1

Temat: Cukrzyca – objawy, przyczyny, profilaktyka.

Cel główny: promocja zdrowia, profilaktyka, pierwsza pomoc.

Cele szczegółowe:

•

ucze

ń

wie, czym jest cukrzyca,

•

ucze

ń

potrafi dokona

ć

podziału cukrzycy i wie jakie s

ą

jej przyczyny ,

•

ucze

ń

wie, jakie s

ą

czynniki ryzyka,

•

ucze

ń

potrafi wymieni

ć

objawy cukrzycy,

•

ucze

ń

potrafi rozpozna

ć

objawy cukrzycy,

•

ucze

ń

wie, jak si

ę

leczy cukrzyc

ę

,

•

ucze

ń

wie, jakie zapobiega

ć

cukrzycy,

•

ucze

ń

wie na czym polega pierwsza pomoc przy objawach cukrzycy,

•

ucze

ń

wie, kiedy obchodzi si

ę

Ś

wiatowy Dzie

ń

Walki z Cukrzyc

ą

.

1. Cukrzyca – definicja.

Cukrzyca to przewlekła choroba metaboliczna wywołana brakiem lub nieprawidłowym
działaniem insuliny. Schorzenie to charakteryzuje si

ę

podwy

ż

szonym st

ęż

eniem glukozy

(hiperglikemi

ą

) we krwi. Insulina to wytwarzany w trzustce hormon, który bierze udział w regulacji

wszystkich procesów przemiany materii zachodz

ą

cych w organizmie człowieka. Aby glukoza mogła

by

ć

ź

ródłem energii, niezb

ę

dna jest odpowiednia ilo

ść

prawidłowo spełniaj

ą

cej swoje funkcje insuliny.

Szacuje si

ę

,

ż

e w Polsce na cukrzyc

ę

choruje około 1.5 miliona osób.

2. Cukrzyca – podział, przyczyny.

Obecnie wyró

ż

nia si

ę

dwa najbardziej rozpowszechnione rodzaje cukrzycy, nale

żą

do nich

cukrzyca typu 1 i 2. Przyczyny owego schorzenia s

ą

ró

ż

ne w zale

ż

no

ś

ci od typu choroby.

Cukrzyca typu 1, zwana równie

ż

insulinozale

ż

n

ą

lub typu dzieci

ę

cego jest powodowana

całkowitym brakiem insuliny na skutek uszkodzenia odpowiednich komórek trzustki. Wyst

ę

puje ona

głównie u dzieci i młodzie

ż

y, st

ą

d jej nazwa. Proces powstawania choroby nie jest do ko

ń

ca znany,

wiadomo jedynie, i

ż

jest ona uwarunkowana genetycznie, co skutkuje zaburzeniami mechanizmu

odporno

ś

ciowego i w efekcie uszkodzeniem komórek beta trzustki.

Cukrzyca typu 2, zwana tak

ż

e insulinoniezale

ż

n

ą

to najbardziej rozpowszechniona posta

ć

tej

choroby. Przyczyn

ą

owej choroby jest zazwyczaj zaburzenie wydzielania insuliny przez komórki beta

trzustki lub wykorzystania insuliny przez tkanki. Cukrzyca tego typu wyst

ę

puje najcz

ęś

ciej u osób

starszych, otyłych lub z innymi zaburzeniami metabolizmu. W pocz

ą

tkowej fazie owej choroby insulina

wydzielana jest w zwi

ę

kszonej ilo

ś

ci, ale niewystarczaj

ą

cej do jednocze

ś

nie zwi

ę

kszonych potrzeb

organizmu (insulinoodporno

ść

).

Wyst

ę

puj

ą

równie

ż

inne typy cukrzycy, mniej rozpowszechnione takie jak np. specyficzna

odmiana tej choroby wyst

ę

puj

ą

ca tylko u kobiet w ci

ąż

y i ust

ę

puj

ą

ca po porodzie lub rodzaje cukrzycy

zwi

ą

zane z przyjmowaniem niektórych leków albo z operacyjnym usuni

ę

ciem trzustki.

3. Cukrzyca – czynniki ryzyka.

W zwi

ą

zku z tym, i

ż

zarówno cukrzyca typu pierwszego jak i drugiego ma podło

ż

e genetyczne,

ryzyko wyst

ą

pienia owej choroby jest znacznie wi

ę

ksze u osób spokrewnionych z chorymi na

cukrzyc

ę

.

Istotnym czynnikiem ryzyka jest równie

ż

wiek. Ryzyko zachorowania na t

ę

chorob

ę

wzrasta z

wiekiem dlatego te

ż

osoby powy

ż

ej 45 roku

ż

ycia powinny raz w roku bada

ć

poziom cukru we krwi.

Niektóre

ź

ródła podaj

ą

równie

ż

,

ż

e szczególnie nara

ż

on

ą

grup

ą

wiekow

ą

s

ą

osoby powy

ż

ej 65 roku

ż

ycia.

Rozwojowi choroby sprzyja tak

ż

e otyło

ść

, nadci

ś

nienie t

ę

tnicze oraz pozbawiony ruchu,

siedz

ą

cy tryb

ż

ycia.

2

Cukrzyca wyst

ę

puje równie

ż

znacznie cz

ęś

ciej u osób, u których w przeszło

ś

ci wyst

ę

powały

zaburzenia tolerancji glukozy.

Inne czynniki ryzyka to: przewlekłe choroby trzustki i w

ą

troby, wysoki poziom cholesterolu we

krwi lub nagła utrata wagi, osłabienie oraz wiele innych.

4. Cukrzyca – objawy.

Objawy:

Rozpoznanie objawów cukrzycy w zaawansowanej fazie nie powinno nastr

ę

cza

ć

wi

ę

kszych

trudno

ś

ci zarówno dla samego chorego jak i dla jego bliskich. Do najcz

ę

stszych symptomów nale

żą

:

senno

ść

, ogólne osłabienie, utrata wagi mimo prób zaspokojenia silnego głodu, zwi

ę

kszone

pragnienie i zwi

ą

zana z tym zwi

ę

kszona ilo

ść

oddawanego moczu. Mog

ą

wyst

ę

powa

ć

tak

ż

e nudno

ś

ci

oraz zm

ę

czenie. Chorzy na cukrzyc

ę

mog

ą

mie

ć

równie

ż

zaburzenia ostro

ś

ci widzenia oraz cz

ę

ste,

nawracaj

ą

ce si

ę

infekcje w okolicach narz

ą

dów płciowych. W skrajnych przypadkach oznak

ą

choroby

mo

ż

e by

ć

równie

ż

zapach acetonu wyczuwalny w wydychanym przez chorego powietrzu.

Podstawowym jednak symptomem choroby jest zwi

ę

kszone st

ęż

enie glukozy we krwi.

Podwy

ż

szenie ilo

ś

ci cukru we krwi zale

ż

y od rodzaju cukrzycy i w zale

ż

no

ś

ci od niego mo

ż

e

wyst

ę

powa

ć

po spo

ż

yciu w

ę

glowodanów lub niezale

ż

nie. Cukrzyca wyst

ę

puje je

ś

li st

ęż

enie glukozy

we krwi przekracza na czczo 126 mg/dl, za

ś

w 2 godziny po posiłku przekracza 200 mg/dl.

5. Cukrzyca – diagnoza.

Rozpoznanie cukrzycy typu pierwszego nie jest trudne i opiera si

ę

zazwyczaj na obserwacji

łatwo zauwa

ż

alnych objawów takich jak wymienione powy

ż

ej. Cukrzyca typu drugiego jest du

ż

o

trudniejsza do zdiagnozowania. Objawy owej choroby s

ą

trudniejsze do uchwycenia i mog

ą

nie budzi

ć

podejrze

ń

przez długi czas. Szacuje si

ę

,

ż

e ponad połowa chorych na cukrzyc

ę

typu drugiego nie jest

ś

wiadoma swojej choroby. Typowe oznaki schorzenia to: utrata wagi, infekcje skórne takie jak np.

grzybica, uczucie sucho

ś

ci w jamie ustnej,

ś

wi

ą

d sromu lub kłopoty z widzeniem.

Potwierdzeniem prawidłowego rozpoznania cukrzycy jest pomiar glukozy we krwi. Nale

ż

y te

ż

podkre

ś

li

ć

, i

ż

u niektórych chorych pomimo wysokich poziomów cukru nie zauwa

ż

a si

ę

ż

adnych

objawów owej choroby.

6. Cukrzyca – leczenie.

Po zdiagnozowaniu cukrzycy typu 1 nale

ż

y jak najszybciej rozpocz

ąć

leczenie przy pomocy

insuliny. Metoda oparta na insulinie czyli tzw. intensywna insulinoterapia jest najlepsz

ą

metod

ą

leczenia. Istot

ą

owej terapii jest takie dobranie dawki insuliny aby poziom cukru we krwi był

odpowiedni, czyli zbli

ż

ony do poziomu u ludzi zdrowych. Efekt ten osi

ą

ga si

ę

poprzez wstrzykiwanie

insuliny kilka razy w ci

ą

gu doby. Oprócz intensywnej insulinoterapii, drugim cz

ę

sto stosowanym

sposobem leczenia cukrzycy typu 1 jest ci

ą

gła infuzja insuliny za pomoc

ą

pompy insulinowej. Tego

typu terapia jest rzadko stosowana ze wzgl

ę

du na koszty jak równie

ż

fakt, i

ż

wymagana jest silna

motywacja chorego do samokontroli. Infuzja za pomoc

ą

pompy insulinowej najcz

ęś

ciej stosowana jest

u kobiet w ci

ąż

y choruj

ą

cych na cukrzyc

ę

.

Jak ju

ż

zostało wspomniane, cukrzyca typu 2 ujawnia si

ę

w bardziej dojrzałym wieku, zwykle u

osób starszych i jest najbardziej powszechnym typem tego schorzenia, gdy

ż

odpowiada za około 90

proc. wszystkich przypadków zachorowa

ń

. Podstaw

ą

leczenia jest tutaj d

ąż

enie do obni

ż

enia

podwy

ż

szonego stanu cukru we krwi. Istotn

ą

rol

ę

jednak odgrywaj

ą

tak

ż

e powikłania, które mog

ą

by

ć

przykrym nast

ę

pstwem owej choroby, a mowa tutaj o zawałach serca lub udarze mózgu. Dlatego te

ż

kolejnymi elementami leczenia musz

ą

by

ć

:

ś

cisła kontrolna ci

ś

nienia t

ę

tniczego oraz poziomu

cholesterolu we krwi. W leczeniu cukrzycy typu 2 wa

ż

n

ą

rol

ę

odgrywaj

ą

zarówno

ś

rodki medyczne

takie jak leki doustne oraz insulina jak i

ć

wiczenia fizyczne i odpowiednia dieta. Te ostatnie elementy

maj

ą

szczególnie du

ż

e znaczenie je

ś

li chodzi o osoby otyłe, które poprzez zmniejszenie swojej wagi

3

przy pomocy dobrze dobranego zestawu

ć

wicze

ń

fizycznych i odpowiedniej diety mog

ą

wcale nie

musie

ć

przyjmowa

ć

leków.

7. Cukrzyca – profilaktyka.

Profilaktyka jak w wi

ę

kszo

ś

ci chorób, równie

ż

i w tym przypadku polega w znacznej mierze na

prowadzeniu zdrowego trybu

ż

ycia. Przestrzeganie zdrowej i odpowiedniej diety oraz regularna

aktywno

ść

fizyczna to wła

ś

nie te elementy, które w istotny sposób mog

ą

si

ę

przyczyni

ć

do

zmniejszenia ryzyka wyst

ą

pienia choroby, a s

ą

one szczególnie wa

ż

ne dla osób otyłych lub

prowadz

ą

cych bardziej siedz

ą

cy tryb

ż

ycia.

8. Astma – pierwsza pomoc.

Udzielaj

ą

c pierwszej pomocy poszkodowanemu, nale

ż

y si

ę

go wypyta

ć

o typ cukrzycy i spyta

ć

czy nie ma przy sobie leków, które za

ż

ywa. W przypadku cukrzycy typu 1, b

ę

dzie to insulina,

natomiast w przypadku, gdy poszkodowany jest chory na cukrzyc

ę

typu 2, podanie jemu leków b

ę

dzie

zale

ż

ało od czasu trwania choroby. Pocz

ą

tkowo przyjmuj

ą

oni leki doustne hipoglikemizuj

ą

ce

(przeciwcukrzycowe), natomiast w pó

ź

niejszym czasie choroby przyjmuj

ą

oni insulin

ę

.

9. Obchody

Ś

wiatowego Dnia Walki z Cukrzyc

ą

.

Dnia 14-ego listopada obchodzi si

ę

Ś

wiatowy Dzie

ń

Walki z Cukrzyc

ą

.