WYKŁAD 11 (29.05.2000)

Ubóstwo, bieda, niedostatek (nędza)

Perspektywy spojrzenia na biedę:

• perspektywa dochodowa:

- biednym jest się tylko wtedy, gdy znajdujemy się poniżej pewnej granicy dochodów (linia ubóstwa, dochód graniczny)

• perspektywa potrzeb podstawowych:

• wykracza poza dochód jednostkowy: potrzeby edukacyjne, zdrowotne, opieki - ochrona przed biedą

• perspektywa funkcjonalna:

• brak możliwości osiągnięcia minimum poziomu funkcjonowania z punktu widzenia jednostki czy grupy

Ubóstwo absolutne to stan niezaspokojenia minimalnych i biologicznych potrzeb organizmu co uniemożliwia spełnianie podstawowych funkcji.

Ubóstwo względne - efekt nadmiernych rozpiętości w poziomie życia (kryterium jest tutaj przeciętny poziom życia innych)

Bieda absolutna:

• gospodarstwo domowe nie może zapewnić swym członkom 80% minimum kalorii, nawet gdy wydaje na żywność 80% swoich dochodów

Podział dochodu światowego:

Populacja światowa	Udział w dochodzie
Najbogatsi 20%	82,7%
II Świat 20%	11,7%
III Świat 20%	2,3%
IV Świat 20%	1,9%
Najbiedniejsi 20%	1,4%

Linia biedy:

Konsumpcja dzienna:

Azja - Afryka 1$

Ameryka płd. 2$

Kraje postkomunistyczne 4$

USA 15$

Pięciokąt ubóstwa:

1. Biografia / osobowość

• starość, choroba, niepełnosprawność, niedołęstwo

• deficyty intelektualne

• deficyty socjalizacyjne

• stygmatyzacja (etykietkowanie), dyskryminacja

• pasywność (fatalizm), skłonność do zależności

• obniżona tolerancja na frustrację

• zwężony horyzont myślenia i działania

• rozbudowane postawy roszczeniowe

• niska efektywność i wydajność

• praca / dochód

• braki w wykształceniu

• nacjonalizacja procesu (pracy)

• zwężenie rynku pracy dla osób niedouczonych

• niskie kwalifikacje - niska płaca

• wymagana wysoka ruchliwość geograficzna (zawodowa)

• zły podział pracy (za mało dzielonego czasu pracy)

• luki w systemie zabezpieczenia społecznego

• niewielkie lub trudne do wyegzekwowania alimenty

• niewielkie dodatki dla dzieci

• bezrobocie

• społecznie podzielane wartości

• zmiana źródeł subsydiowania z naturalnych na sztuczne - ustawodawstwo państwowe w miejsce międzyludzkiej solidarności i współodpowiedzialności

• dążenie do osobistej autonomii ukierunkowane na autorealizację indywidualnych celów

• czerpanie zysku z własnej pozycji i statusu poprzez konsumpcję (często na pokaz)

• skrajne przywiązywanie wagi do osiągnięć

• siatka kontaktów społecznych

• spadek rangi rodziny i pokrewieństwa

• podatność rodziny małej na kryzysy (rozwody)

• anonimowość w miejscu zamieszkania (brak stosunków sąsiedzkich)

• brak stosunków społecznych w miejscu pracy

• koszty / konsumpcja

• agresywna reklama (rozbudzanie wygórowanych potrzeb)

• zadłużenie, kredyty konsumpcyjne

• zbyt wysokie koszty zaspokajania potrzeb podstawowych (mieszkanie, żywność, leczenie)

• rosnące koszty spędzania czasu wolnego

• brak czasu na uświadomienie kosztów zakupów

• wysokie koszty profesjonalnej, instytucjonalnej opieki nad dziećmi

Polska bieda 1999r.

• nędza - minimum egzystencji 2,2 mln. (5,6% ogółu)

• bieda - ubóstwo względne 6,1 mln. (15,8%)

• ubóstwo - ubóstwo subiektywne 11,9 mln. (30,8%)

• niedostatek - minimum socjalne 19,3 mln. (50,0%)

Cykl ubóstwa



































Bieda w Polsce ma charakter wyspowy.

Kategorie biednych „niewidzialnych”

• samotni rodzice z dziećmi

• dzieci

• ludzie starzy (ok.10%)

• rodziny wielodzietne

• mniejszości

• ludzie gorzej wykształceni

• ludzie na wsi

Cechy rodzin żyjących w kręgu ubóstwa:

• wielopokoleniowość

• niezdolność do samodzielnego rozwiązywania problemów

• absorbowanie wielu instytucji, które mogą z czasem ujawniać niechęć

• poczucie frustracji prowadzące do złości, apatii lub agresji

• w skrajnych przypadkach wykazywanie braku odpowiedzialności za swych członków

• niezbyt ceni się dzieciństwo jako okres wart prolongowania

• wczesna inicjacja seksualna, autorytarny model matki

• niewielka sfera prywatności

Czym „płacą” biedni:

• godność

• utrata kontroli nad sprawami własnego życia

• spadek poczucia bezpieczeństwa

• spadek pozycji społecznej

• czas na szukanie form pomocy

Charakterystyczne zachowania jednostek i grup z kręgu ubóstwa:

1. fatalizm

2. orientacja na teraźniejszość

3. autorytaryzm

4. konkretność

5. nieufność

Siatka stosunków społecznych

Społecznie podzielane wartości

Koszty, konsumpcja

Praca, dochód

Biografia, osobowość

1. Biedna rodzina z małymi dziećmi

2. Rezultatem ubóstwa są substandardowe warunki życiowe rodziny

3. Spadek zainteresowania szkołą i kształceniem (u dzieci i rodziców)

4. Potomstwo usiłuje uciec od substandardowych warunków i podejmuje pracę co na ogół oznacza przerwanie nauki szkolnej

5. Niski poziom wykształcenia zapoczątkowuje proces stopniowego zamykania się w kręgu podkultury biedy

6. Zawarcie przez potomstwo małżeństwa w młodym wieku, wzrost wydatków, ograniczenie możliwości i uzupełnienia braków edukacyjnych i zawodowych

7. Przedwcześnie zawarte małżeństwo z małymi dziećmi plus rosnące zobowiązania płatnicze i kłopoty mieszkaniowe - spychanie w krąg ubóstwa

CYKL JEST CAŁKOWITY - UBÓSTWO PRZESZŁO Z POKOLENIA NA POKOLENIE

---