Komendanci KL Auschwitz

Obóz Auschwitz I, tak zwany obóz macierzysty, w swej pięcioletniej historii miał trzech
komendantów. Byli nimi kolejno: Rudolf Hoess, Artur Liebehenschl i Richard Baer.
Komendanci Auschwitz I, jako zwierzchnicy oświęcimskiego garnizonu SS, byli zarazem
zwierzchnikami komendantów Auschwitz II - Birkenau oraz Auschwitz III - Monowitz i
podporządkowanych podobozów.

AUSCHWITZ I

Obersturmbannfuehrer Rudolf Hoess był twórcą i pierwszym komendantem KL
Auschwitz od 4 maja 1940 roku do listopada 1943 roku.

Hoess urodził się w 25 listopada 1900 roku. Z Hitlerem zetknął się już w 1922 roku i
przystąpił do NSDAP. Numer 3240 jego legitymacji partyjnej był do końca przedmiotem
dumy Hoessa. W 1923 roku trafia na sześć lat do więzienia za udział w zabójstwie
nauczyciela, którego z kolegami uważał za zdrajcę. Po zwolnieniu osiada na roli. W 1934
roku za namową Heinricha Himmlera rozpoczyna czynną służbę w SS. Trafia na
przeszkolenie do KL Dachau, gdzie otrzymuje później podrzędne stanowisko.

W 1938 roku został przeniesiony do KL Sachsenhausen, gdzie awansuje na zastępcę
komendanta w stopniu kapitana SS. 27 kwietnia 1940 roku otrzymuje rozkaz założenia w
Oświęcimiu obozu koncentracyjnego, a 4 maja nominację na komendanta. Jest nim do
listopada 1943 roku. Po jego odejściu rozrośnięty do ogromnych rozmiarów obóz
podzielono na trzy części: Auschwitz I (Stammlager), Auschwitz II (Birkenau) i Auschwitz
III (Aussenlager - podobozy, z których największym był Monowitz).

Z Oświęcimia Hoess trafia na stanowisko szefa urzędu w Inspektoracie Obozów
Koncentracyjnych w Głównym Urzędzie Administracji i Gospodarki SS. Pracując tam
wraca jeszcze do Oświęcimia, by nadzorować akcję masowej zagłady Żydów
deportowanych z Węgier.

Po klęsce Niemiec ukrywa się pod nazwiskiem Franza Langera w brytyjskiej strefie
okupacyjnej. 11 lutego 1946 roku zostaje rozpoznany i aresztowany. Został wydany
Polsce i Wyrokiem Najwyższego Trybunału Narodowego skazany na śmierć. 16 kwietnia
1947 roku powieszono go na terenie byłego KL Auschwitz, obok budynku komendantury,
w której urzędował.

Obersturmbannfuehrer Artur Liebehenschl był komendantem Auschwitz I od
listopada 1943 roku do 8 maja 1944 roku.

Urodził się 25 listopada 1901 roku w Poznaniu. Od 1932 roku był członkiem NSDAP i
SS. Wyróżniony odznakami pierścienia SS i szpady SS. W 1934 roku rozpoczął służbę w
obozie koncentracyjnym Lichtenburg na stanowisku adiutanta. Dwa lata później

1

przeszedł do pracy w Inspektoracie Obozów Koncentracyjnych, gdzie pracował do
momentu nominacji na komendanta KL Auschwitz I i szefa oświęcimskiego garnizonu
SS.

Po zakończeniu służby w Auschwitz, w maju 1944 roku, został przeniesiony na
stanowisko komendanta obozu na Majdanku. Po jego ewakuacji w lipcu 1944 roku
przeszedł do służby w Urzędzie Wyższego Dowódcy SS i Policji w Trieście. Po wojnie
zatrzymany i deportowany do Polski. Wyrokiem Najwyższego Trybunału Narodowego
został 22 grudnia 1947 roku skazany na śmierć. Wyrok wykonano.

Sturmbannfuehrer Richard Baer był komendantem Auschwitz I od 11 maja 1944 roku
do ewakuacji w styczniu 1945 roku.

Baer urodził się 9 września 1911 roku. W latach 1933-1939 służył w oddziale
wartowniczym KL Dachau, a w latach 1939 do 1942 roku w dywizji SS Totenkopf. Po
odniesionej kontuzji został przeniesiony na stanowisko adiutanta obozu Neuengamme.
Od listopada 1943 roku pracował jako szef pionu zajmującego się sprawami administracji
obozów koncentracyjnych i zatrudnienia więźniów w Głównym Urzędzie Administracji i
Gospodarki SS.

Po odejściu Liebehenschla, 11 maja 1944 roku został szefem Auschwitz I, a 27 lipca
1944 także szefem garnizonu SS w Oświęcimiu. Po ewakuacji obozu w styczniu 1945
roku otrzymał nominację na komendanta obozu Mittelbau-Dora. Baer miał być sądzony w
1963 roku w Republice Federalnej Niemiec w procesie 24 zbrodniarzy SS. Sprawę
ostatecznie wyłączono ze względu na zły stan jego zdrowia.

AUSCHWITZ II

Komendantami KL Auschwitz II - Birkenau, w czasie jego autonomii, czyli od listopada
1943 do listopada 1944, byli: Friedrich Hartjenstein i Josef Kramer.

Sturmbanfuehrer Friedrich Hartjenstein był komendantem Birkenau od listopada 1943
do maja 1944 roku.

Urodził się 3 lipca 1906 roku. Początkowo służył w Wehrmachcie, skąd w 1938 roku
przeszedł do formacji Waffen SS. Dowodził kompanią wartowniczą w KL
Sachsenhausen. Od 1940 do 1942 roku służył w SS Totenkopf. Był funkcjonariuszem
Głównego Urzędu Administracji i Gospodarki SS. Podlegały mu sprawy zatrudnienia
więźniów. Stąd trafił do Birkenau. Po półrocznej służbie na stanowisku komendanta
Auschwitz II, w maju 1944 roku został przeniesiony na identyczną posadę do KL
Natzweiler. Po wojnie sądzony przez francuski trybunał wojskowy w procesie załogi KL
Natzweiler. Skazany na śmierć. Zmarł w 1945 roku w więzieniu w Metz we Francji.

2

Hauptsturmfuehrer Josef Kramer było komendantem Birkenau od 8 maja do 25
listopada 1944 roku.

Urodził się 10 listopada 1906 roku. Należał do NSDAP. Służbę odbywał kolejno w
Dachau, Sachsenhausen i Mauthausen. Od czerwca do listopada 1940 roku był
adiutantem komendanta Auschwitz Rudolfa Hoessa. Następnie wyjechał do KL Dachau,
gdzie został kierownikiem obozu. W kwietniu 1941 roku objął funkcję kierownika, a
następnie komendanta obozu Natzweiler. Stamtąd trafił do Birkenau na stanowisko
komendanta. Pod koniec listopada 1944 roku został komendantem KL Bergen-Belsen.
Ujęty po wyzwoleniu obozu stanął przed brytyjskim sądem wojskowym w Lueneburgu. 17
listopada 1945 roku został skazany na śmierć. Wyrok wykonano.

AUSCHWITZ III

Komendantem KL Auschwitz III - Monowitz i podobozy - od listopada 1943 do stycznia
1945 roku - był hauptsturmfuehrer Heinrich Schwartz.

Schwartz urodził się 14 czerwca 1906 roku. Członek NSDAP. Z zawodu był drukarzem.
Od 18 sierpnia do 11 listopada 1943 roku był pierwszym kierownikiem obozu
macierzystego Auschwitz I, a po podziale obozu - komendantem Auschwitz III aż do
wyzwolenia. Potem przejął po Hartjensteinie komendanturę obozu Natzweiler. Po wojnie
sądzony przez francuski trybunał wojskowy w procesie załogi KL Natzweiler. Skazany na
śmierć. Wyrok wykonano.

PAP

3