Stosunki narodowościowe w świecie
Program wykładów i ćwiczeń grupy zamiejscowe w Miliczu
Rok akademicki 2005/2006, semestr zimowy prowadzący: dr Małgorzata Alberska
Wykłady
1. Wprowadzenie do problematyki narodowościowej. Zróżnicowanie językowe, rasowe, religijne i etniczno-kulturowe ludności współczesnego świata. Główne narody i ich rozmieszczenie.
2. Modele i etapy procesów narodowotwórczych. Pogranicze i kresy - obiektywne i subiektywne czynniki procesu reorientacji narodowej (etnicznej) ludności na terenach pogranicza.
3. Mniejszości narodowe. Typologie mniejszości narodowych oraz zagadnienia związane z rozsiedleniem mniejszości na terytorium państwa. Sytuacja mniejszości w państwie, problemy z identyfikacją narodową.
4. Zjawisko migracji. Przyczyny i typy migracji. Państwa emigracyjne i imigracyjne, w Europie, dawniej i obecnie. Główne kierunki migracji XX w. Cudzoziemcy we współczesnych państwach.
5. Główne kierunki migracji z ziem polskich w XIX i XX w. Powstanie głównych skupisk wychodźstwa polskiego. Pojęcie Polonii i polskiej mniejszości narodowej - problemy definicji. Migracje do Polski - cudzoziemcy w naszym kraju.
6. Problemy i etapy asymilacji, definicje podstawowych pojęć: asymilacja, akulturacja, integracja. Determinanty i prawa asymilacji. Zjawisko reasymilacji.
7. Problemy narodowościowe współczesnego świata i czynniki je kształtujące: prawo narodów do samostanowienia i jego realizacja w XX w. Metody rozwiązywania konfliktów etnicznych: federacja, autonomia, ochrona praw mniejszości, dyskryminacja, czystki etniczne (wysiedlenia).
Literatura:
- Atlas języków. Pochodzenie i rozwój języków świata, Poznań 1998;
- Słownik etnologiczny, Warszawa 1987;
- Maryański A., Narodowości świata, Warszawa 1998;
- Znaniecki F., Współczesne narody, Warszawa 1990;
1. Chlebowczyk J., o prawie do bytu małych i młodych narodów. Kwestia narodowa i procesy narodowotwórcze we Wschodniej Europie Środkowej w dobie kapitalizmu, Warszawa 1983; Maryanski A., Narodowości świata, Warszawa 1998;
2. Eberhardt P., Polska ludność kresowa. Rodowód, liczebność, rozmieszczenie, Warszawa 1998, rozdz. 2 i 3;
3. Stopiczyński T., Polacy w świecie, Warszawa 1992, część 2; Pawlak S. Ochrona mniejszości narodowych w Europie, Warszawa 2001, rozdz. 2; Byczkowski J., Mniejszości narodowe w Europie, 1945-1975, Opole 1976, rozdz. 1;
4. Porębski A., Europejskie mniejszości narodowe. Geneza i kierunki przemian, Warszawa 1991;
5. Waldenberg M., Narody zależne i mniejszości narodowe w Europie Środkowowschodniej, Warszawa 2000;
6. Założenia teorii asymilacji, pod red. H. Kubiaka i A. Pilcha, Kraków 1980; Mojsiewicz Cz., Leksykon problemów międzynarodowych i konfliktów zbrojnych, Wrocław 1998;
7. Wielka encyklopedia geografii świata, Wydawnictwo Kurpisz, Tomy 14 i 18; Osmańczyk E., Encyklopedia ONZ i stosunków międzynarodowych, Warszawa 1992;
8. Janusz G., Prawa mniejszości narodowych. Standardy europejskie, Warszawa 1995, rozdz. o uchodźcach;
9. Malicka A., Ochrona mniejszości narodowych - standardy międzynarodowe i rozwiązania polskie, Wrocław 2004;
10. Cesarz Z., Stadtmuller E., Problemy polityczne współczesnego świata; Florczak A., Uchodźcy w Polsce, Toruń 2003; Polska emigracja, pod red A. Paczkowskiego, Warszawa 1990; Kwaśniewski K., Marginalność etniczna i narodowa, "Sprawy Narodowościowe", 2000, zeszyt 16-17;
11. Wojciechowski S., Konflikt etniczny jako forma konfliktu społecznego, "Sprawy Narodowościowe", 2002, zeszyt 20; Gellner E., Narody i nacjonalizm, Warszawa 1991;
12. Nikitorowicz J., Pogranicze -tożsamość, edukacja międzykulturowa; Białystok 2001;
13. Dane UNHCR dotyczące uchodźców we współczesnym świecie: www.unhcr.pl
14. Inne przydatne strony internetowe: www.mswia.qov.pl www.stat.gov.pl www.sejm.gov.pl www.wspolnota-polska.orq.pl