„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Małgorzata Latek

Projektowanie wyrobów skórzanych
311[35].Z4.01

Poradnik dla ucznia

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1

Recenzenci:
dr inż. Tadeusz Sadowski
inż. Stanisław Pietryka



Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Małgorzata Latek

Konsultacja:
mgr inż. Zdzisław Feldo

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 311[35].Z4.01,

„Projektowanie wyrobów skórzanych”, zawartego w modułowym programie nauczania dla
zawodu technik technologii wyrobów skórzanych.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

3

2. Wymagania wstępne

5

3. Cele kształcenia

6

4. Materiał nauczania

7

4.1. Projektowanie- wiadomości wstępne

7

4.1.1. Materiał nauczania

7

4.1.2. Pytania sprawdzające

12

4.1.3. Ćwiczenia

12

4.1.4. Sprawdzian postępów

15

4.2. Technika wykonywania projektów - na przykładzie wyrobów kaletniczych

16

4.2.1. Materiał nauczania

16

4.2.2. Pytania sprawdzające

20

4.2.3. Ćwiczenia

20

4.2.4. Sprawdzian postępów

21

4.3. Dokumentacja konstrukcyjna

22

4.3.1. Materiał nauczania

22

4.3.2. Pytania sprawdzające

31

4.3.3. Ćwiczenia

32

4.3.4. Sprawdzian postępów

35

5. Sprawdzian osiągnięć

36

6. Literatura

41

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3

1. WPROWADZENIE

Poradnik będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy o projektowaniu wyrobów

skórzanych ze szczególnym uwzględnieniem rozwoju wzornictwa wyrobów skórzanych,
pomiarów i wymiarowania wyrobów i elementów, techniki wykonywania projektów oraz
dokumentacji konstrukcyjnej.

W poradniku zamieszczono:

−

wymagania wstępne, czyli wykaz niezbędnych umiejętności i wiedzy, które powinieneś
mieć już ukształtowane, aby przystąpić do realizacji tej jednostki modułowej,

−

cele kształcenia tej jednostki modułowej,

−

materiał nauczania (rozdział 4) umożliwia samodzielne przygotowanie się do wykonania
ćwiczeń i zaliczenia sprawdzianów. Wykorzystaj do poszerzenia wiedzy wskazaną
literaturę oraz inne źródła informacji,

−

zestaw pytań, które pomogą Ci sprawdzić, czy opanowałeś podane treści z materiału
nauczania,

−

ćwiczenia, które umożliwią nabycie umiejętności praktycznych,

−

sprawdzian osiągnięć . Zaliczenie testu potwierdzi opanowanie materiału całej jednostki
modułowej,

−

wykaz literatury, z jakiej możesz korzystać podczas nauki,

−

jeżeli masz trudności ze zrozumieniem tematu lub ćwiczenia, to poproś nauczyciela lub
instruktora o wyjaśnienie i ewentualne sprawdzenie, czy dobrze wykonujesz daną
czynność,

−

jednostka modułowa: „”Projektowanie wyrobów skórzanych”, z której treścią teraz się
zapoznasz jest częścią materiału modułu 311[35].Z4 Proces planowania produkcji
wyrobów skórzanych”.

Bezpieczeństwo i higiena pracy

W czasie wykonywania zadań i ćwiczeń musisz przestrzegać regulaminów, przepisów

bhp oraz instrukcji przeciwpożarowych i ochrony środowiska, wynikających z rodzaju
wykonywanych prac. Przepisy te poznasz podczas trwania nauki.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4

Schemat układu jednostek modułowych

311[35].Z4

Proces planowania produkcji

wyrobów skórzanych

311[35].Z4.01

Projektowanie wyrobów

skórzanych

311[35].Z4.02

Sporządzanie dokumentacji

technicznej i technologicznej

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

−

charakteryzować wyroby skórzane,

−

określać części składowe wyrobów skórzanych,

−

rozróżniać części składowe wyrobów skórzanych,

−

rozpoznawać elementy wyrobów skórzanych,

−

rozpoznawać rodzaje wyrobów skórzanych,

−

dokonywać podziału wyrobów skórzanych na podstawie rozwiązań konstrukcyjnych
i materiałowych,

−

określać cechy użytkowe wyrobów skórzanych,

−

dobierać przybory i materiały do wykonania rysunków,

−

wykonywać szkice podstawowymi technikami rysunkowymi,

−

projektować kompozycje przestrzenne,

−

projektować kompozycje kolorystyczne,

−

wykonywać rysunki techniczne określonych wyrobów,

−

wykonywać rysunki martwej natury,

−

rysować sylwetkę człowieka,

−

rysować rękę w różnych ułożeniach,

−

wykonywać szkice wyrobów skórzanych z zachowaniem proporcji,

−

rozróżniać rodzaje linii kreślarskich,

−

stosować linie kreślarskie w rysunkach technicznych,

−

wykonywać rysunki techniczne elementów w rzutach, przekrojach i widokach,

−

stosować zasady wymiarowania rysunków technicznych,

−

wyjaśniać pojęcie kompozycji plastycznej,

−

określać układ barw,

−

rozróżniać kolory zasadnicze, pochodne i naturalne,

−

rozróżniać kolory ciepłe i zimne,

−

wyjaśniać powstawanie barw zgaszonych i złamanych,

−

rozróżniać zastosowanie monochromatyczne i chromatyczne,

−

rozróżniać barwy harmonizujące i kontrastowe,

−

wykonywać studium kolorystyczne kompozycji płaskiej i przestrzennej,

−

charakteryzować materiały podstawowe i pomocnicze stosowane w wyrobach
skórzanych,

−

określać właściwości chemiczne, fizyczne i użytkowe materiałów do produkcji wyrobów
skórzanych,

−

określać wymagania konstrukcyjne i technologiczne różnych rodzajów wyrobów
skórzanych,

−

określać przeznaczenie wyrobów skórzanych

na podstawie

ich konstrukcji

i zastosowanego materiału,

−

stosować wymiarowanie wyrobów i elementów,

−

stosować normy materiałowe i technologiczne w projektowaniu wyrobów skórzanych,

−

posługiwać się przyrządami pomiarowymi,

−

organizować stanowisko pracy zgodnie z wymogami ergonomii,

−

korzystać z różnych źródeł informacji,

−

przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz
ochrony środowiska.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

−

scharakteryzować wyroby kaletnicze, rymarskie i rękawicznicze,

−

określić

kryteria

podziału

wyrobów

skórzanych

pod

względem

rozwiązań

konstrukcyjnych,

−

rozróżnić części składowe wyrobów kaletniczych, rymarskich i rękawiczniczych,

−

określić wymagania konstrukcyjne i technologiczne różnych rodzajów wyrobów
skórzanych,

−

wykonać i zinterpretować pomiary związane z projektowaniem wyrobów,

−

określić

przeznaczenie

wyrobów

skórzanych

na

podstawie

ich

konstrukcji

i zastosowanego materiału,

−

zastosować wymiarowanie wyrobów i elementów, symbolikę i oznaczenia,

−

zastosować normy materiałowe i technologiczne w projektowaniu wyrobów skórzanych,

−

dobrać barwy w projektowaniu wyrobów,

−

dostosować projekt do życzeń klienta,

−

wykonać projekt wyrobu skórzanego,

−

wykonać dokumentacje konstrukcyjną wzoru,

−

wykonać wzorniki do zaprojektowanego wzoru,

−

wykonać makietę zaprojektowanego wzoru i prototyp wyrobu,

−

ocenić jakość wzoru pod względem materiałowo-technologicznym i ekonomicznym.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7

4. MATERIAŁ NAUCZANIA

4.1. Projektowanie- wiadomości wstępne

4.1.1. Materiał nauczania

Rozwój wzornictwa

Być modnym oznacza umiejętnie komponować ze sobą np. torebkę, rękawiczki czy

pasek. Stałe nadążanie za aktualną modą, gustami klientów i zaspakajaniem potrzeb ludności,
to jeden z warunków dobrze pracującego zakładu. Mianem „wzornictwa” określa się
czynność projektowania wzorów tylko dla tych dziedzin produkcji, w których cechy
plastyczne wyrobu(forma, barwa, faktura itp.) są dominujące. Kształt, barwa, faktura wyrobu
tworzą wyraz plastyczny, a ten określa zasięg możliwości wkomponowania w zespół rzeczy
wspólnie użytkowanych. Współczesne wzornictwo wiąże się ze wzrostem aspiracji
konsumpcyjnych i postępem technicznym w przemyśle a standardowe, masowo projektowane
wyroby muszą odpowiadać wymaganiom konsumentów. Tak więc rozwój wzornictwa jest
życiową koniecznością każdego przedsiębiorstwa. Projektowanie opiera się na przetwarzaniu
informacji jakie projektant ma do swojej dyspozycji. Na rozwój wzornictwa decydujący
wpływ ma nie tylko postęp cywilizacji i techniki, ale również historia i dlatego też,
znajomość faktów z historii ubioru znajduje odbicie we wzornictwie wyrobów skórzanych.

Do najstarszych rzemiosł w Polsce należą rymarstwo i garbarstwo. W okresie

średniowiecza , kaletnictwo, rymarstwo i rękawicznictwo rozwinęło się jako samodzielne
rzemiosła.

Rzemiosło kaletnicze swoją nazwę wywodzi od arabskiego wyrazu : „Chartia-chalita”,

z czasem uproszczona przez Turków na „kalita”, a następnie spolszczonego na „kaleta-
kaletka”. Kaletą w odległych historycznych czasach nazywano woreczek skórzany na
pieniądze, a także sakwy podróżne i od tego terminu przyjęto nazwę „kaletnictwo”.
Bezpośredni wpływ na rozwój wyrobów kaletniczych, ma wyeliminowanie handlu
wymiennego z równoczesnym wprowadzeniem środków płatniczych w postaci pieniędzy.
Zrodziło to zapotrzebowanie na wyroby służące do ich bezpośredniego i wygodnego
przechowywania. I tak powstały mieszki, trzosy, kalety, a następnie powszechnie stosowane
portfele, portmonetki, saszetki czy też, w wielu odmianach torebki damskie. Szybki postęp
w dziedzinie transportu i komunikacji wymusił na kaletnictwie wytwarzanie wyrobów
potrzebnych do tego celu. Sakwy, juki, worki i kosze podróżne zastąpiono kuframi, walizami,
neseserami, plecakami oraz szerokim asortymentem toreb podróżnych, sportowych
i gospodarczych.

Rękawiczki były znane w czasach starożytnych. Znajdowano je w egipskich grobowcach

i prawdopodobnie służyły do strzelania z łuku. Skórzane woreczki bez palców i kciuka
stanowiły element ubioru zmarłych, pogrzebanych na terenie dzisiejszej Rosji w erze
paleolitu. O tym, że praeskimosi doskonale opanowali sztukę wyrobu rękawic z jednym
palcem, mogą świadczyć zwłoki odkryte wśród lodowców. Egipcjanki podobnie jak później
zamożne Rzymianki, wkładały rękawiczki do posiłków w celu ochrony dłoni, którymi nie
używając sztućców, sięgały po gorące i tłuste potrawy. Robotnicy narażeni na zetknięcie
z ogniem również chronili dłonie rękawiczkami. Posągi perskich wojowników dowodzą, że
i tej cywilizacji rękawiczki nie były obce. Ich wierzch był prawdopodobnie kryty metalem jak
w średniowiecznych rękawiczkach rycerskich. Myśliwi polujący z sokołem i łucznicy także
osłaniali dłonie, a ich rękawiczki szyto ze skóry łosia lub psa. Kiedy zaczęli nosić je

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8

królowie(np. podczas koronacji) nabrały znaczenia władzy. Były to prawdziwe dzieła sztuki
zdobione ornamentami i symbolami. Renesans to epoka rękawiczek perfumowanych. Tak
więc wytwórcy perfum stali się zarazem wytwórcami rękawiczek. Rękawiczki robione na
drutach pojawiły się jednoczenie z dzianymi pończochami. W starożytnym Rzymie były
używane jako część galowego stroju. Używano je także w czasie obrzędów religijnych. We
wczesnym średniowieczu rękawiczki stanowiły symbol godności i łaski. Rzucona rękawica
oznaczała wyzwania rycerza do pojedynku. Od czasu dyrektoriatu po schyłek II cesarstwa
damy nosiły rękawiczki koronkowe, siatkowe, jedwabne i plecione, odsłaniające pierścienie.
Od połowy XIX wieku śmiało odkrywano ramiona, jednak kobiety z towarzystwa musiały
nosić choć jedną rękawiczkę, na dowód tego, że nie brudzą rąk inną pracą niż poruszanie
wachlarzem lub chusteczką. W okresie tym zaczęły królować rękawiczki bardzo długie,
sięgające nawet ramienia. Ta moda przetrwała przeszło sto lat. Rękawiczki jak już
wspomniano były symbolem władzy, przynależności do klasy, oraz częścią składowa ubioru,
a także chroniły ręce człowieka przed chłodem lub brudem. Dlatego na północy wykonywano
je ze ścisłych (gęstych) materiałów (futro, sukno), inne zaś, zdobiono aplikacjami, wstawkami
itp. Pierwotnie rękawiczki miały formę małych torebek, bez podziału na palce. Potem dla
wygody przy pracy zaczęto wydzielać w nich duży palec, i stopniowo rękawiczki przybrały
kształt współczesne. Rękawiczki produkowano wówczas głównie w Hiszpanii ze skór
zamszowych przeważnie w kolorach żółtym i białym. Jednak to Francję uważa się za kolebkę
obecnego rękawicznictwa, gdyż już w VI w. używane były rękawiczki skórzane a w XII w.
rozpoczęto produkcję na skalę przemysłową.

Rys. 1. Rękawiczki dostojników Kościoła z XII w.[4, str.22].

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9

Rys. 2. Rękawiczki Marii Stuart ze skóry z haftowanym mankietem [4,s.23].

Rys. 3. Rękawiczki Marii Stuart z cienkiej skóry, mankiet ozdobiony haftem ze srebrnych nici

i jedwabiu w kolorach ciemnoniebieskich i czerwonych [4, s.23].

Dziś używa się innych materiałów, innych skór, bo i zapotrzebowanie jest różnorodne -

od eleganckich rękawiczek damskich po sportowe i robocze. Obecnie wykorzystuje się nie
tylko skóry kozie i jagnięce, lecz także bydlęce, skóry reniferów, antylop, fok, psów,
indyków, strusi i perkozów. Obecnie przepuszczające powietrze i elastyczne syntetyki zdają
się zagrażać półrzemieślniczej wytwórczości rękawiczek.

Pierwsze „wyroby rymarskie” istniały już 3500 lat przed naszą erą, o czym świadczą

potwierdzone wynikami archeologicznych badań wykopaliska uprzęży używanej dla wołu.
Zaś pierwsza prymitywna uprząż dla konia wykonana ze skóry, używana była
prawdopodobnie w epoce brązu. Składała się ona z kilku rzemieni okręcających głowę i pysk
konia, przy czym rzemienia używano również jako wędzidła. Wiele wzmianek o koniach
i rzemieniach na jego głowie, ozdobionych malowaną, purpurową kością słoniową można
znaleźć u Homera. Opisy te dotyczą 1000-800r. p.n.e. Starożytni Grecy (ok. 400 lat p.n.e.)
jeździli konno „na oklep”, bez siodła, później weszło w użycie sukno, z którego z czasem
ukształtowano wałeczki mające tworzyć siodło. W pierwszych wiekach p.n.e. wschodnie
plemiona koczownicze wprowadzają do Europy powszechną znajomość konia i ekwipunku
jeździeckiego. W okresie wczesnośredniowiecznym można już mówić, choć z pewną
ostrożnością, o rzemiośle rymarskim. Początki feudalizmu i dalszy jego rozwój doprowadziły
do nowego, klasowego podziału społeczeństwa. Powstaje klasa panów feudalnych- świeckich
i duchownych, powstają drużyny książęce. Koń staje się nieodłącznym towarzyszem
człowieka-rycerza. Prowadziło to oczywiście do rozwoju sztuki, a raczej rzemiosła
rymarskiego. Inny był skład rzędu dla zwierząt pociągowych, a inny uprzęży konia
wierzchowca. W wieku XVI, z chwilą wprowadzenia dyliżansów wyrób uprzęży połączony

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10

był z ich produkcją. W Polsce w XVII i XVIII w. wytwórczość rymarsko-siodlarsko-
galanteryjna istniała w takich ośrodkach jak Kraków, Poznań, Warszawa, Płock czy Krosno.
Można było tam zamówić zarówno u rymarzy jak i siodlarzy wszystkie wyroby potrzebne do
jazdy konnej. Po odzyskaniu niepodległości, po I wojnie światowej, nasze jeździectwo
zaczęło się rozwijać dynamicznie. Tworzyła się baza dla sportu konnego. Budowę zrębów
współczesnego polskiego sportu konnego rozpoczęto w pułkach kawalerii. Powstały szkoły
jeździeckie dla kadr kawalerii. W szkołach tych, oprócz wyszkolenia wojskowego
wprowadzono szkolenie jazdy sportowej. Trzon jeździectwa sportowego tego okresu
stanowili oficerowie artylerii, jeźdźcy cywilni i amazonki. W chwili wybuchu II wojny
światowej w Polsce istniało 40 zakładów rymarskich, w tym 15 zakładów wytwarzających
pasy pędne i artykuły techniczne, oraz kilka tysięcy małych warsztatów rymarsko-
siodlarskich, przeważnie o charakterze chałupniczym. Obecnie jeździectwo polskie rozwija
się coraz pomyślniej. Osoby uprawiające ten rodzaj sportu zrzeszone są w sekcjach i klubach
jeździeckich. Muszą oni znać zasady jazdy, pielęgnacji konia oraz przeznaczenie rządu
jeździeckiego. Wyroby rymarskie dla jeźdźców muszą być coraz doskonalsze, aby zapewniać
komfort jazdy zarówno dla konia jak i jeźdźca.

Projektowanie wyrobów skórzanych
Projektowaniem nowych wzorów wyrobów skórzanych zajmują w zakładach komórki

wzorcujące zatrudniające plastyków-projektantów. Od ich pomysłowość i zdolności zależy
poziom wzornictwa, rentowność wzorów, ich atrakcyjność, a tym samym zapewnienie zbytu.
Funkcję tę powierza się więc pracownikowi, którego powinna cechować:

−

znajomość zasad projektowania,

−

duża i gruntowna wiedza zawodowa,

−

umiejętność wykonywania i odczytywania rysunków technicznych,

−

umiejętność szkicowania odręcznego,

−

spostrzegawczość,

−

poczucie estetyki,

−

wyobraźnia.

Przy projektowaniu wyrobów skórzanych projektant powinien zwrócić uwagę na:

−

jedność elementów w systemie ubioru, która wyraża się we wzajemnym dopasowaniu do
siebie takich elementów jak np. torebka, rękawiczki, pasek i obuwie,

−

zasadę podobieństwa lub kontrastu. Kontrast (przeciwstawienie) w projektowaniu jest
aktywnym środkiem oddziaływania w procesie postrzegania. W zasadzie podobieństwa,
jeden element czy jeden geometryczny kształt rozwija się i powtarza w różnych
wariacjach,

−

proporcjonalność- przy opracowaniu wyrobu, określa stosunek wielkości części do
całości i poszczególnych części między sobą,

−

symetrię i asymetrię. Symetria, czyli równość lub analogiczny układ form po każdej
stronie osi symetrii lub punktu w wyrobie. Asymetria oznacza naruszenie symetrii,
ubytek jej elementów, przewagę jednej tendencji nad drugą.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

11

Rys. 4. Powtarzanie ogólnej formy w galanterii i obuwiu [5, s. 157].

Projektant-modelarz powinien szybko reagować na zmianę mody, na bieżąco czytać

czasopisma branżowe oraz zapoznawać się z żurnalami krajowymi i zagranicznymi.
W procesie projektowania nowego wzoru należy uwzględnić następujące czynniki:

−

wymagania odbiorcy, aktualną modę, sezonowość i ewentualnie dalszy zbyt,

−

wygląd (kolor, kształt, proporcje), względy estetyczne, jakość ewentualnie oryginalność
i efektowność wyrobu,

−

rodzaj surowca podstawowego, materiały pomocnicze i dodatki; możliwość zastosowania
i połączenia różnych materiałów; celowość czy konieczność zastosowania materiałów
zastępczych bez pogorszenia wyglądu czy jakości wyrobu; możliwość zastosowania
nowych materiałów,

−

trwałość wyrobu, cel jakiemu ma służyć, dobrze przemyślaną i celową konstrukcję
wyrobu oraz dogodność jego użytkowania,

−

prostotę, łatwość i oszczędność wykonania (z uwzględnieniem założeń konstrukcyjnych
czy estetycznych),

−

możliwości produkcyjne zakładu: maszyny, urządzenia, posiadane surowce, możliwości
zastosowania danego rodzaju metody produkcji, kwalifikacje pracowników, system
organizacyjny zakładu itp.

Dobór barw w projektowanym wyrobie

W projektowaniu wyrobów skórzanych istotną rolę pełni barwa. Barwa wyrobów skórzanych
powinna być rozpatrywana przez pryzmat całego ubioru bowiem uogólnia go, dopełnia
i wykańcza. Aktualnie w modzie i przemyśle na każdy sezon ustala się tendencje
kolorystyczne np. dla dodatków do ubioru. Zastosowanie barw w wyrobach skórzanych
często określa różnice wiekowe użytkowników. W wyrobach dziecięcych charakterystyczne
są barwy jasne, pastelowe. Młodzież przedkłada barwy bardziej kontrastowe, dla dorosłych
właściwe są barwy o głębszych tonach.
Więcej informacji o barwie znajdziesz w jednostce modułowej 311[35].02.03, którą już
zrealizowałeś.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12

Wymiarowanie wyrobów skórzanych

Każdy rysunek (wyrobu, części składowej) należy zaopatrzyć w wymiary: długość, szerokość
i promienie krzywizn, tj. części wklęsłych i wypukłych, miejsce załamań i połączeń
poszczególnych części wyrobu, fragmenty sposobu połączeń, miejsca umocowania okuć itp.

Rys. 5. Wymiary torby [3,s. 235].

Więcej informacji o wymiarowaniu znajdziesz w jednostce modułowej 311[35].02.02,

którą już zrealizowałeś.

4.1.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jakie czynniki wpłynęły na rozwój wzornictwa wyrobów skórzanych?
2. Jakie cech powinny charakteryzować projektanta?
3. Jakie czynniki wpływają na proces projektowania?
4. Jaką role w wyrobie skórzanym pełni barwa?
5. Jak należy dokonać wymiarowania wyrobu i elementów?

4.1.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dokonując analizy aktualnych żurnali mody, dobierz kolorystykę, kształt i wymiary

wyrobów skórzanych(np. torebki i rękawiczek) na nadchodzący sezon. Narysuj i pokoloruj
wyroby. Uwagi i wnioski przedstaw w dyskusji.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z rozdziałem materiału nauczania,
2) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
3) dokonać analizy wytycznych aktualnej mody w oparciu o żurnale,
4) zapisać w zeszycie wytyczne aktualnej mody
5) narysować i pokolorować w zeszycie torebkę i rękawiczki.

Wyposażenie stanowiska pracy:

–

przybory do rysowania i pisania,

–

aktualne żurnale mody,

–

zeszyt,

–

blok rysunkowy

–

literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 2

Narysuj trzy piłki do gry nożnej, stosując dwa różne zestawienia barw. Uwagi i wnioski

przedstaw w dyskusji.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z rozdziałem materiału nauczania,
2) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
3) dokonać rysunku dwóch piłek,
4) dokonać pokolorowania piłek stosując różne zestawienia kolorystyczne,
5) porównać wykonane prace zwracając szczególna uwagę na kolorystykę.

Wyposażenie stanowiska pracy:

– przybory do rysowania i pisania,
– blok rysunkowy,
– katalogi i prospekty piłek,
– literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 3

Narysuj rysunek modelowy przedstawianego przez nauczyciela wyrobu kaletniczego.

Zmień kolorystykę wyrobu zgodnie z zaleceniami nauczyciela. Uwagi i wnioski dotyczące
wpływu kolorystyki na przeznaczenie wyrobu przedstaw w dyskusji.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z rozdziałem materiału nauczania,
2) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
3) wykonać rysunek modelowy przedstawionego wyrobu,
4) dokonać pokolorowania wyrobu zgodnie z wytycznymi nauczyciela,
5) porównać kolorystykę wyrobów,
6) przedstawić wnioski i spostrzeżenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

14

Wyposażenie stanowiska pracy:

–

przybory do rysowania i pisania,

–

wyroby kaletnicze,

–

blok rysunkowy,

–

literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 4

Dokonaj pomiaru wskazanego przez nauczyciela wyrobu kaletniczego ciętego do kantu

i jego części składowych. Wyniki zapisz w zeszycie.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z rozdziałem materiału nauczania,
2) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
3) dokonać pomiaru wyrobu i jego części składowych,
4) wymiary zapisać w zeszycie.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

przybory do rysowania i pisania,

−

wyroby kaletnicze cięte do kantu,

−

narzędzia pomiarowe,

−

zeszyt,

−

literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 5

Wykonaj rysunek modelowy przedstawionego przez nauczyciela wyrobu kaletniczego.

Dokonaj jego pomiaru. Nanieś na rysunek uzyskane wymiary.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z rozdziałem materiału nauczania,
2) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
3) wykonać rysunek wyrobu,
4) dokonać pomiaru wyrobu (długość, szerokość),
5) nanieść wymiary na rysunek.

Wyposażenie stanowiska pracy:

–

przybory do rysowania i pisania,

–

wyroby kaletnicze,

–

narzędzia pomiarowe,

–

blok rysunkowy,

–

literatura z rozdziału 6.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15

4.1.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) określić zasady wymiarowania elementów i wyrobów skórzanych?

¨

¨

2) wymienić czynniki wpływające na proces projektowania?

¨

¨

3) określić cechy charakteryzujące projektanta?

¨

¨

4)

wymienić aktualne tendencje mody wpływające na kształt, barwę
i wielkość wyrobów skórzany?

¨

¨

5) określić co wpłynęło na rozwój wzornictwa?

¨

¨

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16

4.2. Technika wykonywania projektów – na przykładzie wyrobów

kaletniczych

4.2.1. Materiał nauczania

Przystępując do projektowania, projektant określa podstawowe kierunki pracy.

Poszukiwanie pomysłu odbywa się poprzez szkicowanie- określenie zewnętrznych cech linii
modelu wzoru. Selekcjonując szkice wybiera najlepsze projekty i poddaje je wstępnemu
opracowaniu.
Kolejność rysunków w projektowaniu jest zwykle taka, że najpierw wykonuje się rysunek
widokowy (np. w perspektywie), następnie rysunki poszczególnych części wzoru: wierzchu
(materiał zasadniczy), usztywnienia i podszewki (materiał pomocniczy), dalej zwymiarowane
wzorniki kontrolne (montażowe) z zaznaczeniem miejsc załamań i połączeń poszczególnych
części wzoru, rysunki okuć ( sprzączek, zamków itp.) i w razie potrzeby rysunki obrazujące
fragmenty poszczególnych części wzoru, sposoby łączenia, rysunki ilustrujące kolejność
wykonywanych czynności w procesie produkcji wzoru wyrobu itp. Przy projektowaniu
wyrobu należy pamiętać, że wykroje wierzchu muszą być większe od wykrojów
usztywniających wyrób i mieć pewien naddatek na zawinięcia brzegów i zszycie połączeń.
Wykroje podszewki, jeśli jest ona oddzielnie usztywniona kartonem, również musi być
większa od usztywnienia kartonowego i też mieć naddatek na zawiniecie brzegów
i naklejenie ich na usztywnienie. Wykroje podszewki (usztywnionej lub nie usztywnionej)
i wykroje usztywniające wyrób (z tektury lub kartonu) powinny być tak zaprojektowane, aby
miały odpowiednie wymiary i dobrze pasowały do poszczególnych części składowych
wierzchu i sztywnych części składowych wnętrza wyrobu (przegród, kieszeni itp.)
Po wykonaniu powyższych czynności wykonuje się makietę.

Makieta jest to wzór wyrobu wykonany w wielkościach naturalnych z materiałów

zastępczych, takich jak papier, karton, sztywnik krawiecki, czy innych podrzędnych
materiałów. Makietowanie wykonuje się w celu sprawdzenia naturalnego wyglądu wyrobu,
określenia wzajemnych proporcji między elementami, ustalenia elementów zdobniczych,
konstrukcyjnych (np. naddatków) i montażowych. Po uzyskaniu pozytywnej oceny makiety
przez komisję, przekazuje się makietę do wykonania wzorników.

Wzorniki stanowią główną część dokumentacji technicznej. Wykonanie ich musi być

dokładne i ściśle powinno odzwierciedlać wszystkie elementy oraz ich układ w wyrobie.
Wzorniki ze względu na ich przeznaczenie dzieli się na:

−

wzorniki dokumentacyjne - przechowywane są w teczce dokumentacyjnej danego wzoru
i służą do sprawdzania wzorników roboczych,

−

wzorniki robocze - które dzielimy na:

•

wzorniki do rozkroju- przeznaczone są do ręcznego wykrawania elementów
wyrobów z materiałów podstawowych i pomocniczych lub są podstawą do
sporządzania wycinaków przy mechanicznym rozkroju,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17

Rys. 6. Wzorniki do rozkroju portmonetki [3, s. 172].

•

wzorniki montażowe - są sprawdzianami przy opracowaniu elementów i łączeniu ich
w gotowy wyrób. Wzorniki te mają zaznaczone i utrwalone nacięciami na
odpowiednich stronach wszystkie potrzebne linie wyznaczające załamania miejsca
połączeń wykrojów umiejscowienia kieszeni, zamków, ozdób i osie symetrii.
Według tych nacięć wzornik daje się odpowiednio załamać i składać przez co można
sprawdzić, jeśli to jest potrzebne, symetrię wykrojów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

18

Rys. 7. Wzornik montażowy korpusu torebki [3, s. 235].

Wzorniki robocze wykonuje się z trwalszych materiałów np. preszpanu. Opracowane

wzorniki, po dokładnym ich sprawdzeniu, są znakowane.

Najczęściej stosowanymi oznaczeniami są:

−

punktowe - stosowane na powierzchni wzorników,

−

trójkątne nacięcia na krawędziach,

−

liniowe - służące do oznaczania miejsc naszycia lub połączeń z innymi elementami.

Komplet wzorników dla każdego wyrobu oznacza się ponadto symbolami słownymi
i cyfrowymi.
Na każdym wzorniku należy uwidocznić następujące dane:
1)

nazwę wyrobu albo wyróżnik cyfrowy lub jego odmiany,

2)

nazwę elementu wyrobu i rodzaj wzornika ( montażowy, do rozkroju),

3)

liczbę wykrojów wg wzornika,

4)

rodzaj materiału, do którego przeznaczony jest wzornik,

5)

przy wzornikach asymetrycznych zaznacza się stronę prawą i lewą.

Wszystkie wzorniki dokumentacyjne oznacza się pieczątką firmową danego zakładu.
W oparciu o wzorniki wykonuje się prototyp.

Mianem prototypu albo pierwowzoru określa się pierwszy wyrób wykonany z właściwych
materiałów, zaplanowany do dalszej produkcji seryjnej. Służy on sprawdzeniu założeń
projektanta oraz właściwemu opracowaniu wzorników. Przed podjęciem decyzji o seryjnej
produkcji wykonuje się zazwyczaj 2-3 nowe wzory.
Kolejność czynności przy wykonywaniu wzoru może być inna, lecz zawsze należy pamiętać,
aby nie wykonywać właściwego wzoru bez uprzedniego sprawdzenia szczegółów we wzorze
próbnym.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

19

Rys. 8. Schemat przygotowania produkcji prototypowej [3, s. 239].

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

20

Oceny wzoru dokonuje komisja kwalifikacyjna i ewentualnie zatwierdza wzór do

produkcji. Przy ocenie komisja przyjmuje następujące kryteria: atrakcyjność, estetykę
i walory użytkowe wzoru, prawidłowe zastosowanie materiałów, możliwość wdrożenia do
produkcji, prawidłowość rozwiązań konstrukcyjnych, ekonomikę produkcji itp.

4.2.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jakie znasz rodzaje wzorników?
2. Jaką rolę pełni makieta?
3. Jakie oznaczenia stosowane są na wzornikach?
4. Jakiemu celowi służy wykonanie prototypu ?
5. Jaką rolę pełnią wzorniki dokumentacyjne?
6. Jak dzielimy wzorniki robocze?
7. Jakie kryteria są brane pod uwagę przy ocenie wzoru?

4.2.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

W oparciu o otrzymany od nauczyciela rysunek poglądowy oraz podane wymiary wyrobu

kaletniczego i jego części składowych, wykonaj makietę i oceń prawidłowość proporcji
poszczególnych elementów w wyrobie.
Wnioski zanotuj w zeszycie.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z rozdziałem materiału nauczania,
2) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
3) wyciąć elementy poszczególnych części,
4) wykonać makietę,
5) dokonać analizy wzoru w oparciu o wykonaną makietę.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

rysunek poglądowy wyrobu,

−

wymiary wyrobu i części składowych,

−

materiał do wykonania makiety,

−

przybory do rozkroju, szycia i pisania,

−

zeszyt,

−

literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 2

Wykonaj wzornik do rozkroju i wzornik montażowy elementu wyrobu kaletniczego

wskazanego przez nauczyciela znając wymiary elementu i miejsca montażu ozdób oraz
szerokość zawinięcia brzegów elementu. Wskaż różnice między wzornikami.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

21

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z rozdziałem materiału nauczania,
2) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
3) przygotować karton,
4) narysować elementy wg podanych wymiarów,
5) nanieść oznaczenia na wzorniki,
6) wyciąć wzorniki,
7) wskazać różnice pomiędzy wzornikami,
8) zapisać obserwacje w zeszycie.

Wyposażenie stanowiska pracy:

–

karton,

–

przybory do pisania, rysowania i rozkroju,

–

zeszyt,

–

literatura z rozdziału 6.

4.2.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1)

rozróżnić wzorniki?

¨

¨

2)

wymienić sposoby znakowania wzorników?

¨

¨

3)

wymienić czynności przy projektowaniu nowego wzoru?

¨

¨

4)

wykonać szkic projektu?

¨

¨

5)

scharakteryzować makietę?

¨

¨

6)

scharakteryzować prototyp?

¨

¨

7)

wykonać rysunek modelowy projektowanego wzoru?

¨

¨

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

22

4.3.Dokumentacja konstrukcyjna

4.3.1. Materiał nauczania

Dokumentacja techniczna jest to zespół wszystkich dokumentów informujących

o technicznym sposobie otrzymywania wyrobu. Zakres i rodzaj dokumentacji zależy od
wielkości zakładu produkcyjnego. Rozróżniamy dwa rodzaje dokumentacji:
1) dokumentację skróconą - stosowana przy produkcji jednostkowej i małoseryjnej.

W skład takiej dokumentacji wchodzą:

−

rysunek poglądowy (lub fotografia)wyrobu,

−

skrócony opis wyrobu,

−

wzorniki,

−

normy materiałowe,

2) dokumentację pełną – stosowaną przy produkcji seryjnej i wielkoseryjnej.

Na komplet której składają się:

−

rysunek poglądowy (lub fotografia) wyrobu,

−

charakterystyka gotowego wyrobu (opis technologiczny),

−

komplet wzorników kontrolnych wszystkich części składowych wyrobu,

−

karta wymiarów części składowych wyrobu,

−

karta materiałowa wyrobu (na materiały podstawowe, dodatkowe i pomocnicze),

−

rozkładka do rozkroju materiału,

−

karta technologiczna wyrobu,

−

instrukcja wykonania i rysunki techniczne.

Rysunek poglądowy lub zdjęcie wyrobu - informuje o ogólnym wyglądzie wyrobu. Pod

rysunkiem należy podać nazwę wyrobu oraz wymagane oznaczenia cyfrowe artykułu.

Charakterystyka wyrobu - jest to słowny opis techniczny wyrobu, który powinien

zawierać: wymiary gotowego wyrobu, materiały, z których wyrób ma być wykonany,
charakterystykę zewnętrzną i wewnętrzną wyrobu, oraz istotne szczegóły montażu.

Przykład opisu:
Torba na ramię wykonana z tworzywa skóropodobnego, koloru brązowego, typu

półsztywnego, bez podszewki, o wymiarach: długość - 203mm, wysokość - 270mm,
szerokość grzbietu - 60mm, szerokość podstawy - 160mm, wysokość kieszeni - 145mm.
Torba wykonana metodą płaskiego łączenia szyciem maszynowym. Krawędzie cięte do
kantu. Na ściance przedniej naszyta kieszeń zamykana ozdobnym zamkiem. Wnętrze torby
dzieli przegroda wykonana z podszewki, na której jest naszyta kieszonka, również
z podszewki. Usztywnione są następujące elementy: ścianka tylna, spód, klapa, przegroda.

Wzorniki kontrolne - zostały opisane w materiale „Technika wykonania projektów”.

Karta wymiarów części składowych- informuje o nazwie i liczbie części składowych

wchodzących w skład wyrobu. Podaje się w niej wymiary tych części wg wzorników
kontrolnych i wzorników do rozkroju oraz dopuszczalne odchylenia wykrojonych elementów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

23

Wzorniki montażowe

Wzorniki do rozkroju

Części składowe

wyrobu

Liczba

części

wg sch.

IX

Materiał
(grubość

w mm)

nr

części

wg sch.

IX

dł.

w m

m

szer.

w mm

nr części

wg sch.

IX

dł.

w m

m

szer.

w mm

1

2

3

4

5

6

7

8

9

Korpus teczki

1

krupon

świński

1,5 ÷ 1,8

1

870

440

2

900

470

Listwa przedniej

ścianki

1

0.5 ÷ 0,8

3

440

70

3

445

75

Kieszeń

2

1,5 ÷ 1,8

5

230

170

4

304

260

Listewka kieszeni

2

0,5 ÷ 0,8

6

170

35

6

170

35

Podkładka pod zamek

2

0,5

7

140

70

7

140

70

Przegroda z listwą

1

1,5 ÷ 1,8

9

440

340

8

445

345

Podklasa teczki

1

1,5 ÷ 1,8

11

440

270

10

445

275

Bok - mieszek

2

1,0 ÷ 1,5

13

287

134

12

302

139

Wsuwka do paska na

przedniej ściance

1

1,5 ÷ 1,8

14

54

35

14

55

54

Wsuwka do paska na

tylnej ściance i klapie

2

1,5 ÷ 1,8

16

92

45

15

112

72

Pasek (wierzch)

1

1,5 ÷ 1,8

17

800

27

18

860

47

Spód paska

1

1,2 ÷ 1,5

19

850

27

19

850

27

Wsuwka

1

0,5

20

65

8

20

65

25

Rączka

1

krupon

świński

0,6 ÷ 0,7

21

160

24

-

-

-

Wkładka rączki
(usztywniająca)

1

5,0 ÷ 6,0

-

-

-

22

252

22

Wyrównanie wkładki

1

, ,

-

-

-

22

144

22

Wyłożenie rączki

1

, ,

-

-

-

22

150

10

Wierzch rączki

1

krupon

świński

0,6 ÷ 0,7

-

-

22

252

86

Usztywnienie podklapy

1

23

445

92,5

23

445

92,5

Usztywnienie grzbietu

1

karton

sztywnik

krawiecki

24

435

100

24

435

100

Rys. 9. Karta wymiarów części składowych wyrobu [3, s.191].

Karta materiałowa - informuje pracowników we wszystkich fazach produkcji o doborze

i jakościowych wymaganiach materiałowych dla określonych części wyrobów. Zawiera
również normy zużycia materiałów. Jest podstawą działalności komórek zaopatrzenia
materiałowego. Karty materiałowe są wykonywane oddzielnie dla materiałów podstawowych
i dodatkowych.
Informacje na temat norm zużycia materiałów znajdziesz w jednostce modułowej
311[35].Z4.02„Sporządzanie dokumentacji technicznej i technologicznej”.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

24

Części składowe wyrobu

Norma zużycia w cm

2

Lp.

nazwa części

liczba części

Wymagania

techniczne

(symbole)

Dopuszczalne

wady

netto

brutto

1

2

3

4

5

6

7

Materiały

podstawowe

1

5

Korpus (teczki)

Podkładka pod

zamek

1
2

Krupon

świński 1,5

÷ 1,8

gr. 0,5

lico szyte bez

skaz, mizdra

dobrze

wyszlifowana.

małe wady

dopuszczalne

420

196

6

…………………

(w dalszym ciągu wymienia się wszystkie części składające się na komplet

wyrobu

Zużycie razem

10900

12270

Rys. 10. Karta materiałowa wyrobu Materiały podstawowe [3, s. 244].

Norma zużycia

Lp.

Nazwa materiału

Określenie

cech

i wymagań

(i symbole)

Przeznaczenie Jedn. miary

na szt.

na 100 szt.

1

2

3

4

5

6

7

Okucia

1

zamek zatrzaskowy

drabinkowy

dwuczęściowy

stalowy

niklowany

do zamykania

teczki

szt.

2

200

2

. . . . . . . . . . . . .

cd.

Inne dodatki

Bawełniane

barwione

nabłyszczane

nr 24

do szycia

teczki

z wyjątkiem

rączki

m

45

4500

1

2

Nici

. . . . . . . . . . . . .

(w dalszym ciągu wymienia się wszystkie niezbędne dodatki wg norm

Rys. 11. Karta materiałowa wyrobu. Materiały dodatkowe i pomocnicze [3, s. 245].

Rozkładka do rozkroju - jest to plansza obrazująca sposób rozkroju materiałów

przeznaczonych na elementy wyrobów. Rozkładka jest wzorem dla krojczego i informuje, jak
należy ustawić wzorniki na powierzchni materiału, aby wg zasad technologicznych osiągnąć
jak najlepsze wyniki ekonomiczne w trakcie rozkroju materiału.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

25

Rys. 12. Schemat rozkładki do rozkroju [3 s. 275].

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

26

Karta technologiczna wyrobu - opracowana jest dla wszystkich faz produkcji. Zawiera

wszystkie czynności, operacje i zabiegi występujące przy określonym elemencie wyrobu.
Czynności ułożone są wg kolejności przebiegu procesu technologicznego z podaniem
szczegółowych wymagań technologicznych. Karta zawiera również normy określające czas
wykonania danej operacji, który jest dla każdego zakładu inny, bowiem zależy od konstrukcji
wyrobu, stopnia mechanizacji i organizacji zakładu.
Informacje na temat normowania czasu pracy znajdziesz w jednostce modułowej
311[35].Z4.02 „Sporządzanie dokumentacji technicznej i technologicznej”.

Lp.

Rodzaje operacji, czynności lub

zabiegu

Wymagania

techniczne

Norma czasu na

jedn.

Grupa

zaszerego

wania

1

2

3

4

5

Faza rozkroju

1

Rozkrój skóry

wykroić wg

wzorników do

rozkroju bez zacięć

i naddatków

2

Rozkrój

innych materiałów

wg norm technicznych

3

. . . . . . . . . .

(ciąg dalszy zgodnie z procesem

technologicznym)

Faza obróbki

1

Ścienianie części do zawijania

ścieniać maszynowo

na szerokości np. 18 ÷

20mm do grubości

0,4mm

jw.

2

Ścinanie

innych części

składowych

jw.

3

. . . . . . . . . .

(ciąg dalszy zgodnie z procesem

technologicznym)

Faza montażu

1

Smarowanie klejem np.

naddatków do zawinięcia

na szerokość

ścienionego brzegu,

klejem kauczukowym

jw.

2

Zawijanie i szycie listwy do

przedniej ścianki

Szycie nićmi nr 24 w

kolorze skóry (4 ściegi

na 1cm)

jw.

3

. . . . . . . . . .

(ciąg dalszy zgodnie z procesem

technologicznym)

Faza wykończenia

1

. . . . . . . . . .

jw.

2

. . . . . . . . . .

(wg procesu

technologicznego)

jw.

3

Nabłyszczanie teczki

apretura kazeinowo-
żywicowa o rzadkiej

konsystencji

jw.

wg

taryfikatora

płac

Rys. 13. Tabela Karta technologiczna wyrobu [3, s.246].

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

27

Instrukcja wykonania - jest to syntetyczny opis grupowanych jednorodnych czynności

technologicznych, oparty na karcie technologicznej. Instrukcja wykonania może być
dodatkowo zaopatrzona w schematyczne rysunki wyjaśniające szczegóły montażu.

Ścianka tylna

Części składowe:

Ścianka tylna 1 – skaj

szt. 1

Listewka tylna ścianki – skaj

,,

1

Podklapa 4 – skaj

,,

1

Usztywnienie tyłu 2 – tektura

,,

1

Usztywnienie klapy 3

,,

1

Zamek 5 – górna część

,,

1

Urządzenia i pomoce warsztatowe: maszyna płaska, wycinak, pędzel, młotek, wzornik

roboczy, nici, klej.

Lp.

Nazwa operacji

Sposób wykonania

1

Ścienianie krawędzi usztywnień

z trzech stron

2

Ścienianie listewki tylnej

z trzech stron po stronie lica

3

Naklejanie usztywnień

całą powierzchnię

4

Naklejanie listewki i podklapy

całą powierzchnię

5

Obrównanie podklejek

wg kształtów ścianki

6

Obszycie klapy

długość ściegu 3,5 ÷ 4mm

7

Zakończenie nici

odległość od krawędzi 2,5 ÷ 3mm zawiązanie

8

Wycięcie otworu i założenie zamka

Rys. 14. Instrukcja wykonania ścianki tylnej [3, s. 215].

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

28

Rysunki techniczne (konstrukcyjne) - wykonuje się zazwyczaj w skali 1:1 lub 1:5;

bardziej skomplikowane szczegóły wykonuje się oddzielnie, zwykle w dużym powiększeniu
np. w skali 2:1 lub 5;1; Najpierw wykonuje się rysunki poszczególnych części wyrobu
z materiałów zasadniczych a następnie pomocniczych. Każdy rysunek zaopatruje się
w wymiary części składowych wzoru: długość, szerokość i promienie krzywizn tj. części
wypukłe i wklęsłe, miejsce załamań i połączeń poszczególnych części wyrobu i miejsca
umocowania okuć.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

29

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

30

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

31

Rys. 15. Rysunki techniczne części składowych teczki podróżnej [3, s. 193,194, 195, 196].

Całość dokumentacji zamykają zazwyczaj „Uwagi końcowe”, które wyjaśniają sposób

pakowania i magazynowania wyrobów. Więcej informacji na ten temat otrzymasz
w jednostce modułowej 311[35]Z3.07.

4.3.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Co to jest dokumentacja techniczna?
2. Jakie stosuje się rodzaje dokumentacji?
3. Jaki jest skład dokumentacji skróconej?
4. Jaki jest skład dokumentacji pełnej?
5. Kiedy stosuje się dokumentację skróconą a kiedy pełną?
6. O czym informuje rysunek poglądowy lub zdjęcie wyrobu?
7. Co zawiera charakterystyka wyrobu?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

32

8. Co zawiera karta wymiarów części składowych?
9. O czym informuje nas karta materiałowa?
10. Co to jest karta technologiczna?
11. Co to jest instrukcja wykonania?
12. W jakiej skali mogą być wykonane rysunki techniczne?
13. W jakie wymiary zaopatruje się każdy rysunek techniczny?
14. Jakie znaczenie ma rozkładka do rozkroju?

4.3.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj rysunki części składowych wyrobu kaletniczego wskazane przez nauczyciela

zgodnie z wymiarami i w skali 1:2.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z rozdziałem materiału nauczania,
2) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
3) przygotować zestaw przyrządów do rysowania,
4) narysować wzorniki zgodnie z wymiarami,
5) narysować wzorniki w skali 1:2,
6) wyjaśnić zasadę wykonywania rysunków w skali,
7) zapisać obserwacje w zeszycie.

Wyposażenie stanowiska pracy:

–

stół do rysowania,

–

zestaw rysunków technicznych dowolnych części składowych,

–

karton lub arkusz papieru o wymiarach co najmniej A-4,

–

przyrządy do rysowania ołówek, gumka, linia, cyrkiel, ekierka,

–

literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 2

W oparciu o wskazany przez nauczyciela rysunek poglądowy i rysunki techniczne części

składowych paska do zegarka sporządź kartę części składowych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z rozdziałem materiału nauczania,
2) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
3) przygotować zestaw przyrządów do pisania i rysowania,
4) narysować tabelę części składowych,
5) wypełnić kolumny tabeli części składowych.

Wyposażenie stanowiska pracy:

–

stół do rysowania,

–

zestaw rysunków poglądowych i rysunków technicznych różnych pasków do zegarka,

–

zeszyt,

–

przyrządy do rysowania i pisania,

–

literatura z rozdziału 6.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

33

Ćwiczenie 3

Wykonaj wzornik do rozkroju i montażowy ścianki przedniej wyrobu o brzegach

zawijanych, wiedząc że: wymiary ścianki przedniej w gotowym wyrobie wynoszą:
260x160mm, naddatek na zawinięcie wynosi 5mm, na ściance tej naszyta będzie kieszonka
zewnętrzna cięta do kantu o wymiarach 100x140mm. Kieszonka będzie naszyta w prawym
dolnym rogu w odległości 20mm od brzegów ścianki.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z rozdziałem materiału nauczania,
2) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
3) wykonać rysunek techniczny ścianki przedniej według podanych wymiarów,
4) wykonać wzornik do rozkroju,
5) wykonać wzornik montażowy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

–

stół roboczy,

–

blok techniczny, karton,

–

nóż modelarski do wycinania wzorników,

–

przybory do rysowania i pisania,

–

literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 4

Wykonaj wzorniki do rozkroju korpusu i spodu torebki damskiej w kształcie woreczka

ściąganego, o spodzie okrągłym.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z rozdziałem materiału nauczania,
2) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
3) wykonać rysunek techniczny spodu według dowolnie przyjętych wymiarów,
4) wykonać wzornik spodu w oparciu o rysunek techniczny,
5) obliczyć wymiary korpusu torebki dostosowane do obwodu spodu z uwzględnieniem

naddatku na zszycie,

6) wykonać rysunek techniczny korpusu torebki,
7) wykonać wzornik korpusu torebki w oparciu o rysunek techniczny,
8) wykonać makietę,
9) dokonaj korekty wzorników jeżeli zauważyłeś błędy w makiecie.

Wyposażenie stanowiska pracy:

–

stół roboczy,

–

blok techniczny, karton,

–

nóż modelarski do wycinania wzorników,

–

przybory do rysowania i pisania,

–

papier szary do wykonania makiety,

–

literatura z rozdziału 6.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

34

Ćwiczenie 5

W oparciu o wskazaną przez nauczyciela kartę wymiarów części składowych wyrobu

kaletniczego wykonaj wzorniki do rozkroju i montażowe.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z rozdziałem materiału nauczania,
2) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
3) wykonać rysunek techniczny części składowych wyrobu kaletniczego,
4) wykonać wzornik do rozkroju,
5) wykonać wzornik montażowy,
6) dokonać korekty wzorników jeżeli zauważyłeś błędy w makiecie.

Wyposażenie stanowiska pracy:

–

stół roboczy,

–

karta części składowych dowolnego wyrobu,

–

blok techniczny, karton,

–

nóż modelarski do wycinania wzorników,

–

przybory do rysowania i pisania,

–

literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 6

Sporządź charakterystykę wskazanych przez nauczyciela wyrobów kaletniczych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z rozdziałem materiału nauczania,
2) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
3) wykonać opis techniczny wyrobu.

Wyposażenie stanowiska pracy:

–

stół roboczy,

–

zestaw dowolnych wzorów wyrobów kaletniczych,

–

przykładowe charakterystyki wyrobów kaletniczych,

–

zeszyt,

–

przybory pisania,

–

literatura z rozdziału 6.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

35

4.3.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1)

podać rodzaje dokumentacji?

¨

¨

2)

wymienić elementy dokumentacji skróconej?

¨

¨

3)

wymienić elementy dokumentacji pełnej?

¨

¨

4)

wyjaśnić kiedy stosujemy dokumentację skróconą a kiedy
pełną?

¨

¨

5)

scharakteryzować kartę wymiarów części składowych?

¨

¨

6)

scharakteryzować kartę materiałową wyrobu?

¨

¨

7)

scharakteryzować kartę technologiczną?

¨

¨

8)

wyjaśnić czym jest instrukcja wykonania?

¨

¨

9)

podać w jakie wymiary zaopatruje się rysunki techniczne?

¨

¨

10) podać w jakiej skali można wykonywać rysunki techniczne?

¨

¨

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

36

5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ

INSTRUKCJA DLA UCZNIA

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem pytań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań dotyczących projektowania wyrobów skórzanych. Wszystkie

pytania są pytaniami wielokrotnego wyboru.

5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej

rubryce znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem,
a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

6. Odpowiedzi udzielaj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję

z wykonanego zadania.

7. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego

rozwiązanie na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

8. Na rozwiązanie testu masz 60 min.

Powodzenia

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Komórka wzorcująca w zakładzie produkującym wyroby skórzane zajmuje się

a) sprzedażą wyrobów.
b) montażem wyrobów.
c) projektowaniem i modelowaniem nowych wzorów.
d) zaopatrzeniem w niezbędne materiały do produkcji.

2. Element dokumentacji skróconej to

a) karta wymiarów.
b) wzorniki.
c) rysunki techniczne.
d) rozkładka do rozkroju.

3. Makieta jest to

a) wyrób poddany badaniom laboratoryjnym.
b) wyrób wykonany w wielkościach naturalnych z materiałów zastępczych.
c) wyrób wykonany z materiałów właściwych.
d) wyrób przeznaczony do sprzedaży.

4. Rysunki skomplikowanych szczegółów projektu wykonuje się zwykle w dużym

powiększeniu, to znaczy w skali

a) 1:1.
b) 1:2.
c) 1:5.
d) 5:1.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

37

5. Karta wymiarów części składowych informuje o

a) doborze i jakościowych wymaganiach materiałowych dla określonych części

składowych.

b) nazwie i liczbie części wchodzących w skład wyrobu.
c) nazwie i liczbie ozdób w wyrobie.
d) nazwie i liczbie okuć wchodzących w skład.

6. Wzorniki montażowe są

a) przeznaczone do rozkroju.
b) podstawą do sporządzania wycinaków przy mechanicznym rozkroju.
c) sprawdzianami przy opracowaniu elementów i łączeniu w gotowy wyrób.
d) podstawa do sporządzania rysunków technicznych.

7. Rysunek zamieszczony obok przedstawia schemat montażu torebki damskiej. Dno torebki ma

wymiary

a) 325x700mm.
b) 17x100mm.
c) 150x270mm.
d) 275x325mm.

8. Odległość (w mm) górnych krawędzi kieszeni od górnego brzegu ściany przedniej teczki

na rysunku przedstawionym obok wynosi

a) 20mm.
b) 36mm.
c) 40mm.
d) 50mm.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

38

9. Odległość położenia antabek od dolnej krawędzi klapy (patrz rysunek złożeniowy klapy )

wynosi

a) 90mm.
b) 100mm.
c) 125mm.
d) 140mm.

10. Karta technologiczna wyrobu zawiera

a) wszystkie materiały podstawowe.
b) wszystkie materiały pomocnicze.
c) wszystkie czynności, operacje i zabiegi występujące przy określonym elemencie wyrobu.
d) wszystkie maszyny i urządzenia potrzebne do wykonania określonego wyrobu.

11. Wymiary kieszeni po naszyciu na ścianę przednią wyrobu na podstawie rysunku

montażowego kieszeni zewnętrznej
wynoszą

a) 290x146mm.
b) 240x127mm.
c) 176x127mm.
d) 180x127mm.

12. Mianem prototypu określa się

a) wyrób wykonany z właściwych materiałów w skali 1:2.
b) pierwszy wyrób wykonany z właściwych materiałów.
c) wyrób wykonany z papieru.
d) wyrób poddany ocenie Kontroli Jakości.

13. Rozkładka do rozkroju jest to

a) podstawowy dokument opracowany dla fazy rozkroju.
b) odpowiednia plansza obrazująca sposób rozkroju materiałów przeznaczonych na

wierzchy wyrobów i na podszewki.

c) rysunek techniczny wszystkich części składowych wchodzących w skład wyrobu.
d) dokument informujący krojczego o ilości pobranego materiału z magazynu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

39

14. Instrukcja wykonania jest to

a) norma czasu ustalona dla wszystkich operacji czynności.
b) norma czasu wynikająca z norm średnich.
c) syntetyczny opis zgrupowanych jednorodnych czynności technologicznych, oparty

na karcie technologicznej.

d) karta informująca o zasadach bezpiecznej prac.

15. Prototyp wykonuje się w oparciu o

a) makietę.
b) wzorniki.
c) wycinek z żurnalu.
d) instrukcję wykonania.

16. Przy projektowaniu elementów wyrobu należy pamiętać aby wykroje wierzchu były

a) większe od wykrojów usztywniających wyrób.
b) mniejsze od wykrojów usztywniających wyrób.
c) dwukrotnie mniejsze od wykrojów usztywniających wyrób.
d) trzykrotnie mniejsze od wykrojów usztywniających wyrób.

17. Wzorniki części składowych wzoru wykonuje się w skali

a) 1:2.
b) 1:1.
c) 2:1.
d) 1:5.

18. Miejsca załamań i połączeń poszczególnych części wzoru umieszcza się na

a) wzornikach do rozkroju.
b) wzornikach montażowych.
c) rysunku modelowym.
d) makiecie wyrobu.

19. Na każdym wzorniku należy umieścić m.in. następujące symbole słowne i cyfrowe

a) sposobu łączenia.
b) nazwę wyrobu, elementu i rodzaj wzornika.
c) nazwę maszyn stosowanych do rozkroju i obróbki.
d) rodzaj linii oznaczających miejsca naszyć.

20. Karta materiałowa wyrobu zawiera m.in. następujące informacje:

a) nazwę maszyn i urządzeń niezbędnych przy montażu wyrobu.
b) nazwę, liczbę części składowych wyrobu i ich wymiary.
c) nazwę materiału dla określonych części z jakościowymi wymaganiami i normami

zużycia.

d) nazwę czynności przy wykonywaniu określonego elementu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

40

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ……………………………………………………..

Projektowanie wyrobów skórzanych

Zakreśl poprawną odpowiedź

Nr

zadania

Odpowiedź

Punkty

1.

a

b

c

d

2.

a

b

c

d

3.

a

b

c

d

4.

a

b

c

d

5.

a

b

c

d

6.

a

b

c

d

7.

a

b

c

d

8.

a

b

c

d

9.

a

b

c

d

10.

a

b

c

d

11.

a

b

c

d

12.

a

b

c

d

13.

a

b

c

d

14.

a

b

c

d

15.

a

b

c

d

16.

a

b

c

d

17.

a

b

c

d

18.

a

b

c

d

19.

a

b

c

d

20.

a

b

c

d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

41

6. LITERATURA

1. Borzeszkowski A., Borzeszkowski W., Persz T.: Obuwnictwo przemysłowe część I.

WSiP, Warszawa 1989

2. Brzozowski Cz., Kałuża B., Kosior Z.: Technologia kierunek skórzany. Podstawowe

studium zawodowe. WSiP, Warszawa 1993

3. Christ J.: Kaletnictwo – Podręcznik technologii dla ZSZ. WsiP, Warszawa 1991
4. Epsztejn M.: Rękawicznictwo. WPLiS, Warszawa 1960
5. Grabkowski M., Olszewski A., Kościów S., Projektowanie obuwia. Skrypt WSI,

Radom 1982

6. Korczak K., Szymańska J.: Rysunek zawodowy dla szkół przemysłu skórzanego. WSiP,

Warszawa 1998

7. Napora S.: Galanteria ze skóry i tworzyw sztucznych. WPLiS, Warszawa 1962
8. Olszewski A.: Kompozycje plastyczne w projektowaniu obuwia. Skrypt WSI,

Radom 1993

9. .Persz T.: Materiałoznawstwo dla techników przemysłu skórzanego. WSiP, Warszawa

1997

10. Rerutkiewicz J., Tobiszewski A.: Rymarstwo. WPLiS, Warszawa 1956
11. Odzież – miesięcznik Wyd. NOT
12. Przegląd Skórzany –miesięcznik Wyd. Skórimpex, Łódz
13. Przegląd włókienniczy. Włókno. Odzież. Skóra., Wyd. SIGMA – NOT, Warszawa
14. Zestaw obowiązujących norm
15. Żurnale wyrobów kaletniczych i rękawiczniczych, polskie i zagraniczne
16. Moda skórzana – kwartalnik Wyd. TWiL Warszawa

Wykaz literatury należy aktualizować w miarę ukazywania się nowych pozycji
wydawniczych.