operator obrabiarek skrawajacych 722[02] z2 03 n

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Ryszard Baliński

Użytkowanie i obsługiwanie obrabiarek skrawających
722[02].Z2.03

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:

mgr inż. Igor Lange

mgr inż. Wiesław Wiejowski

Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Paweł Krawczak

Konsultacja:
mgr Małgorzata Sienna

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 722[02].Z2.03
„Użytkowanie i obsługiwanie obrabiarek skrawających”, zawartego w modułowym
programie nauczania dla zawodu operator obrabiarek skrawających.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Przykładowe scenariusze zajęć

5. Ćwiczenia

5.1. Fizykochemiczne procesy zużycia obrabiarek

5.1.1. Ćwiczenia

5.2. Smarowanie części maszyn

5.2.1. Ćwiczenia

5.3. Zużycie i obsługiwanie eksploatacyjne obrabiarek

5.3.1. Ćwiczenia

5.4. Odbiór, transport i fundamentowanie obrabiarek

5.4.1. Ćwiczenia

5.5. Zasady bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej

i ochrony środowiska

5.5.1. Ćwiczenia

6. Ewaluacja osiągnięć ucznia

7. Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu

zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie operator obrabiarek skrawających
722[02].

Poradnik zawiera informacje i wskazówki niezbędne dla efektywnego zorganizowania

procesu kształcenia. Zamieszczono w nim:
–

wymagania wstępne,

–

szczegółowe cele kształcenia,

–

przykładowe scenariusze zajęć,

–

wiczenia,

–

ewaluacja osiągnięć ucznia,

–

literaturę.
Wymagania wstępne określają umiejętności, jakie uczeń powinien mieć ukształtowane

przed rozpoczęciem pracy z poradnikiem. Należy zachęcić uczniów, aby zapoznali się
z wymaganiami i ocenili, czy je spełniają. Spełnienie wymagań wstępnych pozwoli uczniom
na skoncentrowanie się na kształtowaniu nowych umiejętności potrzebnych do zaliczenia
jednostki modułowej.

Szczegółowe cele kształcenia określają umiejętności, jakie uczeń powinien ukształtować

w wyniku procesu kształcenia w tej jednostce modułowej. Przed rozpoczęciem zajęć należy
zapoznać uczniów z celami kształcenia, aby dowiedzieli się, czego się nauczą.

W poradniku zamieszczono także dwa przykładowe scenariusze zajęć. Wskazują one

sposób prowadzenia zajęć dydaktycznych z wykorzystaniem metod zalecanych w programie
jednostki modułowej.

wiczenia (tożsame z tymi, które znajdują się w poradniku dla ucznia), zawierają

polecenie, wskazówki do realizacji, zalecane metody nauczania – uczenia się oraz środki
dydaktyczne. Wykonując poszczególne ćwiczenia uczeń powinien ukształtować umiejętności
niezbędne do zaliczenia jednostki modułowej,

Ewaluacja osiągnięć ucznia powinna zostać przeprowadzona z pomocą testu pisemnego

z zadaniami wielokrotnego wyboru oraz testu praktycznego z zadaniami typu próby pracy.
W poradniku dla nauczyciela zamieszczono dwa przykładowe narzędzia pomiaru
dydaktycznego. Wszystkie zadania zamieszczone w testach obejmują treści objęte programem
nauczania oraz sprawdzają, czy uczeń osiągnął założone w jednostce modułowej cele.

Ostatnim elementem poradnika dla nauczyciela jest wykaz literatury. Zawiera on

zarówno pozycje przydatne uczniowi dla pogłębienia wiedzy z zakresu programu jednostki
modułowej, jak i pozycje metodyczne.

Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne w jednostce modułowe prowadzone były

różnymi metodami uwzględniającymi wszystkie strategie kształcenia wielostronnego.
Należy stosować metody z zakresu strategii problemowej (metody problemowe) i operacyjnej
(metody praktyczne). Formy organizacyjne pracy powinny być zróżnicowane począwszy od
samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Schemat układu jednostek modułowych

722[02].Z2

Podstawy wykonywania obróbki

skrawaniem

722[02].Z2.03

Użytkowanie i obsługiwanie

obrabiarek skrawających

722[02].Z2.02

Charakteryzowanie obrabiarek

skrawających

722[02].Z2.01

Określenie zasad wykonywania

obróbki skrawaniem

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

−

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

komunikować się i pracować w zespole,

−

dokonywać oceny swoich umiejętności,

−

korzystać z różnych źródeł informacji,

−

rozpoznawać rodzaje rysunków stosowanych w dokumentacji technicznej,

−

odczytywać informacje podane na rysunku wykonawczym i złożeniowym,

−

wykonywać pomiary warsztatowe,

−

dobierać materiały konstrukcyjne,

−

rozpoznawać części maszyn i mechanizmów,

−

określać zasady obróbki skrawaniem,

−

charakteryzować obrabiarki skrawające,

−

analizować treść zadania, dobierać metody i plan rozwiązania,

−

samodzielnie podejmować decyzje,

−

przestrzegać przepisów bhp, ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

−

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

scharakteryzować fizykochemiczne procesy powodujące zużycie i uszkodzenie obrabiarek,

−

scharakteryzować rodzaje tarcia oraz wskazać sposoby jego zmniejszania,

−

określić rodzaj uszkodzenia obrabiarki oraz jego objawy,

−

scharakteryzować obsługę techniczną obrabiarek skrawających,

−

wyjaśnić sterowanie przebiegiem pracy obrabiarek,

−

obsłużyć mechanizmy obrabiarek skrawających,

−

obsłużyć napędy obrabiarek skrawających,

−

obsłużyć urządzenia sterujące,

−

określić zasady ustawiania i fundamentowania obrabiarek skrawających,

−

wykonać konserwację obrabiarki zgodnie z Dokumentacją Techniczno-Ruchową,

−

zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony
ś

rodowiska podczas użytkowania i obsługiwania obrabiarek.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca

……………………………………………………….

Modułowy program nauczania:

Operator obrabiarek skrawających 722[02]

Moduł:

Podstawy

wykonywania

obróbki

skrawaniem

722[02].Z2

Jednostka modułowa:

Użytkowanie i obsługiwanie obrabiarek 722[02].Z2.03

Temat: Smarowanie części maszyn.

Cel ogólny: Kształtowanie umiejętności zapewnienia prawidłowego działania i trwałości

obrabiarek i ich mechanizmów.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

uzasadnić konieczność smarowania maszyn i urządzeń,

−

rozróżnić sposoby smarowania występujące w obrabiarkach,

−

scharakteryzować poszczególne rodzaje smarowania,

−

rozpoznać punkty smarowania w obrabiarkach,

−

dobrać rodzaj smarowania dla określonych warunków,

−

ocenić jakość smarowania.

Metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka dydaktyczna,

−

wiczenia praktyczne.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

grupowa,

Czas: 2 godziny dydaktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

foliogramy układów smarowania obrabiarek,

−

Dokumentacje Techniczno-Ruchowe obrabiarek,

−

schematy układów smarowania obrabiarek,

−

instrukcje obsługi obrabiarek,

−

ołówek,

−

arkusz do notatek.

Przebieg zajęć:
1. Sprawy organizacyjne.
2. Nawiązanie do tematu, omówienie celów zajęć.
3. Omówienie tematu.
4. Przedstawienie zadania do wykonania.
5. Realizacja zajęć:

−

uczniowie wykonują ćwiczenie w małych grupach,

−

prezentują efekt swojej pracy nauczycielowi.

6. Nauczyciel analizuje prace ucznia i dokonuje oceny.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zakończenie zajęć

Praca domowa
Wskaż różnicę i celowość stosowania smarowania hydrodynamicznego i hydrostatycznego.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

−

anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć i zdobytych
umiejętności.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca

…………………………………………………………

Modułowy program nauczania:

Operator obrabiarek skrawających 722[02]

Moduł:

Podstawy wykonania obróbki skrawaniem 722[02].Z2

Jednostka modułowa:

Użytkowanie i obsługiwanie obrabiarek 722[02].Z2.03

Temat: Badanie odbiorcze obrabiarek.

Cel ogólny: Kształtowanie umiejętności przeprowadzania badań obrabiarek.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

określić cel przeprowadzania badań obrabiarek,

−

rozróżnić rodzaje badań,

−

dokonać niezbędnych badań obrabiarek,

−

analizować wyniki badań.

Metody nauczania–uczenia się:

−

wykład,

−

wiczenia praktyczne.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

grupowa.

Czas: 3 godziny dydaktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

foliogramy dotyczące sposobu przeprowadzania pomiarów odbiorczych,

−

frezarka uniwersalna,

−

tokarka uniwersalna,

−

normy PN-61/M–55652, PN-61/M- 55667,

−

Dokumentacje techniczno-ruchowe tokarki i frezarki,

−

Czujnik pomiarowy,

−

poziomnica,

−

trzpień kontrolny,

−

arkusz do notatek,

−

instrukcja do wykonania ćwiczenia zawierająca dokumentację zadania.

Przebieg zajęć:
1. Sprawy organizacyjne.
2. Nawiązanie do tematu, omówienie celów zajęć.
3. Omówienie celowości, rodzajów i sposoby badań odbiorczych obrabiarek.
4. Przedstawienie zadania do wykonania.
5. Realizacja zajęć:

−

uczniowie wykonują ćwiczenie w małych grupach, zgodnie z instrukcją zamieszczoną
w poradniku dla ucznia,

−

zapoznają się z obrabiarkami przeznaczonymi do badań,

−

przeprowadzają badania zgodnie z instrukcją i normą,

−

oceniają stan techniczny obrabiarki,

−

prezentują efekt swojej pracy nauczycielowi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. Nauczyciel analizuje prace ucznia i dokonuje oceny.

Zakończenie zajęć

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

−

anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć i zdobytych
umiejętności.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. ĆWICZENIA

5.1. Fizykochemiczne procesy zużycia obrabiarek

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dokonaj analizy zużycia części, na podstawie próbek uszkodzonych elementów maszyn.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposób wykonania. Przygotować instrukcje do ćwiczeń oraz zestawy próbek.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) dokonać oględzin zestawu próbek uszkodzeń,
2) przeanalizować swoje spostrzeżenia,
3) przedstawić je nauczycielowi.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

wiczenia.

rodki dydaktyczne:

−

zestaw próbek,

−

mikroskop warsztatowy,

−

arkusze papieru,

−

mazaki.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.2. Smarowanie części maszyn

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dobierz środki smarne i dokonaj smarowania obrabiarek w Twoim warsztacie szkolnym.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposób wykonania oraz przypomnieć o przestrzeganiu przepisów bhp, ochrony
przeciwpożarowej i ochrony środowiska.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z DTR wybranych obrabiarek,
2) zapoznać się z tablicami olejów i smarów oraz ich zastosowaniem,
3) wybrać materiały smarne i porównać ze wskazaniami zawartymi w DTR,
4) zaprezentować i uzasadnić swój wybór nauczycielowi,
5) dokonać smarowania obrabiarek.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

wiczenia.

rodki dydaktyczne:

–

DTR obrabiarek,

–

tablice z materiałami smarnymi,

–

materiały smarne.

Ćwiczenie 2

Scharakteryzuj tarcie w łożysku hydrostatycznym i dokonaj pomiaru jego sztywności.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposób wykonania oraz przypomnieć o przestrzeganiu przepisów BHP i ochrony
przeciwpożarowej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien

1) scharakteryzować tarcie występujące w łożysku hydrostatycznym,
2) dokonać pomiaru sztywności łożyska nie będącego w ruchu,
3) dokonać pomiaru sztywności łożyska będącego w ruchu,
4) zanalizować wyniki pomiarów,
5) przedstawić swoje spostrzeżenia nauczycielowi.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

wiczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

rodki dydaktyczne:

–

dokumentacja łożyska hydrostatycznego,

–

stanowisko do pomiaru sztywności łożyska hydrostatycznego,

–

papier,

–

pisaki.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.3. Zużycie i obsługiwanie eksploatacyjne obrabiarek

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dokonaj oceny zużycia tokarki, na podstawie bicia promieniowego wrzeciona.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposób wykonania oraz przypomnieć o przestrzeganiu przepisów BHP i ochrony
przeciwpożarowej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) dokonać oględziny stanu technicznego tokarki,
2) dokonać pomiaru bicia promieniowego,
3) dokonać analizy na przeprowadzonych pomiarów,
4) dokonać oceny zużycia tokarki.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

wiczenia.

rodki dydaktyczne:

−

dokumentacja DTR tokarki,

−

obrabiarka,

−

trzpień pomiarowy,

−

czujnik zegarowy,

−

pisaki,

−

kartki papieru.

Ćwiczenie 2

Zaplanuj cykl naprawczy obrabiarki.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Przygotować instrukcje do ćwiczeń (tekst przewodni do wykonania
ć

wiczenia) oraz DTR badanej obrabiarki.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z dokumentacją zadania i instrukcją wykonania ćwiczenia,
2) zaplanować cykl naprawczy obrabiarki,
3) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
4) dokonać oceny ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

wiczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

rodki dydaktyczne:

−

dokumentacja zadania,

−

obrabiarka,

−

pisaki,

−

kartki papieru.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.4. Odbiór, transport i fundamentowanie obrabiarek

5.4.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dokonaj sprawdzenia prostoliniowości łoża tokarki po przeprowadzonym remoncie

głównym.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposób wykonania oraz przypomnieć o przestrzeganiu przepisów BHP i ochrony
przeciwpożarowej. Przygotować DTR badanej obrabiarki.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) dokonać sprawdzenia prostoliniowości,
2) dokonać analizy stanu technicznego prowadnic,
3) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
4) dokonać oceny ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

wiczenia.

rodki dydaktyczne:

−

tokarka,

−

wałek kontrolny,

−

czujnik,

−

pisaki,

−

kartki papieru.

Ćwiczenie 2

Dokonaj ustawienia i wypoziomowania frezarki uniwersalnej.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposób wykonania oraz przypomnieć o przestrzeganiu przepisów BHP i ochrony
przeciwpożarowej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) dokonać sprawdzenia sposobu mocowania frezarki do podłoża,
2) dokonać poziomowania stołu frezarki,
3) zaprezentować wyniki badań nauczycielowi.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

wiczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

rodki dydaktyczne:

−

frezarka uniwersalna,

−

dokumentacja DTR,

−

komplet kluczy płaskich,

−

poziomnica,

−

pisaki,

−

kartki papieru.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.5. Zasady

bezpieczeństwa

higieny

pracy,

ochrony

przeciwpożarowej i ochrony środowiska

5.5.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Określ czynności związane z przestrzeganiem przepisów bhp, które powinieneś podjąć

podczas naprawy głównej tokarki.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposób wykonania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zastanowić się, jakie czynności związane z przestrzeganiem przepisów bhp powinieneś

podjąć podczas naprawy,

2) wpisać wszystkie pomysły na kartce (burza mózgów – nie krytykując żadnego

z pomysłów koleżanek/kolegów),

3) uporządkować zapisane pomysły – odrzucić ewentualnie nierealne lub budzące

wątpliwości członków grupy,

4) zaprezentować efekty pracy grupy na forum klasy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

burza mózgów,

–

wiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

duże arkusze papieru,

−

mazaki,

−

tablica flipchart.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

TEST 1
Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Użytkowanie i obsługiwanie
obrabiarek”

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania 5, 7, 8, 9, 10, 13, 16, 17, 18, 19, 20 są z poziomu podstawowego,

−

zadania 1, 2, 3, 4, 6,11, 12, 14, 15 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 9 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie co najmniej 15 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu
ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie co najmniej 18 zadań, w tym co najmniej 6 z poziomu
ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. b, 2. a, 3. a, 4. c, 5. b, 6. a, 7. b, 8. a, 9. b, 10. c, 11. c,

12. d, 13. a, 14. c, 15. d, 16. b, 17. b, 18. b, 19. b, 20. b.

Plan testu

zad.

Cel operacyjny

(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

Sklasyfikować tarcie ze względu na
cechy ruchu

Sklasyfikować tarcie ze względu na
rodzaj ruchu

Określić zależności siły tarcia

Dobrać odpowiednie materiały
współpracujących powierzchni

Scharakteryzować zjawisko zużycia
ś

ciernego

Rozróżnić zjawisko zużywania
ś

ciernego

Rozróżnić rodzaje tarcia

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zidentyfikować sposoby smarowania

Rozpoznać stany obsługi obrabiarki.

Zidentyfikować komputerowe
zarządzanie eksploatacją.

Wykonać pomiar bicia wrzeciona
tokarki

Wykonać pomiar prostoliniowości
łoża tokarki

Rozróżnić przyrządy do odbioru
obrabiarek

Sformułować wnioski o stanie
obrabiarki na podstawie efektu
obróbki

Ocenić stan obrabiarki na podstawie
błędów dokładności wykonania
gwintu

16 Określić czas cyklu naprawczego

Rozróżnić sposoby mocowania
i ustalania obrabiarek

18 Określić natężenie oświetlenia

Określić wartość obniżonego
natężenia prądu

Określić wielkość przestrzenie
remontowej przypadającej na jednego
pracownika

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej

jednotygodniowym.

2. Przed rozpoczęciem sprawdzianu przedstaw uczniom zasady przebiegu testowania.
3. Podkreśl wagę samodzielnego rozwiązania zadań testowych.
4. Rozdaj uczniom przygotowane dla nich materiały (instrukcję, zestaw zadań testowych,

kartę odpowiedzi).

5. Udzielaj odpowiedzi na pytania formalne uczniów.
6. Przypomnij o upływającym czasie w połowie trwania sprawdzianu i na 5 minut przed

jego końcem.

7. Zbierz od uczniów karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj dokładnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Odpowiedzi udzielaj wyłącznie na karcie odpowiedzi.
4. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
5. Test zawiera 20 zadań.
6. Do każdego zadania podane są cztery odpowiedzi, z których tylko jedna jest prawidłowa.
7. Zaznacz prawidłową według Ciebie odpowiedź wstawiając literę X w odpowiednim

miejscu na karcie odpowiedzi.

8. W przypadku pomyłki zaznacz błędną odpowiedź kółkiem, a następnie literą X zaznacz

odpowiedź prawidłową.

9. Za każde poprawne rozwiązanie zadania otrzymujesz jeden punkt.
10. Za udzielenie błędnej odpowiedzi, jej brak lub zakreślenie więcej niż jednej odpowiedzi –

otrzymujesz zero punktów.

11. Uważnie czytaj treść zadań i proponowane warianty odpowiedzi.
12. Nie odpowiadaj bez zastanowienia; jeśli któreś z zadań sprawi Ci trudność – przejdź do

następnego. Do zadań, na które nie udzieliłeś odpowiedzi możesz wrócić później.

13. Pamiętaj, że odpowiedzi masz udzielać samodzielnie.
14. Na rozwiązanie testu masz 40 minut.

Powodzenia

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Ze względu na cechy ruchu tarcie dzielimy na

a) ruchowe.
b) ślizgowe.
c) płynne.
d) suche.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. Ze względu na rodzaj ruchu tarcie dzielimy na

a) spoczynkowe.
b) toczne.
c) graniczne.
d) mieszane.

3. Siła tarcia ślizgowego zależy bezpośrednio od

a) siły nacisku.
b) powierzchni.
c) prędkości.
d) kierunku ruchu.

4. Najmniejszy współczynnik tarcia ślizgowego mają pary materiałowe

a) stal-żeliwo.
b) stal-miedź.
c) stal-teflon.
d) stal-poliestry.

5. Zużywanie ścierne to zjawisko typowe dla tarcia

a) płynnego.
b) suchego.
c) spoczynkowego.
d) tocznego.

6. Zużywanie przez sczepianie I rodzaju to proces intensywnego niszczenia powierzchni

a) z plastycznym odkształceniem warstwy wierzchniej.
b) wywołane zrastaniem tarciowym.
c) wywołane zjawiskiem scufjingu.
d) spowodowane tarciem tocznym.

7. Na rysunku przedstawiono tarcie

a) suche.
b) graniczne.
c) płynne.
d) mieszane.

8. Rysunek przedstawia

a) klin smarny w łożysku hydrodynamicznym.
b) rozkład sił w łożysku hydrostatycznym.
c) rozkład ciśnienia w łożysku hydrostatycznym.
d) rozkład ciśnienia w łożysku tocznym.

9. Do stanu obsługiwania eksploatacyjnego obrabiarki należy

a) konserwacja długoterminowa.
b) remont bieżący.
c) użytkowanie aktywne.
d) przechowywanie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10. System informatyczny CMMS to

a) sterowanie numeryczne obrabiarek.
b) sterowanie komputerowe maszyn.
c) komputerowe zarządzanie eksploatacją i utrzymaniem ruchu.
d) komputerowe zarządzanie myjnią samochodów.

11. Rysunek przedstawia sprawdzenie dokładności

a) przesunięcia konika w płaszczyźnie poziomej.
b) bicia promieniowego wewnętrznego stożka wrzeciona.
c) bicia powierzchni czołowej wrzeciona.
d) równoległości prowadnic do wrzeciona.

12. Rysunek przedstawia sprawdzenie

a) równoległości prowadnic konika.
b) prostoliniowości osi konika.
c) równoległości osi wrzeciona.
d) prostoliniowości przesuwu suportu w płaszczyźnie

poziomej.

13. Rysunek przedstawia pomiar

a) dokładności pozycjonowania za pomocą wzorca

kreskowego i mikroskopu.

b) dokładności wypoziomowania prowadnic.
c) ustawienia narzędzia dla OSN.
d) równoległości prowadnic.

14. Rysunek przedstawia

a) ślady zużycia powierzchni łożyska ślizgowego.
b) rodzaj gwintu.
c) ślady drgań samowzbudnych na powierzchni obrabianego

przedmiotu.

d) ślady drgań obcowzbudnych na powierzchni obrabianego

przedmiotu.

15. Rysunek przedstawia

a) toczenie wzorcowej przekładni śrubowej.
b) pomiar ustawienia osi wrzeciono-konik.
c) sposób obliczenia przełożenia kół łańcucha

kinematycznego.

d) pomiar

błędu

kinematycznego

łańcucha

kształtowania linii śrubowej tokarki uniwersalnej.

16. Czas cyklu naprawczego obrabiarki mieści się w granicach

a) 5000–10000 godzin.
b) 10000–24000 godzin.
c) 24000–50000 godzin.
d) 50000–100000 godzin.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17. Rysunek przedstawia

a) ustawianie i mocowanie obrabiarek do podłoża za

pomocą śruby odporowej i śruby fundamentowej.

b) ustawianie i mocowanie obrabiarek do podłoża za

pomocą przesuwnego klina i śruby fundamentowej.

c) fundament z wibroizolacją.
d) fundament zwykły.

18. Natężenie oświetlenia na poziomej płaszczyźnie roboczej powinno wynosić

a) minimum50 lx.
b) minimum 200 lx.
c) minimum 300 lx.
d) minimum 400 lx.

19. We wszystkich pomieszczeniach, w których występują czynniki zwiększające

niebezpieczeństwo porażenia prądem elektrycznym należy stosować napięcie
a) obniżone do 12 V.
b) obniżone do 24 V.
c) obniżone do 115.
d) 230 V.

20. Na każdego pracownika zatrudnionego przy pracach remontowych powinno przypadać

a) co najwyżej 2 m

wolnej przestrzeni podłogi.

b) co najmniej 2 m

wolnej przestrzeni podłogi.

c) co najmniej 6 m

wolnej przestrzeni podłogi.

d) co najmniej 13 m

wolnej przestrzeni podłogi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ..................................................................................................

Użytkowanie i obsługiwanie obrabiarek skrawających

Zakreśl poprawną odpowiedź.

Numer pytania

Odpowiedź

Punktacja

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

TEST 2
Test typu „próba pracy” do jednostki modułowej „Użytkowanie
i obsługiwanie obrabiarek”

Próba pracy ma dwa zadania:

1) sprawdzić stopień opanowania jednej z umiejętności praktycznych, jakie pracownicy

powinni zdobyć przy realizacji tego modułu,

2) przygotować pracowników do zdawania części praktycznej egzaminu zewnętrznego,

potwierdzającego kwalifikacje w zawodzie operator obrabiarek skrawających.
W tym celu zadanie praktyczne musi być przygotowane w takiej formie, z jaką uczniowie

spotkają się na egzaminie. Oznacza to konieczność opracowania zadania w sposób
umożliwiający kryterialne ocenianie wykonywanych przez ucznia czynności w czterech
obszarach: planowania, organizowania, wykonywania i prezentowania.

Ocenianie:
niedostateczny

do 13 pkt.

dopuszczający

13–15 pkt.

dostateczny

16–17 pkt.

dobry

18–19 pkt.

bardzo dobry

od 20 pkt.

Wyposażenie stanowiska do przeprowadzenia próby pracy:

Wyposażenie stanowiska

Ilość

Tokarka TUJ 50

1 szt.

Poziomnica pomiarowa

1 szt.

Czujnik zegarowy

1 szt.

Mikroskop pomiarowy

1 szt.

Struna pomiarowa z elementami mocującymi

1 szt.

Kieł pomiarowy

1 kpl

Trzpień kontrolny

1 szt.

Mostek pomiarowy

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Informacja dla ucznia
1. Sprawdź, czy otrzymałeś kompletny arkusz do wykonania zadania. Ewentualne braki

stron lub inne usterki zgłoś nauczycielowi.

2. Na arkuszu PLAN DZIAŁANIA wpisz swój numer ewidencyjny PESEL, datę urodzenia

i numer stanowiska.

3. Zapoznaj się z treścią zadania praktycznego, instrukcją do jego wykonania, stanowiskiem

roboczym i jego wyposażeniem. Masz na to 20 minut.

4. Czas rozpoczęcia i zakończenia zadania nauczyciel zapisze w widocznym dla Ciebie

miejscu ( czas wykonania zadania wynosi 180minut).

Pamiętaj, że podczas wykonywania zadania jesteś oceniany przez nauczyciela, który

obserwuje wykonywane przez Ciebie czynności i nie będzie udzielać Ci żadnych wskazówek.
Nauczyciel interweniuje tylko w przypadku naruszenia przez Ciebie przepisów bhp, ochrony
przeciwpożarowej i może w takim przypadku przerwać wykonywanie zadania.

Powodzenia

Zadanie
Określ rodzaj uszkodzenia i stan techniczny, dokonując sprawdzenia dokładności tokarki
kłowej uniwersalnej TUJ 50 zgodnie z warunkami zawartymi w normie PN-61/M-55652. Na
wykonanie zadania masz 180 minut.

Instrukcja wykonania zadania

Aby bezpiecznie i poprawnie wykonać zadanie:
1. Przeanalizuj dokładnie treść zadania.
2. Zapisz w formularzu PLAN DZIAŁANIA:

a) czynności związane z wykonaniem zadania, w kolejności ich wykonywania,
b) wykaz niezbędnych narzędzi i przyrządów kontrolno-pomiarowych,
c) rodzaje pomiarów niezbędnych do prawidłowego przeprowadzenia ćwiczenia.

3. Przystąp do zorganizowania stanowiska pracy:

a) zgromadź i rozmieść na stanowisku pracy narzędzia, sprzęt kontrolno-pomiarowy,

i instrukcje niezbędne do wykonania zadania.

b) sprawdź stan techniczny przyrządów pomiarowych , którymi będziesz się posługiwał

w czasie wykonywania zadania.

4. Dokonaj pomiarów dokładności, zgodnie z planem zapisanym w punkcie 2c.
5. Wykonaj zaplanowane czynności zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy

i ochrony przeciwpożarowej

6. Po zakończeniu pracy uporządkuj stanowisko pomiarowe.
7. Zgłoś przez podniesienie ręki gotowość do prezentacji.
8. Podczas prezentacji:

a) omów sposób wykonania zadania, celowość przeprowadzenia badań,
b) oceń jakość wykonanych przez siebie prac.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zawód: operator obrabiarek skrawających
Symbol cyfrowy zawodu 722[02]
Oznaczenie tematu: …….
Oznaczenia zadania: ………

PESEL

Data urodzenia

Numer stanowiska

dzień miesiąc

rok

PLAN DZIAŁANIA

1. Zapisz czynności związane pomiarem dokładności tokarki kłowej TUJ 50, uwzględniając

kolejność ich wykonania:
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………

2. Wykaz narzędzi i przyrządów niezbędnych do wykonania zabiegu:

………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………

3. Wykaz sprzętu kontrolno-pomiarowego i instrukcji niezbędnych do wykonania zadania:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zadanie praktyczne
Określ rodzaj uszkodzenia i stan techniczny, dokonując sprawdzenia dokładności tokarki
kłowej uniwersalnej TUJ 50 zgodnie z warunkami zawartymi w normie PN-61/M-55652. Na
wykonanie zadania masz 180 minut.

CZYNNOŚCI OCENIANE I KRYTERIA WYKONANIA

Liczba

pkt.
0–1

Czynność 1: sporządzenie wykazu niezbędnych narzędzi i przyrządów
kontrolno-pomiarowych.

Kryterium wykonania: 1 pkt – jeżeli uczeń zapisał co najmniej:

−

czujnik pomiarowy,

−

poziomnica,

−

trzpień kontrolny,

−

oraz co najmniej 2 spośród następujących elementów: mostek kontrolny,
mikrometr, liniał, płytki wzorcowe, szczelinomierz.

Czynność 2: zapisanie kolejnych czynności związanych z pomiarami.

Kryterium wykonania: 1 pkt. – jeżeli uczeń uwzględnił w wykazie, co
najmniej 5 z następujących czynności:

−

prostoliniowość prowadnic łoża suportu w płaszczyźnie pionowej,

−

równoległość prowadnic łoża,

−

prostoliniowość przesuwu suportu w płaszczyźnie poziomej,

−

równoległość prowadnic konika do przesuwu suportu,

−

bicie kła wrzeciennika,

−

bicie środkującej powierzchni końcówki wrzeciona,

−

bicie osiowe czołowej powierzchni kołnierza wrzeciona,

−

bicie promieniowe wewnętrznego stożka wrzeciona,

−

równoległość osi wrzeciona do przesuwu suportu w płaszczyźnie
pionowej

−

równoległość osi wrzeciona do przesuwu suportu w płaszczyźnie
poziomej,

−

równoległość przesuwu tulei konika do przesuwu suportu w płaszczyźnie
pionowej,

−

równoległość przesuwu tulei konika do przesuwu suportu w płaszczyźnie
poziomej,

−

równoległość osi stożkowego otworu tulei konika do przesuwu suportu
w płaszczyźnie pionowej,

−

równoległość osi stożkowego otworu tulei konika do przesuwu suportu
w płaszczyźnie poziomej.

Suma punktów w obszarze I. Planowanie

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Czynność 3: zgromadzenie niezbędnych maszyn i narzędzi
pomiarowych.
Kryterium wykonania: 1 pkt – jeżeli uczeń zapisał co najmniej:

−

czujnik pomiarowy,

−

poziomnica,

−

trzpień kontrolny,

−

oraz co najmniej 2 spośród następujących elementów: mostek kontrolny,
mikrometr, liniał, płytki wzorcowe, szczelinomierz.

Czynność 5: Sprawdzenie stanu technicznego zgromadzonego sprzętu.

Kryterium wykonania: 1 pkt. – jeżeli uczeń

−

ocenił stan techniczny narzędzi i przyrządów pomiarowych,

−

stwierdził czy nie są uszkodzone, w dobrym stanie oraz że możliwe jest
dokonanie pomiaru.

Suma punktów w obszarze II. Organizowanie

Czynność 6: Prostoliniowość prowadnic łoża suportu w płaszczyźnie
pionowej.
Kryterium wykonania: 1 pkt – jeżeli uczeń prawidłowo dokonał pomiaru.

Czynność 7; Równoległość prowadnic łoża.

Kryterium wykonania: 1 pkt – jeżeli uczeń prawidłowo dokonał pomiaru.

Czynność 8: Prostoliniowość przesuwu suportu w płaszczyźnie poziomej.

Kryterium wykonania: 1 pkt – jeżeli uczeń prawidłowo dokonał pomiaru.

Czynność 9; Równoległość prowadnic konika do przesuwu suportu.

Kryterium wykonania: 1 pkt – jeżeli uczeń prawidłowo dokonał pomiaru.

Czynność 10: Bicie kła wrzeciennika.
Kryterium wykonania: 1 pkt – jeżeli uczeń prawidłowo dokonał pomiaru.

Czynność 11: Bicie środkującej powierzchni końcówki wrzeciona.

Kryterium wykonania: 1 pkt – jeżeli uczeń prawidłowo dokonał pomiaru.

Czynność 12: Bicie osiowe czołowej powierzchni kołnierza wrzeciona.

Kryterium wykonania: 1 pkt – jeżeli uczeń prawidłowo dokonał pomiaru.

Czynność 13: Bicie promieniowe wewnętrznego stożka wrzeciona.

Kryterium wykonania: 1 pkt – jeżeli uczeń prawidłowo dokonał pomiaru.

Czynność 14: Równoległość osi wrzeciona do przesuwu suportu
w płaszczyźnie pionowej.

Kryterium wykonania: 1 pkt – jeżeli uczeń prawidłowo dokonał
pomiaru.

Czynność 15: Równoległość osi wrzeciona do przesuwu suportu
w płaszczyźnie poziomej.

Kryterium wykonania: 1 pkt – jeżeli uczeń prawidłowo dokonał
pomiaru.

Czynność 16: Równoległość przesuwu tulei konika do przesuwu suportu

w płaszczyźnie pionowej.

Kryterium wykonania: 1 pkt – jeżeli uczeń prawidłowo dokonał pomiaru.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Czynność 17:: Równoległość przesuwu tulei konika do przesuwu suportu
w płaszczyźnie poziomej.
Kryterium wykonania: 1 pkt – jeżeli uczeń prawidłowo dokonał pomiaru.

Czynność 18: Równoległość osi stożkowego otworu tulei konika do przesuwu
suportu w płaszczyźnie pionowej.

Kryterium wykonania: 1 pkt – jeżeli uczeń prawidłowo dokonał
pomiaru.

Czynność 19: Równoległość osi stożkowego otworu tulei konika do przesuwu
suportu w płaszczyźnie poziomej.

Kryterium wykonania: 1 pkt – jeżeli uczeń prawidłowo dokonał pomiaru.

Czynność 20: Oczyszczenie stanowiska pomiarowego i obrabiarki.

Kryterium wykonania: 1 pkt – jeżeli uczeń prawidłowo dokonał
oczyszczenia.

Suma punktów w obszarze III. Wykonywanie

Czynność 21: Określenie rodzaju uszkodzenia elementów tokarki.

Kryterium wykonania: 1 pkt – jeżeli uzasadnił rodzaj ewentualnego
uszkodzenia.

Czynność 23: Ocena jakości stanu technicznego obrabiarki.

Kryterium wykonania: 1 pkt – jeżeli ocenił stan techniczny odnosząc się do
poszczególnych wyników pomiarów.

Suma punktów w obszarze IV. Prezentowanie

RAZEM

Czynność wykonana – 1 pkt., niewykonana – 0 pkt.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7. LITERATURA

1. Brodowicz W.: Skrawanie i narzędzia. WSiP, Warszawa 2004
2. Brodowicz W., Grzegórski Z.: Technologia Budowy Maszyn. WSiP, Warszawa 2004
3. Górski E.: Tokarstwo. Technologia. WSiP, Warszawa 2004
4. Legutko S.: Podstawy eksploatacji maszyn i urządzeń. WSiP, Warszawa 2004
5. Malinowski J.: Pomiary długości i kąta w budowie maszyn. WSiP, Warszawa 2004
6. Paderewski K.: Obrabiarki. WSiP, Warszawa 2004
7. Okoniewski S.: Technologia maszyn. WSiP, Warszawa 2004
8. Zawora J.: Podstawy technologii maszyn. WSiP, Warszawa 2004

Literatura metodyczna
1. Dretkiewicz-Więch J.: ABC nauczyciela przedmiotów zawodowych. Operacyjne cele

kształcenia. Zeszyt 32. CODN, Warszawa 1994

2. Niemirko B.: Pomiar wyników kształcenia zawodowego. BKKK, Warszawa 1997

3. Ornatowski T., Figurski J.: Praktyczna nauka zawodu. ITeE, Radom, 2001