1

IX. Spójniki 连词

1.

Charakterystyka gramatyczna spójników

1.1. Spójniki jako 虚词

• Nie mają realnego znaczenia, jedynie znaczenie gramatyczne

• Nie mogą samodzielnie stanowić części zdania

• Nie mogą samodzielnie funkcjonować jako odpowiedzi

1.2. Spójniki a przysłówki i przyimki

• Spójniki a przysłówki

x

Przysłówki w funkcji spójników, np.:

如果你去，我就去。

无论谁听到这个消息都会很高兴。

x

Spójniki mogą stać przed lub po podmiocie, przysłówki mają ustaloną

pozycję po podmiocie, przed orzeczeniem

• Spójniki a przyimki

Niektóre przyimki są jednocześnie spójnikami（跟、和、同、与）

x

Elementy zdania łączone za pomocą spójników są równorzędne, można

zamieniać je miejscami, w przypadku przyimków tak nie jest

a) 我跟方强都会英语。

长久以来，海员和渔民们多么希望能在礁顶上设一座船标灯呀！

b) 小燕昨天只跟小青说了这件事。

看，胖胖跑的速度和走差不多。

x

Przed spójnikiem nie może stać inny wyraz go modyfikujący, przed frazą

przyimkową może

x

Po elementach łączonych przez“跟、和” itp. w funkcji spójników może

stać“都”, po elementach łączonych przez te same wyrazy w funkcji

przyimków, nie może być“都”

2

2. Użycie wybranych spójników

2.1. 和

• Łączy ze sobą rzeczowniki, frazy rzeczownikowe, zaimki, np.:

长江和黄河是中国最大的两条河。

这个班有美国、日本、荷兰和尼日尔等几个国家的学生。

• Łączy przymiotniki, czasowniki

x

Połączone przymiotniki lub czasowniki pełnią funkcję podmiotu lub

dopełnienia, np.:

我为故乡的人民感到幸福和骄傲。

x

Połączone przymiotniki lub czasowniki pełnią funkcję przydawki, np.:

教师应该大力培养学生的阅读和写作能力。

x

“和” łączy składniki jednego orzeczenia, np.:

政府提倡和推行计划生育。

2.2. 及、以及

• 及

Łączy rzeczowniki (frazy rzeczownikowe), np.:

学校南门外有家小店，卖鲜花、礼品、文具及其他小商品。

• 以及

Najczęściej łączy frazy rzeczownikowe, frazy czasownikowe, może też łączyć

rzeczowniki i zdania składowe, np.:

我们开会、做报告、写文章，以及做任何工作都是为了解决问题。

2.3. 或者（或）

• Łączą pojedyncze wyrazy, np.:

在一定条件下，液体的东西也可以变成固体或气体。

• Łączą frazy (lub pojedyncze wyrazy i frazy), np.:

星期日或者下班以后，人们都喜欢到这个公园来玩儿。

• Łączą zdania składowe

要解决问题，一定要自己下去，或者是请下面的人上来。

3

• “或者” a “还是”

“还是” występuje w zdaniach pytajnych, np.:

老何，我心里有点儿疑惑，这茶叶到底是真的还是假的？

Czasem zdanie składowe, w którym występuje “还是” jest zdaniem pytajnym,

choć całość jest zdaniem twierdzącym, np.:

你是中国人还是日本人，我真看不清楚。

2.4. 与其、宁可

• 与其 A，宁可 B

与其生产一大队残品，宁可少生产一些，但质量高一些。

• 与其 A，不如 B

与其给敌人干事，不如让敌人杀死。

天气这么好，与其呆在家里休息，倒不如出去走走。

• 宁可 / 宁愿 / 宁肯 / B，决不 / 也不 / 也别 A

宁可早到半个小时，也别迟到半分钟。

• 宁可 / 宁肯 / 宁愿 A，也要……

母亲宁可自己几年不买新衣服，也要保证孩子吃好、穿好。

x

为了

……，宁可 / 宁肯 / 宁愿 A

为了帮助夫人，我宁愿赴汤蹈火。

x

Samo 宁可 / 宁肯 / 宁愿 A

我宁愿自己吃点亏。

• W 成语：宁……勿 / 毋 / 不……

宁左勿右、宁缺毋滥、宁死不屈

2.5. 而

• Wyraża związek współrzędny, np.:

船上的生活，是如何的清新而活泼。

• Wyraża związek przeciwstawny, np.:

张老师讲课向来是少而精，简而明。

• Wyraża następstwo, kontynuację, np.:

天渐渐亮了，而大街小巷的行人、车辆也渐渐多起来了。

4

• Łączy czasownik z okolicznikiem oznaczającym cel, przyczynę, sposób itp.

x

Gdy okolicznik oznacza sposób, np.:

这颗种子终于破土而出，并开始萌发出嫩绿的幼芽。

- W utartych zwrotach, np.:

不期而遇、挺身而出、日出而作

x

Gdy okolicznik oznacza cel lub przyczynę, źródło

为（为了，因为）

……而……

会上代表们表示一定要为了祖国国防的现代化而努力！

2.6. 并、并且

• Łączą dwa czasowniki, np.:

中国是世界上最早发现并利用茶树的国家。

• Łączą dwie frazy czasownikowe, np.:

我希望所有的人都去干并且都干好自己爱干的工作，为国家现代化建设

做出贡献。

• Łączą zdania składowe, np.:

这位老大夫十分重视基础医学理论的探讨，并在新的手术设计和改进方

面有许多贡献。

• “并且” może łączyć całe zdania, np.:

要是你以后能出去的话，千万想法把那个东西交给咱们的人。并且告诉

他们，我对得起大家，对得起死去的爹。

2.7. 不但

“不但……而且（并且）……”

• Wskazuje na stopień postępu, np.:

雨后的春笋，不但长得多，而且长得快。

• Wskazuje na poszerzenie zakresu, np.:

汉语水平测试不但三年级学生参加了，而且二年级的学生也参加了。

• Wskazuje na odwrócenie kierunku（“不但 + 不 / 没有……，反而……”）

半年的减肥锻炼，他的体重不但没有减下来，反而又增加了。

5

2.8. 况且、何况、再说

Wyrażają uzupełnienie informacji zawartej w pierwszej części zdania, np.:

小船是逆水而上，况且又顶风冒雨，行走得很慢。

你刚来，哪儿都不认识，再说语言又不通，不要一个人到处乱跑。

爸爸胳膊上的伤还没好，怎么去比赛呢？况且对手又是个大力士！

x

“何况

” może występować w pytaniach retorycznych, np.:

连王奶奶每天都读读书、看看报，何况咱们这些中学生呢？

2.9. 因为、由于

• 因为

x

因为

wyraża przyczynę, drugie zdanie składowe opisuje skutek, np.:

我因为一直很忙，所以没有时间来看望你。

x

Zdanie składowe z “因为”może znaleźć się po zdaniu głównym, np.:

我可没有成为养花专家，因为没有功夫去研究和试验。

x

“因为”

może łączyć całe zdania, np.:

他确实高兴得快要疯了。因为做梦都想着的父亲的那笔遗产今天终

于汇来了。

x

“因为”

może występować jako dopełnienie w zdaniu z “是”, np.:

这几天，妈妈的精神有些不正常，是因为弟弟刚发生了车祸。

x

Gdy po“因为” występuje wyrażenie rzeczownikowe, “因为”może

pełnić funkcję przyimka, np.:

是不是因为陈亮的车祸，你的精神不正常。

x

“因……而……”

小叶杨树，因叶小而得名。

• 由于

“由于

”wyraża przyczynę, drugie zdanie składowe opisuje skutek, np.:

由于他聪明能干，很快就被提升为副经理。

• “由于” vs. “因为”

6

x

“由于

” raczej w 书面语，“因为” w 口语.

x

由于

+ 所以 / 因而 / 因此

因为

+ 所以

x

Zdanie składowe z “由于” nie może znaleźć się po zdaniu głównym

2.10. 所以、因此、因而

• Mogą występować samodzielnie, lub tworzyć przyczynowo-skutkowe zdania

złożone, np.:

阿里感冒了，所以没有来上课。

x

之所以

我们之所以拒绝参加此次会议，是因为该会议的目的有悖于我们的

宗旨。

• Mogą łączyć całe zdania, np.:

平时，无论谁到市府去找他，他都接见。所以当地市民尊敬地称他是

“平

民市长

”。

2.11. 既然、既

• Występuje często wraz z przysłówkami “就、便、也” , itp., które stoją przed

podmiotem drugiego zdania składowego, np.:

我们既然对搞经济不内行，就要老老实实，从头学起。

• Drugie zdanie składowe jest pytaniem lub pytaniem retorycznym, np.:

你既然不愿参与此事，还问什么？

• “既” może wyrażać związek współrzędny, np.:

我和他既不是亲戚，也不是朋友。

2.12. 虽然、尽管

• “虽然 / 尽管……但是（可是、然而）……”

他虽然没有经验，但是工作得很好。

• “虽然 / 尽管……却 / 还（是）/ 总（是）/ 仍然

虽然时间比较紧一些，他们还是按时完成了。

7

2.13. 即使

• W przypuszczeniach (gdy przyzwolenie dotyczy spraw, które jeszcze się nie

wydarzyły, bądź nigdy się nie wydarzą), np.:

即使永远等不到理想中的人，也不要糊里糊涂地结婚。

• W zdaniach prawdziwych (gdy przyzwolenie dotyczy spraw, które już się

wydarzyły), np.:

这里用草皮覆盖了地面，即使有风，刮起来的沙子也不多了。

2.14. 只有、只要

• 只有

“只有 A，才 B”

只有奋斗，才能成功。

• 只要

“只要 A，就 B”

只要奋斗，就能成功。

2.15. 无论、不论、不管

• Po 无论、不论、不管 następuje pytanie typu twierdzenie-przeczenie, np.:

不管你信不信，事实总是事实。

• Po 无论、不论、不管 następuje pytanie o rozstrzygnięcie, np.:

明天你无论来还是不来，都要告诉我一下儿。

• Po 无论、不论、不管 następuje zaimek pytajny w znaczeniu „jakikolwiek”

无论谁有困难，他都热情帮助。

2.16. 除非

• Oznacza warunek, np.:

除非天气不好，下雨或刮风，否则他上班从来不坐车。

• “除非” może też występować w drugim zdaniu składowym, np.:

他是不会主动来的，除非你去请他。

• “除非” może oznaczać “不计算在内”

这道题，除非他，没有人能答出来。

8

2.17. 以便、以免、免得、省得

• 以便

请您们留下宝贵意见，以便我们改进工作，提高服务质量。

• 以免、免得、省得

x

以免

这儿有高压电线，请不要靠近，以免发生危险。

x

免得

他已经醉了，赶快去扶住他，免得他跌跤。

x

省得

你说话要小心点，省得又惹是非。