Finanse są rodzajem stosunków społecznych, a ściślej stosunków ekonomicznych, mających charakter pieniężny.

Potocznie finanse traktuje się jako zasoby pieniężne lub zespół zjawisk ekonomicznych związanych z gromadzeniem zasobów w toku działania mechanizmów wymiany i podziału dóbr materialnych.

Podmioty występujące w tzw. zorganizowanej działalności ludzkiej to:

• sektor przedsiębiorstw zajmujących się przede wszystkim wytwarzaniem dóbr materialnych

• sektor gospodarstw domowych rozumianych jako konsumenci

• sektor publiczny

Definicja według ministerstwa finansów:

Sektor publiczny to część gospodarki narodowej na którą składają się:

1. państwowe i samorządowe jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej

2. państwowe i samorządowe fundusze celowe (nie zalicza się do sektora publicznego państwowych szkół wyższych, państwowych i komunalnych instytucji kultury oraz państwowych przedsiębiorstw)

Definicja według GUSu:

Do sektora publicznego zalicza się wszystkie jednostki organizacyjne w których własność Skarbu Państwa lub samorządu mają udział większy niż 50%.

Do sektora publicznego (obok jednostek w podanym wyżej zakresie) należą również przedsiębiorstwa państwowe, spółki prawa handlowego z większościowym udziałem podmiotu publicznego oraz inne jednostki państwowe i samorządowe posiadające osobowość prawną

Sektor finansów publicznych, według ustawy o finansach publicznych, dzieli się na:

• rządowy

• samorządowy

i jednostki tego sektora mogą być tworzone tylko w formach (postaciach) przewidzianych w ustawie czyli w postaci:

• jednostki budżetowej

• zakładu budżetowego

• gospodarstwa pomocniczego

• środka specjalnego

• funduszu celowego (państwowego lub wojewódzkiego)

Przedmiotem nauki o finansach publicznych są zjawiska oraz procesy związane z powstawaniem i rozdysponowywaniem pieniężnych środków publicznych zapewniających funkcjonowanie sektora publicznego.

Klasyczna nauka o finansach publicznych (nauka o skarbowości) bada zjawiska i procesy związane z tworzeniem funduszy publicznych, w szczególności takich jak: budżet państwa, budżety samorządowe, fundusze ubezpieczeń społecznych czy inne fundusze publiczne.

Nowoczesna nauka o finansach publicznych nie ogranicza się do badania gospodarki funduszami publicznymi, lecz wyjaśnia treść ekonomiczną i społeczną funduszy publicznych, stara się uchwycić związki przyczynowo-skutkowe między gromadzeniem pieniężnych środków publicznych a procesami gospodarowania , procesami społecznymi i procesami politycznymi.

Gromadzenie i rozdysponowanie pieniężnych środków publicznych wymaga działania określonych podmiotów nie tylko najwyższego szczebla władzy ustawodawczej i wykonawczej ale także sieci podmiotów, które na bieżąco realizują dochody i wydatki publiczne.

W przekroju podmiotowym najważniejszymi elementami systemu finansów publicznych są:

1. władze ustawodawcze szczebla centralnego (parlament) oraz władze szczebla pośredniego (rady regionalne) i władze szczebla samorządowego (rady gminne)

2. władze wykonawcze (rząd, samorządy wymienionych wyżej szczebli)

3. władze kontrolne - Najwyższa Izba Kontroli, Regionalne Izby Obrachunkowe

4. aparat skarbowy zajmujący się na bieżąco realizacją dochodów i wydatków publicznych i ich kontrolą

5. podmioty finansowane z funduszy publicznych np. szpitale, szkoły, jednostki wojskowe, jednostki policji

W przekroju prawnym system finansów publicznych tworzą:

1. konstytucja - zawiera ogólne zasady tworzenia funduszy publicznych oraz obowiązki poszczególnych rodzajów władz publicznych w zakresie uchwalania, wykonywania i kontroli funduszy publicznych

2. prawo budżetowe - ustawa o finansach publicznych

3. coroczne ustawy budżetowe i uchwały budżetowe samorządu

4. ustawy podatkowe

5. ustawy o pozabudżetowych finansach publicznych

6. ustawy o finansach samorządowych i inne

W przekroju instytucjonalnym system finansów publicznych tworzą fundusze przyjmujące najczęściej formę:

1. budżetu państwa

2. budżetów samorządowych szczebla podstawowego lub wyższego

3. funduszy ubezpieczeń społecznych

4. pozostałych funduszy publicznych

5. fundacji publicznych

W przekroju instrumentalnym funkcjonowanie systemu finansów publicznych zapewniają:

1. podatki centralne

2. podatki lokalne

3. opłaty

4. cła

5. dochody z majątku publicznego

6. składki na ubezpieczenie społeczne

7. subwencje

8. dotacje

9. kredyty i pożyczki publiczne (w odróżnieniu od powyższych są to dochody zwrotne)

Zadania sektora publicznego

Sektor publiczny powinien spełniać 3 podstawowe zadania:

1. jednostki sektora publicznego wykonują lub finansują zadania publiczne, przypisane konstytucją, ustawami i innymi aktami prawnymi, jak:

• zapewnienie funkcjonowania administracji państwowej

• zapewnienie wewnętrznego i zewnętrznego bezpieczeństwa państwa

• zapewnienie funkcjonowania systemu kontroli przestrzegania prawa i wymiaru sprawiedliwości

• wypełnianie funkcji właścicielskich wobec mienia Skarbu Państwa

• obsługę wewnętrznych i zewnętrznych zobowiązań państwa

2. za pośrednictwem sektora publicznego dokonywana jest redystrybucja dochodu w gospodarce

Wyróżniamy redystrybucję:

• jawną - np. w postaci zasiłku dla bezrobotnych, zasiłku z opieki społecznej

• niejawną - np. jednakowy dostęp do służby zdrowia przy zróżnicowaniu wysokości składek w zależności od zarobków

3. kształtowanie rozmiaru i struktury dochodów i wydatków sektora publicznego jako najważniejszy instrument polityki makroekonomicznej państwa (obejmuje to zadania związane z finansowaniem i zaciąganiem długu publicznego, określanie struktury wydatków sektora publicznego - ile na konsumpcję a ile na inwestycje, tworzenie zatrudnienia i ustalanie wysokości wynagrodzeń w sektorze publicznym)

Definicja systemu finansowego

System finansowy to całokształt instytucji finansowo-prawnych funkcjonujących w danym państwie i regulujących gospodarkę finansową określonej kategorii podmiotów działających na jego terytorium.

Podstawowe pojęcia w finansach publicznych

Środki pieniężne to pieniądze zarówno w formie gotówkowej jak i bezgotówkowej.

Zasoby pieniężne to środki pieniężne zgromadzone przez dany podmiot ze źródeł jego przychodów i pozostające w jego dyspozycji.

Przychody, nazywane niekiedy wpływami pieniężnymi, to środki pieniężne uzyskiwane przez dany podmiot tworzące jego zasoby pieniężne

Dochód - określenie to w regulacjach finansowo prawnych występuje w szerszym i w węższym znaczeniu. W znaczeniu:

• szerszym dochód to środki pieniężne osiągane z różnych źródeł przez podmiot prawa publicznego. Można więc mówić o dochodach państwa lub gminy osiąganych z różnych źródeł. W tym znaczeniu pojęcie dochód pokrywa się z pojęciem przychodu.

• węższym (spotykanym w prawie podatkowym) dochód to różnica między przychodami a kosztami ich uzyskania

Fundusz celowy (np. Fundusz Pracy) to instytucja finansowo-prawna służąca planowej organizacji zasobów pieniężnych państwa lub jednostek samorządu terytorialnego. Fundusz łączy w sobie dochody z niewielu źródeł i pozwala na wydatkowanie zgromadzonych środków na wybrane, wąsko wyspecjalizowane cele. Metoda funduszowa pozwala zgromadzone w danym momencie zasoby wydatkować na ściśle określone przepisami cele.

Instytucja finansowa to jednostka organizacyjna, której podstawową funkcją jest gromadzenie i wydatkowanie środków pieniężnych np. są to banki, kasy oszczędnościowe, zakłady ubezpieczeniowe, fundusze inwestycyjne

Dotacje udzielone z budżetu państwa dzielimy na:

1. dotacje celowe - udzielone na finansowanie lub dofinansowanie zadań ustawowo określonych i wykonywanych przez różne jednostki sektora publicznego

2. dotacje przedmiotowe - udzielone przedsiębiorstwom wytwarzającym określonego rodzaju wyroby lub świadczącym określone usługi

3. dotacje przedmiotowe - udzielane na dofinansowanie działalności bieżącej ustawowo wskazanego podmiotu

Dotacjami są także dopłaty do oprocentowania kredytów bankowych.

Trzy definicje budżetu:

1. budżet to instytucja finansowo-prawna służąca planowej organizacji zasobów pieniężnych państwa i jednostek samorządu terytorialnego

2. budżet o plan finansowy państwa i jednostek samorządu terytorialnego ujmujący jego dochody i wydatki w pewnym odcinku czasowym. Łączy w sobie dochody z różnych źródeł i pozwala na wydatkowanie zgromadzonych środków na różne cele. Istotną cechą gospodarowania środkami pieniężnymi metodą budżetową jest, że zasoby zgromadzone w budżecie mają charakter jednorodny a ich wydatkowanie na określony cel następuje bez związku z faktem osiągania dochodów budżetowych z określonego źródła.

3. budżet to scentralizowany fundusz publiczny służący gromadzeniu środków pieniężnych w związku z funkcjami państwa

Cechy budżetu państwa:

1. budżet jest funduszem scentralizowanych zasobów pieniężnych gromadzonych i dzielonych przez państwo w związku z realizowaniem zadań

2. gromadzenie środków budżetowych odbywa się w sposób przymusowy

3. szczególna rola budżetu w funkcjonowaniu państwa

4. procesy gromadzenia i dzielenia dochodu za pomocą budżetu wyznaczają zasady ustawowo-konstytucyjne narzucające uregulowania prawne w postaci aktów prawnych najwyższej rangi czyli ustaw

5. procesy gromadzenia i dzielenia przez państwo dochodu w budżecie zawsze mają charakter nie tylko ekonomiczny ale także społeczny

6. dochody budżetowe mają charakter bezzwrotny (definitywny)

7. budżet państwa dotyczy działalności organów i podmiotów państwa w przyszłości (jest planem dochodów i wydatków na z góry ustalony czas)

8. budżet jako fundusz musi cechować specjalizacja polegająca na nadaniu rygorów prawnych wydatkom budżetowym

9. strumieniowy charakter budżetu oznacza z reguły konieczność egzekwowania należnych w danym okresie dochodów jak również obliguje do wydatkowania środków budżetowych przed upływem okresu budżetowego

10. budżet państwa nie jest jedynym "narzędziem" w którym znajduje finansowe odzwierciedlenie działalności państwa co oznacza, że nie może być on wystarczającą podstawą oceny finansowej działalności państwa

Funkcje budżetu państwa:

1. redystrybucyjna albo rozdzielcza

2. stabilizacyjna zwana wyrównawczą lub kompensacyjną

3. alokacyjna

4. fiskalna albo skarbowa

5. ustrojowa

6. demokratyczna

7. kontrolna albo ewidencyjno-kontrolna

8. bodźcowa

9. planowania

10. prawna

11. kredytowa

12. administracyjna

13. koordynacyjna

Następuje podział ogółu funkcji na trzy grupy:

1. funkcje ekonomiczne czyli: redystrybucyjna, stabilizacyjna, alokacyjna, fiskalna, bodźcowa

2. funkcje kontrolne czyli: kontrolna, planowania, kredytowa, koordynacyjna, (administracyjna ?)

3. funkcje polityczne czyli: ustrojowa, demokratyczna, prawna, administracyjna

Funkcje ekonomiczne - wyróżniamy m.in.:

1. redystrybucyjną - budżet jest narzędziem redystrybucji dochodu narodowego, realizowane jest to przez regulowanie dochodów podstawowych podmiotów a zewnętrznym wyrazem redystybucji jest gromadzenie dochodów głównie w formie podatków. Dokonuje się tutaj korekta wysokich dochodów pewnej części społeczeństwa.

Występuje wewnętrzna redystybucja w ramach systemu finansów publicznych i wyrazem tego są transfery budżetu państwa na rzecz budżetów samorządowych, funduszów ubezpieczeń społecznych

2. fiskalną - polega na przejmowaniu na rzecz państwa dochodu i zewnętrznym tego objawem jest gromadzenie i dzielenia środków pieniężnych

3. alokacyjną - z punktu widzenia treści ekonomicznej w pełni pokrywa się ona z funkcją redystrybucyjną. Wyodrębnia się ją aby wyeksponować rolę budżetu w alokacji (wytwarzaniu przez sektor publiczny) dóbr publicznych i społecznych.

4. stabilizacyjną - polega na wykorzystaniu budżetu jako narzędzia państwa w celu łagodzenia wahań cyklu koniunkturalnego oraz zapewnienia zróżnicowanego wzrostu gospodarki kapitalistycznej.

5. bodźcową - jej istotę można sprowadzić do pozytywnego zachowania się podmiotu wobec stosowanych przez państwo instrumentów budżetowych, zwłaszcza w zakresie ciężarów podatkowych.

Pozytywny aspekt mają ulgi i zwolnienia oraz system udzielania gwarancji i poręczeń skarbu państwa.

Funkcja kontrolna - polega na wykorzystaniu procesów i zjawisk pieniężnych do obserwacji oraz analizy zjawisk i procesów rzeczowych. Może polegać na analizie przyczyn niewykorzystania budżetu po stronie dochodów lub wydatków. Budżet państwa jest narzędziem kontroli i koordynacji w takim zakresie w jakim ujęte są w nim dochody i wydatki sektora publicznego.

Funkcje polityczne - istota tych funkcji sprowadza się do relacji między władzą ustawodawczą a wykonawczą i wyróżniamy m.in. funkcje:

1. ustrojową - określa się zakres uprawnień władzy ustawodawczej i wykonawczej w sprawach budżetowych w konstytucji

2. demokratyczną - istota jej polega na zainteresowaniu społeczeństwa opracowywaniem i wykonywaniem budżetu i wpływem na to

3. administracyjną - oznaczającą, że w warunkach trudności finansowych państwa (deficytu budżetowego) organy państwowe mogą wymuszać działania racjonalizujące wydatki budżetu

Rodzaje budżetu według różnych kryteriów:

1. podstawowym podziałem jest podział na:

• budżet państwa

• budżet jednostek samorządu terytorialnego

2. innym podziałem jest rozróżnienie na:

• budżet zwyczajny - obejmuje on dochody i wydatki przewidywane zgodnie z uregulowaniem prawnym, sytuacją gospodarczą państwa i kierunkami działania jego władz

• budżet nadzwyczajny - dotyczy zazwyczaj wydatków których niezgodność ujawnia się w trakcie roku budżetowego a dla których pokrycia planuje się dodatkowe dochody

3. podział na:

• budżet wydatków bieżących - na utrzymanie państwa i jego instytucji

• budżet majątkowy (inwestycyjny) - wydatki związane z wydatkami majątkowymi oraz z wydatkami na cele rozwojowe

Zasady budżetowe - to określone wymogi którym musi odpowiadać budżet jako plan finansowy. Istnieje pewna ilość zasad które obowiązują niezależnie od warunków społeczno-gospodarczych (tzw. zasad ponadustrojowych).

Zasady budżetowe można podzielić na dwie grupy, czyli na:

1. zasady dotyczące treści i istoty budżetu:

1. zasada równowagi budżetowej

2. zasada zupełności budżetowej

2. zasady wiążące się z konstrukcją budżetu i jego cechami zewnętrznymi:

1. zasada jedności budżetu

2. zasada szczegółowości budżetu

3. zasada jasności budżetu

4. zasada jawności budżetu

Ad. 1a Zasada równowagi budżetowej - określa współzależność pomiędzy dochodami a wydatkami a jej materialna treść polega na wzajemnym dopasowaniu strony wydatkowej i dochodowej budżetu. Kwota planowanych wydatków winna znaleźć pełne pokrycie w przewidywanych dochodach. Wyróżniamy dwa rodzaje zasady równowagi budżetowej:

• rygorystyczną zasadę równowagi budżetowej - oznacza ona, że wydatki budżetowe muszą być w całości pokryte dochodami które mają charakter definitywny i bezzwrotny

• formalną (merytoryczną lub materiałową) zasadę równowagi budżetowej - oznacza ona, że dla zrównoważenia wydatkowej i dochodowej strony budżetu ucieka się do zaciągania pożyczek w celu pokrycia deficytu budżetowego

Ad. 1b Zasada zupełności budżetowej - to postulat aby budżet obejmował wszystkie dochody i wydatki państwa, a więc dochody i wydatki wszystkich podmiotów publiczno-prawnych oraz wszystkie dochody i wydatki związane z realizacją zadań państwowych. Ujmuje się te dochody i wydatki metodą budżetowania netto lub brutto.

Budżetowanie brutto występuje gdy dochody i wydatki danej jednostki planowane są w budżecie pełnymi kwotami. Jednostka taka odprowadza do funduszu budżetowego wszystkie swoje wpływy pieniężne i otrzymuje z tego funduszu środki na pokrycie całości wydatków. Tak funkcjonują jednostki budżetowe.

Budżetowanie netto występuje gdy państwo świadczy swoje usługi na zasadzie częściowej odpłatności. Dana jednostka przeznacza osiągane wpływy na pokrycie części wydatków związanych ze świadczeniem usług natomiast brakująca część środków pieniężnych przewidziana jest w budżecie, czyli z budżetu pokrywane są jedynie niedobory tej jednostki (ewentualne nadwyżki przekazywane są przez jednostkę do budżetu). Tak funkcjonują zakłady budżetowe.

Tworzenie funduszów celowych (pozabudżetowych) jest naruszeniem zasady zupełności ale ich tworzenie wiąże się zazwyczaj z koniecznością poniesienia wydatków bez względu na sytuację państwa.

Ad. 2a Zasada jedności budżetowej dotyczy podmiotowego charakteru budżetu, oznacza, że całość dochodów i wydatków państwa objęta jest jednym dokumentem. Jeżeli istnieją jednostki samorządu terytorialnego to każdy z nich ma tylko jeden budżet.

Ad. 2b Zasada szczegółowości budżetowej to postulat aby budżet był nie tylko w globalnych kwotach dochodów i wydatków, ale aby dochody i wydatki ukazane były także w układzie analitycznym pozwalającym na ustalenie przewidywanej wydajności poszczególnych źródeł dochodu oraz kierunków i proporcji wydatków budżetowych. Szczegółowość budżetu znajduje swój wyraz w klasyfikacji budżetowej tj. określonych prawnie zasadach podziału dochodów i wydatków budżetowych.

Ad. 2c Zasada jawności budżetu to postulat o charakterze społeczno-politycznym, wyraża się w wielu aspektach np. otwartości obrad parlamentu nad projektem budżetu, publikowaniu ustawy budżetowej i popularyzowaniu jej treści w środkach masowego przekazu.

Ad. 2d Zasada jasności budżetu - wyraża się w potrzebie takiego klasyfikowania i grupowania dochodów i wydatków budżetowych aby budżet dawał obraz postępowych kierunków gospodarki finansowej państwa.

Jeżeli rada ministrów nie może z ważnych przyczyn przedstawić parlamentowi w ustalonym terminie projektu ustawy budżetowej , to wówczas zobowiązana jest do przedłożenia ustawy o prowizorium budżetowym. Prowizorium budżetowe jest planem finansowym obejmującym dochody i wydatki państwa na określoną część roku. Traci ono moc z chwilą uchwalenia ustawy budżetowej.

System finansów publicznych tworzą:

1. budżet państwa

2. budżety województw

3. budżety powiatów

4. budżety gmin

5. państwowe i samorządowe fundusze celowe

6. kasy chorych

7. jednostki i zakłady budżetowe, gospodarstwa pomocnicze, środki specjalne w sektorze rządowym oraz samorządowym

Dochody budżetu (Art.62)- środki pieniężne pobierane bezzwrotnie przez państwo lub gminę od podmiotów gospodarczych i osób fizycznych na sfinansowanie wydatków związanych z realizacją ich działań.

Art. 62. Dochodami budżetu państwa są:

1. podatki i opłaty, które na mocy odrębnych ustaw nie stanowią dochodów jednostek samorządu terytorialnego, funduszów celowych oraz innych podmiotów sektora finansów publicznych,

2. cła,

3. wpłaty z zysku przedsiębiorstw państwowych oraz jednoosobowych spółek Skarbu Państwa,

4. dywidendy,

5. wpłaty z zysku Narodowego Banku Polskiego,

6. wpłaty nadwyżek środków obrotowych państwowych zakładów budżetowych oraz części zysku gospodarstw pomocniczych państwowych jednostek budżetowych,

7. dochody pobierane przez państwowe jednostki budżetowe, o ile przepisy szczególne nie stanowią inaczej,

8. dochody z najmu i dzierżawy oraz z innych umów o podobnym charakterze składników majątkowych Skarbu Państwa, o ile przepisy szczególne nie stanowią inaczej,

9. opłaty od poręczeń i gwarancji udzielonych przez Skarb Państwa,

10. odsetki od środków na rachunkach bankowych państwowych jednostek budżetowych, o ile przepisy szczególne nie stanowią inaczej,

11. odsetki od lokat terminowych ustanowionych ze środków zgromadzonych na centralnym rachunku bieżącym budżetu państwa,

12. odsetki od udzielonych z budżetu państwa pożyczek krajowych i zagranicznych,

13. grzywny, mandaty i inne kary pieniężne, o ile na mocy odrębnych przepisów nie stanowią dochodów innych jednostek sektora finansów publicznych,

14. spadki, zapisy i darowizny w postaci pieniężnej na rzecz Skarbu Państwa,

15. inne dochody publiczne.

Podział dochodu z punktu widzenia funkcji redystrybucyjnej budżetu na dochody:

1. zwrotne (kredyty, pożyczki zaciągane przez państwo)

2. bezzwrotne (podatki, opłaty itp.)

2.

1. o charakterze publiczno-prawnym (podatki, opłaty, cła)

2. o charakterze prywatno-prawnym - mogą pochodzić za sprzedaży majątku należącego do państwa lub jednostek terytorialnych bądź też z czynszów z tytułu najmu, dzierżawy oraz innych tego rodzaju umów

3.

1. dochody krajowe

2. dochody zagraniczne

4.

1. dochody podatkowe

2. dochody niepodatkowe (wpływy z ceł, wkład z zysku przedsiębiorstw państwowych i jednoosobowych spółek skarbu państwa, różnego rodzaju kary i grzywny, dochody z opłat skarbowych, dochody ze sprzedaży, najmu, dzierżawy składników majątkowych, odsetki od pożyczek, lokat itp.)

5.

1. dochody bieżące

2. dochody majątkowe

Wydatki budżetowe (Art. 69) - środki pieniężne przekazywane z budżetu na realizację zadań państwa lub jednostki samorządu terytorialnego. Wydatki uznaje się za dokonane z chwilą dokonania przelewu z rachunku bankowego lub wypłaty z kasy jednostki budżetowej (jest to ujęcie kasowe).

Podział wydatków budżetowych:

1. zgodnie z ustawą o finansach publicznych wydatki budżetowe dzielą się na:

1. bieżące: subwencje ogólne dla jednostek samorządu terytorialnego, dotacje, wynagrodzenia i wyposażenie oraz składniki od nich naliczane (ZUS), inne świadczenia na rzecz osób fizycznych, zakupy towarów i usług i inne wydatki

2. majątkowe - na finansowanie inwestycji, zwiększanie kapitału własnego, zakupy środków trwałych, finansowanie robót budowlano-montażowych

3. na obsługę długu Skarbu Państwa

2. inny podział wydatków budżetowych na wydatki:

1. jednostek sektora publicznego

2. transfery na rzecz gospodarstw domowych (zasiłki społeczne) i jednostek organizacyjnych spoza sektora publicznego (dotacje dla przedsiębiorstw, dopłaty kredytowe)

3. na obsługę długu publicznego

Rezerwy budżetowe - środki zaplanowane w budżecie po stronie wydatków, których przeznaczenie nie jest do końca określone. Rezerwy mają umożliwić wykonanie budżetu w sytuacjach nieprzewidzianych np. gdy środki zaplanowane na określony rodzaj wydatków okazały się niewystarczające, bądź też w sytuacji gdy na określone cele wydatki w budżecie w ogóle nie zostały zaplanowane a dokonanie takich wydatków okazuje się w trakcie roku celowe.

Rezerwa ogólna - to planowane wydatki na przewidziane cele, w momencie uchwalenia budżetu znana jest ich kwota, nie jest znane ani ich przeznaczenie ani taż jakie podmioty będą je wydatkowały. Środkami tymi dysponuje rada ministrów i rezerwa ogólna nie może przekroczyć 0,2% wydatków budżetowych.

Rezerwy celowe (Art. 66)- mogą być tworzone w budżecie na wydatki których szczegółowy podział na pozycje klasyfikacji budżetowej w momencie uchwalania budżetu nie jest możliwy. Są to zaplanowane wydatki, których:

1. przeznaczenie nie jest znane ale znany jest podmiot, który będzie tymi środkami dysponował

2. przeznaczenie jest znane ale nie jest jeszcze znany wykonawca zadania z nich finansowanego

Środkami z rezerw celowych dysponuje minister finansów i nie mogą one przekroczyć 5% wydatków budżetowych.

Niedobór (deficyt budżetowy) - ujemna różnica pomiędzy dochodami i wydatkami budżetu. W przypadku występowania niedoboru część wydatków musi być pokryta z wpływów nie będących dochodami budżetu. Są trzy sposoby sfinansowania deficytu budżetowego:

1. pozostałością dochodów z poprzednich lat

2. poprzez zaciągnięcie długu publicznego

3. poprzez wykorzystanie środków pochodzących ze spłat pożyczek udzielonych wcześniej ze środków budżetowych (Są to źródła wykazywane ze znakiem "-", jest to konsekwencja zasady, że skoro nie zaliczamy otrzymanych pożyczek i kredytów do dochodu to i spłaty tych pożyczek nie mogą być traktowane jako wydatki, dlatego też do źródeł finansowania deficytu zalicza się również ze znakiem "-" spłaty zobowiązań budżetowych oraz pożyczek udzielanych ze środków budżetowych)

Dochody budżetu gminy:

1. wpływy z podatków:

• od nieruchomości

• rolnego

• leśnego

• od środków transportowych

• od działalności gospodarczej osób fizycznych opłacanej w formie karty podatkowej

• od spadków i darowizn

• od posiadania psów

2. wpływy z opłat:

• skarbowej

• eksploatacyjnej

• lokalnej

• innych opłat

3. udziały z podatkach stanowiących dochód budżetu państwa w wysokości:

• 27,6% z podatku dochodowego od osób fizycznych zamieszkałych na terenie gminy

• 5% z podatku dochodowego od osób prawnych mających siedzibę na terenie gminy

4. subwencja ogólna, składająca się z części: podstawowej, oświatowej i rekompensującej

5. dochody jednostek budżetowych oraz wpłaty zakładów budżetowych i gospodarstw pomocniczych jednostek budżetowych gminy

6. dotacje celowe z budżetu państwa na zadania z zakresu administracji rządowej zlecane gminom oraz inne zadania zlecane ustawami

7. odsetki od środków finansowych gminy gromadzonych na rachunkach bankowych

8. dochody z majątku gminy

1

---