Kto ma inicjatywę ustawodawczš?
- Prezydent RP - Rada ministrów- posłowie - senatorowie - Inicjatywa ludowa
Czynne prawo wyborcze - prawo uczestnictwa w wyborach jako osoba wybierajšca. Automatycznie dostaje je każdy, po skończeniu 18 lat (najpóŸniej w dniu wyborów). Oznacza to, że osoba ta może wybierać zgodnie ze swoimi przekonaniami swoich przedstawicieli
Bierne prawo wyborcze - prawo do kandydowania w wyborach do okreœlonych władz. Osiemnastolatek może kandydować jedynie do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw. Do sejmu może zgłosić swojš kandydaturę osoba, która najpóŸniej w dniu wyborów kończy 21 lat, podobnie rzecz się ma z Parlamentem Europejskim. Konkurować w wyborach na urzšd wójta, burmistrza i prezydenta miasta można dopiero majšc 25 lat. Aby być kandydatem w wyborach do senatu trzeba mieć skończone 30 lat. Od osób, które chcš się ubiegać o wybór na urzšd Prezydenta Rzeczypospolitej wymaga się, by miały skończone 35 lat.
Kto stoi na straży przestrzegania praw wolnoœci? Rzecznik praw obywatelskich
Kiedy ustawa wchodzi w życie? Wraz z podpisaniem projektu przez prezydenta. Wówczas ustawa wchodzi w życie w cišgu 14 dni od jej ogłoszenia w Dzienniku Ustaw RP (jeœli projekt ustawy nie wskazuje konkretnego terminu wejœcia w życie).
Kiedy prezydent może nie podpisać projektu ustawy? Kiedy jest niezgodna z konstytucjš
Referendum - głosowanie ludowe o charakterze powszechnym, w której mogš brać udział wszyscy obywatele uprawnieni do głosowania.
Absolutorium - szczególny akt, uchwalany przez Sejm, który stwierdza zgodnoœć działań rzšdu w danym roku z ustawš budżetowš oraz finansowymi planami państwa; co roku rzšd ma obowišzek przedstawienia sprawozdania z wykonania budżetu Sejmowi
Kto układa budżet? Minister Finansów
Kto uchwala budżet? Rada Ministrów
Zgromadzenie Narodowe - w jego skład wchodzi sejm i senat. Izba wyższa, czyli senat, składa się ze 100 senatorów. Izba niższa, która jest sejm, składa się z 460 posłów.
Jakie sš kompetencje własne prezydenta? powoływanie rzšdu; zarzšdza wybory parlamentarne; zwołuje pierwsze posiedzenie nowego Sejmu; posiada inicjatywę ustawodawczš; posiada prawo weta zawieszajšcego w stosunku do projektów ustaw; podpisuje ustawy; powołuje sędziów; nadawanie obywatelstwa; nadawanie orderów i odznaczeń
Wybory sš: powszechne, tajne, równe, bezpoœrednie, proporcjonalne
Kto zatwierdza ważnoœć wyborów? Sšd Najwyższy
Inicjatywa ludowa - jedna z form demokracji bezpoœredniej, która upoważnia okreœlonš liczbę obywateli posiadajšcych czynne prawo wybierania do Sejmu (w Polsce 100 tys.) do przedłożenia na ręce Marszałka Sejmu projektu ustawy.
Veto ludowe - prawo ludnoœci do występowania przeciwko uchwalonej ustawie.
Immunitet poselski - nietykalnoœć posła. Poseł, podczas sprawowania funkcji, nie może być zatrzymany przez organy państwa oraz odpowiadać za zarzucane czyny bez zgody sejmu
Kto może pozbawić posła immunitetu? Sejm
Jaki system sprawowania rzšdu wprowadza konstytucja? Parlamentarno-gabinetowy
Jaki ustrój wprowadza konstytucja? Republika
Kiedy została uchwalona konstytucja? 9 kwiecień 1997
Kto może rozwišzać parlament? Sam lub prezydent. Sejm może sam się rozwišzać w każdej chwili uchwałš podjętš przez co najmniej 307 posłów (2/3 składu Sejmu).
Kiedy można rozwišzać parlament? w razie niezdolnoœci Sejmu do wyrażenia wotum zaufania rzšdowi powołanemu przez Prezydenta; Sejm nie uchwali ustawy budżetowej w terminie
Rzšd prezydencki - system polityczny w demokracji charakteryzujšcy się rygorystycznym podziałem (separacjš) władzy ustawodawczej i wykonawczej oraz połšczeniem funkcji prezydenta i szefa rzšdu. W myœl tych zasad prezydentowi (jako organowi władzy wykonawczej) przysługuje pełnia władzy wykonawczej oraz zwolnienie z odpowiedzialnoœci przed parlamentem - pozbawiony zostaje jednak możliwoœci ustawodawczych.
Votum nieufnoœci - uchwała Sejmu odmawiajšca poparcia dla rzšdu i jego polityki bšdŸ też dla konkretnego ministra; prowadzi do dymisji rzšdu; wotum nieufnoœci jest uchwalane większoœciš bezwzględnš głosów;
Votum zaufania - jest to uchwała Sejmu wyrażajšca poparcie dla rzšdu oraz prowadzonej przez niego polityki
Kto uchwala konstytucję? Zgromadzenie Narodowe (większoœciš głosów(2/3) i musi być ona zatwierdzona w ogólnonarodowym referendum)
Kto ogłasza wybory prezydenckie? Marszałek Sejmu
Kto ogłasza wybory parlamentarne? Prezydent
Kto zastępuje prezydenta? Marszałek Sejmu
Przed kim i za co odpowiada prezydent? Przed Trybunałem Stanu; za przestępstwo bšdŸ naruszenie konstytucji
Kto może postawić prezydenta w stan oskarżenia? Zgromadzenie Narodowe
Jakie sš kompetencje sejmu? Ustrojowodawcza- reguluje ustrój państwa poprzez możliwoœć dokonywania zmian konstytucji. Ustawodawcza- polega na stanowieniu obowišzujšcych aktów prawnych w formie ustaw, które mogš regulować większoœć spraw w państwie. Kreacyjna- parlament powołuje organy państwowe lub uczestniczy w procesie ich tworzenia. Sejm wybiera Prezesa Rady Ministrów, powołuje sędziów Trybunału Konstytucyjnego i Trybunału Stanu. Kontrolna- przysługuje tyko Sejmowi, który może kontrolować rzšd i inne organy państwa.
Veto zawieszajšce - wstrzymanie wprowadzenia ustawy (przez prezydenta), jednak sejm może powtórnie uchwalić ustawę większoœciš 3/5 głosów w obecnoœci co najmniej połowy ustawowej liczby posłów.
Kiedy powołuje się nowy rzšd? Po wyborach parlamentarnych
W ilu czytaniach uchwala się ustawę? 3
Komu podlega administracja rzšdowa? Radzie Ministrów
Kontrasygnata - jest wymogiem złożenia podpisu przez prezesa Rady Ministrów na urzędowym akcie prezydenta, wczeœniej przez niego podpisanego. Bez takiej kontrasygnaty dany dokument nie jest ważny. Istnienie kontrasygnaty spowodowane jest faktem, iż Prezydent nie ponosi odpowiedzialnoœci politycznej za swoje działania, także te majšce charakter prawny, stšd też po złożeniu podpisu, odpowiedzialnoœć za wprowadzone prawo ponosi Prezes Rady Ministrów.
Jakie sš stany nadzwyczajne?- stan wojenny - stan wyjštkowy - stan klęski żywiołowej.
Kto wprowadza stany nadzwyczajne?Prezydent (na wniosek Rady Ministrów)
Kto desygnuje premiera? Prezydent
Kto zarzšdza referendum? Sejm, Prezydent
Jakš większoœciš głosów przechodzš zwykłe ustawy? więcej osób bioršcych udział w głosowaniu opowiada się za wnioskiem niż przeciw. Głosy wstrzymujšce nie sš wliczane do wyniku. Minimalnš liczbš głosów potrzebnš do osišgnięcia większoœci zwykłej jest 1 głos.
Kto nie ma prawa udziału w wyborach? Osoby pozbawione praw wyborczych, praw publicznych lub ubezwłasnowolnione
RZĽD - w skład rzšdu wchodzi premier i wyznaczani przez niego, a powoływani przez prezydenta, ministrowie.
Droga legislacyjna :
*inicjatywa ustawodawcza
*rozpatrzenie projektu ustawy przez Sejm
*rozpatrzenie projektu ustawy przez Senat
*ewentualne ponowne rozpatrzenie projektu ustawy przez Sejm
*podpisanie albo odmówienie podpisania projektu przez prezydenta
*ewentualne ponowne uchwalenie projektu przez Sejm
*podpisanie ustawy przez prezydenta oraz ogłoszenie jej w Dzienniku Ustaw RP
Stan nadzwyczajny - Jest to szczególnego rodzaju stan prawny, z jakim mamy do czynienia w sytuacjach różnego rodzaju zagrożeń, w których zwykłe œrodki konstytucyjne sš niewystarczajšce dla utrzymania bezpieczeństwa publicznego.
* stan wojenny - jest najbardziej restrykcyjnym z wymienionych trzech stanów. Zostaje on wprowadzony w przypadku zewnętrznego zagrożenia państwa, zbrojnej napaœci na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej lub gdy z umowy międzynarodowej wynika zobowišzanie do wspólnej obrony przeciwko agresji.
* stan wyjštkowy - wprowadzany w razie zagrożenia konstytucyjnego ustroju państwa, bezpieczeństwa obywateli lub porzšdku publicznego. Jest on wprowadzany na okres nie dłuższy niż 90 dni, na częœci albo na całym terytorium państwa.
* stan klęski żywiołowej - wprowadzany w celu zapobieżenia skutkom katastrof naturalnych lub awarii technicznych noszšcych znamiona klęski żywiołowej. Konstytucja stanowi przy tym, iż nie może on trwać dłużej niż 30 dni, chyba że zgodę na to wyrazi Sejm.