnie wytworzyły się i ulegały wielu modyfikacjom.
Typologia: ma ona za zadanie w sposób dychotomiczny zarysowanie etapu początkowego i końcowego danego modelu społeczeństwa (np. społeczeństwo militarne).
EMIL DURHEIM
istotnym czynnikiem dla niego był podział pracy (pogłębianie społecznego podziału pracy). pod jego wpływem społeczeństwo zmienia się, różnicuje i wzbogaca. Pojawiają się nowe specjalizacje, zmienia się typ więzi społecznej.
przedstawia własną typologię. Uważa, że wraz z podziałem pracy zmienia się solidarność społ. Mówi o przejściu od solidarności społecznej do solidarności mechanicznej (opierająca się na zakazach, nakazach, objęta sankcją represyjną), aż po solidarność ograniczoną,( zmierza do działań kooperacyjnych, ma na celu powrót i niwelowanie jakichkolwiek naruszeń stanu rzeczy).
zwraca uwagę na zjawisko ANOMII.
Anomia- (oznacza brak cechy związanej z normą i upowszechnioną regulacją). Niektóre podziały sprawiają, że niektórzy ludzie nie są w stanie nadążyć za nimi. Pojawia się dezorientacja społeczna ( brak utożsamiania się z normami, brak oparcia na powszechnie uznawanych wartościach czy normach- HAOS). Pojawia się poczucie braku zakorzenienia się w normach, co może prowadzić do autodestrukcji (samobójstwa związane z poczuciem pustki aksjonormatywnej).
FERDINANT TÓNNIES (Niemiec)
to badacz nowoczesności i ewolucjonista, który nie podziela optymizmu historioznawczego.
Interpretuje niektóre zjawiska negatywnie
Uważa, iż społeczeństwa tradycyjne to społeczeństwa, które odchodzą , a budowane były na więzi Gemainschaft (więź osobista, wspólnotowa). Pojawia się wieź Geseuschaft (więź arbitralna, zapożyczanie), która buduje inny, nowy świat.
LUIZ MORGAN
badał Indian, Irokezów.
próbował zakreślić wizję dziejów na drodze ewolucji, wyróżniając czynniki technologiczne, które jego zdaniem pociągają za sobą pewne zmiany.
LESTER WARD
Starał się pokazać, że ewolucja ma swoje różne aspekty i tempa, w toku nakładania się na siebie różnych faz.
FAZY: (które wzajemnie się uzupełniają i na siebie nachodzą )
Kosmogeneza- pierwszy akt konstruowania się świata
Biogeneza- pojawia się życie
Antropogeneza- pojawia się człowiek
Socjogeneza- pojawia się społeczeństwo
MAX WEBER
uważa, że nie ma żadnych żelaznych praw.
Racjonalizacja (proces kierunkowy) w historii wszystko przebiega na drodze racjonalizacji, czyli rozszerzania się zakresu wyrozumowanego rozstrzygania. Jest ona związana z procesem instytucjonalizacji (wszystko co dzieje się, przechodzi przez rozum) czyli:
wzrastającą odpersonalizacją (poza personalne stosunki)
wzrastającą formalizacją ( orientowanie się na reguły, racjonalne prawa)
wzrastającą interakcją na różnych poziomach
Teorie zmian społecznych (8) 11.12.2007
Teorie, które opierają się na metaforach wzrostu, starają się zarysować sekwencję przemian, nawiązywać do organizmu, ewolucji, przestrzeni. Pierwsze ewolucyjne teorie zawierają optymistyczny ładunek postępu. Przyszłość to doskonalenie się różnych jej aspektów.
W dalszym etapie założenia tych teorii zostają podważone, zwłaszcza progresywizm, determinizm (tendencje tu zachodzą pod pewnymi warunkami). Podważono zasadę unilinaerności takiego toru , który miałby przebiegać na rzecz multilineranych.
Samo pojęcie zmiany jest konwencją, jednak w sensie ontologicznym ona nie istnieje.
Mówiąc o procesie demokratyzacji, urbanizacji, zubożenia, można mówić również o pewnych konkretnych procesach (zmianach).
Pojawia się pomysł zbudowania nowej koncepcji ewolucji, sięgając po różne jej czynniki.
tendencjami powstałymi po II wojnie światowej są teorie modernizacji.
MODERNIZACJA:
Modernizacja-oznacza ulepszanie, unowocześnianie, korzystną i pożądaną zmianę. To pojęcie bliskie pojęciu nowoczesności. To ogół zjawisk i procesów, które przekształciły społeczeństwo tradycyjne w nowoczesne. Początki tego nowego kształtu społeczeństwa pojawiają się od początku XVI wieku, w XIX wieku natomiast zaczyna się jego budowa.
I Modernizacja (po II wojnie światowej) dotyczyła próby opisu, wyjaśnienia i zinterpretowania pewnych niezbędnych wysiłków, jakie muszą poczynić niektóre społeczeństwa, aby nadgonić inne. zaczęto podważać mechanizm zmian o charakterze endogennym. W tych nowych perspektywach zaczęto zwracać uwagę na czynniki egzogenne (zewnętrzne, które okazały się być bardzo ważne).
Świat został ponumerowany na:
I świat- najbardziej rozwinięte kraje gospodarczo i kapitalistycznie (USA, Europa Zachodnia, Japonia).
II świat- Modernizacja stymulowana odgórnie przez nakazowe tendencje (kraje bloku radzieckiego, Chiny, Kuba).
III świat- kraje zacofane, eufemizm.
I Modernizm odnosi się zatem do relacji zachowań między krajami I a III świata. Starano się pokazać jak kraje III świata należy wspomóc, aby weszły na drogę rozwoju.
Zaczyna dominować jeden czynnik- technologiczny, jako samonapędzająca się sfera, który w sposób samorzutny zmienia rzeczywistość.
WALT ROSTOF „manifest nie komunistyczny”. Starał się opisywać pewne warunki i formułować pewne stadia.:
Jeżeli społeczeństwo jest tradycyjne, to muszą pojawiać się warunki niezbędne do startu.
Należy przenieść te idee i przekonać ludzi do nich, do ich istytuowania.
Pojawia się start, czyli inwestowanie.
Pojawia się właściwy rozwój
Druga grupa teorii, która opisywała relacje między światem I i II, to teorie konwergencji. Starały się zinterpretować rzeczywistość, zakładały samoistną logikę technologiczną. Zakładała, że rzeczywistość przestała być konstruowana przez czynniki ideowe, a tylko przez czynniki technologiczny jest to możliwe.
W tym czasie pojawiają się prace: „Koniec ideologii” i „koniec wieku ideologii”. Miało to świadczyć, że socjalizm miał być lepszy od kapitalizmu. Idea socjalistyczna miała zbudować świat lepszy.
Teorie konwergencji chciały abstrahować od kwestii ideologicznych i mówiły o zlaniu się kapitalizmu i socjalizmu. Uważano, iż socjalizm pływa na łagodzenie zjawisk w kapitalizmie.
JOHN KEYNES
Kapitalizm pozostawia sam sobie i nie jest w stanie wytworzyć odpowiedniego kapitału rynku, dlatego musi być sterowany przez kogoś. Te poglądy bardzo mocno oddziaływały.
Po II wojnie światowej mówiono o socjalizmie i jego znacznym wpływie na rozwój (pozytywnym) różnych sektorów gospodarki. W kwestii socjalizmu zaczyna wprowadzać element polityki rynkowej.
Zwolennikiem teorii konwergencji był Huntington. Kwestia dobrobytu wymuszała na ludziach rezygnację z tych ideologicznych odniesień i w tym sensie technika miała mieć dużo większe znaczenie.
Teorie modernizacji miały dwojaki charakter:
modernizację utożsamił z westernizacją-uważał, że powinna mieć charakter initacyjny, naśladowczy, a w krajach opóźnionych powinna wprowadzać odpowiednie instytucje wspierające rozwój.
Epicentrie nowoczesności nie mają charakteru mono-zachodniego, jest ich wiele i przesuwają się (kiedyś: Grecja, Rzym, Zachód, Daleki Wschód).
Pojawia się grupa koncepcji, które umożliwiają, że tak zarysowane koncepcja modernizacji służyć ma tylko Zachodowi.
Pojawia się grupa teorii zależności w ramach teorii modernizacji oraz dependyści
Dependencja-to teoria zakładająca pojawienie się podziału świata na centrum i peryferie. W gronie tych teorii pojawia się pewna grupa, która zaczyna mówić o zależności rozwoju od zachodu, który może mieć pozytywny aspekt. Pojawiają się tendencje inwestycyjne, które mogą wprowadzić zacofane kraje na drogę szybszego rozwoju.
Mówiono o elitach konpradorskich, które należą do elit krajów peryferyjnych, ale wchodzą w pewne układy z niektórymi krajami centrum godząc się na określone warunki. Elity zdradzają interesy kraju rodzimego w imię własnego interesu i jednocześnie utrudniają jego rozwój (własnego kraju).
IMMANUEL WALLERSTEIN
Porusza kwestie imperiów (Egipt, Rzym: XVIII w.p.n.e.- XVI w.n.e.)
Od XVI wieku następuje pewna zmiana. W imperiach opartych na czynnikach agrarnych zanika rolnictwo, a pojawia się gospodarka i system. Świat chce pokazać w jaki sposób następuje zorganizowanie rzeczywistości. Wszystkie sprawy zostają podporządkowane gospodarce produkcyjnej, a wszyscy zostają wkomponowani min. w system zależności gospodarczych (ale i w inne).
Wallerstein zgadza się z dependentami w kwestii rozwoju zależnego. Świat systemu i gospodarki światowej dzieli się na: centrum, peryferie i semiperyferie.
zależność między państwami rdzennymi , a peryferyjnymi zależy od tego, kto ma na celu eksploatowanie państwa peryferyjnego. Pomiędzy nimi znajduje się państwo półperyferyjne, którego istnienie powoduje, że jeżeli państwa peryferyjne przy pewnych warunkach nie mogą dostać się do państwa semiperyferyjnego, wówczas trafiają do niego (półperyferyjnego). System ten może wywoływać konflikty. Owy imperializm stanowi wielość klas.
wskaźniki końca świata kapitalistycznego :
deruralizacja- zanikanie terenów rolniczych i kruszenie sił ludności rolniczej (zasobów siły roboczej).
Demokracja i demokratyzacja- to czynnik, który kieruje ludzi w stronę równości. Ludzie chcą coraz lepiej i godniej żyć i domagać się dostępnej i taniej edukacji dla swoich dzieci oraz ochrony zdrowia. Wszystko to jednak kosztuje, dlatego wszelkie zyski musza być przenoszone w stronę tych żądań.
Kryzys państwa- państwo służy kapitałowi, wyrównuje wszelkie dysproporcje. Państwo pobiera pieniądze i rozdziela.
Kryzys ekologiczny- ekologia dopomina się ochrony środowiska, a na to potrzebne są olbrzymie fundusze, które niejednokrotnie przekraczają możliwości państwa.