Pytanie XIII: Omów strukturę systemu finansów publicznych
Struktura systemu finansów publicznych
Gromadzenie i rozdysponowanie środków publicznych wymaga działania określonych podmiotów, różnych szczebli, które realizują dochody i wydatki publiczne. Podmioty te maja określoną formę organizacyjną , działają na podstawie określonych aktów normatywnych (np.. budżet państwa, fundusze ubezpieczeniowe)
Finanse publiczne tworzą złożony system w przekroju podmiotowym, organizacyjnym , prawnym, instytucjonalnym, instrumentalnym i in.
W przekroju podmiotowym najważniejszymi elementami systemu finansów publicznych są :
władze ustawodawcze szczebla centralnego - (parlament) oraz władze szczebla pośredniego (rady regionalne) i szczebla samorządowego,
władze wykonawcze (rząd, zarządy), wymienionych wyżej szczebli,
aparat skarbowy (finansowy) zajmujący się na bieżąco realizacją dochodów i wydatków publicznych, ich kontrolą, zarządzaniem budżetem, funduszami
ubezpieczeniowymi, itp,. Struktura aparatu skarbowego (finansowego) jest w różnych krajach różna , ale funkcje są identyczne lub zbliżone.
podmioty (jednostki), które są finansowane z funduszy publicznych (szpitale, szkoły, jednostki wojskowe, jednostki policji, itd)
Władze kontrolne działające w imieniu władz stanowiących (NIK RIO)
W przekroju prawnym system finansów publicznych tworzą:
Konstytucja lub inna ustawa zasadnicza zawierająca ogólne zasady tworzenia funduszy publicznych oraz obowiązki poszczególnych rodzajów władz publicznych
prawo budżetowe , z reguły w randze ustawy, regulujące zasady
budowy ustroju budżetowego, coroczne ustawy budżetowe i uchwały budżetowe samorządów,
ustawy podatkowe,
ustawy o pozabudżetowych funduszach publicznych,
ustawy o finansach samorządowych (lokalnych , regionalnych)
ustawy regulujące działalność Ministra Finansów (Skarbu) oraz
działalność aparatu finansowego,
ustawa karno-skarbowa
ustawa o zobowiązaniach podatkowych
W przekroju instytucjonalnym system finansów publicznych tworzą fundusze przyjmujące najczęściej formę:
budżetu państwa,
budżetów samorządowych szczebla podstawowego lub wyższego
funduszy ubezpieczeń społecznych
pozostałych funduszy publicznych
fundacji publicznych
W przekroju instrumentalnym funkcjonowanie systemu finansów publicznych zapewniają następujące narzędzia:
podatki centralne
podatki lokalne
opłaty
cła
dochody z majątku publicznego (dywidendy, renty),
składki na ubezpieczenie społeczne,
subwencje,
dotacje
kredyty państwowe i pożyczki publiczne
Technicznymi elementami warunkującymi funkcjonowanie systemu finansów publicznych są m.in.: klasyfikacja budżetowa, procedura budżetowa, metody planowania dochodów i wydatków.
Polskie prawo finansów publicznych - ustawa o finansach publicznych (ufp)