PATOMORFOLOGIA wykład 19 (45) (13 III 02) RAK PĘCHERZA MOCZOWEGO

95% powstaje z urothelium (nabłonka przejściowego) → często wieloogniskowe zmiany, bez względu na stopień złośliwości.

NOWOTWORY PĘCHERZA MOCZOWEGO

NABŁONKOWE MEZENCHYMALNE

Łagodne: Łagodne:

- papilloma (brodawczak) - leiomyoma

- papilloma invertens (odwrócony)

Złośliwe: Złośliwe:

- carcinoma urotheliale - rhabdomyosarcoma

- adenocarcinoma - rhabdomyosarcoma embryonale (sarcoma botryoides)

- carcinoma planoepitheliale

- inne

PAPILLOMA

• 1% guzów z urothelium

• pojedyncze częściej niż wieloogniskowe

• Ø 0,5 - 2 cm

• ok. 70% „nawraca”

• część centralna = zrąb łącznotkankowy z naczyniam

• od zewnątrz pokryta urothelium (<7 warstw)

CARCINOMA UROTHELIALE

• epidemiologia:

• 50-80 lat

• ♂>♀ 3:1

• ściana boczna i tylna, przy podstawie

• środowiska miejskie, kraje uprzemysłowione

• Schistosoma haematobium → carcinoma planoepitheliale

• 10-40% wszystkich nowotworów złośliwych w Egipcie

• czynniki ryzyka:

• palenie papierosów

• 3-7 x wzrost ryzyka

• 50-80% raków związanych z paleniem

• narażenie zawodowe na aminy aromatyczne (β-napthylina)

• przemysł barwnikowy, gumowy

• β-naphtylina koniuguje z kwasem glukuronowym w wątrobie, wydala się z moczem → w pęcherzu moczowym enzym β-glukuronidaza → β-naphtylina działa toksycznie na urothelium

• Schistosoma haematobium

• jaja pasożyta w ścianie pęcherza moczowego → przewlekłe zapalenie → metaplazja płaskonabłonkowa → dysplasia → carcinoma

• długotrwałe używanie leków przeciwzapalnych

• cyklofosfamid

• cystitis haemorrhagica = krwotoczne zapalenie pęcherza moczowego

• morfologia:

• makroskopowo: brodawki - guzki - „płaska zmiana”

• mikroskopowo: różnicowanie

• in situ czy invasivum

• grade I - grade II - grade III

• papillare - non papillare („płaskie”)

• grading:

• kryteria podziału:

• liczba warstw nabłonka

• stopień utraty biegunowości komórek

• mitozy

• atypia

	Grade I	Grade II	Grade III
Makroskopowo	podobny do papilloma	brodawkowaty lub płaski	brodawkowaty płaskie zmiany guz egzofityczny lub owrzodziały
Mikroskopowo	> 7 warstw kryteria jw.	> 7 warstw ↑ utraty biegunowości ↑ atypii i mitoz	cechy jak w GII, ale bardziej nasilone
Klinika:	nawroty w 50% 3-5% → high grade 10-letnie przeżycie 95-98%	wznowy w 50% < 10% nacieka 2-10% → ca urotheliale GIII	wznowy u 80-90% > 80% nacieka 10-letnie przeżycie 40%

papilloma → TCC GI → TCC GII → TCC GIII TCC = transitional cell carcinoma (rak nabłonka przejściowego)

↓ ↓ ↓

resekcja resekcja resekcja < 10% → ca invasivum

• grading of urothelial tumors = ocena stopnia złośliwości histologicznej nowotworów z nabłonka przejściowego

WHO grading (stary) ISUP consensus (International Society of Urological Pathology)

papilloma urothelial papilloma

TCC grade I urothelial neoplasm of low malignant potential

TCC grade II urothelial carcinoma low grade

TCC grade III urothelial carcinoma high grade

CARCINOMA IN SITU

• komórki rakowe wypełniają całą grubość nabłonka (ale nie głębiej)

• hyperplasia → dysplasia → ca in situ

• 50% ca in situ → ca invasivum

• często:

• wieloogniskowe

• z ca urotheliale GI i GII

ADENOCARCINOMA

• z resztek moczownika

• na bazie metaplazji (w obrębie błony śluzowej żołądka)

CARCINOMA PLANOEPITHELIALE

• metaplazja nabłonka

• tworzy perły rogowe

Szerzenie się raka:

1. narządy wewnętrzne:

• prostata

• pęcherzyki nasienne

• moczowód

• retroperitoneum

• przetoka pęcherzowo-pochwowa

• przetoka pęcherzowo-odbytnicza

• przerzuty do okolicznych węzłów chłonnych (40%)

• przerzuty odległe: wątroba, płuca (późno, GIII)





Staging =TNM serosa


Ta ca papillare, nie naciekający urothelium

Tis ca in situ


T1 nacieka lamina propria mucosa i submucosa

T2 nacieka powierzchownie muscularis propria


T3 nacieka głęboko muscularis propria muscularis propria

T4 nacieka okoliczne tkanki

Wznowy:

• 50% GI i GII

• 80-90% GIII

Rokowanie:

• zależy od:

• typu histologicznego

• grading

• staging

• gorsze rokowanie:

• ca planoepitheliale

• aneuploidia

Objawy raka pęcherza moczowego:

• hameaturia

• dysuria

• częste oddawanie moczu

• parcie na mocz

Genetyka:

• delecja 9p(p16) i 9q lub monosomia 9

• ca postać brodawkowata, nienaciekająca

• ca in situ

• delecja 17p(p53) i mutacje p53

• ca invasivum

• ca in situ

• delecja 13q (pRb)

• ca invasivum

• delecja 11p, 14q

---