19.10.2010 14:52:37

Języki, automaty, obliczenia

Laboratorium 1

Celem ćwiczenia jest zapoznanie się z podstawami programowania w języku PHP.

Należy napisać program, który wczyta z dysku plik zawierający informację o N zbiorach, zapamięta
tę informację w odpowiednich zmiennych i wyświetli wczytane dane zbiory na konsoli. Zawartość
pliku z danymi:

{A,B,C,D,E}

{1,2,3}
{x1,x2,x3,x4}

{y1,y2,y3,y4,y5}

1. Wstęp do ćwiczenia

Język programowania PHP jest językiem skryptowym, łączącym elementy programowania
strukturalnego i obiektowego. Ponieważ programowanie strukturalne należy obecnie do historii
informatyki, na zajęciach skupimy się na programowaniu obiektowym.

1.1. Program w języku PHP

Wg paradygmatu programowania obiektowego, program składa się z klas. Dobra praktyka
programistyczna nakazuje umieszczać deklarację jednej klasy w jednym pliku. Nazwa klasy jest jest
identyczna z nazwą pliku. Do klasy możemy przypisać pola lub metody:

•

pole to zmienna przypisana do klasy,

•

metoda to funkcja przypisana do klasy.

Klasy są podobne do struktur z języka C – oprócz danych zawierają też kod operacji na danych.

W powyższym kodzie pokazano klasę o nazwie

ProgramJAO

, która posiada pole o nazwie

wynik

i metodę o nazwie

main

. Metoda

main

otrzymuje dwa parametry. Słowo public mówi, że pole

i metoda mogą być używana przez dowolną inna klasę.

1.2. Zmienne, funkcje, parametry funkcji w języku PHP

•

W języku PHP nazwa zmiennej musi być poprzedzona znakiem $.

•

W przeciwieństwie do języka C, nie trzeba deklarować zmiennych. Deklaracja następuje
w momencie pierwszego przypisania wartości do zmiennej.

1

•

W PHP występują następujące typy zmiennych:

boolean

,

integer

,

float

,

string

,

array

i typy obiektowe. Interpreter PHP przypisuje typ do zmiennej podczas wykonywania

programu.

•

W deklaracji funkcji nie określamy typów parametrów.

1.3. Konwencje nazewnicze

Przez lata rozwoju informatyki programiści wypracowali pewne nawyki, których bezwzględnie
należy przestrzegać:

1. Nazwy klas piszemy zawsze wielką literą, np. klasa

ProgramJAO

.

2. Nazwy zmiennym piszemy zawsze małą literą, np.

$parametr

.

3. Nazwy funkcji i metod piszemy zawsze małą literą.
4. Na granicy słów stosujemy wielką literę, np. klasa

StudentPolitechniki

, zmienna

$ocenaKoncowa

, funkcja

wystawOcenę($student)

.

1.4. Klasy i obiekty

Klasa jest opisem informacji i zachowania pewnej grupy obiektów, charakteryzujących się wspólnymi
cechami. Obiekt jest instancją klasy.

Powyższy kod deklaruje zmienną o nazwie

program

i przypisuje do niej obiekt klasy

ProgramJAO

. Druga linijka wywołuje metodę

main

obiektu

program

. Trzecia linijka wyświetla

wartość pola

wynik

obiektu

program

. Operatorem dostępu do pól i metod obiektu jest „

->

”.

1.5. Dostęp do pól w klasie

Z kodu metody klasy możemy uzyskać dostęp do pól klasy, poprzedzając ich nazwy słowem
kluczowym

this

:

class ProgramJAO {

public $wynik;

public function main($parametr1, $parametr2) {

//zwróć uwagę, gdzie jest znak $

$this->wynik = $parametr1 + $parametr2;

}

}

1.6. Tablice

W języku PHP występuja asocjacyjne tablice dynamiczne, tworzone następująco:

$tablica1 = array(); // tworzy pustą tablicę

$tablica1[] = 1; // dodaje element do tablicy
$tablica2[] = 2;

$tablica3[] = ”abc”;
$tablica2 = array(1, 2, ”abc”); // tworzy tablicę

W powyższym przykładzie $tablica1 i $tablica2 zawierają identyczne dane.

2

1.7. Wczytywanie danych tekstowych z pliku

Używamy instrukcji podobnych do języka C.

Linia 36 otwiera plik o nazwie

dane.txt

w trybie do odczytu. W pętli

while

(linia 38) wczytujemy

kolejne linie tekstu z pliku (linia 40). W linii 42 sprawdzamy, czy przeczytano pustą linię.
Po zakończeniu operacji na pliku, plik jest zamykany (linia 47).

1.8. Pobieranie znaków z tekstu

W celu odczytania z łańcucha tekstowego znaku z pozycji n, używamy funkcji:

1.9. Zastępowanie znaków w tekście

W języku PHP do zastępowania znaków w tekście używamy funkcji str_replace:

W linii 41 tworzymy tablicę zawierającą znaki, które będą wyszukiwane w tekście. Linia 42 powinna
zawierać tablicę przechowującą znaki, którymi zastąpione zostaną znalezione. Ponieważ zmienna ta
jest pusta, funkcja

str_replace

usunie znalezione znaki. Linia 43 wykonuje operację zastąpienia.

Ze zmiennej

linia

usunięte zostaną elementy tablicy

znaki

.

1.10. Usuwanie znaków

W języku PHP do usunięcia znaków z początku lub końca linii uzywamy funkcji ltrim i rtrim:

$linia = rtrim($linia, ","); // usuwa ”,” z końca linii
$linia = ltrim($linia, "#"); // usuwa ”#” z początku linii

$linia = trim($linia, "-+"); // usuwa ”+-” z początku i końca linii

3

1.11. Zamiana tekstu na tablicę

W języku PHP zamianę tekstu na tablicę wykonuje funkcja

explode

:

// jeżeli jest $linia=”a:b:c”;
// to będzie $zbior=array(”a”, ”b”, ”c”);

$zbior = explode(”:”, $linia);

Pierwszym parametrem funkcji

explode

jest separator elementów tablicy. W przykładzie powyżej

w zmiennej

zbior

pojawi się tablica utworzona z zawartości zmiennej

linia

.

1.12. Łączenie i wyświetlanie tekstów

Operatorem łączenia łańcuchów tekstowych w języku PHP jest „.” (kropka):

$linia = $linia . " tekst";

Do wyświetlania informacji na konsoli służy m.in. funkcja echo:

echo "{" . $linia . "}\n";

Do wyświetlania zmiennych w sposób zrozumiały dla człowieka służy funkcja print_r:

print_r($tablica);

2. Przebieg ćwiczenia

Uruchom program Netbeans. Z menu Window wybierz polecenie Projects. Pojawi się okno
z projektami (może być puste). Jeżeli okno ma aktywny przycisk dokowania (po ustawieniu kursora
myszy, pojawi się podpowiedź Pin), kliknij go.

2.1. Zamknij otwarte projekty w Netbeans

Może się zdarzyć, że po uruchomieniu środowiska Netbeans, otwarte zostaną projekty z innych zajęć.
Zamknij je wszystkie.
Na rysunku poniżej otworzone są trzy projekty. Dla każdego projektu:

•

kliknij lewym przyciskiem myszy w

nazwę projektu

, żeby go podświetlić,

•

wciśnij na klawiaturze klawisz z napisem Delete lub Del,

•

w okienku Delete Project zaznacz opcję

Also delete sources

,

•

w okienku Delete Project kliknij przycisk z napisem Yes.

4

Czy po wykonaniu tych czynności okno projektów w Netbeans wygląda tak, jak na rysunku niżej?

NIE

→ wykonaj jeszcze raz punkt 2.1.

TAK → przejdź do punktu 2.2.

2.2. Utworzenie Projektu

Upewnij się, czy wykonany został punkt 2.1. instrukcji do ćwiczenia.

Utwórz nowy projekt z kategorii PHP, typ PHP Application, wybierając z menu File polecenie New
Project.

5

Nazwa

projektu

x

?

Podaj nazwę projektu, np. JAOLab1 i wybierz folder na pliki projektu. Wybierz taki folder, który jest
pusty i w którym masz uprawnienia do zapisu. Na systemie operacyjnym Windows prawa do zapisu
masz w folderze o nazwie Moje Dokumenty.

W kroku o nazwie Run Configuration wybierz opcję Run as Script (run in command line). Jeżeli
środowisko Netbeans nie znalazło interpretera języka PHP, osoba prowadząca zajęcia poda
odpowiednią ścieżkę.

2.3. Struktura programu

W okienku Projects rozwiń utworzony projekt i grupę
Source Files.
Czy w grupie Source Files jest plik o nazwie

index.php

?

Tak → przejdź do punktu 2.3.2

Nie → przejdź do punktu 2.3.1

6

?

2.3.1 Utworzenie pliku index.php

Jeżeli w grupie Source Files nie ma pliku o nazwie

index.php

, utwórz go:

•

kliknij prawym przyciskiem myszy w grupę Source files i z menu kontekstowego wybierz
polecenie New PHP File,

•

w oknie kreatora pliku wpisz nazwę pliku:

index

,

•

w oknie kreatora pliku kliknij przycisk z etykietą Finish.

2.3.2 Kontrola poprawności wykonywania ćwiczenia
Czy okno Netbeans wygląda tak, jak na rysunku niżej?

NIE

→ przejdź do punktu 2.1. instrukcji.

TAK → kontynuuj wykonywanie ćwiczenia.

7

2.3.3 Utworzenie klasy programu

1. Utwórz nową klasę PHP:

•

rozwiń zawartość projektu,

•

kliknij prawym przyciskiem myszy w grupę Source files i z menu kontekstowego wybierz
polecenie New PHP Class.

2. W oknie kreatora klasy wpisz nazwę klasy:

ProgramJAO

.

3. W grupie plików źródłowych Utwórz nowy pusty plik (New empty file) o nazwie dane

z rozszerzeniem txt (

dane.txt

). Wypełnij plik danymi postaci:

{ A, B,C, D , E}

{1,2,3 }

{x1,x2,x3,x4}

4. Zapisz plik z danymi.
5. Przejdź do klasy

ProgramJAO

. W miejscu, w którym podpowiada środowisko Netbeans (put

your code here) wpisz następujący kod (patrz punkt 1.1.):

•

utwórz publiczne pole o nazwie

wynik

,

•

utwórz publiczną bezparametrową metodę o nazwie

main

.

6. Przejdź do pliku

index.php

. Pomiędzy znacznikami

<?php

i

?>

dopisz następujący kod:

•

zadeklaruj zmienną o nazwie

program

i przypisz do niej obiekt klasy

ProgramJAO

(patrz punkt 1.4.),

•

wywołaj metodę

main

obiektu

program

,

•

wyświetl przy użyciu funkcji

print_r

pole

wynik

obiektu

program

(punkt 1.12.).

Sprawdź, czy liczba linii kodu wpisanych przez ciebie jest równa 3. Jeżeli wpisane zostało
więcej niż 3 linie kodu, skasuj je wszystkie i wykonaj punkt 6. od początku.

7. W pliku

index.php

, w pierwszej linijce, która zost-

ała napisana przez ciebie, kliknij prawym przyciskiem
myszy na nazwę klasy

ProgramJAO

. Z menu kon-

tekstowego wybierz polecenie Fast import. Pojawi się
okno z propozycjami klas, które należy dołączyć do
programu. Wybierz instrukcję

require_once ProgramJAO.php

.

8

8. Z menu Run wybierz polecenie Run project. Okno Output środowiska Netbean powinno być

puste.

2.4. Implementacja algorytmu

Pisząc kod programu, przestrzegaj następujące zasady:

1. Wstawiaj w komentarzach odnośniki do kroków algorytmu, np. punktom 1 i 2 algorytmu

odpowiada następujący kod PHP:

$zbiory = array(); // punkt 1

$zbior = array(); // punkt 2

2. Stosuj tabulatory w celu uczynienia kodu czytelnym, np.:

while(true) {

for($i = 0; $i<10; $i++) {
echo $i;

}
}

W metodzie

main

klasy

ProgramJAO

dodać kod działający wg algorytmu:

1. Utwórz zmienną o nazwie

zbiory

i przypisz do niej pustą tablicę (punkt 1.6.). Ta tablica

będzie przechowywać wszystkie zbiory z pliku.

2. Utwórz zmienną o nazwie

zbior

i przypisz do niej pustą tablicę (punkt 1.6.). Ta tablica

będzie przechowywać dane jednego zbioru.

3. Otwórz plik z danymi w trybie do odczytu (punkt 1.7.).
4. Dopóki są dane w pliku, w pętli wykonuj algorytm:

4.1. Pobierz linię z pliku. Zapisz ją do zmienne o nazwie

linia

.

4.2. Jeżeli linia wczytana z pliku jest pusta, przerwij pętlę.
4.3. Usuń z wczytanej linii znaki

” ”, ”\r”, ”\n”

(punkt 1.9.).

4.4. Sprawdź, czy na początku linii jest znak

”{”

, a na końcu

”}”

(punkt 1.8.). Jeżeli nie ma

tych znaków, przerwij pętlę.

4.5. Usuń znaki

”{”

i

”}”

z początku i końca linii (patrz 1.10.).

4.6. Zamień linię na tablicę o nazwie

zbior

. Separatorem elementów zbioru jest przecinek

(znak „ , ”) (punkt 1.11.).

4.7. Dodaj zmienną

zbior

do tablicy

zbiory

(punkt 1.6.)

5. Zamknij plik.
6. Przypisz zawartość zmiennej

zbiory

do pola

wynik

(patrz punkt 1.5.).

9

2.5. Koniec ćwiczenia

Sprawdź, czy:

1. Program napisany przez ciebie wykonuje się bez błędów i realizuje cel ćwiczenia.
2. Program składa się z trzech plików:

dane.txt

,

index.php

i

ProgramJAO.php

.

3. Plik

index.php

zawiera instrukcję dołączenia pliku

ProgramJAO.php

i 3 linijki kodu.

4. W pliku

ProgramJAO.php

znajduje się wyłącznie klasa

ProgramJAO

.

5. Klasa

ProgramJAO

zawiera jedno publiczne pole o nazwie

wynik

i jedną publiczną

bezparametrową metodę o nazwie

main

.

6. Kod wpisany do metody

main

klasy

ProgramJAO

jest zgodny z algorytmem z punktu 2.4.

7. Linie kodu z metody

main

klasy

ProgramJAO

zawierają w komentarzach odnośniki

do punktów algorytmu.

Zamknij projekt w środowisku Netbeans. Zarchiwizuj katalog z projektem i prześlij go na adres
e-mail podany przez osobę prowadzącą zajęcia.

3. Pytania na wejściówkę

1. Jak przetłumaczyć na język polski następujące zdanie w języku angielskim:

Put your code here.
Wskazówka: jest to zdanie w trybie rozkazującym, czasownikiem jest słowo put.

2. W języku C, zadeklaruj zmienną o nazwie i typu int.
3. W języku C, zadeklaruj zmienną typu wskaźnikowego do typu FILE. Używając dynamicznej

alokacji pamięci, zarezerwuj obszar pamięci o rozmiarze typu FILE i przypisz wskaźnik do tej
pamięci do zadeklarowanej zmiennej.

4. W języku C, zadeklaruj bezparametrową funkcję o nazwie

main

, nie zwracającą żadnej

wartości.

5. Napisz program w języku C wg algorytmu:

•

dana jest tablica znaków (

char [] tablica;

)

•

pobierz pierwszy i ostatni znak z tablicy (użyj funkcji

strlen

),

•

jeżeli pierwszy znak jest różny od „{” i ostatni jest różny od „}”, wyświetl komunikat
o treści „błąd”.

4. Sprawozdanie z ćwiczenia

Na stronie internetowej z materiałami dydaktycznymi znajduje się szablon sprawozdania
z ćwiczenia 1. Należy go zastosować do wykonania sprawozdania.

10