DEWIACJE SEKSUALNE

– PRZEMOC SEKSUALNA

Parafilia (para

= obok, ponadto, oprócz i -philia = miłość),

zaburzenie preferencji seksualnych (dawniej: "dewiacja

seksualna", "zboczenie seksualne", "perwersja seksualna„)

1)

rodzaj zaburzenia na tle seksualnym, w którym

wystąpienie podniecenia seksualnego i pełnej satysfakcji

seksualnej uzależnione jest od pojawienia się

specyficznych obiektów (w tym osób), rytuałów czy

sytuacji, nie będących częścią normatywnej stymulacji

2)

długotrwałe, nawracające, silne, seksualnie podniecające

fantazje, seksualne pobudki lub zachowania, które

obejmują niezwykłe obiekty, działania lub sytuacje (obiekty

nieosobowe, cierpienie lub poniżenie, dzieci lub inne nie

wyrażające zgody osoby) i powodują klinicznie znaczącą

przykrość lub pogorszenie w społecznej, zarobkowej lub

innych ważnych dziedzinach funkcjonowania

DEWIACJE SEKSUALNE

– PRZEMOC SEKSUALNA

Termin "parafilia" pojawił się po raz pierwszy w III wydaniu

DSM, z 1980. W najnowszym, IV wydaniu, wersja
przejrzana (DSM-IV-TR), z 2000 r.,

ogólna definicja

parafilii obejmuje dwa kryteria:

Kryterium A

: "Trwające przez ponad 6 miesięcy, nawracające,

silne, seksualnie podniecające fantazje, seksualne pobudki

(urges) lub zachowania ogólnie obejmujące:

(1) obiekty nieosobowe,
(2) cierpienie lub upokorzenie własne lub partnera,
lub (3) dzieci lub inne nie wyrażające zgody osoby",
Kryterium B

: które "powodują klinicznie znaczącą przykrość

(distress) lub pogorszenie (impairment) w społecznej,

zarobkowej (occupational), lub innych ważnych
dziedzinach funkcjonowania

".

DEWIACJE SEKSUALNE

– PRZEMOC SEKSUALNA

Każdy człowiek, w ramach różnic indywidualnych, posiada odmienne
preferencje seksualne. Posiadania niezwykłych, rzadkich preferencji
seksualnych nie należy traktować jako patologii – o stanie patologicznej
parafilii mówimy dopiero wtedy, gdy preferencje uniemożliwiają utrzymanie
afektywno-

emocjonalnego związku z drugą osobą.

DEWIACJE SEKSUALNE

– PRZEMOC SEKSUALNA

Pojęcie parafilii ("dewiacji seksualnej") obejmuje:
1/ odchylenia seksualne patologiczne (odchylenia od normy
medycznej),
2/ odchylenia seksualne niepatologiczne (odchylenia od norm

społecznych obowiązujących w danym społeczeństwie w

odniesieniu do seksualności).

Norma społeczna jest zwykle o wiele węższa niż norma medyczna. Poza

nią, oprócz zachowań seksualnych zaburzających zdrowie i rozwój

człowieka i powodujących subiektywne cierpienie (patologia w sensie

medycznym) znajduje się wiele zachowań seksualnych niepatologicznych,

lecz niepożądanych z punktu widzenia norm moralnych oraz systemu

wartości obowiązujących w danym społeczeństwie.
Pojęcie odchylenia seksualnego niepatologicznego jest więc względne i

odnosi się tylko do określonego społeczeństwa.
Granica zaś między takim odchyleniem a normą jest płynna i nieostra

DEWIACJE SEKSUALNE

– PRZEMOC SEKSUALNA

Parafilia a choroba
Relacja między parafilią, a chorobą, w znaczeniu medycznym:
1. Pojmowanie parafilii jako choroby, oparte na modelu medycznym i

etiologii biologiczno-somatycznej pomija czynniki i mechanizmy

społeczne, przez co utożsamia zachowanie odbiegające od normy

społecznej z chorobą psychiczną.

2.

Parafilia nie jest najczęściej zachowaniem chorobowym, lecz

zachowaniem sprzecznym z normą społeczną (odchyleniem seksualnym
niepatologicznym).

3.

Część osób przejawiających zachowania parafilne ma normalną,

niezaburzoną osobowość.

4.

Obecność parafilii nie oznacza bezwarunkowo wskazania do leczenia. W

przypadku odchyleń seksualnych niepatologicznych możliwość leczenia

należy rozważyć, gdy człowiek cierpi z ich powodu.

5.

Cierpienie w tym przypadku jest najczęściej skutkiem konfliktu

zewnętrznego (zagrożenie związane z naruszeniem norm prawnych lub

obyczajowych) lub wewnętrznego (z zinternalizowaną norma moralną).

6.

Celem leczenia nie powinno być usunięcie parafilii (które jest często

niemożliwe), lecz uwolnienie człowieka od cierpień z nią związanych, a

więc jego psychiczne dostosowanie się do niej.

DEWIACJE SEKSUALNE

– PRZEMOC SEKSUALNA

Istnieją cztery zasadnicze możliwości reakcji osobowości na parafilię.
1. Afirmacja

. Pogodzenie się osobowości z parafilią, zmniejszające do

minimum konflikty wewnętrzne. Nadal mogą istnieć konflikty zewnętrzne.

2. Akceptacja

. Częściowe pogodzenie się osobowości z parafilią.

Nastawienie ambiwalentne. Ograniczona realizacja (np. tylko w

wyobrażeniach masturbacyjnych). Skrywanie zachowań parafilnych

przed otoczeniem. Równowaga chwiejna, niebezpieczeństwo łamania

narzucanych sobie ograniczeń.

3. Obrona

. Uruchomienie psychicznych mechanizmów obronnych.

Tendencja do stłumienia parafilii lub seksualności w ogóle. Silny konflikt

wewnętrzny. Parafilia albo cała seksualność jest odczuwana jako obca,

nie zintegrowana z osobowością. Może wystąpić przebieg progresywny

(odchylenie patologiczne). Możliwe próby samobójcze.

4. Wyparcie

. Odrzucenie parafilii przez osobowość, dzięki silnym

mechanizmom obronnym. Pozorny brak konfliktów wewnętrznych.

Możliwe wbudowanie w aktywność nieseksualną (np. sadysta stosuje

kary cielesne jako "środek wychowawczy" nie uświadamiając sobie ich

jako subiektywnie seksualnie go podniecających). Mogą występować

nagłe, impulsywne wyłamania spod kontroli psychicznej, skutkujące
zachowaniami parafilnymi (odchylenie patologiczne).

DEWIACJE SEKSUALNE

– PRZEMOC SEKSUALNA

Klasyfikacja parafilii w 10 wersji Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób (

ICD-10

Kod

Nazwa

Warunkiem osiągnięcia satysfakcji seksualnej jest:

F65.0

fetyszyzm

użycie nieosobowych (najczęściej nieożywionych) obiektów (z
obecnością lub bez partnera osobowego).

F65.1

transwestytyzm
fetyszystyczny

u osoby heteroseksualnej, ubieranie się w odzież właściwą osobie płci
przeciwnej, zwykle bez realnego partnera, ale z wyobrażaniem sobie,
że jest się też tym partnerem.

F65.2

ekshibicjonizm

pokazywanie swoich narządów płciowych zaskoczonym (nie
przewidującym tego) obcym osobom

F65.3

voyeuryzm

obserwowanie nie wiedzącej o tym, nie podejrzewającej tego i nie
zgadzającej się na to osoby, która jest naga, zdejmuje ubranie, lub jest
w trakcie czynności seksualnej.

F65.4

pedofilia

czynność seksualna z udziałem dziecka lub dzieci, które nie weszły w
okres pokwitania (zwykle w wieku 13 lat lub młodszych).

F65.5

sadomasochizm

bycie (rzeczywiste, nie symulowane) upokarzanym, bitym, wiązanym,
lub doznawanie cierpienia w inny sposób, rzeczywiste (nie
symulowane), fizyczne (ból) lub psychiczne cierpienie (w tym
upokorzenie) innej osoby (ofiary), obecność cierpienia i przemocy
podczas aktów seksualnych.

DEWIACJE SEKSUALNE

– PRZEMOC SEKSUALNA

Istnieje także wiele rzadkich typów parafilii "niespecyficznych", które nie zostały wymienione w klasyfikacjach

lecz obecne są w literaturze:

Nazwa

Warunkiem osiągnięcia satysfakcji seksualnej jest:

nekrofilia

kontakt ze zwłokami

skatologia telefoniczna

prowadzenie obscenicznych rozmów przez telefon

gerontofilia

kontakt z osobami w zaawansowanym wieku

zoofilia

kontakt ze zwierzętami

urofilia

oddawanie moczu

asfiksja autoerotyczna

ograniczanie sobie dostępu tlenu (duszenie się )

DEWIACJE SEKSUALNE

– PRZEMOC SEKSUALNA

Teoretycznie każdy przedmiot lub sytuacja może stać się dla człowieka fetyszem. W literaturze

fachowej oraz w mediach często pojawiają się terminy opisujące specyficzne przypadki

fetyszyzmu, lecz tylko część z nich ma jakiekolwiek znaczenie medyczne, a część wystąpiła

albo tylko w pojedynczych udokumentowanych przypadkach, albo opiera się wyłącznie na
przekazach anegdotycznych.
Poniżej znajduje się zestawienie spotykanych terminów:

agorafilia

− bodźcem seksualnym są miejsca publiczne,

akrotomofilia

, dysmorfofilia − fetyszem jest okaleczone lub zdeformowane ciało partnera,

endytofilia

− osiąganiu satysfakcji seksualnej wyłącznie z ubranymi partnerami,

koprofilia

− bodźcem seksualnym jest kał i czynności związane z nim,

apotemnofilia

− fetyszem jest własne okaleczone ciało (samookaleczenie),

grawiditofilia

− fetyszem jest brzuch ciężarnej kobiety,

klizmafilia

− satysfakcja seksualna jest osiągana poprzez wlew odbytniczy,

pigmalionizm

(agalmatofilia) − osiąganie stanu podniecenia płciowego na widok wizerunków,

np. zdjęć, rzeźb, obrazów,

podofilia

− fetysz związany ze stopami,

heterochromofilia

− fetysz związany z odmiennym kolorem skóry partnera,

sthenolagnia

− fetysz związany z odczuwaniem satysfakcji seksualnej w przypadku obcowania

z wyrzeźbionymi mięśniami,

ozolagnia

− fetysz związany z odczuwaniem satysfakcji seksualnej tylko w przypadku kontaktu

z zapachami partnera.

DEWIACJE SEKSUALNE

– PRZEMOC SEKSUALNA

Przyczyny zaburzeń preferencji seksualnych

Wiele osób dotkniętych parafiliami jest w stanie wskazać genezę swoich

preferencji, wynikają one bowiem często z kojarzenia danego bodźca z

satysfakcją seksualną (warunkowanie klasyczne). Zgodnie z mechanizmami

warunkowania, neutralne bodźce kojarzone z seksualnymi zaczną

wywoływać podniecenie seksualne.
Powyższa koncepcja wyjaśnia też fakt, że wiele osób dotkniętych parafilią

wykazuje kilka typów parafilii na raz. W ich przypadku kojarzenie bodźców

neutralnych z seksualnymi zachodziło bardzo szybko na różnych

płaszczyznach.

Zdaniem niektórych badaczy, tego typu wyjaśnienia mogą być jedynie

świadomościową racjonalizacją faktycznego źródła. Rzeczywista przyczyna

zróżnicowania preferencji leży głębiej i pozostaje w dużym stopniu
nieznana.

DEWIACJE SEKSUALNE

– PRZEMOC SEKSUALNA

Terapia parafilii

Wiele osób dotkniętych parafiliami nie uważa swego stanu za patologiczny i nie
odczuwa potrzeby zmiany swoich preferencji. Najczęściej są one do tego zmuszane
przez władze dopiero, gdy trafią do więzienia w związku z przestępstwami na tle
seksualnym.
Chęć zmiany pojawia się najczęściej, gdy parafilia staje się uciążliwa lub niszczy
związek z drugą osobą. Dzieje się tak zwłaszcza wtedy, gdy partnerzy tych osób
uświadamiają sobie, że pełnią w związku rolę rekwizytu niezbędnego lub
ułatwiającego realizację potrzeb seksualnych. Jednocześnie, osoby dotknięte
parafilią często mają poczucie winy z powodu swoich preferencji, które uważają za
niemoralne czy wręcz obrzydliwe. Wielu z nich popada w depresje.

DEWIACJE SEKSUALNE

– PRZEMOC SEKSUALNA

Celem terapii

jest uwolnienie człowieka od cierpienia, co nie pokrywa się z

koniecznością uwolnienia go od skłonności parafilnych. Sposób

postępowania zależy od przyczyny cierpienia:

• Jeśli cierpienie spowodowane jest realnie doświadczanym odrzuceniem

przez otoczenie, lub obawą odrzucenia, celem terapii jest wzmacnianie

pewności siebie i stabilizacja emocjonalna, które umożliwią osobowości

akceptację parafilnych skłonności.
• Jeśli człowiekowi brakuje sił lub zdolności do akceptacji siebie wraz z

parafilią, gdy nie może on przezwyciężyć nacisku społecznego otoczenia lub

własnego poczucia winy, oraz gdy parafilia jest nietolerowana przez

społeczeństwo do tego stopnia, że spotyka się z ostrymi sankcjami

społecznymi, w tym karnymi, to celem terapii staje się usunięcie zachowań

parafilnych np. przez tzw. terapię zachowania (behawioralną). W niektórych

przypadkach konieczne może być przejściowe lub trwałe wyłączenie

(osłabienie) popędu seksualnego (kastracja).
• Jeśli zachowania parafilne są objawem nerwicy, w grę wchodzi tylko jej
leczenie metodami psychoterapeutycznymi.

DEWIACJE SEKSUALNE

– PRZEMOC SEKSUALNA

Pojęcia: przemoc seksualna, wykorzystanie seksualne, molestowanie

seksualne, są synonimami funkcjonującymi w społeczeństwie na określenie

zachowań, które opisuje kodeks karny jako przestępstwa seksualne.

Polski kodeks karny ujednolica kwestię nazewnictwa. W rozdziale XXV

poświęconym przestępstwom przeciwko wolności seksualnej i obyczajności

ustawodawca zawarł opis wszystkich zachowań seksualnych karnie

zabronionych i zagrożonych sankcjami karnym.

Do przestępstw seksualnych opisanych w kodeksie karnym zalicza się:
- wykorzystywanie seksualne dzieci,
- kazirodztwo,
-

zgwałcenie,

- molestowanie seksualne,
-

zabójstwa na tle seksualnym.

DEWIACJE SEKSUALNE

– PRZEMOC SEKSUALNA

Wykorzystywanie seksualne dzieci

Wykorzystywanie seksualne to angażowanie dziecka przez osobę dojrzałą
seksualnie w jakąkolwiek aktywność, która ma doprowadzić do seksualnego
zaspokojenia osoby dorosłej. Często wykorzystanie seksualne dokonywane
jest przy pomocy uwodzenia, straszenia lub szantażowania dziecka.
Sprawcy nie zawsze używają siły (wg Glaser i Frost).

DEWIACJE SEKSUALNE

– PRZEMOC SEKSUALNA

Istnieje wiele typologii przemocy seksualnej wobec dzieci; najczęściej badacze

wyróżniają następujące jej rodzaje:
1. Bez kontaktu fizycznego
•· Rozmowy o treści seksualnej

Sprawca wyraża wprost swoje pragnienia seksualne wobec dziecka (np. Popatrz na mojego

siusiaka, pokaż mi to, co masz pod majteczkami), wyraża opinie na temat atrakcyjności

erotycznej dziecka lub własnej (Masz ładną pupę, chcę ją lepiej obejrzeć, masz piękne

cycuszki, chcę je pocałować itp.) albo opowiada dziecku o swojej aktywności seksualnej z
innymi osobami.
•· Ekspozycja anatomii i czynności seksualnej

Sprawca pokazuje dziecku swoje intymne części ciała, może też masturbować się w jego

obecności.
•· Podglądactwo

Dziecko jest podglądane w czasie kąpieli, czynności fizjologicznych; towarzyszy temu

podniecenie i masturbacja sprawcy.
2. Kontakty seksualne polegające na pobudzaniu intymnych części ciała
•· Dotykanie ciała dziecka
•· Całowanie intymnych części jego ciała
•· Ocieractwo
•· Pobudzanie ręczne narządów płciowych dziecka
3. Kontakty oralno-genitalne
4. Stosunki udowe
5. Penetracja seksualna (oralno-genitalna)

6. Komercyjne seksualne wykorzystywanie dzieci (np. dziecięca pornografia czy
prostytucja)

7. Seksualne wykorzystywanie dzieci powiązane z innymi formami przemocy (np.
dewiacyjne formy przemocy seksualnej)

DEWIACJE SEKSUALNE

– PRZEMOC SEKSUALNA

Na to, że dziecko było ofiarą nadużycia seksualnego mogą wskazywać:

-objawy somatyczne

: podrażnienia, zasinienia naskórka i bóle w okolicach ud,

genitaliów, brzucha, skaleczenia tych miejsc, infekcje dróg moczowo - płciowych,

urazy zewnętrznych narządów płciowych, urazy odbytu, krwawienie narządów

rodnych, ból przy oddawaniu moczu i kału, ciąża, choroby weneryczne, wirus HIV

-

objawy psychologiczne i dotyczące zachowania dziecka: nadmierna erotyzacja

dziecka, nieadekwatny do wieku poziom wiedzy o zachowaniach seksualnych,

zachowania uwodzące, erotyczne rysunki i zabawy, agresja seksualna wobec

rówieśników, język dziecka przesycony słownictwem dotyczącym sfery seksualnej,

obniżony nastrój, lęk, niepokój, nieufność wobec dorosłych, nagłe zmiany nastroju

(wrogość, agresja, nadmierna uległość, emocjonalne „zamrożenie uczuć") poczucie

winy, wstydu, niska samoocena, myśli samobójcze, samookaleczenia, koszmary, lęki

nocne, nadpobudliwość psychoruchowa, zaburzenia łaknienia (anoreksja, bulimia),

trudności w koncentracji uwagi, moczenie nocne, dolegliwości psychosomatyczne,

ucieczki w alkohol, narkotyki, prostytucję, problemy szkolne, złe relacje z

rówieśnikami, ucieczki z domu, wagary.

DEWIACJE SEKSUALNE

– PRZEMOC SEKSUALNA

Sprawcy

Sprawcami większości nadużyć seksualnych (75 - 80% ogółu) to ludzie znani

dziecku: członkowie rodziny, sąsiedzi, przyjaciele domu, nauczyciele i znajomi. Tylko

1/3 przypadków wiąże się z dewiacją seksualną. Stereotypem jest przekonanie, że

nadużyć seksualnych wobec dzieci dokonują osoby zaburzone psychicznie.

Sprawcami są tzw. normalni ludzie; osoby, których nigdy nie posądzonoby o
zaburzenia seksualne lub psychiczne (Lew-Starowicz, 1992).
Istnieją dwa typy seksualnego wykorzystywania dzieci:
-typ intrafamiliarny

, gdzie sprawcą jest osoba z rodziny dziecka

-typ ekstrafamiliarny

, gdzie sprawca jest osoba nie spokrewnioną z dzieckiem

Istniej także podział sprawców wykorzystujących seksualnie dzieci ze względu na
preferencje seksualne:
-sprawcy preferencyjni

to osoby o zaburzonych skłonnościach seksualnych, dla

których dziecko jest preferowanym obiektem seksualnym. Tę kategorię sprawców

określamy terminem "pedofile",
-sprawcy regresywni

traktują dzieci jak zastępczych partnerów seksualnych i ich

zachowania nie są motywowane preferencjami seksualnymi.

DEWIACJE SEKSUALNE

– PRZEMOC SEKSUALNA

Etapy działania sprawców przemocy:

1.Faza: uwodzenie.

Poprzez dostępność, nakłanianie, wspólne zabawy, nagrody, czy

przemoc dochodzi do uwiedzenia dziecka.

2.Faza: interakcji seksualnej.

Dochodzi do flirtu, oglądania ciał, masturbowania,

pieszczot, penetracji.

3.Faza: utrzymywania tajemnicy.

Sprawca nie chce przerwać tego procederu z powodu

korzyści i przyjemność, zabrania także dziecku mówić o tym komukolwiek. Zdarza się, że ofiara

także odczuwa przyjemność, gdyż obdarzana jest ciepłem, miłością, dostaje nagrody, jest

zauważana, więc jest lojalna wobec sprawcy. W tej sytuacji dziecko czuje się odpowiedzialne
za sprawcę, ma poczucie winy i wstydu.

Sprawcy często działają bez użycia przemocy, poświęcając dziecku, uwagę, czas i

zainteresowanie. Czasem dzieci nie maja świadomości, że są obiektami nadużycia

seksualnego. Sprawcy nakłaniają dzieci do posiadania „wspólnej tajemnicy",

zastraszają je konsekwencjami ujawnienia np., że mama się rozchoruje, tata pójdzie

do więzienia. Sprawiają, że to dziecko czuje się winne zaistniałej sytuacji.

DEWIACJE SEKSUALNE

– PRZEMOC SEKSUALNA

Konsekwencje

Objawy wykorzystywania seksualnego należy odróżnić od skutków, które

mogą wystąpić po upływie pewnego czasu. To, jakie konsekwencje poniesie

dziecko w późniejszym życiu, zależy między innymi od takich czynników,

jak: wiek, jego osobowość, formy i przebieg przemocy seksualnej, więź z

rodzicami. Następstwa są zdecydowanie poważniejsze, gdy:
• Sprawca był agresywny, brutalny, stosował takie formy przemocy, jak:

kontakty analne, oralne, dewiacyjne;

• Dziecko było wielokrotnie wykorzystywane;
• Sprawcą była osoba z najbliższej rodziny dziecka (ojciec, wujek, kuzyn

itp.);

• Dziecko było pozbawione pomocy i wsparcia ze strony swojej najbliższej

rodziny;

• Było wielokrotnie przesłuchiwane w obecności wielu obcych dla siebie

osób;

• Po zdarzeniu nie uzyskało profesjonalnej pomocy terapeutycznej.

DEWIACJE SEKSUALNE

– PRZEMOC SEKSUALNA

Osoby dorosłe, wykorzystywane seksualnie w dzieciństwie,

cechuje ogólnie niższa samoocena, większa skłonność do

nałogowego sięgania po narkotyki i alkohol, skłonność do

zaburzeń nastrojów czy problemów interpersonalnych. Mogą u

nich wystąpić zaburzenia psychotyczne, zaburzenia

osobowości, depresje, próby samobójcze. Osoby seksualnie

wykorzystane w dzieciństwie miewają w życiu dorosłym

trudność w poszanowaniu swoich intymnych granic, mogą

podejmować przypadkowe, anonimowe kontakty seksualne z

wieloma różnymi partnerami, bez zaangażowania

emocjonalnego. Osoby takie nie tylko same są narażone na

przemoc seksualną w życiu dorosłym, ale wykazują skłonność

do jej stosowania wobec innych (szczególnie dzieje się tak w
przypadku ofiar-

mężczyzn).

DEWIACJE SEKSUALNE

– PRZEMOC SEKSUALNA

Kazirodztwo

– zachowanie seksualne w stosunku do osoby blisko spokrewnionej

.

Kazirodztwo

– przestępstwo polegające na dopuszczeniu się obcowania płciowego

w stosunku do wstępnego, zstępnego, przysposobionego, przysposabiającego, brata
lub siostry.
Art. 201 Kto dopuszcza się obcowania płciowego w stosunku do wstępnego,
zstępnego, przysposobionego, przysposabiającego, brata lub siostry, podlega karze
pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
Różnice pomiedzy prawnym a psychologicznym pojęciem kazirodztwa:
1/ kto może być sprawcą – w psychologii pojecie szersze obejmujące wszystkie
osoby pozostające w faktycznym związku,
2/ zakres przedmiotowy

– jakie czyny. W prawie obcowanie płciowe obejmuje swym

przedmiotowym zakresem kontakty genitalne o charakterze seksualnym tzn.
spółkowanie polegające na wprowadzeniu członka do pochwy oraz surogaty takiego
spółkowania, traktowane przez sprawcę jako jego ekwiwalenty. W rozumieniu
psychologicznym

– patrz slajd 16.

DEWIACJE SEKSUALNE

– PRZEMOC SEKSUALNA

Mechanizm rozwoju kazirodztwa w rodzinie najlepiej wyjaśnić odwołując się do
systemowej teorii rodziny. Sprawca jest uczestnikiem określonego systemu
rodzinnego, w którym poszczególne człony (elementy) poprzez specyficzne relacje
powodują, że diada kazirodcza może się rozwijać.
Podejście systemowe zakłada:
1/ współudział wszystkich członków w etiopatogenezie, gdyż wszyscy stanowią
elementy systemu,
2/ udział nie oznacza winy i odpowiedzialności.

13

10

13

10

5

15

26

18

30

16

0

5

10

15

20

25

30

1999r. 2000r. 2001r. 2002r. 2003r. 2004r. 2005r. 2006r. 2007r. 2008r. 2009r.

I

połowa

2010r.

DEWIACJE SEKSUALNE

– PRZEMOC SEKSUALNA

Kryminalizacja kazirodztwa wzbudza wątpliwości. Trudno jest wyobrazić sobie decyzję bardziej

intymną, od decyzji dwojga dorosłych, świadomych tego, co robią ludzie, by podjąć ze sobą

współżycie seksualne. Ingerencja państwa w taką decyzję – w postaci np. zagrożenia

dobrowolnego współżycia seksualnego odpowiedzialnością karną – stanowi brutalne

naruszenie jednego z podstawowych praw człowieka, jakim jest prawo do prywatności i

decydowania o swoim życiu osobistym.
Problem z „argumentem genetycznym”. Prawo bowiem nie zakazuje w sposób generalny

współżycia seksualnego i w konsekwencji posiadania dzieci nie tylko takim ludziom, w

przypadku których istnieje zwiększone ryzyko, że ich potomstwo będzie miało np. taką czy inną

chorobę natury genetycznej, ale również takim, w których przypadku jest rzeczą pewną, że ich

dzieci nie będą normalne. Np. w przypadku pary, w której zarówno kobieta, jak i mężczyzna są

chorzy na hemofilię prawdopodobieństwo, że jej dziecko będzie także chore na hemofilię
wynosi niemal 100%.
A jeśli chodzi o takie rodzaje kazirodztwa, które nie są oparte na obopólnej zgodzie – choć nie

stanowią klasycznego zgwałcenia albo wykorzystania seksualnego osoby w wieku poniżej 15
lat -

to środkiem prawnym, za pomocą którego zachowania takie z powodzeniem można by

tępić jest art. 199 §1 k.k., stanowiący, że ten, kto przez nadużycie stosunku zależności lub

wykorzystanie krytycznego położenia, doprowadza inną osobę do obcowania płciowego lub do

poddania się innej czynności seksualnej albo do wykonania takiej czynności podlega karze

pozbawienia wolności do lat 3 (i zgodnie z §2 tego artykułu od 3 miesięcy do lat 5, jeżeli takiego

czynu dokonano na szkodę osoby w wieku powyżej 15, lecz mniej, niż 18 lat). Przepis o

kazirodztwie nie jest do tego niezbędny.

DEWIACJE SEKSUALNE

– PRZEMOC SEKSUALNA

Kazirodztwo nie jest karalne np. w Argentynie, w Belgii, w Brazylii, we
Francji (gdzie przepisy zakazujące stosunków seksualnych między osobami
blisko spokrewnionymi zniósł Napoleon), w Holandii, w Luksemburgu, w
Japonii, w Portugalii, w Turcji, we Włoszech i w wielu stanach USA. W
Szwecji nie tylko, że kazirodztwo nie jest karalne, to rodzeństwo, które ma
jednego wspólnego rodzica, może zawrzeć ze sobą pełnoprawny związek
małżeński.

OFIARY KAZIRODZTWA

1

10

5

6

23

6

8

2

0

5

10

15

20

25

2007r.

2008r.

2009r.

I połowa

2010r.

małoletni

kobiety

DEWIACJE SEKSUALNE

– PRZEMOC SEKSUALNA

Zgwałcenie – w szerokim tego słowa znaczeniu jest to zmuszenie drugiej

osoby do obcowania płciowego, poddania się innej czynności seksualnej lub

wykonania takiej czynności.

Zgodnie z k.k. zgwałcenie to doprowadzenie innej osoby do obcowania

płciowego
1/ przy użyciu przemocy, groźby bezprawnej lub podstępu (art. 197 k.k. § 1

k.k.)

2/ przy wykorzystaniu bezradności lub wynikających z upośledzenia

umysłowego lub choroby psychicznej braku zdolności tej osoby do
rozpoznania znaczenia czynu lub pokierowania swoim postępowaniem

(przestępstwo z art. 198 k.k.)

3/ przez nadużycie stosunku zależności lub wykorzystanie krytycznego

położenia tej osoby (przestępstwa z art. 199 § 1 i 2 k.k.)

DEWIACJE SEKSUALNE

– PRZEMOC SEKSUALNA

Obcowanie płciowe - każde umyślne działanie sprawcy, mające na celu

zaspokojenie jego potrzeb seksualnych, podjęte wbrew woli ofiary, a

polegające na jakichkolwiek czynnościach, począwszy od bezpośredniego

dotykania intymnych części ciała ofiary (a więc nie tylko narządów

płciowych, ale także np. piersi kobiet), a skończywszy na aktach

penetracyjnych (stosunki seksualne z użyciem ust, odbytu) - jest gwałtem w

rozumieniu art. 197 k.k. Tak zdefiniowane pojęcie zgwałcenia obejmuje więc

jako ofiary tego przestępstwa zarówno kobiety, jak i mężczyzn.

Gwałt zbiorowy

Pojęcie gwałtu "wspólnie z inną osobą" należy rozumieć w ten sposób, że

druga osoba niekoniecznie musi uczestniczyć w przestępstwie, bez-

pośrednio dokonując wyżej opisanych czynności. Wystarczy, że weźmie w

nim udział w formie pomocnictwa: podstępem doprowadzając ofiarę na

miejsce gwałtu, pilnując, czy nikt nie nadchodzi, czy też w czasie gwałtu

przytrzymując ofiarę.

W praktyce sądowej nierzadkim zjawiskiem są wyroki skazujące za gwałt

w takiej formie... kobiety. Klasyczną postacią gwałtu zbiorowego jest jednak

bezpośrednie dokonywanie czynności seksualnych przez więcej niż jedną

osobę, przy czym osoby te działają wspólnie i w porozumieniu.

DEWIACJE SEKSUALNE

– PRZEMOC SEKSUALNA

Przestępca seksualny - "statystyczny portret"

Na podstawie danych z 2008 r. powstał „statystyczny portret” podejrzanego o przestępstwa

przeciwko obyczajności.
Zdecydowanie najczęściej jest to poczytalny mężczyzna ( w 2008 r tylko 111 podejrzanych to
kobiety i tylko 31 podejrzanych to osoby niepoczytalne).

3 na 4 ofiary tych przestępstw znają sprawcę ( w przypadku pedofilii odsetek ten jest wyższy i
wnosi 80 %).

Przy popełnianiu przestępstw najczęściej używają siły fizycznej, zastraszenia, groźby,

podstępu, wykorzystują zależność ofiary od sprawcy. Podejrzani o zgwałcenia 5 razy grozili

ofiarom bronią palną lub inną, 21 razy niebezpiecznym narzędziem.

Większość podejrzanych to bezrobotni lub niepracujący i nie poszukujący pracy – 919 osób, ale

było także 651 uczniów, 204 emerytów i rencistów, 51 rolników, 42 studentów.

7 % podejrzanych było wcześniej karanych za podobne przestępstwa.

Po zatrzymaniu i przedstawieniu zarzutów sąd zdecydował o tymczasowym aresztowaniu

1.038 podejrzanych, z tego w 203 przypadkach areszt został uchylony.

DEWIACJE SEKSUALNE

– PRZEMOC SEKSUALNA

Jeśli chodzi o miejsca zgwałceń, to najczęściej do tego przestępstwa dochodzi w
mieszkaniach i domach -

odnotowano 740 przestępstw. Inne miejsca, w których

doszło do zgwałceń to np. takie:

* Domki letniskowe

– 9, ogródki działkowe, altanki - 8

* Domy dziecka

– 3

* Domy opieki społecznej – 3
* Hotel, zajazd

– 12

* Restauracja, pub, bar

– 7

* Sklepy

– 5

* Boisko sportowe

– 9

* Parki, skwery

– 30

* Szkoły – 33

* Samochód – 42, autokar - 5, przystanek komunikacyjny – 6, tramwaj - 1

* Ścieżka rekreacyjna – 20
* Ulica

– 195, droga - 7

* Szpital, sanatorium, przychodnia

– 7

* Komórka, piwnica, strych – 16
* Las

– 87

* Pole, łąka, pastwisko – 41
* Teren budowy

– 3

*liczby dotyczą 2009 roku.

DEWIACJE SEKSUALNE

– PRZEMOC SEKSUALNA

Wszczęte postępowania karne – wykrywalność 82.6%

2126

2915

2132

2019

2041

1808

0

500

1000

1500

2000

2500

3000

3500

2004r.

2005r.

2006r.

2007r.

2008r.

2009r.

DEWIACJE SEKSUALNE

– PRZEMOC SEKSUALNA

Molestowanie seksualne

– zachowanie o charakterze seksualnym

naruszające godność, nieakceptowane przez społeczeństwo jako sprzeczne

z normami społecznymi.

Molestowanie seksualne nie jest zdefiniowane w prawie karnym. W

zależności od stanu faktycznego molestowanie seksualne może jednak

wypełniać znamiona czynu zabronionego z art. 197-199 oraz art. 202 i 203
kk.
Tak jak i w prawie karnym, tak również w prawie wykroczeń molestowanie

seksualne nie jest zdefiniowane. Karalne są natomiast czyny godzące w

obyczajność publiczną określone w art. 140, 141 i 142 kw.

Definicję molestowania zawiera artykuł 183a § 5 pkt 2 kodeksu pracy:

"zachowanie, którego celem lub skutkiem jest naruszenie godności albo

poniżenie lub upokorzenie pracownika".

Molestowanie seksualne opisuje dokładniej § 6 cytowanego wyżej przepisu:
"(

…

) każde nieakceptowane zachowanie o charakterze seksualnym lub

odnoszące się do płci pracownika, którego celem lub skutkiem jest

naruszenie godności lub poniżenie albo upokorzenie pracownika; na

zachowanie to mogą się składać fizyczne, werbalne lub pozawerbalne
elementy".

DEWIACJE SEKSUALNE

– PRZEMOC SEKSUALNA

Molestowanie seksualne w pracy.
Najbardziej jaskrawym przykładem molestowania są zachowania
naruszające nietykalność cielesną lub jawne propozycje o charakterze
seksualnym, połączone zazwyczaj z sugestiami kar za odmowę lub korzyści
w zamian za spełnienie oczekiwań. Ale molestowanie seksualne przybiera
także bardziej subtelne i trudno definiowalne formy, jak np. aluzje na temat
oczekiwań seksualnych i związanych z nimi gratyfikacji, opowiadanie
dowcipów o podtekście seksualnym, komentarze na temat domniemanych
walorów bądź niedostatków seksualnych współpracownic/
współpracowników czy podwładnych. Także plakaty, obrazki, rysunki czy
tapety na monitorze komputera o treści erotycznej stanowią element
molestowania seksualnego.

Z danych ONZ wynika, że problem dotyczy aż połowy pracujących kobiet. Z
badań CBOS wynika, że ofiarą molestowania w pracy stała się co dziesiąta
młoda Polka. Do Państwowej Inspekcji Pracy w 2009 roku zgłosiło ten fakt
– dwadzieścia kobiet.

DEWIACJE SEKSUALNE

– PRZEMOC SEKSUALNA

Aby można było mówić o molestowaniu seksualnym w wymiarze prawa, osoba musi

jasno dać do zrozumienia, że nie akceptuje danego zachowania. O

fiara w sposób

jednoznaczny wyraża swój sprzeciw przeciwko takiemu jej traktowaniu, czyli

przeciwko zachowaniu, którego nie akceptuje ze względu na przekroczenie
pewnych granic.

Powinna dać to sprawcy do zrozumienia.

Jednostkowe zachowanie, poza wyjątkowo ciężkimi przypadkami nie jest traktowane
jako molestowanie seksualne. Zachowanie takie -

aby zostać tak zaklasyfikowane -

musi mieć charakter ciągły.

Molestowanie w miejscu pracy ma miejsce nie tylko w przypadku, gdy sprawcą jest

przełożony, lecz również wówczas, gdy jest nim współpracownik.

90 proc. ofiar molestowania seksualnego w miejscu pracy stanowią kobiety.

Najbardziej narażone na takie zachowania są kobiety, które nie ukończyły 34. roku

życia.

Osoba molestowana może szukać ochrony prawnej w sądzie, w oparciu o przepisy
prawa pacy, cywilnego i karnego.

Udowodnienie faktu, iż pracownik podlegał molestowaniu, leży po stronie

pracownika. Nie wystarczy twierdzenie, że było się ofiarą. Pracownik musi

przedstawić dowody.