LP Zagadnienie Pytanie egzaminacyjne i odpowiedźi:

Ważne pojęcia:

1

Czym jest

odporność
organizmu?

1

Wskaż różnice między odpornością swoistą a
nieswoista organizmu.

~odporność wrodzona polega zwykle na tym samym,
fagocytozie lub wytwarzaniem przeciwciał
unieczynniających patogen i fagocytozie,bez tworzenia
pamięci o nim, to znaczy ze obrona przed danym
patogenem nie zmienia się w czasie i zawsze jest taka

sama. Odporność nabyta przebiega następująco:

•

organizm identyfikuje czynnik

•

przeprowadza znacznie bardziej złożony proces
od wrodzonej w celu jego unieszkodliwienia
(odpowiedź pierwotna)

•

wytwarza pamięć immunologiczną która
sprawia że po ponownym zetknięciu się z
patogenem rozwija się odpowiedź wtórna,
przebiegająca znacznie sprawniej.

Rożnica między nimi jest taka że wrodzona odporność

zachodzi szybciej i bez żadnych dodatkowych działań
(po prostu zawsze działa tak samo) a odporność
wrodzona ma dłuższy przebieg i komórki odpornościowe
zapamiętują patogen tak żeby sobie z nim radzić w

przyszłości (zazwyczaj w ogóle sobie z nim radzić).

~odporność swoista
(nabyta)

~odporność nieswoista
(wrodzona)
~fagocytoza (pochłanianie
przez komórki jakichś
elementów)

~odpowiedź pierwotna

~odpowiedź wtórna
~biale krwinki – leukocyty
~surowica – sztucznie
przygotowany preparat w

skład którego wchodzą
gotowe przeciwciała.

2

Jaką rolę w organizmie pełnią białe krwinki?

Ich zadaniem jest obrona organizmu przed patogenami
takimi jak np. wirusy i bakterie.

Ich funkcja odpornościowa jest realizowana przez:

~fagocytozę
~odporność swoistą (przeciwciała)

dla chcących więcej:

http://pl.wikipedia.org/wiki/Leukocyt

3

Uzasadnij twierdzenie, ze szczepionki chronią przed

chorobą.
Szczepionki są formą uodpornienia organizmu na
potencjalne antygeny. W szczepieniach chodzi o to, aby

organizm osoby przyjmującej szczepienie przygotować
na wszelki wypadek przed atakiem jakiegoś patogenu.

Tzn, uczą układ odpornościowy jak sobie radzić np.
przeciw żółtaczce, tak, żeby podczas pobytu w szpitalu
ie złapać tego choróbska. Szczepi się przeciwko tym

patogenom, z którymi zwykły organizm sobie nie
poradzi w ogóle.

2

Wydalanie
umożliwia

organizmowi
zachowanie

homeostazy.

1

Opisz budowę nerki i jej role w funkcjonowaniu
organizmu.

Nerka składa się z:

Kory nerki,rdzenia nerki, miedniczki nerkowej
moczowodu, naczyń krwionośnych. Podstawowa

jednostką budowy nerki jest nefron. (nie znalazłem

rysunku dlatego z opisem tego co gdzie jest musicie

sobie jakoś poradzić :) )

Znaczenie: zasadniczo – wytwarzanie moczu.
Usuwają uboczne produkty przemiany materii i

utrzymują bilans wodny organizmu oraz prawidłowe
ciśnienie osmotyczne płynów ustrojowych, stężenie
elektrolitów, równowagę kwasowo - zasadową.

~nefron
~endocytoza (wydalanie z

komórki „czegoś”)

•

Para nerek

•

Drogi
doprowadzające
krew

•

Moczowody

•

Pęcherz moczowy

•

Cewka moczowa

2

W jaki sposób organizm wydala niepotrzebne
substancje?
Proces ten zaczyna się już wewnątrz komórek, które w
momencie gdy zlokalizują jakąś niepotrzebną
substancję (lub szkodliwą) wiążą ją w związek który

jest obojętny dla organizmu a następne wydalają poza
komórkę na zasadzie endocytozy (czasem nawet w

postaci niezmienionej). Dalej, poprzez płyn
międzykomórkowy substancje te wnikają do krwi i
wędrują do wątroby gdzie są albo rozkładane na
drobne, przydatne części albo z powrotem trafiają do
krwi i dalej nerek. Nerki „odsączają” te produkty który

wraz z nadmiarem wody i mocznika trafiają w postaci
moczu do pęcherza moczowego a dalej poza organizm.
Jeżeli chodzi o pozostałości po trawieniu, z pokarmu
zostaje odsączona woda i substancje przydatne, a
reszta zostaje ostatecznie skondensowana w jelicie

grubym aby stać się kalem i zostać wydalonym. (chyba
wiecie jak :D ) Cześć substancji takie jak mocznik mogą
być tez usuwane przez skórę w postaci potu.

3

Wymień narządy układu wydalniczego i ich funkcje.

•

Para nerek

•

Drogi doprowadzające krew

•

Moczowody

•

Pęcherz moczowy

•

Cewka moczowa

Funkcje: wytwarzanie moczu.

Usuwają uboczne produkty przemiany materii i
utrzymują bilans wodny organizmu oraz prawidłowe

ciśnienie osmotyczne płynów ustrojowych, stężenie
elektrolitów, równowagę kwasowo - zasadową.

4

Jak powstaje mocz?

Tętniczka doprowadzająca ma WIĘKSZĄ średnicę, niż
tętniczka odprowadzająca. Przepływająca przez kłębuszek
naczyniowy krew naciska na ściany naczyń włosowatych.
W kłębuszku nerkowym tworzy się wysokie ciśnienie
hydrostatyczne przez co krew zostaje "wyciskana" do
światła torebki nefronu. Proces ten to filtracja. W
naczyniach włosowatych pozostają białka oraz krwinki.
Reszta to mocz pierwotny. Składa się on z wody, soli
mineralnych i mocznika, barwników, metabolitów po
lekach, kwasów i jonów - składników zarówno
potrzebnych, jak i zbędnych, a wręcz szkodliwych. Dalej
przepływa przez kanalik nerkowy , gdzie otaczające go
naczynia krwionośne odbierają wodę, sole mineralne
kwasy organiczne, jony (sodu, potasu),aminokwasy i
glukozę czyli wszystkie potrzebne produkty. Nazywa się to
resorpcją zwrotną obowiązkową. Przepływając dalej przez
kanalik II rzędu, odzyskiwana jest dalej woda (resorpcja
nadobowiązkowa - o ile jest to konieczne) oraz sole.
Następuje tu również zakwaszanie moczu przez
dodawanie jonów wodorowych. Tak zostaje mocz
ostateczny składający się z wody, jonów wodorowych i
pochodnych leków.

3

Układ
nerwowy i

dokrewny
regulują i

kontroluja
czynnosci

organizmu

1

Wymień cechy budowy komórki nerwowej i wyjaśnij

do jakich funkcji są one przystosowane.

(rys. 1 zał. 1)
Dendryty – odbieranie bodźców (w receptorach) lub
impulsów nerwowych
Jądro neuronu -wytwarzanie lub kojarzenie substancji
wewnątrz komórki
Ciało komórki – przewodzenie impulsów i
magazynowanie danych
Przewężenia Raniviera, komórki Shwana i otoczka
mielinowa służą do odizolowania od innych komórek
(jak w kablu).

~

neuron

~dendryty

~aksony
~wszystkie elementy
mógowia
~nazwy receptorów(pyt 4)
~depolaryzacja
~jony
~elementy oka (nazwy, jak
w pytaniu 6)

Akson – przekazywanie sygnału dalej.
Ogólne funkcje neuronu to odbieranie, przetwarzanie,

przewodzenie, przechowywanie i przekazywanie
informacji a wymienione funkcje są możliwe do
wytwarzania i przewodzenia impulsów nerwowych.

ucho:
zewnętrzne:

-małżowina uszna
-trąbka
słuchowa(przewód)

środkowe:

-błona bębenkowa
-kosteczki słuchowe
-trąbka Eustachiusza

wewnętrzne:

-ślimak i kanały półkoliste
-nerw słuchowy

2

Przedstaw budowę rdzenie komórkowego (chyba jej
chodziło raczej o kręgowy:P ) i mózgu, elementów

ośrodkowego układu nerwowego (OUN)

OUN składa się z mózgowia i rdzenia kręgowego. Mózg
dzieli się na pień mózgu i pnia mózgu. Mózg to
przodomózgowie dzielące się na międzymózgowie i

kresomózgowie.
Pień mózgu dzieli się na śródmózgowie i tyłomózgowie.
Kolejno wygląda to tak:
Kresomózgowie międzymózgowie śródmózgowie

→

→

→

tyłomózgowie rdzeń przedłużony który przechodzi w

→

rdzeń kręgowy.
W rdzeniu kręgowym możemy wyróżnić istotę szarą i
biała i odchodzące od niego nerwy obwodowe.
Od mózgu odchodzi VII par nerwów czaszkowych które
są odpowiedzialne za „obsługę” głowy i wnętrzności.

3

Na czym polega korekta krótko i dalekowzroczności?

Polega na umieszczeniu między obrazem widzianym a
okiem soczewki korygującej widziany obraz (okularów

lub soczewki kontaktowej) lub chirurgicznemu
zabiegowi laserowemu.

4

Wymień podstawowe receptory i wyjaśnij schemat
działania.

Chemoreceptory – receptory węchu i smaku i

wykrywające zmiany pH oraz stężenia gazów
oddechowych
Mechanoreceptory – są wrażliwe na odkształcenie

tkanek pod wpływem dotyku ucisku rozciągnięcia
wibracji.

Termoreceptory - Odbierają zmiany temperatury
otoczenia.
Fotoreceptory – Są pobudzane przez fotony (światło)

Nocyreceptory – receptory bólu, wrażliwe na
uszkodzenie tkanek i temp. Powyżej 45 stopni

Celsjusza.
Schemat działania:

bodziec (światło, smak itp.) neuron czuciowy

→

→

ośrodek nerwowy.

5

Wyjaśnij na czym polega przewodzenie impulsów

między sąsiadującymi komórkami nerwowymi.

W poprzek błony między komórkami powstaje różnica

potencjałów. Samo przewodzenie impulsów jest

przesuwaniem się fali depolaryzacji.
Jeżeli na akson podziałamy bodźcem elektrycznym to

przepuszczalność jego błony się zmieni. Otworzą się
molekularne pory. Wskutek tego do aksonu napływają
jony Na+ (sodu). Jeśli przyjmiemy ze neuron ma
potencjał (-) to po napływie tych jonów najpierw
nastąpi depolaryzacja. (czyli komórka nie będzie ani +
ani - ) Dalsze napływanie jonów spowoduje ze ładunek
elektrostatyczny zmieni się (odwrócenie biegunów tzw.
nadstrzał, a wnętrze komórki będzie dodatnio
naładowane) Między sąsiednimi fragmentami błony, tam

gdzie się stykają komórki zacznie płynąć prąd który
otwiera następne pory w drugiej komórce i jony

wnikają do następnego neuronu. Caly proces ma
miejsce między synapsami neuronów.
(niestety łatwiej się tego nie da przedstawić : / )

6

Opisz drogę światła w oku człowieka.
Światło to fala elektromagnetyczna fotonów. Na

pierwszym miejscu przechodzi przez rogówkę (ona
ochrania oko),przez soczewkę gdzie obraz ulega
odwróceniu przebiega w źrenicy (a tęczówka zwiększa
lub obniża ilość światła które wchodzi do wnętrza oka)
dalej przez ciało szkliste dociera do siatkówki która

składa się z fotoreceptorów odbierających bodźce
świetlne. (konkretnie pręcików i czopków,w nich foton
zostaje zamieniony na impuls elektryczny ). Następnie z
siatkówki poprzez nerw wzrokowy do płata potylicznego
mózgu gdzie obraz zostaje ponownie odwrócony i

przetworzony.

7

Opisz budowę układu nerwowego i jego funkcje.
Układ nerwowy składa się z ośrodkowego układu
nerwowego (OUN) składającego się z mózgowia i
rdzenia kręgowego i obwodowego układu nerwowego

składającego się z nerwów (czaszkowych i rdzeniowych)
i zwojów nerwowych (czaszkowych, rdzeniowych i
autonomicznych)
Funkcje: kierowanie mięśniami szkieletowymi i

gładkimi, gruczołami, reguluje funkcje narządów wew.,
odbieranie bodźców, myślenie i uczenie się,

zapamiętywanie.

8

Przedstaw system przenoszenia się fal dźwiękowych
w uchu człowieka.

Przez małżowinę uszną fala dźwiękowa trafia do trąbki
słuchowej docierając do błony bębenkowej. Błona jest

bezpośrednio połączona ze ślimakiem trzema
kosteczkami słuchowymi (młoteczek, kowadełko i
strzemiączko) które przekazują mu drganie

mechaniczne błony bębenkowej. Tam narząd Cortiego
przetwarza drgania mechaniczne na impulsy i dalej

nerwem słuchowym do mózgu do kory mózgowej.

9

Opisz podłoże, objawy i skutki cukrzycy.

Cukrzyca jest skutkiem niewrażliwości tkanek na
insulinę (typ 1) lub upośledzeniem wytwarzania insuliny

przez trzustkę.

Objawy to: podwyższona ilość glukozy we krwi,

wielomocz, zwiększone pragnienie i żarliwość.

Skutki: Hiperglikemia czyli za dużo cukru we krwi,

pogorszenie wzroku, nie gojenie się ran, zapach

acetonu z ust, spadek odporności, a nawet udar mózgu.

Przewlekle nieleczona prowadzi do uszkodzenia nerek i
mięśnia sercowego, drętwienie rąk i nóg i dużo dużo

innych trudnych do wymówienia nazw chorób o które i
tak nie będzie pytać.

2

Przedstaw przebieg rozwoju zarodka człowieka.
Podczas stosunku seksualnego następuje połączenie
plemnika i komórki jajowej na wysokości jajowodów. Po
połączeniu tych dwóch komórek, (gamet) powstaje
zygota, dalej następuje wielokrotny podział mitotyczny
komórek, tworzy się morula która przekształca się w

blastule. Po tym procesie komórka osadza się w
macicy. Najpierw tworzy się pierwotna jama ciała

zwana blastocelem a w niej tarczka zarodkowa, z niej
powstają trzy listki zarodkowe. Mezoderma, ektoderma
i endoderma. Z nich tworzą się kolejno: zarodek,
łożysko i owodnia. Następuje organogeneza, czyli
tworzenie narządów wewnętrznych i całego organizmu

człowieka. (mam nadzieje że nie będzie pytać o więcej,
chodź to i tak jest duuużo.)

3

Jaki wpływ w okresie dojrzewania mają estrogeny na
org. Dziewczynki i testosteron u chłopca?

Estrogeny powodują dojrzewanie jajeczek w jajnikach i
pierwszą miesiączkę. Dodatkowo, uczestniczą w
tworzeniu się piersi i zwiększenia popędu seksualnego.
(dziewczynki dojrzewają szybciej).
U chłopców testosteron wpływa na: tworzenie

plemników przez jądra, obniżenie głosu, wytworzenie
jabłka Adama. W dalszym czasie ogranicza wzrost
faceta (rozwój kości długich).

4

Jak jest zbudowany układ rozrodczy kobiety ?
Składa się z: łechtaczki, warg sromowych większych i

mniejszych, pochwy, macicy, jajowodów i jajników.
Układ rozrodczy kobiety ma wspólne ujścia pochwy i
cewki moczowej.

5

Jakie czynniki mają negatywny wpływ na rozwój
płodu?

Alkohol, papierosy, niektóre leki, metale ciężkie,
promieniowanie jonizujące (radioaktywne), kawa,
używki „ciężkie”, stres, urazy mechaniczne,
niedożywienie itd.

5

Medycyna

wykorzystuje
osiągnięcia

biologii.

1

Uzasadnij dlaczego dużą wagę przykłada się do

wczesnego wykrywania choroby nowotworowej?
Ponieważ wcześnie wykryta choroba nowotworowa ma
duże szanse na wyleczenie. Dzisiejsze osiągnięcia
medycyny pozwalają w większości z „raków” wyleczyć

lub w ogóle zniszczyć choróbsko. (podczas odpowiedzi
można walić ściemę jak się da ^^ )

-HIV

to nazwa wirusa

powodującego AIDS
(zespól upośledzenia

odporności).
-WZW – wirusowe
zapalenie wątroby,

śmiertelne, zaraźliwe i w

2

Przedstaw argumenty przeciw braniu narkotyków:
-uzależnienie psychiczne i fizyczne

-zmiana osobowości
-pogorszenie kontaktów z innymi ludźmi
-choroby zakaźne jak HIV i WZW

3

Jakie są zagrożenia chorobami zakaźnymi w czasach

współczesnych?
Choroby zakaźne w dzisiejszych czasach to duży
problem. Chorobami wirusowymi możemy się zarazić
przypadkiem podczas seksu czy w szpitalu jak pobierają
nam krew. Przede wszystkim trzeba uważać na

partnerów seksualnych, nie dotykać i ograniczyć
kontakt z ludzką krwią, nie dawać w żyłę itd. itd. (tu
też można walić ściemę ile wejdzie ^^)

Załącznik 1.

rys.1 budowa ogólna neuronu.

rys.2 przekrojowy żeńskiego układu rozrodczego

rys 3. meskiego ukladu rozrodczego

rys.4 ucho

rys.4 oko