ALKOHOLIZM I JEGO SPO£ECZNE SKUTKI

Wstêp.

Napoje zawieraj¹ce alkohol towarzysz¹ nam prawie od pocz¹tku naszego istnienia.

Ju¿ cz³owiek ery neolitycznej u¿ywa³ napojów alkoholowych przy okazji obrzêdów

rytualnych, a w najstarszych zapisach historycznych mo¿na znaleŸæ wiele informacji o

warzeniu i piciu piwa 5000 lat temu w Mezopotamii.

Alkohol towarzyszy w naszym codziennym ¿yciu podczas ro¿nych obrzêdów i okazji np.

narodziny dziecka, noworoczne toasty, urodzinowe przyjêcia i in. Ale s¹ równie¿ domowe

noce pe³ne grozy i p³aczu dzieci, rozpacz bitych ¿on, œmiertelne wypadki samochodowe,

samobójstwa.

Jest wiêc oczywiste, ¿e alkohol pe³ni wa¿n¹ rolê w naszym ¿yciu, lecz doros³y cz³owiek

powinien nauczyæ siê rozwa¿nie korzystaæ z tego rodzaju p³ynów, oraz uœwiadomiæ sobie

jak powa¿ne zagro¿enie stanowi ta substancja u¿ywana nadmiernie, oraz szkody jakie

wywo³uje poprzez d³ugi okres u¿ywania.

Cz³owiek, który pije , nie mo¿e mieæ ¿adnej pewnoœci , ¿e alkohol spo¿ywany przez niego

nawet w niewielkich iloœciach oraz w sposób wyraŸnie odbiegaj¹cy od tego, co nazywamy

nadu¿ywaniem, piciem ryzykownym czy szkodliwym, nie dojdzie do uzale¿nienia,

poniewa¿ zale¿y to od indywidualnych predyspozycji ka¿dego organizmu. Jednak ka¿dy

cz³owiek, który zaczyna piæ nie zdaje sobie sprawy, ¿e skutki takiego postêpowania oka¿¹

siê tragiczne: najpierw utraci pracê, póŸniej rodzinê i przyjació³ a nastêpnie zdrowie

fizyczne i psychiczne. Oprócz szkód indywidualnych powoduje równie¿ szkody innych:

staje siê udrêk¹ dla wspó³ma³¿onka oraz z³ym wzorcem wychowawczym dla swoich dzieci.

Wp³yw alkoholu na organizm cz³owieka

Powik³ania somatyczne

Uk³ad nerwowy.

Uk³ad nerwowy jest szczególnie podatny na dzia³anie alkoholu etylowego. W nim w³aœnie

najwczeœniej i najwyraŸniej ujawniaj¹ siê zmiany.W obwodowym uk³adzie nerwowym na

plan pierwszy wysuwa siê zapalenie wielonerwowe czyli polineuropatia / zaburzenia

czucia, nerwobóle, nogi,, jak z waty”/, prowadz¹ca do wyst¹pienia niedow³adów a nawet

pora¿eñ. Zmianom w obwodowym uk³adzie nerwowym towarzysz¹ prawie zawsze zmiany

miêœniowe /os³abienie si³y i zanik miêœni, os³abienie skurczu miêœni g³adkich m.in. macicy i

jelit/. Opracowania naukowe podaj¹, ¿e 50-90 % zmian w oœrodkowym uk³adzie

nerwowym dotycz¹ zmian zanikowych mó¿d¿ku i mózgu- zaniki korowe g³ównie w

okolicach skroniowych i czo³owych , oraz zwi¹zane z tym wystêpowanie drgawkowych

napadów abstynencyjnych (tzw. padaczka alkoholowa). Wynikiem toksycznego dzia³ania

alkoholu przy jednoczesnym niedoborze witamin g³ównie vit. B1 jest encefalopatia

Wernickiego, przejawiaj¹ca siê pora¿eniem miêsni oko³oruchowych, niezbornoœci¹,

zaburzeniami œwiadomoœci, rzadko ruchami mimowolnymi a tak¿e spastycznym

niedow³adem koñczyn. Na pod³o¿u encefalopatii mo¿e rozwin¹æ siê psychoza Korsakowa,

gdzie na pierwszy plan wysuwaj¹ siê zaburzenia pamiêci œwie¿ej/ zapamiêtywanie i

przypominanie/ oraz towarzysz¹ce im konfabulacje/ zmyœlone wydarzenia wype³niaj¹ce

luki pamiêciowe/.

1

Uk³ad pokarmowy

Najczêœciej spotykane zmiany to przewlekle stany zapalne b³on œluzowych jamy ustnej,

prze³yku, ¿o³¹dka i dwunastnicy, zaburzenia perystaltyki jelit oraz upoœledzenia

wch³aniania. Nierzadko w stanach zapalnych spotykane s¹ wybroczyny i nad¿erki oraz

krwawienia spowodowane pêkniêciami b³ony œluzowej. Nadmierne spo¿ywanie alkoholu

powoduje ostre oraz przewlek³e zapalenia trzustki i zwi¹zane z tym uszkodzenia tkanki

gruczo³owej wytwarzaj¹cej enzymy trawienne. W stanach bardziej zaawansowanych,

powik³aniem zapalenia trzustki staje siê cukrzyca /zniszczeniu ulegaj¹ komórki

wytwarzaj¹ce insulinê-hormon niezbêdny do prawid³owego przebiegu przemiany

cukrów/. W¹troba, w której metabolizowana jest wiêkszoœæ alkoholu, reaguje na jego

nadmiern¹ poda¿ kolejno: st³uszczeniem, zapaleniem, zw³óknieniem a w koñcu

marskoœci¹.

Uk³ad kr¹¿enia

Liczne badania wskazuj¹ na to, ¿e czêste spo¿ywanie alkoholu ma œcis³y zwi¹zek z wiêksz¹

sk³onnoœci¹ do nadciœnienia. U osób d³ugotrwale pij¹cych rozwija siê kardiomiopatia

alkoholowa /zmiany zwyrodnieniowe w³ókien miêœnia sercowego, st³uszczenie i

powiêkszenie serca/, prowadz¹ca do zaburzeñ w pracy serca oraz do niewydolnoœci

kr¹¿enia.

Uk³ad oddechowy

Spotykane czêsto u osób nadmiernie pij¹cych przewlekle zapalenia b³ony œluzowej

tchawicy i oskrzeli prowadz¹ do zniszczenia tzw. rzêsek i gruczo³ów œluzowych.

Konsekwencj¹ tego jest zwiêkszona podatnoœæ na choroby uk³adu oddechowego.

Dodatkowym czynnikiem, który nasila te stany jest dym papierosowy.

Uk³ad moczowy

Znane s¹ przypadki ostrej niewydolnoœci nerek spowodowane ich toksycznym

uszkodzeniem przez alkohol. Nadu¿ywaniu alkoholu mo¿e towarzyszyæ wzrost poziomu

kwasu moczowego we krwi, a tak¿e odk³adanie siê z³ogów magnezu w drogach

moczowych.

Uk³ad hormonalny

Intensywne spo¿ywanie alkoholu powoduje nieprawid³owe wydzielanie hormonów-

testosteronu i luteotropiny a tak¿e zmniejszenie ruchliwoœci plemników oraz uszkodzenie

ich struktury. U mê¿czyzn dochodzi czasem do hypogonadyzmu i feminizacji /m.in.

powiêkszenie gruczo³ów piersiowych, zmiana typu ow³osienia, os³abienie lub zanik zarostu

na twarzy/ , a u kobiet do zaniku jajników i maskulinizacji /m.in. pojawienie siê zarostu na

górnej wardze i grubego g³osu/. Nastêpstwem tych zmian s¹ czêsto zadurzenia potencji i

miesi¹czkowania, bezp³odnoœæ oraz wczesne przekwitanie. Alkohol wp³ywa te¿

niekorzystnie na wydzielanie hormonów tarczycy.

Zmiany skórne

Pojawiaj¹ siê poœrednio i s¹ skutkiem dzia³ania alkoholu na uk³ad pokarmowy i w¹trobê.

Najbardziej widoczne s¹ przebarwienia i paj¹czkowate znamiona naczyniowe, zw³aszcza

na skórze twarzy, oraz przekrwienie twarzy z zapaleniem spojówek i obrzêkami. Nierzadko

towarzyszy im ogólny œwi¹d, który mo¿e poprzedziæ wyst¹pienie objawów marskoœci

w¹troby.

2

Nowotwory

Badania wykazuj¹, ¿e nadu¿ywanie alkoholu wi¹¿e siê ze zwiêkszonym ryzykiem

pewnych odmian raka, szczególnie w¹troby, prze³yku, czêœci nosowej gard³a, krtani i

tchawicy. Zaobserwowano równie¿, ¿e u kobiet pij¹cych alkohol czêœciej wystêpuje rak

sutka. Wi¹¿e siê to m.in. z os³abieniem systemu odpornoœciowego organizmu.

Ci¹¿a i p³ód

Stwierdzono, ¿e po up³ywie 40-60 min. od spo¿ycia przez matkê alkoholu jego stê¿enie w

krwioobiegu p³odu bêdzie równe stê¿eniu alkoholu we krwi matki. Poniewa¿ alkohol

dzia³a szczególnie na organizmy m³ode, u kobiet, które pij¹ alkohol w okresie ci¹¿y,

spotykane s¹ znacznie czêœciej porody niewczesne i przedwczesne oraz poronienia

samoistne. U noworodków matek pij¹cych podczas ci¹¿y obserwowano bezpoœrednio po

urodzeniu obecnoœæ objawów zespo³u abstynencyjnego / dr¿enia, wzmo¿one napiêcie

miêœniowe, os³abienie, zaburzenia snu, p³aczliwoœæ, trudnoœci w ssaniu itp./. PóŸne skutki

spo¿ywana alkoholu podczas ci¹¿y to opó¿niony wzrost oraz os³abienia koncentracji

uwagi i spowolnienie reakcji u dzieci. Najpowa¿niejszym powik³aniem spo¿ywania

alkoholu podczas ci¹¿y jest alkoholowy zespól p³odowy. Zespó³ ten charakteryzuje siê

nisk¹ wag¹ urodzeniow¹ i z³ym stanem ogólnym noworodka / m.in. czêste wady serca,

deformacje stawów/, opó¿nieniem rozwoju oraz obecnoœci¹ licznych wad rozwojowych/

g³ównie twarzy i uk³adu kostno-stawowego/. Objawom tym towarzysz¹ ró¿nego rodzaju

zaburzenia neurologiczne, a szczególnie czêsto upoœledzenie umys³owe . Zmiany te s¹

efektem bezpoœredniego dzia³ania alkoholu na p³ód, powoduje m.in. Jego niedotlenienie,

niedobory hormonalne a tak¿e hamuje rozmna¿anie siê i ró¿nicowanie komórek

p³odowych.

Powik³ania psychiatryczne

Majaczenie alkoholowe

Majaczenie alkoholowe/ majaczenie dr¿enne, delirium tremens, ,,bia³a gor¹czka”/ jest

najczêœciej spotykan¹ psychoz¹ alkoholow¹. Wystêpuje u ok. 5% uzale¿nionych w ci¹gu

72 godzin od zaprzestania picia. Objawy majaczenia pojawiaj¹ siê wówczas kiedy spadnie

poziom alkoholu we krwi i towarzysz¹ zawsze innym zespo³om abstynencyjnym. Najpierw

obserwuje siê niepokój i lêk oraz bezsennoœæ, do których do³¹czaj¹ siê zaburzenia

œwiadomoœci /dezorientacja co do miejsca i czasu/, urojenia, iluzje i omamy. Chory widzi

ruchliwe ma³e i wielkie zwierzêta, ró¿ne dziwne stwory, niezwyk³e twarze i postacie.

Niejednokrotnie czuje i widzi chodz¹ce po nim robaki czasem mówi o dziwnych smakach i

zapachach. Czêsto jest przekonany, ¿e uczestniczy w wydarzeniach, które maj¹ miejsce w

pracy, w domu , chowa siê, ucieka i sam atakuje napotkane osoby , rozpoznaj¹c w nich

swoich przeœladowców. Charakterystyczne dla majaczenia jest nasilanie siê objawów w

nocy / kiedy jest ciemno/.

Ostra halucynoza alkoholowa / ostra omamica/

Jest drug¹ co do czêstoœci wystêpowania psychoz¹ alkoholow¹ i towarzyszy zawsze innym

objawom zespo³u abstynencyjnego. Pocz¹tek jest z regu³y nag³y. Najczêœciej chory zaczyna

s³yszeæ g³osy, które gro¿¹ mu, czasami oskar¿aj¹, a kiedy indziej ¿ywo dyskutuj¹ na jego

temat. Zdarza siê, ¿e nakazuj¹ mu pope³niæ samobójstwo, b¹dŸ np. odciêcie rêki /albo

sobie utniesz rêkê albo ci utniemy ³eb/. W miarê trwania choroby mog¹ do³¹czyæ siê

urojenia, które s¹ œciœle zwi¹zane z zas³yszanymi treœciami np. przekonanie, ¿e wrogowie

d y s p o n u j ¹ a p a r a t u r ¹ p o d s ³ u c h o w ¹ i o d d z i a ³ u j ¹ p r z e z œ c i a n y

3

lub sufit. Nierzadkie jest wystêpowanie halucynacji czuciowych, np. chodz¹ce po ciele

robaki, mrówki albo kasza czy w³osy w jamie ustnej. Choroba trwa zwykle od kilku dni do

miesi¹ca, wymaga leczenia farmakologicznego i to nierzadko w warunkach szpitalnych.

Przewlek³a halucynacja alkoholowa

Polega na utrzymywaniu siê niektórych objawów / najczêœciej g³osów/ przez wiele

miesiêcy a nawet lat. Zaostrzenia choroby mog¹ mieæ zwi¹zek zarówno z przerwaniem

abstynencji jak i ze stanami gorszego samopoczucia fizycznego i psychicznego.

Paranoja alkoholowa /alkoholowy ob³êd zazdroœci, ,,zespól Otella”/

Wystêpuje u mê¿czyzn, zwykle po 40 r.¿. Pojawienie siê wyra¿nych objawów choroby

poprzedzone jest na ogó³ nadmiern¹ podejrzliwoœci¹ wobec partnerki. Spotykane prawie

u wszystkich alkoholików w¹tpliwoœci co do wiernoœci partnerki nabiera stopniowo cech

urojeñ. Narastaj¹ scysje zadrêczaj¹cych pytañ odnoœnie niewiernoœci seksualnej, ¿¹danie

wyjaœnieñ, œledzenie, sprawdzanie bielizny osobistej i poœcielowej, szukanie œladów na

ciele. Doœæ czêste s¹ pogró¿ki, agresja wobec partnerki i jej domniemanych kochanków

oraz wymuszanie przyznania siê do winy. W rozwiniêtej chorobie dochodzi do zawê¿enia

wszelkich zainteresowañ, zaniedbania pracy i koncentracji na znalezieniu dowodów winy

partnerki. ¯ona lub domniemany kochanek mog¹ staæ siê ofiarami czynów agresywnych, a

nawet zabójstwa. Schorzenie to przebiega przewlekle i jest na ogó³ doœæ oporne na

leczenie.

Psychoza Korsakowa / alkoholowy zespól amnestyczny, zespól Wernickiego-

Korsakowa/

Wystêpuje po wielu latach intensywnego picia jako przejaw ciê¿kich zaburzeñ

metabolicznych. Istotn¹ rolê w jej powstaniu odgrywa niedobór witamin z grupy B. Objawy

g³ówne to: zaburzenia pamiêci /g³ównie zapamiêtywania i przypominania, konfabulcje,

dezorientacja w czasie i miejscu, zafa³szowane poznawanie osób. W ok. 20% przypadków

psychoza Korsakowa przechodzi w g³êbokie otêpienie.

FAZY ALKOHOLIZMU Literatura tematu podaje najczêœciej 4 fazy alkoholizmu:

I.

Faza wstêpna /przedalkoholiczna, objawowa/ - to picie alkoholu w celu uzyskania

ulgi oraz wzrost tolerancji na alkohol. Granicê miêdzy faz¹ pierwsz¹ /wstêpn¹/ a drug¹

/ostrzegawcz¹, zwiastunow¹/ wyznacza pojawienie siê luk pamiêciowych.

I.

Fazê ostrzegawcz¹ charakteryzuj¹ takie objawy jak: coraz wiêksza koncentracja na

alkoholu, picie po kryjomu, picie z chciwoœci¹ /³apczywe/ organizowanie okazji do

wypicia, poczucie winy w zwi¹zku z piciem oraz unikanie rozmów na temat picia alkoholu.

III.

Faza krytyczna rozpoczyna siê wraz z wyst¹pieniem podstawowego dla

alkoholizmu objawu jakim jest upoœledzenie kontroli nad piciem. Osobom znajduj¹cym siê

w tej fazie coraz wiêcej czasu zajmuje wyszukiwanie i wymyœlanie usprawiedliwieñ dla picia

a jednoczeœnie coraz czêœciej pojawiaj¹ siê objawy agresji przeplatane ze stanami wyrzutów

sumienia.

IV.

Faza przewlek³a rozpoczyna siê wraz z wyst¹pieniem wielodniowych ci¹gów a

koñcz¹ca siê, w przypadku niepodjêcia leczenia, utrat¹ rodziny, pracy, powa¿nymi

problemami zdrowotnymi /fizycznymi i psychicznymi/ a niejednokrotnie œmierci¹.

4

Nale¿y jednak dodaæ, ¿e zatrzymanie procesu chorobowego jest mo¿liwe na ka¿dym

etapie i w ka¿dej fazie.

ZATRZYMANIE CHOROBY

Uzale¿nienie od alkoholu, czyli alkoholizm jest chronicznie postêpuj¹c¹ i potencjalnie

œmierteln¹ chorob¹. Mo¿e jednak byæ powstrzymana, je¿eli osoba uzale¿niona podejmie

systematyczn¹ terapiê w placówce odwykowej. Oznacza to, ¿e alkoholizm jest chorob¹,

której nie da siê wyleczyæ, ale mo¿na j¹ zatrzymaæ. Zatrzymanie alkoholizmu oznacza ¿ycie

w trzeŸwoœci bez powrotu do kontrolowanego picia.

Droga do trze¿wego ¿ycia zawiera 4 fazy:

1.

Podjêcie abstynencji

2.

Utrzymanie abstynencji

3.

Wprowadzenie konstruktywnych zmian w swoim ¿yciu

4.

Rozwój osobisty- samorealizacja

Pojêcie abstynencji

Alkoholicy w ró¿ny sposób podejmuj¹ abstynencjê, du¿a ich czêœæ przestaje piæ w

zwi¹zku z jakimœ istotnym, czêsto dramatycznym prze¿yciem, które alkoholicy okreœlaj¹

jako ,,dno”. Na tak¹ decyzjê mog¹ wp³yn¹æ ci¹g³e prze¿ycia, delirium tremens, objawy

mocno zaawansowanego alkoholizmu. Mog¹ one stanowiæ prze¿ycia na tyle przera¿aj¹ce,

by zainicjowaæ leczenie i abstynencjê. Daj¹ one podstawê do obaw przed utrat¹ zmys³ów,

przed œmierci¹, przed widmem omamów. Ale inn¹ okolicznoœci¹ sk³aniaj¹c¹ do podjêcia

leczenia jest realna gro¿ba utraty rodziny, lub stan zaszczepiony przez lekarza, przyjêcie do

wiadomoœci faktu, ¿e jeœli pacjent nie przestanie piæ-oœlepnie, zostanie sparali¿owany

/szczególnie gdy komuœ przydarzy³y siê ju¿ takie objawy/ czy bêdzie musia³ przejœæ

powa¿n¹ operacjê. Wy¿ej wymienione przyk³ady dotycz¹ pojawienia siê strachu, który na

krócej lub d³u¿ej przejmuje w³adzê nad alkoholikiem i karze mu skierowaæ siê w stronê

abstynencji. Na podobnej zasadzie dzia³aj¹ œrodki typu,, Anticol”,,, Esperal”, ,,Antabus”.

To tak¿e straszak – jak wypijesz to umrzesz. Wiadomo, ¿e niektórzy alkoholicy zapijaj¹ te

œrodki i ¿e efekty s¹ ró¿ne– czasemzapicie koñczy siê œmierci¹ , czasem nie. Zale¿y to od

indywidualnej tolerancji organizmu na truciznê i czynników, które nie s¹ do koñca znane.

Bywaj¹ lekarze, którzy pod skórê zaszywaj¹ placebo, nie chc¹c czuæ siê autorami œmierci

alkoholika, jeœli ten siê zapije.

Osoby, które wierz¹, ¿e mog¹ nadal kontynuowaæ swoje picie, bêd¹ próbowa³y

picia kontrolowanego, co w efekcie skoñczy siê ci¹giem postêpuj¹cej choroby.

Wspó³czesny cz³owiek niechêtnie przyznaje siê, ¿e nie jest w stanie kontrolowaæ si³, które

na niego oddzia³ywuj¹. W poczuciu wielu oznacza to s³aboœæ, œwiadczy o niskiej wartoœci, o

posiadaniu powa¿nego defektu /nie mogê czegoœ co mog¹ inni/. Konsekwencj¹ uznanie

swego uzale¿nienia jest perspektywa absolutnego odsuniêcia alkoholu oraz stwierdzenie

w³asnej bezsilnoœci. Uznanie bezsilnoœci wobec alkoholu daje si³ê do innego ¿ycia.

Alkoholik jest uwik³any w walkê ze swoim uzale¿nieniem. Trzeba uznaæ siê za pokonanego

by móc opuœciæ obszar konfliktu z substancj¹ swego uzale¿nienia. Poddaæ siê, by zwyciê¿yæ.

Utrzymanie abstynencji

Na drugim etapie trzeŸwienia na szczególn¹ uwagê zas³uguj¹ dwie kwestie: jakoœæ

abstynencji i rozpoznawanie sygna³ów zagro¿enia. S¹ dwa podstawowe rodzaje

abstynencji: po³¹czone z prac¹ nad sob¹ i bez pracy nad sob¹. O tej drugiej alkoholicy

mówi¹ jako o niepiciu na ,,zaparte”. Jest to abstynencja pe³na napiêcia i cierpienia, czêsto

5

wymuszona esperalem lub anticoliem, czasem podtrzymywana œrodkami uspokajaj¹cymi

czy sprowadzaj¹cymi sen. To bardzo kiepski rodzaj abstynencji – chwiejny, podatny na

ró¿ne zagro¿enia. Koñcz¹cy siê najczêœciej nawrotem picia. Pomoc osobie podejmuj¹cej

abstynencjê powinna polegaæ na wsparciu jej psychologicznymi zdolnoœciami radzenia

sobie z t¹ now¹ sytuacj¹, w trwaniu w niej , z podtrzymywaniem odstawienia alkoholu, w

propozycjach trzeŸwej aktywnoœci. Sprzyjaj¹ce temu jest znalezienie trzeŸwego œrodowiska

lub grupy wsparcia. Niektórzy mówi¹, ¿e tak jak w g³êbiê tej choroby wchodzi siê w

towarzystwie tak te¿ wychodzi siê z niej razem z innymi. Utrzymywanie abstynencji wraz z

prac¹ nad sob¹ mo¿e oznaczaæ ró¿ne rzeczy.

W Polsce praca z alkoholikiem mo¿e przebiegaæ w trzech nurtach, po³¹czonych ze

sob¹ z korzyœci¹ dla leczenia. Pierwszy z nich to praca psychologiczna , polegaj¹ca na

poznaniu psychologicznej istoty uzale¿niania stosowanych przez siebie mechanizmów

obronnych w tym iluzji i zaprzeczenia, dalej zaœ nauka kontaktu z emocjami, systemem

wartoœci, porz¹dkiem swego œwiata i relacji z innymi ludŸmi. Drugim nurtem pracy nad

sob¹ jest oferta spo³ecznoœci Anonimowych Alkoholików. AA jest ruchem

samopomocowym. Najczêœciej to wspólnota zainicjowana przez dwóch alkoholików,

którzy postanowili pomóc sobie w trzeŸwieniu. Anonimowi Alkoholicy s¹ wspólnot¹

mê¿czyzn i kobiet , którzy dziel¹ siê nawzajem swoim doœwiadczeniem, si³¹ i nadziej¹ aby

rozwi¹zaæ swój wspólny problem i innym pomagaæ w zdrowieniu z alkoholizmu. Jedynym

warunkiem jest chêæ zaprzestania picia. Nie ma w AA ¿adnych sk³adek ani op³at. S¹

samowystarczalni przez dobrowolne datki. Wspólnota AA nie jest zwi¹zana z ¿adn¹ sekt¹,

wyznaniem, parti¹ czy organizacj¹ . Ich najwa¿niejszym celem jest pozostaæ trzeŸwym i

pomagaæ innym alkoholikom w osi¹gniêciu trzeŸwoœci, nie anga¿owaæ siê w publiczne

polemiki, nie zajmowaæ stanowiska w ¿adnych sporach.

Ruch AA wypracowa³ sobie w³asny program sprawdzony w praktyce, który nosi

nazwê Dwunastu Kroków:

1.

Przyznaliœmy, ¿e jesteœmy bezsilni wobec alkoholu, ¿e przestaliœmy kierowaæ

w³asnym ¿yciem 2. Uwierzyliœmy, ¿e si³a wiêksza od nas samych mo¿e przywróciæ nam

zdrowie

3.

Postanowiliœmy powierzyæ nasz¹ wolê i nasze ¿ycie opiece Boga, jakkolwiek go

pojmujemy

4.

Zrobiliœmy gruntowny i odwa¿ny rachunek moralny

5.

Wyznaliœmy Bogu, sobie i drugiemu cz³owiekowi istotê naszych b³êdów

6.

Staliœmy siê ca³kowicie gotowi, aby Bóg uwolni³ nas od wszystkich wad charakteru

7.

Zwróciliœmy siê Niego w pokorze, aby usun¹³ nasze braki

8.

Zrobiliœmy listê osób, które skrzywdziliœmy i staliœmy siê gotowi zadoœæ uczyniæ im

wszystkim

9.

Zadoœæuczyniliœmy osobiœcie wszystkim , wobec których by³o to mo¿liwe, z

wyj¹tkiem tych wypadków gdy zrani³oby to ich lub innych.

10.

Prowadzimy nadal obrachunek moralny, z miejsca przyznaj¹c siê do

pope³nionych b³êdów

11.

D¹¿ymy przez modlitwê i medytacjê do coraz doskonalszej wiêzi z Bogiem , prosz¹c

jedynie o poznanie Jego woli wobec nas oraz o si³ê do jej spe³nienia

12.

Przebudzeni duchowo w rezultacie tych kroków staramy siê nieœæ pos³anie innym

alkoholikom i stosowaæ te zasady we wszystkich naszych poczynaniach

Zdarza siê, ¿e niektórych program AA zniechêca przy pierwszym kontakcie, budzi

skojarzenia bardziej z religi¹ ni¿ z leczeniem. £atwiej siê znale¿æ w nim komuœ wierz¹cemu

ni¿ osobie niewierz¹cej. Program ten bardziej trafia do kogoœ , kto ma dostêp do tzw. Si³y

6

wy¿szej, jakkolwiek j¹ rozumie. Dla wiêkszoœci uczestników ruchu jest to Bóg, jednak w

szeregach AA s¹ ludzie bezwyznaniowi. Ich si³¹ wy¿sz¹ s¹ si³y przyrody, przeznaczenie

cz³owieka, si³a mi³oœci, wiêzi miêdzyludzkich wreszcie si³a grupy AA, do której nale¿¹.

Trzecie piêtro w drodze do trzeŸwoœci , ma jeszcze innego sojusznika : Koœció³ i religie

grupy oraz programy trzeŸwoœciowe. Krucjata Wyzwolenia Cz³owieka jest

najpopularniejszym w Polsce ruchem religijnym wspomagaj¹cym utrzymanie trzeŸwoœci.

Wprowadzenie konstruktywnych zmian w swoim ¿yciu.

Gdy alkoholik odstawi alkohol, najdalej po kilku miesi¹cach abstynencji musi

odczuæ, ¿e jego stosunki ze œwiatem wymagaj¹ naprawy. Jest kilka obszarów, w których

konstruktywne zmiany s¹ niezbêdne. Pierwszy obszar to relacje ma³¿eñskie. M¹¿ alkoholik

to po prostu kolejne dziecko w rodzinie. Dziecko rozkapryszone lub dziecko terroryzuj¹ce,

przymilne lub oszukuj¹ce, dziecko, wobec którego jest siê bezradnym chocia¿ ci¹gle ma siê

nadziejê ,¿e wyroœnie zm¹drzeje i dojrzeje. Konstruktywna zmiana w relacjach

ma³¿eñskich to zmiana w kierunku partnerstwa, a wiêc odpowiedzialnoœci, rozumienia

drugiego cz³owieka, tolerancji dla innych, umiejêtnoœci rzeczowego przyjmowania krytyki,

dojrza³ej komunikacji. Nie mo¿na jednak traktowaæ tego jak mety, któr¹ trzeba osi¹gn¹æ.

Nikt nie jest idealn¹ ¿on¹ czy idealnym mê¿em, nikt nie jest doskonale odpowiedzialny.

TrzeŸwiej¹cy alkoholicy najczêœciej w szybkim tempie domagaj¹ siê od rodziny dwóch

rzeczy, ci¹gle z pozycji niecierpliwego dziecka. Chc¹ natychmiastowych gratyfikacji,

pochwa³ i uznania za to, ¿e nie pij¹.

Druga wa¿na rzecz, jakiej pragnie trzeŸwiej¹cy alkoholik to pe³nia praw do

decydowania o domu , pieni¹dzach, dzieciach i innych wa¿nych sprawach, w których

przedtem nie uczestniczy³. Wielkie rozgoryczenie budzi fakt, ¿e inni domownicy, przede

wszystkim ¿ona nie bardzo siê na to godz¹, unikaj¹ jego mêskich decyzji i nie uznaj¹

autorytetu g³owy rodziny.

Trzecim wa¿nym obszarem s¹ stosunki z dzieæmi. Alkoholik, który przez lata pi³ ,

nigdy nie jest naprawdê rodzicem w sensie konstruktywnego rodzicielstwa: dawania

emocjonalnego oparcia, rosn¹cego partnerstwa, serdecznej dba³oœci o dziecko, i

rozwa¿nego zaspokajania jego potrzeb. Rzadko zdarza siê trzeŸwiej¹cy alkoholik, który

wie, co kupiæ dziecku na gwiazdkê. To samo dotyczy prezentu dla ¿ony. Alkoholicy albo

nie umiej¹ dawaæ prezentów, albo nie czerpi¹ radoœci z dawania , albo nie potrafi¹

rozeznaæ siê w potrzebach najbli¿szych im ludzi.

Kolejnym obszarem w którym istotne jest poczynienie zmian na lepsze, jest kontakt

z samym sob¹. Obszar ten przez picie jest najbardziej zak³amany. Przede wszystkim trzeba

sobie odpowiedzieæ na pytanie, kim jestem ? Pierwsza prawdziwa identyfikacja alkoholika

brzmi: ,,jestem alkoholikiem”. Naturalnie alkoholik wie, ¿e jest mê¿em, ojcem, lekarzem

dyrektorem, cz³owiekiem. Niezwykle rzadko jest œwiadom tego, co to oznacza. Kontakt ze

sob¹ samym to tak¿e rozeznane siê w sprawach swoich wartoœci, odnalezienie i wskazanie

drogowskazów ¿yciowych, porz¹dku œwiata i ¿ycia. Zdarza siê, ¿e uœwiadomienie sobie i

uporz¹dkowanie tego wszystkiego poci¹ga za sob¹ wa¿ne i trudne decyzje ¿yciowe, w tym

rozstania, zmianê stosunku do niektórych wyborów czy przyzwyczajeñ. Pozytywne

zmiany w kontakcie ze sob¹ zawsze oznaczaj¹ ¿ycie w zgodzie ze swoj¹ wewnêtrzn¹

prawd¹, z uwag¹ skierowan¹ na inne osoby w œwiecie naszych uczuæ i z trzeŸwym

widzeniem konsekwencji swoich dzia³añ.

Samorealizacja

Czwarty poziom powrotu do zdrowia to samorealizacja. To zadanie nie jest specyficzne dla

alkoholików, jest to raczej wy¿szy szczebel jakoœci swego ¿ycia. Samoœwiadomoœæ,

7

wewnêtrzny porz¹dek, harmonia i integralnoœæ – to g³ówne cechy psychologiczne istotne

w procesie samorealizacji. Od tego miejsca ka¿dy musi wype³niaæ swoim znaczeniem sens

s³owa ,,Samorealizacja”.

LITERATURA

A. Dodziuk - ,,Wybrane spojrzenia na alkoholizm i jego leczenie”

J.

Mellibruda - ,,Tajemnice ETOH”

W.

Sztander - ,,Poza kontrol¹”

B.

Wronowicz - ,,Alkoholizm jako choroba”

mgr Beata Kuczyñska

nauczyciel w Zespole Szkó³ Specjalnych nr 2 w Herbach, pow. lubliniecki

8