SAMOBÓJSTWO – UTRATA INNYCH MOśLIWOŚCI ISTNIENIA

Z pewnością w życiu każdego z nas są okresy , kiedy po prostu nie potrafimy sobie
wyobrazić, jak zdołamy przeżyć następny dzień; gdy życie nie wydaje się warte męki i
cierpień, do których znoszenia nas zmusza.
Może straciliśmy ojca, matkę lub bliskiego przyjaciela;
zawiedliśmy się na ukochanej osobie; nie zaliczyliśmy roku lub straciliśmy pracę,
którą lubiliśmy.
Jednak jakkolwiek "uzasadnione" i silne są te uczucia ostatecznej beznadziejności i
towarzyszące im przelotne pragnienia, aby skończyć z tym wszystkim, większość z
nas nie poddaje się temu impulsowi.
Jak kiedyś powiedział Nietzsche: "Myśl o samobójstwie jest wielkim pocieszeniem.
Dzięki niej udaje się przetrwać wiele złych nocy".
Tragiczne jest to, że każdego dnia dla ponad tysiąca ludzi samozniszczenie jest czymś
znacznie więcej niż przelotnym pragnieniem, jest ostatnim zdarzeniem w ich życiu.
Według Światowej Organizacji Zdrowia, prawie pół miliona ludzi rocznie popełnia
samobójstwo, a liczba ta staje się jeszcze bardziej przerażająca, gdy uświadomimy
sobie, że znacznie więcej nieskutecznie próbuje odebrać sobie życie. Jako przyczyna
ś

mierci samobójstwo zajmuje obecnie siódme miejsce w Stanach Zjednoczonych, jest

zaś w pierwszej dziesiątce w uprzemysłowionych krajach świata.
Jakie są tego przyczyny i jakiego rodzaju ludzie przyczyniają się do powstania tej
statystyki?
Co wiemy o czynniku ludzkim w tym równaniu życia i śmierci ?

Samobójstwo najzwięźlej definiuje się w kategoriach dwóch podstawowych cech:
zamiaru i wyniku. "Prawdziwe" samobójstwo popełniają ludzie, którzy zamierzają się
zabić i którzy rzeczywiście to czynią.
Aczkolwiek wyniki są oczywiste - jednostka albo przeżyje, albo umrze - to jednak
zamiarów nie da się określić tak łatwo. Niektóre przypadki zupełnie wyraźnie
wskazują na zamiar odebrania sobie życia: skok z dachu wysokiego budynku czy
strzał w głowę.
Inne, takie jak zażycie kilku dodatkowych pigułek nasennych (po czym natychmiast
telefonuje się do przyjaciela, by poinformować go o podjętym działaniu), czy też
powierzchowne przecięcie nadgarstków w chwili, gdy wóz męża wjeżdża do garażu,
zdają się wskazywać, że zadanie śmierci nie było tu rzeczywistym zamiarem.
Być może, najbardziej ze wszystkich przerażającym samobójczym zamiarem jest to,
co nazywano "grą ze śmiercią".
W tym przypadku zamiarem danej jednostki jest umrzeć lub nie umrzeć, w całkowitej
zależności od sił zewnętrznych działających w jakiejś sztucznie stworzonej sytuacji.
Gra w "rosyjską ruletkę" jest skrajnym przykładem tego zjawiska.
Szczególnie fascynujące jest to, że ten typ aktu samobójczego może być
zinstytucjonalizowany w społeczeństwie.
Czynniki społeczne a samobójstwo
Autodestrukcję najlepiej można zrozumieć rozpatrując ją w powiązaniu z
czynnikami środowiskowymi - sytuacjami społecznymi i naciskiem życia - które
odgrywają poważną rolę w samobójstwach wielu osób.
Wykazano, że wskaźniki samobójstw są związane z wielką liczbą zmiennych w
złożonym zbiorze czynności, zależności i instytucji, które składają się na życie
społeczne mężczyzn i kobiet w dzisiejszym społeczeństwie.
Płeć. Jeśli chodzi o próby samobójstw, to kobiety są reprezentowane trzykrotnie
liczniej niż mężczyźni. W jednym z badań stwierdzono, że 69% wszystkich
usiłowanych samobójstw w Stanach Zjednoczonych popełniają kobiety, natomiast
próby mężczyzn są skuteczniejsze - popełniają oni 70% udanych samobójstw.

Stwierdzono, że gospodynie domowe podejmują dwa razy więcej prób samobójczych
niż wszystkie inne kobiety.
W przeszłości społeczeństwo skłonne było wychwalać bezpieczną pozycje pani domu,
to jednak obecnie badacze sądzą że wiele kobiet należących do tej kategorii w
rzeczywistości pragnie uciec od tego, co w wielu wypadkach równa się życiu w
samotności i w odosobnieniu. Rozbieżność między liczbą usiłowanych i udanych
samobójstw wśród mężczyzn i kobiet może wynikać z faktu, że mężczyźni są bardziej
doświadczeni w używaniu śmiercionośnych broni, które zapewniają skuteczną
realizację destrukcyjnych zamiarów. Mężczyźni najczęściej popełniają samobójstwo
przez zastrzelenie się lub powieszenie, podczas gdy kobiety prawie zawsze stosują
jakąś bardziej bierną metodę samounicestwienia:
lekarstwa, trucizny lub gaz.
Wiek. Samobójstwa wśród dzieci są rzadkie. Dla wieku od 5 do 15 lat utrzymuje się
stały wskaźnik 0,2 na 100 tysięcy, który nie zmienia się ani z upływem czasu, ani nie
jest zależny od zmiennych demograficznych.
W ogólnej populacji młodzieży dorastającej (wiek od 15 do 19 lat) wskaźnik
samobójstw skacze do 5,5 na 100 tysięcy chłopców i 2,0 na 100 tysięcy dziewcząt i
zajmuje czwarte miejsce jako przyczyna śmierci - drugie zaś w przypadku studentów
wyższych uczelni.
Statystyki opublikowane przez Ośrodek Zapobiegania Samobójstwom w los Angeles
wykazują że coraz większa liczba młodych ludzi ucieka się do samobójstw, w samym
okręgu Los Angeles wskaźnik samobójstw wśród osób od kilku do dwudziestu paru lat
przekracza wskaźnik dla osób w wieku ponad 30 lat -alarmujące odwrócenie
tradycyjnej zależności, że częstość samobójstw wzrasta z wiekiem.
Co tłumaczy ten wzrost liczby młodych ludzi, którzy chcą ze sobą skończyć? Badacze
podają oklepane wyjaśnienia wskazujące na nadużywanie narkotyków i naciski ze
strony szkoły, lecz po prostu nie potrafią wyjaśnić tego tragicznego marnotrawstwa
ż

ycia ludzkiego. Wywiady przeprowadzone z ofiarami nieudanych prób

samobójczych oraz retrospektywne analizy przypadków samobójstw udanych,
ujawniły intensywny strach przed naciskiem ze strony rodziców, poczucie skrajnej
beznadziejności, które jest rzutowane na ocenę całej sytuacji społecznej, najczęściej
zaś - przytłaczające poczucie samotności
W odniesieniu do osób w średnim wieku wskaźniki samobójstw stale rosną, co
koreluje ze wzrastającymi naciskami ze strony pracy i rodziny, jak również
psychicznymi i fizjologicznymi zmianami, które zwiastują starość. Wykazano, że
chociaż wskaźniki usiłowanych samobójstw są najniższe wśród osób w starczym
wieku, to jednak wskaźniki skutecznych samobójstw są wtedy najwyższe. Ludzie
starsi podchodzą zatem najbardziej serio do aktu samodestrukcji. Nie jest zaskakujące,
ż

e w tak licznych przypadkach samotności - w wyniku śmierci ukochanej osoby,

odrzucenia przez własną rodzinę, braku kontaktów społecznych, ostrego fizycznego
bólu czy też braku zabezpieczenia finansowego - samobójstwo jest uważane za
najlepsze rozwiązanie, pozwalające uciec przed szybkim zbliżaniem się tego, co
nieuchronne.
Wykształcenie. Wśród dorosłej populacji Stanów Zjednoczonych wskaźnik
samobójstw jest odwrotnie skorelowany z poziomem wykształcenia. Ludzie o
wykształceniu wyższym niż przeciętne rzadziej popełniają samobójstwo niż ludzie o
wykształceniu niższym od przeciętnego.
Jedyną przyczyną śmierci studentów wyższych uczelni wyprzedzającą samobójstwa są
wypadki. Zawód. Wykazano, że uprawiany zawód jest czynnikiem, który ma istotny
wpływ na wskaźnik samobójstw. Badania wykazały, że samobójstwa wśród lekarzy,
dentystów, prawników są trzy razy częstsze niż wśród pracowników umysłowych,
którzy nie wykonują wolnych zawodów.
Stan cywilny. Jednym z najbardziej rzetelnych społecznych predykatorów

samobójstwa, zwłaszcza w odniesieniu do mężczyzn, jest informacja, czy dany
osobnik jest żonaty.
W przeciwieństwie do poglądów wielu cyników, w małżeństwie jest coś takiego,
co wyraźnie zmniejsza prawdopodobieństwo samobójstwa związanych nim osób, w
porównaniu z ludźmi samotnymi. Owdowienie lub rozwód znacznie zwiększają
prawdopodobieństwo śmierci spowodowanej samobójstwem i jest on znacznie
większy dla mężczyzn niż dla kobiet w każdej grupie wieku.
Warunki ekonomiczne. Mówi się ,że "Samobójstwo jest luksusem bogaczy". Takie
stwierdzenie jest fałszywe. We wszystkich klasach społecznych niepewność
ekonomiczna i niedostatek finansowy przynoszą poczucie beznadziejności i rozpaczy.
Samobójstwa zdarzają się nie tylko w domach bogaczy, lecz także mieszkaniach
czynszowych ubogich ludzi i w domach opieki dla ludzi w podeszłym wieku.
Wskaźnik samobójstw wzrasta w okresach depresji ekonomicznej zarówno w klasach
wyższych, jak i w niższych.
Jednostki skłonne do samobójstwa często prześladuje miażdżąca kombinacja poczucia
beznadziejności i bezradności uczucie rozpaczy, że nic nie można zrobić i że nikt nie
może niczego zrobić. Niewątpliwie najbardziej charakterystyczną cechą tych, którzy
próbują popełnić samobójstwo jest depresja.
Brak miłości i właściwej komunikacji między dzieckiem a rodzicami zagraża
prawidłowemu funkcjonowaniu rodziny. Rodzice odsuwający się od dziecka tracą z
nim możliwość porozumienia -nie słyszą komunikatów dziecka oraz swoich własnych.
Wtedy w rodzinach występuje brak poczucia wspólnoty i bliskości emocjonalnej, brak
wspólnych zainteresowań i rozrywek.
Występowanie samobójstw jest dla społeczeństwa ponurym przypomnieniem, że nie
potrafiło ono sprawić, aby dla wszystkich jego członków życie było coś warte.
Jest rzeczą zaskakującą, że od niedawna zaczęliśmy podchodzić do samobójstwa
poważnie - jako do ludzkiego problemu zasługującego na naukowe zainteresowanie i
humanitarną troskę.